Пісьмовая спадчына татараў Вялікага Княства Літоўскага і яе гісторыка-культурны кантэкст
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 205с.
Мінск 2024
209Ь2адаптаваны^арыянт)
1) ісці вучыцца можа226. Ha тамтым свеце тры асобы 2) барзо караны будуць: першы айцец; другі 3) брат; трэці муж, калі не вучыць абра 4) даў да веры ісламскай. Калі спытае: 5) «Іманных шартаў1^ колькі?» Адкажы: «Сем: 6) “Amantu bi-llahi wamala ikatihi wa-kutubihi wa-rusulihi 7) wa-l-yawmi-l-ahiri wa-l-qadari hayrihi wa-sarrihi mina 8) Allahi taala wa-lbati ba da al-mawti hak dur22* 9) Ashadu an la ilaha ilia Allahu wa ashadu anna muhammadan 10) 'abdudu wa-rasUluhu”229». Раздзел: ісламскіх ша 11) ртаў пяць230. «La ilaha ilia Allah Muhammad rasiil allahy?^ 12) пець. Другі пяць разоў на дзень намаз пець.
21 Оа (транслітарацыя)
1) treci ramazan mesec posnikac cecwe 2) rti zekewet dawac pati kali sposob 3) yest do haggu Tei bab abdesnih fa 4) rzow cetiri persiy twar mic druhiy 5) rukT mic treciy halawi cecwortuyu ca 6) sc mic cecworti nohi mic wizey 7) kostak mic bab u guslu farzow 8) tri persiy u rot wadu druhiy u nos 9) wadu brae treciy uso celo mic bab 10) u namaze farzow dwanaccac z-tih sesc 11) nadwornih a sesc sredkowih 12) persiye sesc nadworniye stob
226 Відавочна, памылка перапісчыка: два выказнікі.
227 Шарт (араб. [sart]) умова. Пад іманнымі шартамі тут маюцца на ўвазе складнікі таго вымярэння мусульманскай рэлігіі, якое называецца «іман». Звычайна іх выдзяляюць шэсць (гл. вышэй). У гэтым тэксце да звычайных шасці асобна дадаецца яшчэ вера ва ўваскрэсенне пасля смерці (у Судны дзень).
228 Араб.-тур.: «Я паверыў [і веру] у Аллага, і яго анёлаў, і яго [святыя] кнігі, і яго прарокаў, і ў апошні дзень, і ў прадвызначэнне добрага і злога Аллагам, Усявышнім, і ва ўваскрэсенне пасля смерці. Ісціна ёсць».
229 Араб.: «Сведчу, што няма бога, акрамя Аллага, і сведчу, што Мухамад яго раб і пасол».
230 Пад ісламскімі шартамі тут маюцца на ўвазе так званыя «пяць сталпоў ісламу» складнікі таго вымярэння рэлігіі, якое называецца іслам (добраахвотнае падпарадкаванне Аллагу).
231 Араб.: «Няма бога акрамя Аллага, Мухамад пасол Аллага» сімвал веры ісламу.
210a (адаптаваны варыянт)
1) Трэці Рамазан месяц поснікаць232. Чацвё 2) рты -закят даваць. Пяты калі спосаб233 3) ёсць, да хаджу ісці. Баб: абдэсных фа 4) рзаў™ чатыры. Першы твар мыць. Другі 5) рукі мыць. Трэці галавы чацвёртую ча 6) стку мыць. Чацвёрты ногі мыць, вышэй 7) костак мыць. Баб: у гуслю1^ фарзаў 8) тры. Першы у рот ваду. Другі у нос 9) ваду браць. Трэці усё цела мыць. Баб: 10) у намазе фарзаў дванаццаць, з тых шэсць 11) надворных, а шэсць срэдковых236. 12) Першыя шэсць надворныя: каб
21ДЬ2дэанслітаральія)
1) сеіб cistayo bilo druhoye stob na 2) cistum meyscu namaz pec treceyo stob 3) cistoyo adzenne bilo cecwertoyd cas 4) znac kali namaz pec pyatoyo preciw 5) kibleyo klanecca sostoyo niyyet cinic 6) a sretkowih sesc persiy tekbir tehrime 7) druhoye stayac treceyo pec cecwer 8) teye ruku'a pyatoye segde sostoye sedzec 9) i at-tahiyyatu pec bab posnikowih far 10) zow tri persiy ni-yesc ni-pic druhiy 11) i z-zanoyu spalacenstwa ne-mec treciy 12) zekewet dawac ctardzestuyu case 210b (адаптаваны варыянт)
1) цела чыстае было; другое каб на 2) чыстым месцы намаз пець; трэцяе каб 3) чыстае адзенне было; чацвёртае час 4) знаць, калі намаз пець; пятае супраць 5) кыблею кланяцца; шостае нійет чыніць. 6) А срэтковых шэсць. Першы тэкбір тэхрыме2^. 7) Другое стаяць. Трэцяе пець. Чацвёр 8) тае руку’™. Пятае сэдждэ. Шостае сядзець 9) і “at-tahiyyatu”1 пець. Баб: поснікавых фар 10) здў240 тры. Першы не есці, не піць. Другі 11) з жонкай спалачэнства241 не мець. Трэці 12) закят даваць, саракавую частку.
