Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
СДМРАТЬ што з чаго; зьдзіраць, луп/ць, лутаць.
СДНЧАТЬ, зьдзічэць—чэлы.
СДОБНЫЙ, аб хлебе на малацэ, на яйках, масьле; мостны, мдсьціць, маста; масьнік, або грыбок, блін на яйках і масьле, з пшоннай мукі; скаромны, скароміць, скорам (ад „скром* ўнутранны тук).
СДРОБЛЯТЬ што, здрабняць, крышыць.
СОДРУЖЕСТВО.спадружжа, спадружнік—ніца. У нас гэта слова ужываецца яшчэ ў значэньні рас. „супружество".
СДУВАТЬ што з чаго; здзьмухлць, здзьмухнуць, здзьмуханьне, здзьмух. Віцер здзьмухнуў гаперу. Здзьмухні пыл са стала. Як ветрам здзьмухнула іх.
СДУМАТЬ што, здумаць—мацца,здум. Прышло ў здум мне гэгпа ужо пазьней. Ен усё па
свайму здуму робіць. Ані здумаць, ні згадаць, што max было.
СДЫХАТЬ, СДОХНУТЬ, стыхаць, стухлы, стухнуцца, стухля.
СД"ЬВАТЬ вопратку, спранаць, спранацца— нуць
СД'ЬЛАТЬ tumo, зраб.ць—б/цца, зраб/, зроблены, зроб;зробна,рабіцьад штукі; зробнік-ніца, працавік. які робіць ад штукі, бярэцца за работу агулам, не падзённа.
СД"БЛКА ж. угода. Зрабілі паміж сабойугоду.
СДЮЖАТЬ, змагчы, здолець.
СЕ заімак, або прысл.-, ся, асе, асё-ж. се. сё. Се і хлеба нетуці. (смл.). Сё прыду. Дзе нож? Асё-ж ляжыць. Асё-ж і разыіднела. Асё маці мая. Най ся што хоча дзеіцца. Най ся і так будзе.
СЕАНС франц. седні, паседжаньне, поседні, посест.
СЕБЕР м. (татар. ,шабер", сусед); удзельнік (пайіцнк), таварамі ў торгу ў прэдпрыемстве; сябра, сябраваць; сяброўства-таварыства, супалка.
СЕБЯ заімак, сябг, сабой аб сабг. Кожды сабе працуе. Кожды сам сабоіі жыве. Ен толькі сабой заняты, толькі аб сабе думае.
СЕБЯКА, сабека, сябелюб, эгоіст.
СЕБЯЛЮБІЕ ср. сабечніцтва, сабечнік—ніца.
СЕГМЕНТ м. геомэтр. адрэзак круга, або клуба.
СЕГОДНЯ, сягоньня, сягоняшні; сеньня, с^нешні, сі'дні, с^днаваць, с^днік.
СЕДМЬ црк. сем, сёмы.
СЕДМЕРНЦА, сямерка.
СЕЗОН м. франц. часьць году, пара чаго колечы; пара; стар.'. рок, рочкі.
СЕЙ, СІЯ, СІЕ заімак. гзты, іэта, гэтае. To гэты, a то гэны. Да гэтага часу. Гэта баба, а гэта дзед. Гэтае поле неўраджайнае. Тэтта
тут. Г этта што такое. Гэтта былі дровы, а цяпер няма іх тут. Гэта я, а гэныма ён. Сяй. Сяй ночы а паўночы (Безсон. 40).
СЕЙМ м. (ад „сыймацца* падыймацца), збор, зьезд; сойм, соймавы, соймавдньне. Абы соймаваліся на здаўна установленым местйы (прывілей полайкай зямлі); ссймішча, іок, мейсца, дзе зьбіраўся сойм; саймавдцца, радзіцца.
СЕЙЧАС, зара. Зара прыду, зраблю. Зара буду ў вас. Жыооўскае „зара', а панскае „пачакай".
СЕКВЕСТРОВАТЬ тавар, лацінск. узяць пад дагляд, пад апеку; ўзяць пад запалог, запаложнае. запалог. Запалог налажылі на дворную зямлю, ўзялі пад запалог (Дзісн. пав.).
