Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
ПЛОДНТЬ каго, пладзліь, пладз/цца, плодны, плод, пладавгты, плоднасьць.
ПЛОМБА ж. франц. валавяная вісячая пячаць; пл?мба.
ПЛОСКІЙ, роўны, снлюшчаны, на чым няма гарбоў; плосмы, пласмаваты, пласмо, пласміня, пластка; плоцны, плоц, плацмавлты, плоцкі.
ПЛОСКОСТЬ, глупая насьмешка, высказ; пляўзьня, пляўзл, пляўзнуў, пляўзае.
ПЛОСКОВЕРХІЙ, пласмав^рхі.
ПЛОСКОГРУДЫЙ, пласмагруды.
ПЛОСКОДОННЫЙ, пласмадонны.
ПЛОСКОНОСЫЙ, пласманосы.
ПЛОТНЫН, сьціснуты, зьбіты, густы; шчытны, зворны, стульны, сьц/пры, зьніцны Сьціпры ком. сьціснуты, зьбіты\ Сьціпрэіі какладаіі воз. Шчытна, зворна, стульна, зьніцна зложаны клепкі ў дзяжы; дапасавана дно да вядра.
ПЛОТНОСТЬ, сьцЛірасьць; процілеглае гэтаму паняцьцю кіпры кіпрасьць, рыхлы, наздрысты/пя сьціслы. А плоть языка суть кйпрая. (Супр. рук).
Клён куды сьціпрэй за бярозу. Слова .сьціпры" праўдападобна, злажылася са слоў „сьціслы, і „сьперты*.
ПЛОТННК м. цясельнік, цясгльніцтва, цясельства, цясьліць.
ПЛОТЬ ж. цела жывёлы і чалавека; уся матэрыя з якой складаецца жывое цела; цгла, цялгсны. Слова „плоць“ ужываецца ў нашей мове для абазначэньня сорамных часьцей цела, а часам для выражэньня паняцьця да якога гатунку, мужскога ці жаночага, належыць аб’ект: Плоці мужчынскай, плоці жаночай. He падкасывайся, плоці сваей не паказываіі! У маскалёў і галава плоцьцю называецца, таму яцы так брыдка^ і лаюцца (в. Мікалаева, каля Дзісны). Ш по ты як сабака плоць сваю паказуеш! Па плоці пазнаюць хлопчык ці дзяўчынка.
ПЛОТОЯДНЫЙ, мясаедчы, мясягднік.
ПЛОХОЙ, благ/, худы, дрэнны, непскі. Благога, худога чалавека унікай. Блага, худа, дрэнна жывецца.
ПЛОШАТЬ, кепсьціцца, скепсьціцца; блажэць, зблажзў; дрзфіць, дрэпіць, дрэпіцца, здрэпіўся.
ПЛОІЦАДЬ ж. не забудаваны абшар у гарадох і сялібах, шырэйшы за вуліцуі майдяні архаічн. ток. Раўніна, роўнае мейсца: раўнгна, плосня. У нашых казках калі зыходзяцца асілкі, то перш чым біцца робяць ток сабе, на якім будзе змаганьне. Па вёсках, пляцок для забавы дзяцям называюць тачком. Тарговы ток, царкоўны ток. Конскі ток, выган дзе пушчаюць коні на пашу. У гураве каля Туравага калодзезя істнаваў пляцок, які звалі Тураў ток. Слова пляц, якое цяпер ужываецца,—нямецкае. Раўніна займаная Палесьсям, роўна палавіне ўсяго нашага краю.
ПЛОШАДКА ж. падвышанае і роўнае мейсца; тачок. Стралецкі тачок у Полацку, дзе быў стралецкі замак. Княжы тачок, перад замкам у Навагрудку. У в. Пагосьце (Дзіс. п.) перад школай пляцок для забавы дзяцям „тачок”.
ПЛУГ м. плуг, плугаваць, плужыць, плужнж, плугатар, плугарлл, плугавік.
ПЛУТ м. пройда; махлюга, махляваць, махлыжыць, махлыга.
ПЛ'ЬНЙТЬ каго, палан/ць, палонны, палон, палоннік—ніца.
ПЛ"ЬННТЕЛЬНЫЙ, павабны, павзблівасьць.
ПЛ"ЬСЕНЬ, сівазялёны грыбок на загніваючых рэчах) цьв/ль, цьвілень, цьвілавоты, цьвільга; цьвіляваты; цьвіліховы—па йасцьі— сівазеленаваты.