211а (транслітарацыя)
1) bab hegeyow farzow tri persiy ihram 2) ukladac druhiy tawaf kubeyewu cinic treciy 3) pad arafat haroy stoyeci du a pec 4) bab wagib to yest sto pan
232 Поснікаць пасціцца.
233 Спосаб тут: магчымасць.
234 Абдэсны фарзабавязковае дзеянне пры звычайным рытуальным умыванні, якое ў персідскай і турэцкай традыцыі атрымала назву «abdest» (uj-jjI), а ў арабскай «wudu1»
235 Тут пералічваюцца абавязковыя ўмовы і дзеянні пры поўным рытуальным умыванні.
236 Срадковыя (таксама: срэдковыя/срэтковыя) фарзы унутраныя (калька з тур.: ifindeki) фарзы. Унутранымі фарзамі называецца абавязковая паслядоўнасць дзеянняў пры маленні.
237 Тэкбір тэхрыме скажонае арабскае takbirat al-ihram Маецца на ўвазе
неабходнасць прамовіць формулу ўзвялічвання Аллага «Аллаг Акбар».
38РукУ (ад араб. [ruku ]) паясны паклон у мусульманскай малітве.
239 At-tahiyyatu (араб.: «прывітанні») малітва (дуа), якая чытаецца напрыканцы кожнага малення. Атрымала назву па першым слове.
240 Поснікавыя фарзы -абавязковыя ўмовы падчас посту.
Тут: інтымных стасункаў.
bug ozna 5) ymiw cinic prikazaw bez-zadney wontpliwo 6) sci a hto ameskaye й pekle mucicca 7) zapewne budze cinic ne-budze kafirinem budze 8) wagib to yest witri namaz klanecca zT 9) al-hagge bayram kurban rezac u ramazan 10) litre dawac bab sunnet to yest prarok 11) yeho milosc zawzdi ciniw hto budze 12) apuscac u pekle za toye ne-budze ale pricini
211a (адаптаваны варыянт)
1) Баб: геджэяў242 фарзаў тры. Першы іхрам242, 2) укладаць. Другі таваф244 кубееву245 чыніць. Трэці 3) пад Арафат гарой246 стоячы, дуа247 пець. 4) Баб: ваджыб тое ёсць, што Пан Бог азна 5) йміў, чыніць загадаў без аніякага сумне 6) ву, а хто амешкае (?), у пекле мучыцца 7) запэўне будзе; чыніць не будзе кафірынам24^ будзе. 8) Ваджыб тое ёсць вітры-намаз249 кланяцца, [на] зі 9) аль-хаджэ-байрам250 курбан25] рэзаць, у рамазан 10) фітрэ2і2 даваць. Баб: суннет2і тое ёсць, [што] прарок, 11) яго міласць, заўжды чыніў. Хто будзе 12) апушчаць254, у пекле за тое не будзе, 255
але прычыны
211b (транслітарацыя)
1) prarockey mec ne-budze sunnet to yest 2) miswak abdest brae kamet pec z-ge 3) me'atam klanecca hlopcem sunnet dawac 4) bab to yest porondek i powinnosc 5) kozdemu musulmaninu i musulmance abi znali 6) te sarti i porondki abi kozdi wedzel 7) co yest cistosc abdest gusul i co 8) yest namaz zekewet i post i co yest farz 9) wagib sunnet i mustegab256 i co yest halal 10) mekrUh haram preto wedey farz to yest 11) mayes gusul abdest brae penc raz 12) na dzen namaz pec ramazan mesec posnikac
2K Геджэй скажонае ад «хаджы» (паломнік). Геджэевы фарзы абавязковыя дзеянні падчас паломніцтва ў Мекку.
2П Іхрам (ад араб. [ihram]) рытуальнае адзенне мусульманскіх паломнікаў.
244 Таваф (ад араб. [tawaf]) рытуальны абыход Каабы.
245 Кубей/Кубееў Кааба.
246 Арафат гара (араб.: [ arafa])гара каля Меккі. Стаянне на ёйадзін з галоў-
ных элементаў рытуалу хаджу.
247Дуа (ад араб. [du'a’]) малітва.
248 Кафірын кафір, няверны.
249 Вітры-намаз малітва вітр, якая чытаецца пасля начной малітвы. Абу Ханіфа лічыў яе абавязковай (ваджыб).
250 Зі аль-хаджэ байрам ісламскае свята ахвярапрынашэння, якое адзначаецца на дзясяты дзень месяца зу-ль-хідджа.
251 Курбан ахвяра.
252 Фітрэ (або: закят аль-фітр) абавязковая міласціна ў месяц рамазан.
