Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
САВАО0 м. жыдоўск. адзін з эпітэтаў Бога.
САВРАСЫЙ, конская масьць, каштян, каштанаваты.
САГН, названьае скандынаўскіх поэтычных легснд, былін.
САГО ср. крупы вырабляныя з сэрцавіны сагавай пальмы.
САЖА ж. сажа; сапуха, сопат; сапоры, чорна чырванявы, барвы, масьці пачарнеўшдй ад сажы рэчы, рас. »бурый“.
САЖАТЬ каго, саджаць, садз/ць—дзіцца, сесьць.
САДОК м. рыбнік, сджалка, бсер.
САЖАНЙНА, пасаджаная зелень; садзіва.
САДОВННК м. агроднік, гароднік.
САЖЕНЬ ж. (ад „сягаць"), мера ў стан чалавека, як можна сягнуць ўверх рукойі сяжань; сяжань мера=3 аршынам.
САЗАН м. рыба Cyprinus сагріо, карп.
САЙДАК м. татар. налучнік, пакровец на лук зазвычай скураны; сагайдак, калчан, налучнік.
САЙКА ж. пшанічны хлябец вельмі туга замешанага цеста; рагалька, рагальк/; тугое цеста замешанае на расьцінным малацэ (канапельным, макавым), псчанае блінцамі, называецца: сачэнь, сачні.
Прынясла Каляда рэшато бліноў, Рэшато бліноў ды начво сачнёў.
САКЛЯ ж. грузінск. хацжа, хатка.
САК, САКОС грэцк. архірэйская шата; сакас.
САКВОЯЖ м. франц. дарожны мяшок> тайстра клумак, хатул?к, хатыль.
САЛАЗКН ж. мн. ручныя санкі; саначкі, крынджолкі.
САЛАМАТА ж. мучная кашка з жытняга соладу; саламаха; лямёшка, лямяха.
САЛАТ м. расьціна Lactuca; салата.
САЛА ср. пласт падскурнага клушчу, туку,—расійцы называюць.салам, а у нас гэта: саланіна; унутранны тук, які ляжыць чапцом на кішках завуць у нас. сала. Карові, авечы тук, клушч, у нас завуць не ,сала“, а лой; зайчы—тук—скром; птушыны, fryсячы)—шмэляц', чалавечы—клушч-, рыбі—тук. Агульнае найменьне клушчавой матэрыі якая творыцца ад зьлішкі стравы—тук, клушч.
САЛЬНЫЙ, месьцячый ў сабе сала; клусны, клусьнець.
САЛЬНОСТЬ, клу/снасьць, клускасьць; аб непрыстойнай гутарцы, слове: бляўзл, бляўзгае; няпрыстойнасьць.
САЛЕНЬЕ чаго, клу'шчаньне, клусьціць.
САЛЬННЦА, бляшанка ў якой трымаюць клушч да мазаньня машын; мазьніца.
САЛОН м. франц. гасьцінная, вітальня.
САЛОП м. франц. верхняя жаночая цёплая вопратка, круглая бурка.
САЛТЫК ж. татар. форма, формаўка; постатка.
САЛФЕТКА ж. франц. сарвзтка.
САЛЮТОВАТЬ каму, франц. вітаць стрэляньнем. САМШЙТ, дрэўца Buxus sempervirens; букшпан. CAM заімак. сам, сама, само; самы, самасьць, самотны; сам?ц, мужчына у жывёлаў і птахаў.
САМОВЛАСТІЕ ср. самаўлада—насьць, самаўляднік.
САМОВО ГАРЯНІЕ ср. самаўзгорчывасьць, самаўспнлькасьць.
САМОВОСХВАЛЕНІЕ ср. самахвольства.
САМОДВМГАТЕЛЬ, самарушяік, самапаруховец.
САМОМЗВОЛЬНЫЙ, самахотны, самавольны.
САМОЛЮБІЕ ср. самалюбства—любец—любніна.
САМОМНЕНІЕ ср. самахвальства, самадумства. САМОНАД"БЯНІЕ ср. самапдўнасьцк САМОНРАВІЕ ср. самаволя, самавольнік—ніца. САМООБЛАДАНІЕ ср. самааблдда, самаабладны.
САМОУНЙЧЕЖЕНІЕ ср. самаўніжэньне. самаўн/жна.
САМООБОЛЫЦЕНІЕ ср. самаашукднства.
САМОСОЗНАНІЕ ср. сьвядомасьць, самаведнасьць.
САМООТВЕРЖЕНІЕ ср. самаахвяра, самаахвярна.
САМОПОЗНАНІЕ ср. самапазнаньне.