ПЛ'ЫІІЬ, голае мейсца ад выпаўзшых валасоў; лысіна, лысёць, лысы, лысаты, лысаваты.
ПЛЮСНА, ўся нага ад пягы да пальцаў; ступня, ступеня.
ПЛЮС м. лац. знак дадаваньня (+); плюс.
ПЛЮШ, тканіна, машыст, машыстовы.
ПЛЯСАТЬ, танцавйць, танцы, танок, танцор — рка.
ПНЕВМАТНКА грэцк. павука аб паветры, часьць фізыкі.
ПОАЛ'ЬТЬ, пачырвець, пачырвеў.
ПОБЕРЕЧЬ што, паашчадзіць.
ПОБЕРЕЖНЫЕ жыхары, наўзьбярэжныя.
ПОБНРАТЬСЯ, жабравлць, жзбры.
ПОБЛАГОДАРСТВОВАТЬ каму, падзякаваць.
ПОБЛАГОД'ЬТЕЛЬСТВОВАТЬ, памагчм.
ПОБЛАГОПРІЯТСТВОВАТЬ 'каму, паспрыяць.
ПОБЛАЖАТЬ каму, патакаць, патачка.
ПОБОРАТЬ каго, перамаглць.
ПОБОРСТВОВАДЬ чаму, дапамагяць.
ПОБОРОЗДНТЬ што, паскародзіць.
ПОБРАНКА вышла, паляйка, палаяць.
ПОБРЕЗГОВАТЬ чым, пагрэбаваць.
ПОБРЯКУШКА, набразгушка; дзындзык.
ПОБУЖДАТЬ, каго да чаго; пабуджаць, пабудка; панука, па каць.
ПОБЫВКА, часовае быцьнё; побыць, на побыцс.
ПОБ'ЬГ м. ун/к, уцгкі, уцгчны, уцечка.
ПОБ"ЬГН на дрэве, парасьці.
ПОБ'БГУШКЙ, пабягушкі, пабягун, набягулькі
ПОБ'БДА, перамога, архаіч.: звыцяжства.
ПОБ'ЬДйТЕЛЬ, пераможца, архаічн.: звыцяжнік.
ПОВАДКА м. панада, панадка, панадзіцца. Што ў цябе за панадка—біцца: Понадзіўся, як сьвіньня ў гарох хадзіць.
ПОВЕДЕНІЕ, спосаб у які вядзе сябе чэлавек; паступаньне; паводжаньне, па адэнція.
ПОВАЖЙВАТЬ што каго\ павэзіць, павознік, ваэ/ла, павозка, павоз, павозьніцкі.
ПОВАЛЬНЫЙ, ўсеагульны, пагалоўны; аб хваробе: пошастная, пошасьць.
ПОВАР—РНХА, хто варыць, займаецца варэньнем; кухар, кухарка, кухцік, кухпя; варыўня.
ПОВЕЛЬВАТЬ што, каму; заглдываць, загадываньне.
ПОВЕЛНТЕЛЬНЫЙ, заглдны, загадніцкі, загад.
ПОВЕРГАТЬ каго, што; парынаць, парынлньне, парынуты, парынаўнік-ніца.
ПОВЕРТЫВАТЬ што, каго: павяртаць.
ПОВЕРХНОСТЬ ж. паверхня, пав?рхні, паверхнасьць.
ПОВЕРХ прыся. наўзьверш.
ПОВЕТШАТЬ, пастарзць, зьветхнуць.
ПОВЕРСТАТЬ, параўняць, пашыхтаць.
ПОВНВАТЬ што, чым; павіваць, павінаць, павой; бабіць.
ПОВНВАЛКА, ПОВНТУХАж. полажніца.полажная бабка.
ПОВНВАЛЬНЫЙ, полажны. полажніцкі, ПОВйДНМОМУ прысл. відочна. Зіма у нас відочна сярдзітая будзе.
ПОВНДАТЬСЯ з кім, пабачыцца.
ПОВННОВЕНІЕ ср. пакора, паслухмянасьць, ПОВРЕЖДАТЬ што, псаваць; шкодзіць, пашкоджаньне,
ПОВРЕМЕННТЬ, пагадз/ць, зчасаваць, пачакаць, саждаць. Згадзя год ён ізноў прышоў. Стой, сажджы жана мая (Р. 8—9. 163)
ПОВРЕМЕННЫЙ, пачасоўны.
ПОВСЕДНЕВНЫЙ, паўсякчасны, абыдзенны.
ПОВСЕМ'БСТНЫЙ, паўсюдны.
