КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Сельсавет згарэў. Да падмурка. Разбіраліся з тыдзень. Створаная камісія ўрэшце нікога не прызнала вінаватым: на пажарышчы знайшлі аплаўленыя бутэлькі з-пад гарэлкі, — напярэдадні там, пэўна, балявалі, — самаробны абагравальнік, выявілі ранейшыя дэфекты праводкі, абгарэлы сейф без грошай і дакументаў. Старшыню выклікалі ў райцэнтр, але хутка адпусцілі. * * * Калгаснік Рыгор Баркоў так і не атрымаў абяцанага жарабяці. Усіх лішніх коняў, у тым ліку і моладзь, нават сяголеткаў, бліжэй да зімы адвезлі на гарадскі мясакамбінат. Бацька яму больш не сніўся. Але фотаздымак яго, невядома як захаваны, Рыгор Баркоў калі-нікалі разглядаў. На тым здымку бацька быў малады, высокі, з адкрытым, шчырым тварам і ў незнаёмай яму жаўнерскай форме. Усё на гэтым свеце паступова сыходзіць у мінулае, выпадае з памяці. Тым болын такія простыя гісторыі з жыцця маленькіх людзей, як калгаснік Рыгор Баркоў. Запамятавалі на вёсцы і яго гісторыю. Надышла восень, а потым зіма, а потым яшчэ адна восень і яшчэ зіма... Ішоў час, мала што змянялася на вёсцы, як заўсёды ў хлявах, пунях і на падворках “прыціскалі” парсюкоў, паціху гналі “хершу”, а ўвечары глядзелі тэлевізар, у якім напрыканцы кожнага года заводзілі загадкава-інтрыгуючыя размовы пра тое, ці адбудзецца канец свету. Вучоныя, нейкія экстрасэнсы, шматлікія “гуру” знаходзілі ўсё новыя і новыя доказы, што гэты канец вось-вось прыйдзе. Хто-ніхто ад пачутага нават западаў на герась, цішком паглыбляў склеп і купляў у сельпо запалкі і соль. Акрамя нашага персанажа Рыгора Баркова. Ён напэўна ведаў, што гадоў дваццаць-трыццаць усё будзе па-ранейшаму. Морлакі Вучыліся ў невялікім ангары, які быў прыстасаваны пад клас. Усё навучанне працягвалася каля года, пасля чаго дзеці разыходзіліся хто куды альбо паступалі ў распараджэнне дарослых. Вучыў дзяцей Настаўнік — маленькі, чарнавокі, абсалютна лысы (амаль усе вучні, нягледзячы на ўзрост, таксама былі лысыя), але, як хадзілі чуткі, ён нарадзіўся з невялікім хвосцікам, што лічылася прыкметай высакароднасці. Яго так і звалі — Настаўнік. Вось і цяпер ён зняў хітон, павесіў яго на вяшак і блізарука агледзеў клас. — Вітаю вас, дзеці! — урэшце сказаў ён. — I цябе вітаем, Настаўнік! — уразнабой адказалі яму. — Сёння, — адразу прадоўжыў Настаўнік, — мы працягваем вывучаць тэму эвалюцыі праз гістарычныя артэфакты, якія часам знаходзяць вакол нас. Якраз год таму ў межах нашага Паселішча быў знойдзены кавалак тэксту з папірусу, які ў мінулым называлі кнігай. Такія кнігі, вядомыя як выключна шкодныя рэчы, мелі ўжытак прыкладна дзве тысячы гадоў таму. Тэкст расшыфравалі. Дык што было абвешчана ў тым урыўку, які я зачытаў вам перадусім — гэта значыць, учора? Скажы ты, Міралюбій! Са свайго месца за сталом, якім служыла доўгая пластыкавая дошка, узняўся лысы, з маленькай галавой, амаль без падбародка, нягеглы хлопчык. — У тым урыўку гаварылася, — адказаў вучань па імені Міралюбій, — як да Сына Лены, які ў той час быў імператарам, прыехаў з далёкай краіны нейкі Гербіт Улс, які прывёз яму шкодную кнігу пад назвай “Машына часу”. — Гербет Улес, — паправіў Міралюбія нехта з вучняў. — Правільна будзе Гербер Уэлес, — удакладніў Настаўнік. — I што далей? — У той кнізе быў апісаны наш час, што, вядома, аказалася хлуснёй. — Што, напрыклад? — спытаў Настаўнік. — Скажы ты, Джулія. Лысенькая дзяўчынка з маленькай