САМОПРАВСТВО, самаўправа, самаўпраўства. САМОПРОМЗВОЛ ЬНЫЙ, самавольны, самаволя. САМОПРЯЛКА, самапрадка, самапряднік. САМООПРЕД'БЛЕНІЕ ср. самаазндчаньне.
САМОРАЗЛОЖЕНІЕ ср. самаразплд.
САМОСТОЯТЕЛЬНЫЙ,самагсты,сама/стнасьць. САМОТЕК м. самац^к, самацечны.
САМОЦВ-ЬТНЫЙ камень, дараг/, цэнны.
САМОЧЕСТВОВАНІЕ ср. самашана. САМОПОЧЯТАНІЕ ср. самапашдна. САМОПОКЛОНЕНІЕ ср. самапаклонства. САМООБОЖАНІЕ ср. самабагомленьне. САМОЧЙНСТВО ср. самаволя—вольнік—ніца. САМОЧЙНСТВО ср. самачын.
САНГВЙНЙК м. лац. чалавек поўнакроўнага складу, гарачага характару.
САНДАЛ м. дрэва ўжыванае на фарбу; брузэлія.
САНДАЛЫ црк. абутак, падвязныя падэшвы; пасталы.
САНДРЙК м. будаўніч. надаконнік.
САНЙ ж. мн. слні, санкі, саначкі, санцы; саннік, майстар які вырабляе сані; санная дарога, зімовая, засыпаная сьнегам.
САНйТАР м. франц. даглядчык хворыхна вайне.
САН м. высокая зьверхнасьць або годнасьць; дастойнасьць, дастойніцтва. Біскупская, каралеўская дастойнасьць.
САНОВННК м. дастойнік—ніца.
САПА ж. франц. вайск. роў для падходу да крэпасьці.
САПЕР м. франц. вайсковы будаўнічы, інжынер. САПЕРНЫЙ батальён, будаўнгцкі, інжынгрны. САПЕТКА каўказ. плецены вулей; пляцёнка да бутэлькі; пляцёнка.
САПННА ж. ссадзіна, зьбідая скура на целе.
САПОГ м. бот, боты, боцікі.
На ножцы боцік стаптаўся, Дык я прызастаўся.
САПОЖННК -ч. майсгар які шые абутак; шавгц, шавецтва; шзўчык (таксама як: „крэўчык", ад ,кравец“).
САРАМ м, татар. халодная будыніна пры хаце для сена, саломы, мякіны; пуня, пунька; для трыманьня павозак, і упражы; вазоўня.
САРАНЧА ж. жамяра, надобная на палявога коніка, якая тучамі налятаеі паядае збожжа і травьі) шаранчя: нальля.
САРАФАН м. жаночая расійская вопратка, без рукавоў і з паясом.
САРАЦЫНСКОЕ ПШЕНО, рыж,рыжовы.
САРКАЗМ, злосная насьмешка; насьмешка. Capкастычны сьмех, злосны сьмех.
САРКОФАГ м. грэцк. магільны помнік ў форме труны.
САРПКНКА ж.. паркаль, паркале'вы.
САТАНА ж. чорт, бес, нячысьцік, злы дух; імя аднаго з праклятых арханелаў; шатана, шатан; але такжа: сатана, сатанскі, сатанства.
САТНРА ж. лац. пісаны твор ў якім маецца насьмешка; сатыра.
САТНСФАКЦІЯ ж. франц. здаволеньне.
САФЬЯН ж. татарск. (казёл); вырабленая казловая скура рожнай афарбоўкі.
САХАР м. лацінск. цукір, цукровы, цукрмсты, цукрынка, цукравй-ць—вацца; цукгрнік, хто робіць цукеркі; цукеркі, рас. «конфеты'.
СБАВЛЯТЬ з чаго, спускаць, ськідаць цану; зьніжаць, зьмяншаць. Хоць крыху спусьці, ськінь, зьніж з цаны. Ськінь з возу. Зьменшыць пыхі.
СБАТОВАТЬ коні, зьвязаць усе павады ў адзін вузёл; збатаць.
СБЕЛЕННТЬСЯ, ашалгць. Што ты ашалеў? Вярзеш як блёкату аб'еўшыся.
СБЕРЕГАТЬ што, шчадзгць, шчадна, шчадзгцца.
СБНВАТЬ што, зьбіваць, зьбівацца, зьбіваньне, зьбіўка, зьбіўны, зьб/вісты, зьбіўкі, зьбіток, зьбіцгнь.
СБЙРАТЬ што, зьбіраць, зьбірацца, зьбірдньне, збор, зборка, зборы, зборшчына, зборня, зборышча.
СОБйРАТЕЛЬНЫЙ, зборны.
СБОР м. збор, зборны, зборна.
СБЛЙЖАТЬ што з кім, збліждць, збл/зіць— жацца.