СЕКНРА ж. сякера, сякгрка, секярышча; барта, лёгкая цясьлярская сякера.
СЕКРЕТ м. франц. тойства, ташь, ташца, тайна; сэкрэт, сэкрэтны.
СЕКРЕТАРЬ, сэкрэтар—тарства. У слоўніку П. Бэрынды: Тайнйкь—секретарь.
СЕКТА франц. брацтва, якое прыняло сваю асобную навуку аб веры; адшчапгнства, адшчапгнец.
СЕКУЛЯРНЗАЦІЯ ж. лац. перадача духоўнай маетнасьці ў сьвецкую абладу.
СЕКУНДА ж. лац. шасьцідзясятая часьць мінуты; сэк>нда; хвіліна, хвіл/нка, хв/лька.
СЕКУНДАНТ м. таварыш, сьведка і пасрэднік паядыншчыка.
СЕЛЕДКА, марская рыба; селядзгц—дцы, селяддовы, селядшк, селяднліа; селядоўка, бочка ад селядцоў. Расол, у якім знаходзяцца ў бочцы селядцы—лік.
СЕЛЕЗЕНКА, брушнае цела, якое знаходзіцца пад лёвым уздошшам; салозіца; селязенка. У каня салозіца бьецца ў жываце, кажуць: салозаўка грае.
СЕЛЕЗЕНЬ, качы самец; качур, качурок; селя-
зань.
СЕЛНТРА ж. азоцістая соль; сал/тра.
СЕЛЕНІЕ ср. сяліба, наагул дзе людзі се.іяцца, жыльЛё, мейсца дзе Сіаіць дом і двор.
СЕЛО, сяло, сяльцо. сглішча, сельскі, селян/н, селянка: сялак. сяллчка; вгска, вясьняк, вясьнячка, веські (Новагрудзкі nas.).
СЕЛЬДЕРЕЙ, расьціна Apium graveolens, якога карэнь ідзе па прыправу варыва: салгра.
СЕЛЬНйК м. халодная будыніна пад аднэй страхой з хатай для складу; сеннік. Сеннік прыбудовуюць трысыіенам да сяней, або. часьцей, адтзяляюць перагародкай палавіну сяней пад сеннік; с?льніца, шырокі, нізкі кораб, у якім перасеваюцьмуку, а такжа лубка, з якой сеюць.
СЕМЕННТЬ, дробна і хутка ступаць: сігтаць, драпатчць, дрыпаць. Адгэтуль сказ: даць драпака. пусьціцца наўцекі, густа перабіраючы нагамі.
СЕМЕННК м. нас'ньнік.
СЕМГА, рыба Salmo salar; ласось.
СЕМЕЙСТВО, сямья, сямейны, сямянш, сямейна.
СЕМНК ж. сймая нядзеля пасьля Вялікадня; сёмуха; зялёныя сьвяткі; грануха, граная нядзеля.
СЕМННАРІЯ ж. лац. духоўная сярэдняя школа.
СЕММТЫ, народы сэміцкага племя, з якога пахоДЗЯЦЬ жыды.
СЕНАТ м. лац. рада пры пануючай асобе; у нас даўнсй рада гаспадлрская. або проста: ряда.
СЕНТЭНЦІЯ ж. франц. судовая пастанова вайсковага суда, або ў справе крымінальнай; кароткі і даеціпны выслоў.
СЕНТЯМЕНТАЛЬНЫЙ франц. кволкі, тклівы.
СЕНТЯБРЬ, дзевяты месяц у годзе; верасень.
СЕПАРАТНЫЙ лацінск. аддзельны, асобны, сам па сабе; адасобны.
СЕПАРАТНЗМ, імкненьне аддзяліцца, аддзяліцца ад большасьці; адасобчына.
СЕРАФНМ жыдоўск. „сэраф“; у перакладзе; гаручы, пылаючы; сарафгм, названьне аднаго з высшых анельскіх станаў.
СЕРВЙЗ м. гарнітур сталовага, або гарбатнага наіыньня; гарн/тур, прыбор.
СЕРГА ж. зворысты кружок з аздобамі, які носяць жанкі ў вушных музкох; завушн/ца.
