Патушаныя зоры
Масей Сяднёў
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 375с.
Мінск 1992
Глядзеў яшчэ я доўга у вакно на рух загадкавы сусвету і думаў: можа, ты калі прамчышся прада мной каметай.
Ліпень, 1983
Глен-Коў
РАМАНС
Вы дзесьці ёсць, і мне маркотна, што тут, далёкіх вас, няма.
Тых летніх дзён, такіх спякотных, сустрэчаў тых цяпер няма.
Калышацца між намі мора, і рук ахвочых поціску нямаш.
Зацягнутая сінявой прастора хавае смутны вобраз ваш.
I толькі штось гавораць вочы, то радасныя, то з журбой.
Як быццам нешта мне прарочаць, спакусай цягнуць за сабой.
Няма вас тут. Пастацяй зграбнай чаруеце — адна любосць.
Хоць вас няма, ды мне прывабна, што ўсё-такі вы дзесьці ёсць.
Лістапад, 1983
Глен-Коў
НА ПАЛЯВАННІ
На ўзлессі лісце жоўтае ільсніцца. Там зважліва, каб не параніцца, ляжыць, скруціўшыся, лісіца на выгрыве халоднай раніцай.
Ляжыць і паляўнічых не баіцца, як на далоні — вось яна!
Сапраўдная лісіца позняй восеняй.
Я падыходжу з стрэльбай блізка і ўжо гатовы цэліцца — ляжыць, спакойная, з прыгожым пыскам, з хвастом — нібы гарачая мяцеліца.
Падумаў я: «Ну, вось жа годзе — аддасца стрэлам там, за гумнамі,— глядзіцца на мяне, нібы з стагоддзяў, і вывучае, вумная.
Відаць, дазналася, як быў я блізка, што я не ўмею цэліцца:
ляжыць, спакойная з прыгожым пыскам, з хвастом — нібы мяцеліца.
Кастрычнік, 1983
Глен-Коў
ПРАРОЦТВА СІВІЛАЎ
Я не ведаю, якая сіла у маіх сівілаў.
Але толькі мае сівілы мяне ссівілі.
Трапіў я да іх, як у нерат,— яны ўсё прадказалі наперад: і калі я, і як нараджуся, у якім кутку Беларусі, і ў якім нат адзенні, і што будзе пасля нараджэння.
I калі я прыйшоў на свет гэты, яны поруч сядзелі, старыя кабеты. I, спагадныя, на картах расклалі мой жыццёвы шлях да найменшай дэталі. I ў пялёнках яшчэ, сваёю спіною, вычуваў я, што будзе са мною.
Клалі лёс мой сівілы на шалі, зелле нейкаё мяшалі.
Усё чыста збылося, што яны прадказалі.
Ах, мае вы сівілы, вы мяне ссівілі: з нейкай сілаю незямною прадказалі, што будзе са мною.
Слоў хвалы для вас у мяне не стае, больш люблю вас, багіняў чымся. Прадраклі вы ўсе беды мае, толькі як не сказалі ад іх ўберагчыся.
Снежань, 1983
Глен-Коў
ЧУЖЫНА
Усё роўна — іду я ці еду — не застанецца тут майго следу: буду змыты чужою хваляй, нада мною што запанавала.
Я аглушаны чужою гаворкай, незразумелаю, агорклай.
Як непатрэбную якую, зразумець ужо не спрабую.
I што б дзе хто ні галёкаў, застаецца яна далёкай. Бы з сабою у змове, думаю толькі ў сваёй роднай мове. У душы маёй не слабее, цэлы свет стварыў з яе я.
I сяджу я ў гэтым свеце, як на іншай планеце. Між людскога прыбою застаюся самім сабою.
У самоце такой пякельнай існую, нібы паралельна: свет ідзе дарогай сваёю, я таксама — сваёю.
Свет праносіцца міма прад маімі вачыма. У шматфарбным такім — сузіральнік я толькі ў ім.
Люты, 1984
Глен-Коў
«DEAD END»
Жыву я ў багатым пасёлку, наладжана ўсё тут як след. Пайсці я хачу па зёлкі, ды бачу я ўсюды «Dead end».
«Dead end» — гэта значыць дарога канчаецца, ходу няма.
Зірнуўшы на знак гэты строгі, іду я назад ціхама.
Ды мне не сядзіцца ў хаце — дарогаю іншай іду пад абед. Ды зноў — як якое закляцце — трывожнае бачу «Dead end».
Хаджу я вось так у сумлеве, не дапамог і сусед.
Направа іду ці налева — усюды мігціцца «Dead end».
Чэрвень, 1983
Глен-Коў
АДКАЗ НА ЗАПРАШЭННЕ
Прыслалі ў хату звесткі нам з усімі дадзенымі аб пагосце — відаць, як новым жыхарам — дзе мы злажыць маглі б таксама свае косці.