СБОКУ прысл. збоку. Знаюць Юрку і ззаду збоку.
СБОЧЬ прысл. ўзбоч, наўзбоч, наўсубач, субач. Узбоч лесу цячэ рэчка. Наўзбоч, наўсубач вёскі стаіць яго хатка. Субач гары праходзіць вулка.
СБОРНЙК м. сабране вершаў, апавяданьняў ці іншых пісьменных твораў; зборнік.
СБРЕСТй, збрысьц/, збродны, збродлівы.
СБРАСЫВАТЬ што, адкуль; ськідаць—дацца, скіданьне.
СБРАТАТЬСЯ з кім, збрдтацца.
СБРйВАТЬ бараду, галіць, згал/ць.
СБРОСЙТЬ што, ськінуць, ськідаць—дацца.
СБРНЗГАТЬ што, спырскаць вадой, дажджом.
СБУНТНТЬ пяньку, спавясаць, спдвяска, павеска.
СБЫВНОЙ тавар, збытны.
СБ^ГАТЬ з чаго, збягаць, зьбгглы, зьбгжны, зьбежнік—ніца.
СВАДЬБА ж. вясгльле, вясельнік—ніца.
СВАЖНВАТЬ што, куды; звазі’ць, зьвязьці, звозка, звоз, звозны, звознык-|-чыца.
СВАЗЖАТЬСЯ з кім, зблутдцца.
СВАЯ ж. бэлька ўбітая ў зямлю; пдля. От там кале ставу еіце і цяпер тырчаць з вады палі (Сержп. 54).
Ой па лугу ды па зялёнаму, Біты палі ўсё мядзяныя.
(Вяліж. пав.; Рогач. nae. Р 8-9. с. 172).
СВАЛЙВАТЬ што або каго, зваляць, звалівдць -влцца, звал, звальны.
СВАРГАННТЬ што, зрабіць што няўмеючы, хутка, абыяк; зварсаць, зкешкаць.
СВАРЙТЬ шпго, зварыць, згатаваць, спрагціць.
СВАРНАКАТЬ, салгаць, зьвярзьц/.
СВАТАЖйТЬСЯ з кім, зсябравяцца.
СВАТАТЬ княгіню, свагаць—тацца, сватаньне—т<<ўства; сват—хто вядзе маладога ў сваты сваха, свашка, свацьця; дзеваснобіны, дзеваснобьбе, дзевасноб, дзеваснобіца. Прыгатаеаўшы ўсё патрэбнае, жаніх з дружкам адпраўляюцца ў дзеваснобы (Быт Зап. Руск. Селяніна Крачк. стр. 19). Дзеваснобы паутараюцца часам у чэцьвер перад вясельлем, тады яны вядомы у некатарых мяйсцох пад найменьнем змовін (тамжа, стр. 22). У Лепэльшчыне „дзеваснобамі' і „дзеваснобкамі” называюць дружкаў і дружак якія едуць з поездам маладой ў дом маладога; старшы „дзевасноб" або „маршалак", гэта сват.
СВАХЛЯТЬ, ’зрабіць абыяк; зкешкаць, злямчыць.
СВЕКЛА ж. расьціна Beta vulgaris; бурак, бурак/, бурачаны, бурачнік. Бурачковы колер, сіва-чырванявы. Бурачковы. цукер, юшнік. Бурачанае націва называюць—бацьвшьня; з яго вараць улюбленую нашым народам страв бацьвіньнік. Асабліва славіцца бацьвіньнік з сьвіннымі ванглёнымі вушамі і скабамі, беляны сьмятанай.
СВЕКОР м. бацька мужа; сьве'кар—карка; сьвякроўка, сьвякруха, сьв^кра, маці мужа. Помніць сьвекра сваю моладасьць, дык і нявестцы ня верыць. Сьвекарка—ня родны татка. сьвякроўка—ня родна матка (песьн ). He надымайся,—сьвекрам ня будзеш (Прыказка).
СВЕРБ'ЬТЬ, сьвярбгць, сьверб, сьвярбата, сьвгрбкі, сьвярбу/шка; свораб, сворабна, сворбка, свароб—лівы, сваробіца (Вяліжск. nas.).
СВЕРГАТЬ што, каго, з чаго; ськідаць, сьпіхаць, валіць з выніыні; зрындць, зрынацца, зрынаньне, зрынач—чка.
СВЕРЖЕННЫЙ, зрынуты, зрынутнік—ніца.
СВЕРКАТЬ, сьвігаць, сьвггае, сьвігтаць—тацца, сьвігнуць; сьвігав/ца, поблісь ў тучы, маланка; сьвігтучы, сьвігучы, сьвігня; мігц
КНІГІ ОНЛАЙН