СЕРДОЛНК м. камень; карнал/н, крываўнік.
СЕРДЦЕ (cor, cordis?), сэрца, сэрцэйка. сэрд.эчны, сэрцовы, сэрцавіна. Сэрдэчна (грудна) мне шкада яго.
СЕРДОБОЛЬНЫЙ, сэрдабольны.
СЕРЕБРО ср. серабро, сярлбраны, серабрысты; але побач ужываецца: срыбра, срыбны, срыбнік.
СЕРЕДА (сярэдзінаЛ серада, сяродны, сярэдні.
СЕРЕЖКА на дрэве. каток, каткг.
СЕРЕНАДА гішпанск. начная вітальная музыка, песьня, зазвычай пад вокнамі вітанага; сэранада.
СЕРЖАНТ ж. франц. падафіцэр.
СЕРІЯ ж. франц. чародаўка.
СЕРПЕНТйН, зеленаваты. цьвёрды камень; агат.
СЕРП м. аг. ела&. сгрп; сярпі’ць. націнаць зуббямі зялеза.
СЕРПЯНКА, раднінка, раднгца.
СЕРТУК м. франц. сурдут.
СЕРЧАТЬ, злавацца.
СЕРЬЕЗНЫЙ франц. у рас. мове гэтае слова ўжываецца ў самых рознаякіх адценках для абазначаньня чалавека срогага, самапэўнага, важнага; влжны. павджны.
СЕРЬЕЗНО прысл. запраўды; павсжна.
СЕСЕКАТЬ, шаплявіць; сюсюкаць.
СЕССІЯ ж. лац. сабраньне, паседжаньне, або тэрмін цэлага раду іх; сзсія.
СЕСТРА, сястра, сястрыца, с^стрынька, сяструха, сястрыцца, сястронка.
СЕУНЧ м. татар. пасланец з бітвы; вгстнік, ганец.
СЖАМНУТЬСЯ аб малацэ, зсесцца.
СЖАРЙТЬ што, спячы, спражыць.
СЖАТЬ што, сц/снуць—нуцца, сцгск, сьц/склы.
СЖЙГАТЬ што, спаляць—ляцца, спал.
СЖУІЦЕРЙТЬ што, зжорці, зжумрыць.
СЗАДЙ, ззаду. Ён зайшоў ззаду. Ззаду цягаецца.
СЗЫВАТЬ, ззываць—вацца, созвы; склікдць, склікацца, скліканьне, скл/чны, скл/к, склічнік, склічніца.
СЙБАРЙТ м. чалавек разпешчаны, разквелены, які жыве для роскашаў цялесных( сыбарыт.
СЙБЙРЬ, часьць Расіі за Уральскімі гарамі; Сі6zp.
СйВЫЙ па масьці, ьо/еру; сівы, сівізна, czвасьць, сгўка, с/ўчык, сівець.
СНВОВОРОНКА, сівагрдк.
СЙВЕЦ расьц. Nordus strictas сьвінушнік, сьвінуха.
СЙГАРА ж. гішпан. табачны лісьць, скручаны ў трубку да курэньня> цыгйра.
СЙГНАЛ м. фракц. умоўны знакі знак, спогалас, сыгнал.
СЙД'ЬТЬ, сядзець, сесьці, седні, сядзячы, сяд_ун, седзіны, сядзьба, сядок, сядуха, сядаць, сядала, сядло.
СйЗЫЙ, цёмны, чорны з беласаватым адценкам) шызы, шызець, шызасьць. Шызыя гусі, галубы. Шызы арол.
СЙЛА ж. аг. слав. сілл, сілаваць, с/льна, сілком; сіламоц, сільнгць, сілач—чка.
СЙЛО, плянгца, пляніць.
СНЛУЕТ м. франц. зьнімак з цені. з бакавога абрысу аблічча; сыльвэта, сыльвзтка.
СЯМА ж. спружына.
СЯМВОЛ м. грэцк. істота справы, навукі ў кароткіх славах, або ў знаках; сымвал, сымвалічны.
СНМЕТРІЯ ж. грэцк. роўнамерііасьць; спараўня, спароўны, ў спароўнь чаму, спароўнасьць.