I помнікі у розную цану нам прапануюцца пры гэтым.
Якую хочаш выбірай труну — у кожнай будзеш ты дагледжаным, прыгрэтьім.
Што будуць адпяванне і званы, іпто можна пры жыцці замовіць дамавіну, што будуць нават Там яны служыць табе у кожную часіну.
I шлюць мне найпадданейшы іірывет. Падумаць, сапраўды спакуслівыя ўмовы. Ды ўсё ж, разважыўшы як след, прыняць я іх не быў гатовы.
Сабраў маршчыны на сваім ілбе і напісаў такое я тым асам: «Трымайце гэта ўсё вы пры сабе — Я не збіраюся ўміраць тымчасам».
Ліпень, 1983
Глен-Коў
БЯГУН
Па вуліцы бяжыць старэнькі чалавечак, ён практыкуецца у безе.
Ён думае, што гэтым сябе лечыць, і ўсё бяжыць — аж колькі яму ўлезе.
Пагляд яго няпэўны і трывожны, яму займае дыхавіцу.
Ён агаліў сябе наколькі толькі можна, хоць там ужо няма чым пахваліцца.
Матляецца і кулачкі сціскае, ад поту выцірае лобік.
I апаноўвае журба якаясь увесь ягоны воблік.
Пот залівае яму вочы, ды, не зважаючы на пот і працу, бяжыць натужана, як быццам хоча у маладосць прарвацца.
Ды ёсць у свеце рубяжы, адлівы ёсць, і ёсць прылівы. 3 якой ты моцай ні бяжы, няма туды прарыву.
Травень, 1983
Глен-Коў
РАЗЛУЧАНЫЯ АКІЯНАМ
Званю... Няма... Забыла...
Праз акіян дарэмна я напружваў слых. Запырскаў ён срабрыстым пылам на беразе расстання нас, дваіх.
I пагасіў у сэрцы прысак, што ў нас яшчэ з табою тлеў. А я ўсё веру ў тваё прыйсце і выганяю з сэрца свой сумлеў.
Званю і думаю, што, пэўна, мыляюся твой нумар набіраць. Спрабую зноў і зноў, няпэўны, ды голасу твайго мне не чуваць.
Загойданы, нібы калыскай, знікае аб табе ўсялякі слых. Знаць, назаўсёды акіян запырскаў на беразе расстання нас, дваіх.
Май, 1984
Глен-Ноў
КРОСНЫ
Памяці маці маёй прысвячаю
...He спачыне і не прыляжа: перад Вялікаднем, у час посны, за зіму напраўшы пражы, маці ткала кросны.
3 апаўночы да раніцы, пакуль не праясніцца каб было на сарочку і на світку, усю Піліпаўку за прасніцай выцягвалася на нітку.
Яшчэ былі мы ў пасцелі, сну нам было йшчэ не годзе, а яна ўжо за кудзеляй — нітку выводзіць.
Трэба ж паспець да раніцы — днём будзе праца іншая.
3 бацькам яна радзіцца, заўсёды увішная.
Як бы чмель які ўсё адно ці струна якая, чулі мы у сне, як верацяно у руках яе спявае.
Раніцою глядзелі, як яна, схіліўшьіся набок, пражу з верацяна зматвала на клубок.
Матляўся на столі сцень ад матчынай рукі.
Досвіткам кожны дзень раслі клубкі.
Як дар найбольшы які, дбайна клала іх у куток. Былі там клубкі на аснову і ўток.
I з тых вось клубкоў — бегатні было нямала — у парожняй пуні на калкох кросны маці снавала.
Ды такімі яшчэ іх ые кінеш, трэба потам яшчэ аблівацца: каб былі яны мяккімі, пранікамі пярылі на лаўцы.
Потым яна праз два ніты прапушчала канцы асновы, каб увесь гэты фонд залаты для навою быў гатовы.
Клопату не абярэшся — асцярожна, памалу, кросны, парэшце, на навой навівала.
Болю як бы не чутно, як бы ускрослай, радая ткаць палатно, садзілася за кросны.
Нітка стане якая тугой і парвецца — яе вяжы. To аднэй, то другой нагой наступала на панажы.
Слізкі, смоўж, маўляў, з пражаю на ўток, направа і налева слізгаў у разяўленым зеве чаўнок.
Хадзілі рукі яе то ў адзін, то ў другі бок. Цэлы дзень — колькі сілы стае — ганяе яна чаўнок.
Адпусціць навой, разаўе, і было нам відно: бы з-пад курыцы — з-пад яе выходзіла палатно.
Зморанасці на твары цень — сядзіць жа, сагнутая ў крук. Наткаўшы за цэлы дзень, не чула ад набілак рук.