галоўкай і мініяцюрнымі вушкамі і носікам падхапілася са свайго месца. — Там гаварылася пра нейкіх марлокаў, Настаўнік. — Так. Сядай, Джулія. Хто раскажа мне ўвогуле пра той час? У якую яшчэ хлусню верылі старажытныя людзі? Можа, ты — Гламурый? Бледны хлопчык узняўся з лаўкі і пачаў прамаўляць шчылінкай-ротам. — Яны верылі, што Зямля круціцца вакол Сонца. Але ж дастаткова зірнуць на неба, каб упэўніцца ў адваротным. Яшчэ яны казалі, што наведвалі Месяц, а гэта немагчыма. Мяркую, яны трызнілі, бо ўдыхалі дым з папяровых трубачак, якія падпальвалі і трымалі ў роце. — Так, добра. Пра што яшчэ манілі тыя старажытныя дзікуны, прывядзі прыклад ты — Епіфаній! — Яны казалі пра надалоннікі, з якіх можна было перамаўляцца з далёкіх кропак Зямлі, а таксама пра нейкае Сеціва, дзе быццам былі адказы на ўсе пытанні, што проста смешна. — А ты — Патрыцыя? — Што з дапамогай нейкіх “компаў” можна было за імгненне далічыць да трыльёна більёнаў! — Ха-ха-ха! — засмяяліся ў класе. — Што па Зямлі цяклі рэкі і на ёй існавалі азёры, у якіх плавалі рыбіны, а ў акіяне так званыя кіты, памерам з наш ангар. — Ха-ха-ха! — Настаўнік! Прашу слова! 3 задняй лаўкі ўзняўся яшчэ адзін вучань. Ён быў вышэйшы ростам і з крыху большай галавой, чым у астатніх, цвёрда акрэсленым ротам і круглым падбародкам. — Кажы, Гераклій! Хоць усе ведаюць, што ты фантазёр. Вучань на імя Гераклій сказаў: — Магчыма, усё гэта і так. Але ж мы адхіліліся ад тэмы. Герберт Уэлс прыехаў да Сына Лены і казаў яму пра будучыню, у якой трывала завядуцца нейкія морлакі. Але той аспрэчыў яго і паведаміў, што на Зямлі будзе валадарыць камунізм. — Ты маеш на ўвазе Сына Лены, помнік якому, знойдзены ў закінутай шахце, стаіць цяпер на плошчы ў Паселішчы? — Так. Ты зноў свядома адхіляешся, Настаўнік. У Паселішчы ходзіць пагалоска, што морлакі існуюць. Яны нападаюць у цемры, бо ім трэба біямаса, каб харчавацца. Чаму казаць пра гэта забаронена? — I я чула пра гэта, і мне страшна, — захвалявалася дзяўчынка на імя Джулія. — Пачынаецца бура, цямнее, а нам трэба ў Вялікі Ангар. — Лухта! — аспрэчыў, але неяк няўпэўнена, Настаўнік. — У нас сапраўды камунізм. Каб нехта краў у цемры людзей і сілкаваўся імі? Пад зямлёй жывуць антрапафагі? Прымхі! Вакол дастаткова ежы. Хіба не смачна есці смажаных пацукоў, сушаных дажджавых чарвякоў і конікаў, слімакоў альбо жамяру? Яе ж шмат навокал. Зірніце самі! За адзіным мутным шклом ангара сапраўды істэрычна біліся і раіліся мухі. Бура насоўвалася. — Я ўмею лічыць да ста, — гнуў сваё вучань на імя Гераклій. — Тыдзень таму нас у класе было трыццаць тры, а цяпер — трыццаць два. Дзяўчынку звалі Пенелопа, і яна ішла з заняткаў апошняй, як і ўсе, прышпіленая да KanaTa страховачным тросікам. Я ішоў праз цёмны тунэль перад ёй. Яе тросік аказаўся абрэзаным. А Пенелопа знікла. Мы штодня ходзім адной дарогай. Я даведаўся, што з пачатку года ў класе было аж трыццаць пяць вучняў. Куды дзеліся трое? — Годзе страшылак, Гераклій, — перапыніў яго Настаўнік. — Лічыць увогуле небяспечна. Ад гэтага хварэюць. Але ж цяпер нам усё роўна трэба закончыць урок, бо пачынаецца бура. Зараз мы апранаем хітоны, на галовы ахоўныя капюшоны і прышпільваемся да каната. Ты, Гераклій, здолееш весці групу? — Так. Я буду ўвесь час трымацца за асноўны трос. Спраўлюся. — Тады менавіта я пайду апошнім, — падагульніў Настаўнік. — Збірайцеся. Праз якую хвіліну група выйшла з класа і