ПОВСЕСВ'БТСКІЙ, паўсясьвбтны,
ПОВТОРЯТЬ што, паўтараць, пазнаўляць, паўзноўна,
ПОВТОРНТЕЛЬНЫЙ, паўторчы, паўзноўчы. ПОВЫКОВЫРОВАЛН, павыкалупывалі. ПОВ'ЬРКА, спраўдка, спраўджаць. ПОВ’ЬРЕННЫЙ, павернік—ніца.
ПОВ"ЬРЬЕ, забабон, забабоннасьць. nOBbTCTBOBATb, павядаць, апавядач. ПОВ"ЬСА, в/сус; шыбельнік—ніца.
ПОВ"ЬСТКА ж. позаў.
ПОВ'ЫЦЕНІЕ ср. павядомленьне, наказ, азнаймо.
ПОВ'ЬТРІЕ ср. заразьлівая хвароба; памор, паморак.
ПОГАННВАТЬ каго, паганяць, пагонка, пагоня.
ПОГОРЯТЬ, пагараць, пагарэлы, погар, погары.
ПОГАШЕНІЕ ср. спагашаньне, гасьба. ПОГНБАТЬ, гінуць, спапн; прападаць.
ПОГУБЛЯТЬ каго, губ/ць, заі^ба; запрапашчаць.
ПОГЛАВНЫЙ сабор. пагалоуны, усеагульн.д. ПАГЛАЗ'ЬТЬ на што, павароніць.
ПОГЛА(О)Ш.АТЬ ттп, паглынлць, пахлынаць. ПОГЛЯДЫВАТЬ на што\ пагляддць, погляд. ПОГНУІІІАТЬСЯ чым, грэбаваць, пагарджаць, чурацца.
ПОГОВОРКА. гугарка, чутка; памоўка, На воўка памоўка, а воўк тут. Кароткі але зьмястоўны сказ; прыказка.
ПОГОДА ж. пагода, пагодны, пагодлівы, пагодна, пагодзіцца.
ПОГОНЫ, нарамнікі.
ПОГОРЛАННТЬ, пагалокаць.
ПОГОСТ м. магілкі з цэркаўкай; цьвінтяр.
ПОГРАНМЧНЫЙ, наўзьмежны.
ПОГРЕБАТЬ каго, хаваць, хавдньне, паховіны, пахоўны; хаўтурыць, хаўтуры, хаўтурны. «Хаўтуры* ад слова „хаваць', „скрываць', „хутаць". Сягоньня абаралі, сягоньня і ахаўталі бульбу, знача абсыпалі, абкавалі (Вітабшчына). Куды ты захаторыла маю шапку, паяс? Хаўтурка, хатурка, названьне зрубчыка які будуюць на могілках замест помніка. Хаўтыр, скупец, які ўсё хавае, хоўтае, скрывае. Хутырка, скрытка, схоўка, зямлянка, склеп. Хатаргд, цемень, цямната. Захаторылася, захмарылася, задянілася, зацямнілася. Расхатурхацца, развіднець, разсьвятлець, ачувянь, раскрыцца.
ПОГРЕБЕНІЕ ср. паховіны, вахавдньне; хаўтуры.
ПОГРЕБАЛЬНЫЙ, пахоўны, хаўтурны.
ПОГРЕБ ж. склрп, поднік, поруб.
ПОГРЕМОК ж. брашчотка.
ПОГРОХОТАТЬ, пагрдкаць.
ПОГРУЖАТЬ tumo у што, панурлць, панураньне, панураны.
ПОГРУЖАТЬ што, націскаць нлцісь, націскдньне.
ПОГР"ЬШНОСТЬ, спамылка.
ПОДАТЕЛЬ чаго, дав?ц.
ПОДАТЬ ж. падатак. паддткі, падатковы.
ПОДАВЛЯТЬ што, кпго, тлумшь, цгснуць. Тлуміць жаль ў душы; сьлёзы ў вачах. Тлумяць, ціснуць людзей.
ПОДАВЛЯЮІЦЕ, патлумляюча, атлумляюча.
ПОДАВНО прысл. пагатоў. Вам добра, а мне пагатоў.
ПОДОЙННК м. начыньне да даеньня; да^нка, дайн/ца.
ПОДДАКйВАТЬ, патакаць.
ПОДАРНТЬ што, каму; дараваць, падараваць, падарунак. Каю люблю, каго люблю таго пацалую: пуховую падушачку таму падарую.