253 Суннет/сюнет (тур.: sunnet; ад араб.: [sunna]) звычай, традыцыя (рэлігійная). Звычайна гэтым словам абазначаецца традыцыя, якая ўзыходзіць да прарока Мухамада.
254 т
Тут: прапускаць.
255 Прычына тут: хадайніцтва, заступніцтва.
256 Відавочна, памылка: mustegab замест mus'tahabb катэгорыя
ўчынкаў, якія не з’яўляюцца абавязковымі, здзейсненне якіх, аднак, ухваляецца.
211b (адаптаваны варыянт)
1) прароцкай мець не будзе. Суннет тое ёсць: 2) місвак абдэсгп"^ браць; камепГ5* пець; з джа 3) маатам кланяцца; хлопцам суннет даваць259. 4) Баб: тое ёсць парадак і павіннасць 5) кожнаму мусульманіну і мусульманцы, каб зналі 6) тыя шарты і парадкі. Каб кожны ведаў, 7) што ёсць чыстасць, абдэст, гусуль', і што 8) ёсць намаз, закят і пост; і што ёсць фарз, 9) ваджыб, суннет і мустаджаб; і што ёсць халяль, 10) макруг, харам™. Таму ведай фарз тое ёсць: 11) маеш гусуль-абдэст браць261, пяць разоў 12) на дзень намаз пець, рамазан месяц поснікаць,
212а (транслітарацыя)
1) zekewet dzesencinu dawac bohatim do haggu 2) ici farz wagib to se znaci iz 3) pan-bug roskazaw witri namaz pec hegeyom 4) dzewec dney zi al-hagge mesec posnikac ra 5) mazan meseca litre dawac kurban 6) cinic i innih wele recey yest wagib z-ro 7) skazanne pana boga to se znaci kali 8) hto farz zanehaye i ne-wipelnaye ten 9) kafirinem zostane i muku wecne cer 10) pec ma a wagib zanehaye i ne-wipelnaye 11) muku wecnuyu maye mec tilko z kafirinem 12) nebudze a sunnet zanehaye i ne-wipelnaye ad pana
212a (адаптаваны варыянт)
1) закят дзесяціну даваць, багатым да хаджу 2) ісці фарз. Ваджыб то значыцца, што 3) Пан Бог расказаў: вітры-намаз пець, геджэям 4) дзевяць дней зі-аль-хаджэ месяц поснікаць, ра 5) мазан месяца фітрэ даваць, курбан 6) чыніць262 і іншых веле рэчаў ёсць ваджыб. 3 ра 7) сказання Пана Бога то значыцца, калі 8) хто фарз заняхае і не выконвае, той 9) кафірынам стане і муку вечную цяр 10) пець мае, а ваджыб заняхае і не выконвае 11) муку вечную мае мець, толькі ж кафірынам 12) не будзе; а суннет заняхае і не выконвае ад Пана
212b (транслітарацыя)
1) boha yemu muki net i kafirinem ne-budze ale 6 2) d prarockey pricini oddalise i mustegab 3) to yest muhammed prorok yak ne-mew pre 4) skodi niyakey to ciniw a yak mew yakuyu 5) zabawu to ne-ci[ni]w preto mustegab hto cinic 6) to spasenne mnoho maye mec a hto 7) ne-cinic kafirinem za toye nebudze i muki zad 8) ney ne-mecime tilko z spasenne mney mec budze 9) mustegab to se znaci nafile namaz nafile 10) post i dawanne sadaki wedey ze co yest 11) haram albo mekruh haram to yest swinnoye 12) menso i zdihlinu yesci blud cinic na cuziye
257 Місвак (араб. [miswak]) зубачыстка. Місвак абдэст браць чысціць зубы.
258 Ка.мет (тур.: kamet; ад араб.: [al-iqama]) другі заклік да малітвы (першы -
азан). Чытаецца вернікам, якія ўжо сабраліся ў мячэці.
259 Хлопцам суннет даваць рабіць хлопцам абразанне.
60 Халяль, макруг, харам катэгорыі мусульманскага права, тлумачэнне якіх даецца далей у тэксце.
261 Рабіць рытуальнае ўмыванне, звычайнае і поўнае.
262 Курбан чыніць ахвяру прыносіць.
212b (адаптаваны варыянт)
1) Бога яму мукі няма, і кафірынам не будзе, але a 2) д прароцкай прычыны аддаліцца. I мустаджаб262 3) тое ёсць: Мухамад-прарок, як не меў пера 4) шкоды ніякай, то чыніў, а як меў якую 5) забаву, то не чыніў. Таму мустаджаб хто чыніць, 6) то спасення многа мае мець, а хто 7) не чыніць кафірынам за тое не будзе і мукі нія 8) кай не меціме, толькі ж спасення меней мець будзе. 9) Мустаджаб то значыць: нафіле2м намаз, нафіле 10) пост і даванне садакі265. Ведай жа, што ёсць 11) харам2^ альбо макруг2(>\ Харам тое ёсць: свіное 12) мяса і здыхліну есці, блуд чыніць, на чужых
КНІГІ ОНЛАЙН