Ночы такой не міне, каб, як і наяву, палатно і ў сне не йшло праз галаву.
Заставалася яшчэ адно: пакуль чалавек жыве, суровае палатно выбеліць на мураве.
Баліць ці не баліць, вясёлай ці ў журбе, палотны бяліць насіла на сабе.
Нібыта ў якой журбе — ці доўга йшчэ будзеш жыць — спяшалася сабе кашулю на смерць пашыць
з працы і рупнасці сваёй, з чаго жыве чалавек, з таго палатна і з пражы той, што прала яна свой цэлы век.
Сакавік, 1984
Глен-Коў
АЧАСУ БОЛЬШ, ЧЫМ ВЕЧНАСЦЬ
ЗАМАЛА ЧАСУ
Быў малады і думаў, што ў мяне наперадзе ёсць часу больш, чым вечнасць, што час не скончыцца, не праміне — бяздумна жыў я і бяспечна.
Маёю школаю былі загон, папас, і розум мой не біўся над загадкаю сляпою. Я верыў — прыйдзе мой жаданы час і станецца, што мае быць, самім сабою.
He ведаю, ці сталася яно, ці не, а толькі я пайшоў дарогаю сваёю, а толькі йсці нялёгка было мне дарогаю сваёю тою.
Усё адкладваў я на потым, на пазней і не спяшаўся здзейсніцца радкамі.
Яны губляліся, адвольныя, у сне ды зноў прасіліся ў мяне начамі.
Іх запісаць не давялося мне у той, што жыў я, паняверцы. Я думаў — гора праміне і зберагу я іх у маім сэрцы.
Ды час прайшоў — я не заўважыў Як...
Відно цяпер мне без прыкрасаў: таго, што я хацеў, я не зраблю ніяк — страшэнна мала засталося ў мяне часу.
1988
* * *
3 вітком гадоў ступаю ўсё цяжэй, як бы ўзбіраюся я на гару.
3 вітком гадоў раблюся ўсё цішэй, не палымнею сэрцам, не гару.
Іду, ўзбіраюся і за спіной увесь набытак свой нясу. Нічога не пакінуў за сабой — усё узяў: няўдачы, роспач, сум.
Нясу ў душы сваёй адбітак з’яў і следу не пакінуў на сяўбе.
Адважны, змораны, з сабой яшчэ я ўзяў найбольшы і цяжкі цяжар — сябе.
I найсвяцейшае, што я нашу, што выбраў я з усіх праяў, жывіла, наталяла што душу — я неразлучнае са мною слова ўзяў.
Ну вось я й на гары. Ляжыць увесь мізэрны мой набытак, што я нёс. I думаю: ці варта гэтым было жыць? I стала мне шкада сябе да слёз.
1988
СЭРЦА
Жывеш пядоўга, чалавек, перажыві ж умомант век.
Максім Багданоеіч Я вінаваты прад табою, сэрца, што, неразумны, я цябе не шкадаваў, няшчадна выдаткоўваў і змушаў работаць на мяне бесперастанку.
Заўсёды паслухмяным ты было — ішло на кожнае маё хаценне і не пыталася, ці ўсё я ўрахаваў і ўзважыў розумам халодным, і ці хаценне вартае выдаткаў.
У згодзе ты было са мной заўсёды.
У засляпленні жудасным маім я дабрынёй надужываў тваёю, і хутка надвярэдзіў я цябе. Яшчэ малым за статкам нашым у полі лётаў я стралою.
3 хлапцамі вёскі нашай беднай гуляў, гарэзны, я нанерагонкі. Каб выйграў я, ты наддавала мне як найшпарчэйшага ўсё ходу.
У жарсці жаркай я й не чуў, як ты збівалася із свайго рытму. Я згадваю яшчэ, як на гумне у некалькі цапоў мы малацілі — дзіцячае, ты хутка знемагала ад доўгай і паспешлівай калатні, ды ажывала зноў, абы не спасаваць, абы з дарослымі быць нараўні. Мне не забыць: з такіх, як я, хтось птушаня з гнязда цягнуў і з дрэва вобземлю скідаў яго, і тут жа, кволае, яно ўмірала. Ды не адно: ад болю й смутку з ім заадно і маё сэрца памірала. А як падрос, з усіх маіх пакутаў зазнала маё неразважлівае сэрца кахання найбалесныя пакуты.
Было ўсё тут: роспач, захапленне, мукі і радасць нез’яснёная, што мне шчаслівыя часіны даравала.
Ды зноў: знянацку ўжаліла цябе неміласэрная гадзюка-здрада. Выдаткі ўсё гэта былі нязмерныя для майго сэрца.
КНІГІ ОНЛАЙН