ПОДАЯНІЕ ср. датак; дар, дарэньне. Усякі датак добры.
ПОДБАВЛЯТЬ што у што; дадаваць, наддавлць.
ПОДБАВКА, наддача, наддатковы, падвышка ПОДБЕДРЕННЫЙ, паджаберны, паджабрыцы, ПОДБЕРЕЖНЫЙ, наўзьбярэжны.
ПОДБНВАТЬ каго на што: падушчлць, падбіваць.
ПОДБМВКА, падкллдка; хутроўка, хутраваць;. подшаўка
ПОДБОР м. дабор, дабіраць, даборны.
ПОДБРАСЫВАТЬ што, падкідаць, падкіданьне.
ПОДБ'ЬЧЬ, падбггчы, падбежка.
ПОДВАЛ м. зруб ўстаўлены ў зямлю; поруб. Па нашаму „падвал“, .падвала', фундамант; падвалак пень, калода, найчасьцей дубовая, якую падкладаюць пад вуглы вясковых будынкаў.
ПОДВЕРГАТЬ што ці каго чаму; паддаваць, наражаць. Паддаваць каго чыім уплывам. Паддаць каго суду, адпавядальнасьці. Наразіць каго на клопаты, непрыемнасьці.
ГІОДВЕРНУТЬ што, падвінуць.
ПОДВЕРСТАТЬ што, падшыхтлць, падшыхта ваць
ПОДВЗДОХН, падуздошы, падмік/ткі.
ПОДВНГАТЬ што, пасувлць. пасувлньне; парухацЬі пакранаць
ІПОДВНЖНОЙ, рухавы. рухавасьць; пакратлівы.
ПОДВНЖННК м. патужнік, падзсйнік, спачынца.
ПОДВНГ л. патуга, чын.
ПОДВНЗАТЬСЯ, чын/ць, дзб’яць.
ПОДВЙНЧНВАТЬ шруб, падшрубовываць.
ПОДВЛАСТНЫЙ, падуўллдны. падлеглы.
ПОДВОРАЧНВАТЬ што, падвяртаць.
ПОДВОРЬЕ, заездны дом; за<»зд, загздны
ПОДВОХ м. подступ.
ПОДВ'ЬДОМСТВЕННЫЙ, падв^дамны, ііадвгднасьць.
ПОДВ’ЬСКА ж. вісулька. дзындзык, брындзік.
ПОДГАДМТЬ, падглдзіць, здр.чніць.
ПОДГВОЗДНТЬ боты, падцьвякаваць, падцьвечыць.
ПОДГЛЯДЫВАТЬ. падгляд<гць.
ПОДГНОЙ, пагной.
ПОДГОВАРНВАТЬ каго, падмаўляць.
ПОДГОЛОВОК м. узгаловак, узгалоўе, ПОДГОРОДНЫЙ, прыгорадны, прымгскі.
ПОДГОРЮННТЬСЯ, зьбедніцца
ПОДГОТОВЛЯТЬ, спасобіць; прыгатовываць. Спасобіць хлапца у гімназію.
ПОДГРАБЛЙВАТЬ сена, падграбаць.
ПОДДАНСТВО, падданства, падданы.
ПОДДАВЛНВАТЬ што, падгнятаць, падціскдць.
ПОДДАКНВАТЬ, каму, патакаць, патачка.
ПОДДОЛБНТЬ што, падцюкаць.
ПОДДЕВКА ж. падопранка.
ПОДДЕРГНВАТЬ што, падтыргаць, потаргі.
ПОДДЕРЖМВАТЬ што, падтрымліваць, падтрымка.
ПОДДРЕВЕСНЫЙ, паддрзўны.
ПОДДУВАЛО, атворына ў печы праз якую паветра дзьме ў печ; под.зьмеўка, подзьмевень.
ПОДД'ЬТЬ каго, падхапіць кручком, нанізаць на што; падшпіліць, падцяць. Падцінай рыбу пакуль скубе. Падцяў вострым словам.
ПОДД'БЛЫВАТЬ ш.то, падрабляць, падробка, падробны.
ПОДЕНКА ж. жам ярыца, якой век доўжыцца ўсяго адзін дзень; мятульга.
ПОДЕРГНВАТЬ што, патаргаць, потарга.
ПОДЕРГНВАТЬСЯ, ПОДЕРНУТЬСЯ, пакрыцца чым лёгка каб аснаўно е прасьвечывала; пакрыцца. Серабро ад серкі панірылася чэрню.
КНІГІ ОНЛАЙН