накіравалася ў Вялікі Ангар. Вецер нёс ім насустрач дробны пясок і смецце са звалак. Жалобна выла і гудзела жамяра. Цемра імкліва насоўвалася, і неўзабаве група апынулася ў тунэлі, дзе ніхто ўжо не мог бачыць суседа. Тым не менш дабраліся хутка. Група апынулася ў Вялікім Ангары, дзе павінна была вячэраць і спаць. Усе трыццаць два вучні былі на месцы — Гераклій у дзвярах па чарзе іх лічыў. Але раптам ён стаў нязвыкла бледны з твару і нібы змярцвеў. — Скажы, Гераклій, можна, я заўтра ў класе сяду з табой побач? — між тым сарамяжліва кранула яго за руку Джулія. Вучань па імені Гераклій зглынуў камяк у горле і схаваў за спіну абрэзак страховачнага тросіка на канцы каната. — Мяркую, заўтра ўрокаў не будзе, — праз паўзу сказаў ён. Уначы гучней бруяць фантаны А другой гадзіне ночы Пётра Вашкевіч прачнуўся, бо званіў тэлефон. Халодны веснавы дождж грукаў у падаконне. Пётра дацягнуўся рукой да століка і зняў слухаўку. Далёкі, глухі і незнаёмы голас перасцярог: — He кладзі трубку. I Пётра, яшчэ спрасонку, спытаў: — Ты хто? — Я, ну скажам, твой анёл-ахоўнік, — сказаў голас у слухаўцы. — Розыгрыш, — стомлена і раздражнёна буркнуў Пётра. — Я хачу спаць. Мог бы прапанаваць свой моўны сверб, пакуль людзі ў ложак не кладуцца. — Прабач, раней не выпадала, — сказаў анёлахоўнік. — Ды ў мяне і зараз мала часу. Дарэмна не тэлефаную, бо маю асаблівую цікавасць. Менавіта зараз. — Добра, — раптам згадзіўся Пётра, быццам прымаючы ўжо гульню незнаёмца, — тады чаму ты не з’явіўся ўвачавідкі? — Нельга, — растлумачыў анёл-ахоўнік. — А хіба так не зручней? Да таго ж тэлефон — рэч дастаткова ірэальная, ці не так? Тэлевізар, камп’ютар, мікралептонны кластэр, напрыклад. Тут недалёка і да мяне. — He даю веры, — сказаў Пётра. — Але калі табе не шкада грошай на міжгароднія размовы... Дарэчы, у цябе крылы? — Mary прыняць любое аблічча. I крылы, калі спатрэбяцца, я ж проста існасць. — Лухта, — пазяхнуў Пётра. — Ад чаго ты мяне ахоўваеш? Нападу ж аніякага няма. Тут у нас, праўда, мясцовыя мафіёзі, як усюды. Кусаюць, здараецца, ды адпіхваюць адзін аднаго, як парсюкі ля карыта. Дык я да таго карыта не прагну. Я інтраверт, разумееш? Хіба цагліна на голаў зваліцца? — He скажы, — засмяяўся голас у слухаўцы. — Лепш успомні, як дванаццаць гадоў назад, у каравуле... памятаеш? Пётра падумаў і прыгадаў вайсковае мінулае: як яны ахоўвалі склады з палівам у летнім лагеры пад Бабруйскам і неспадзявана звар’яцеў Саід — радавы з іх роты, увесь час ціхі, брудны з выгляду небарака-абборыш, ахвяра нейкага раённага ўсходняга ваенкамата. Саід па-сабачаму завыў, кінуўся да зброі і выпусціў па людзях амаль паўмагазіна. Ён забіў аднаго і параніў двух, кулі мінулі тады яго, Пётру. — Пра гэта я многім расказваў, — адзначыў Пётра. — Згода, — настойваў голас у слухаўцы. — Тады адкінь гадоў сем, уяві сабе восень і рыбацкую хатку ля возера. Ты чамусьці прачынаешся, нават да дзвярэй дапаўзаеш, а потым адчыняеш вокны, юшку. Праз чадны газ шмат хто да Абрама на піва патрапіў. Як казаў паэт: “Усеўладна смерць, яна на варце і ў шчасця час...” Пётра падумаў і вырашыў, што пра гэты выпадак у старажоўцы, калі ён рана зачыніў юшку, бадай, нікому не гаварыў. — Карацей, — сказаў ён. — Што ты хочаш? Бо мне сумна, анёл ці хто ты там яшчэ, ад такіх размоў. — Развітацца. Я адыходжу. — Я павінен разлічыцца за клопат? — спытаў Пётра. — Пачаставаць шкляначкай крыві ці кавалачкам душы?