СНМОНІЯ ж. грэцк. прадаваньнс годнасьцяў і мейсц духоўных; сьвятакупства.
СММПАТІЯ ж. грэцк. прыхільнасьць, сымпація.
СНМПАТЯЧНЫЙ, прыгмны, сымпатычны.
СНМПТОМ м. грэцк. пазнлка.
СНМПТОМАТМЧЕСКІЙ, пазнатніцкі, пазнатны.
СНМФОНІЯ ж. грэцк. ассоная адмена музыкальнага твору; сымфонія.
СННАГОГА, жыдоўская малельня; сынагога.
СННАПМЗМ м. лац. гарчычнік.
СМНЕВА, блак/т.
СННІЙ колер, сіні, сінвць, с/насьць, сінька, сіняк, сіняціна, сін/ць, сінвцца, сінявіна
СННОД м. грэцк. духоўная рада, вышэйшы духоўны урад; сынод.
СННОЛОГ м. вучоны знавец кітайскай мовы.
СМНОННМ дг. грэцк. адназначнае, або вельмі блізкае да другога па значэньвю слова; аднаслоў.
СННОПСНС м. грэцк. кароткі зьмест чаго, одпіс.
СННТАКСЯС м. грэцк. словатворства, словатворны.
СННУС м. грэцк. нахіл канца дугі на прамень; лучак.
СВНХРОНЯЗМ м. грэцк. зьбег выпадкаў ў адзін час; спачаснасьць.
СЯНХРОНІЯ ж. досьлед аб часе здарэньня.
СНПЛЫЙ, сгплы, сіпець, сіпка, сіпун; сіпуха, эпітэт вужакі.
СМРЕНЬ, куст Siringa vulgaris; бэз.
СНРНН пугяч. Баечнае птушка з жаночай галавой і грудзямі.
СНРОП м. лац. густы навар, ягадны, фруктовы, мядовы; сыроп.
СНРОТА аг. слав.' сірата, сіротка, сіраіцна, сірацгць, сіроцтваваць, сіроцтва, сірочы, сіротны.
СНСЯ ж. сгся, сіськд; цыцка, цыца.
СЙСТЕМА ж. грэцк. плян, парадак, разклад часьцеіі, ход чаго ў разу.мным парадку; сыстзма, сыстэматыка, сыстэматычна, сыстэмлтык; парадак.
CHTEU. ж. нямецк. друкаванае узорамі палатно; паркяль, паркалгвы.
СЙТО, сгта, с/тная мука, праселная праз сіты; с/тнік, хлеб печаны з сітнай мукі.
СНТУАЦІЯ ж. франц. палажзньне, мейсцапалажзньне.
СНФНЛйС м. лац. прыкасная, благая хвароба; францы; кастаедніца.
СЙФОН м. грэцк. лгвар.
СІЯТЬ, ярка блішчэцьі зіяць, зіяе, зьяе, зіяньне, зіяльны.
СІЯТЕЛЬСТВО, гытул графоў і князёў.
СКАБА ж. шчэпка, лучына! застрамка, заскамка; заскамгць, рас. „занознть“.
СКАБІОЗА расц. Scabiosa; каростаўка, перапелячнік.
СКАЗЫВАТЬ што, каму: гаварыць.
СКАЗКА ж. казка, бяйка.
СКАЗОЧНЫЙ, баечны.
СКАЗАНІЕ ср. апавяданьне, апавядач—дачка.
СКАКАТЬ, скакйць—каньне, скок, скокі, скакунгц, скакуха.^скакун—кунок; скочка-жамярыца, блаха; скакулгк, рас. „кузнечнк"» скакуха, эпітэт жабы.
СКАЛА ж. іта.іьян. гама, лесьвіца тонаў, гукаў.
СКАЛА аг. слав. скала, скалка, скал/сты, скалець.
СКАЛДЫРНЙЧАТЬ, скнорыць, скнара, скупец.
СКАЛЙТЬ зубы, ашчырдць, ашчырацца.
СКАЛЙТЬ, прытворна плакаць, бяз сьлёЗі скуголіць, скуглгць.
КНІГІ ОНЛАЙН
