Пісьмовая спадчына татараў Вялікага Княства Літоўскага і яе гісторыка-культурны кантэкст

Пісьмовая спадчына татараў Вялікага Княства Літоўскага і яе гісторыка-культурны кантэкст

Выдавец: Беларуская навука
Памер: 205с.
Мінск 2024
70.56 МБ
196a (адаптаваны варыянт)
1)	avrat ise saglann gozmayub dibini islatsa 2) жанчына, to каб валасы на галаве не развязаўшы, хоць бы 3) ca'iz degildiir sagin gozub giisiil eyle­siin 4) як мачыла не падыходзіць. Валасы развязаўшы, гусуль браць». 5) eger sorsalar urucun gartlari kagdur et 6) Калі спытаецца: «Поснікавых шартаўій веле ёсць?» Адказвай: 7) iigdiir biri yemekden igmekden cima­dan ve biri uruc igiin 8) «Тры. Адзін не есці, і не піць, і спалучэнства не мець. Адзін да посніку 9) niyyet itmekdur imami azam hazretlerinden 10) нійепі чыніць. Імамы а’зам, яго міласць, 11) rivayetdiir ki imam olan kigiye dort mes'ele 12) азнайміў, што імаму тыя чатыры пытанні
196b (транслітарацыя)
1)	soralar biliirse imamati ca'iz diir eger bilmesse 2) wedzec treba yesli wi to imamem godzi se bic a yesli ne-we 3) ca'iz degildiir eger sorsalar sen bizim imam sen seniin 4) to se ne-godzi kedi se spita ti nasim imamem a twoyim 5) imam kimdiir cevab kur'andur eger sorsalar biz 6) imamem kto odpowedz kur an kedi-se spita mi 7) saha uyanzsen kime uyarsin cevab hazreti reside 8) za tobo obrekami-se a ti za kim odpowedz za prorokem 9) uyarim eger sorsalar bizim namazimuz senihle tamam 10) yeho milo[...]sc kedi-se spita nas namaz za tobii zupelniy
196b (адаптаваны варыянт)
1)	soralar biliirse imamati ca'iz diir eger bilmesse 2) ведань трэба. Калі ведае, то імамам прыдатны быць, а калі не ведае, 3) ca'iz degildiir eger
344	Шарт (араб.	[sart]) умова. Поснікавыя шарты умовы посту.
345	Нійет (ад араб.: [niyya] «намер») звычайна: намер здзейсніць пэўную малітву, які выказваецца непасрэдна перад малітвай. Тут: выказаць намер пачаць пост.
sorsalar sen bizim imam sen seniin 4) to не прыдатны. Калі спытаецца: «Ты нашым імамам, а тваім 5) imam kimdiir cevab kur’andur eger sorsalar biz 6) імамам хто?» Адказвай: «Кур’ан». Калі спытаецца: «Мы 7) saha uyarizsen кіте uyarsin cevab hazreti reside 8) за табою абракаемся, а ты за кім?» Адказвай: «За прарокам, 9) uyarim eger sorsalar bizim namazimuz seninle tamam 10) яго міласцю». Калі спытаецца: «Наш намаз за табою зупоўны
197а (транслітарацыя)
1)	olur ya senin namaz kiminle tamam olur cevab vir ki 2) bendze a twuy namaz za kim zQpelniy bendze odpowedz iz 3. Muhammed Mustafamh §eri'atiyle tamam olur eger sor 4) za muhammed mustafa serT'atem zupelniy bendze kedl-se 5) salar sen bizim-mi namazini kdayursen yoksa senih-mi 6) spita ci-tl nas namaz klanayesse cT swuy 7) namazi kdayursen ben sizin naibinizim namaz kendiime 8) namaz klanayesse ya wasim imamem namaz dla sebe 9) kdarim bu dort su'ali bilmesse imamati ca'iz degildiir 10) klanamse te ctiri zapitanna newadomiy Tmamem ga iz ne-godzise 11) bundan sohra otuz iki farz beyan ulunur evvela 12) z-tond potim tridzesc dwa ferzi eznaymiiye-se ewwela
197a (адаптаваны варыянт)
1)	olur ya seniii namaz kiminle tamam olur cevab vir ki 2) будзе, a твой намаз за кім зупоўны будзе?» Адказвай, што 3) Muhammed Mustafdпіп §eri'atiyle tamam olur eger sor 4) за Мухамад Мустафа шарыятамйь зупоўны будзе. Калі 5) salar sen bizim-mi namazini kdayursen yoksa senih-mi 6) спытаецца: «Ці ты наш намаз кланяешся, ці свой 7) namazi kdayur­sen ben sizin na ibinizim namaz kendiime 8) намаз кланяешся?» «Я вашым імамам намаз для сябе 9) kdarim bu dort suali bilmesse imamati caiz degildiir 10) кланяюся». Хто тыя чатыры запытанні не ведае, імамам (ga’iz)347 не прыдатны. 11) bundan sohra otuz iki farz beydn ulunur evvela 12) Пасля гэтага трыццаць два фарзы даведацца. Ewwela348
197b (транслітарацыя)
1)	alti $arti sifati imam (amantu bi-llahi ve malaikatihi wa-kutubihi 2) sesc sartow personi Tmanne weric we buga we anheli w kitabi 3) wa-rusulihi wa-lyawmi-l-ahiri wa bi-l-qadri hayrihi wa sarrihi min allahi 4) w proroki i w dzen ostatniy co yest dobregii i zlego ze twori 5) ta'ala wa-l-bdta-l-bdda-l-mawti) bdb islam §arti 6). stworicelskey staye-se weric to yest islam sarti 7) be^diir savmi salafi hacci el-zekat kaleme-'i ^ehddet dur 8) penc post ramazan namaz pec do haggii isci zekewet dawac i slowami wiznawac 9) ve dahi abdestiin
м Шарыят (араб.:	[sari'a] y першапачатковым значэнні «шлях»)комплекс
мусульманскіх законаў.
347 Рэшта асманскага арыгіналу.
348 -т-
Тур.: спачатку.
farzi dort dur evvelki ellerini dirsekler inden 10) a yesce abdestniye farzi ctiri yest persiy rence z-lokce 11) wf parmak yukari yumakdir ikinci yuziin yumakdir 12) na tri palce w giire mic drugiy twar mic
1)	alti qarti sifati imani (amantu bi-llahi ve malaikatihi wa-kutubihi 2) шэсць шартаў персоны іманнайі49\ верыць у Бога, у ангелаў, у кітабы350, 3) wa-rusulihi wa-l-yawmi-l-ahiri wa bi-l-qadri hayrihi wa sarrihi min allahi 4) y прарокаў i ў дзень апошні, што ёсць добрага і злога гэта творы 5) ta'ala wa-l-bdta-l-bd da-l-mawti) bab islam qarti 6) стварыцельскія сталіся, верыць. Toe ёсць ісламу шарта^ 7) beqdiir savmi salati hacci el-zekat kaleme-'i gehadet diir 8) пяць: пост рамазан, намаз пець, цахаджу ісці, закят даваць і словамі вызнаваць352. 9) ve dahi abdestiin farzi dort diir evvelki ellerini dirseklerinden 10) A яшчэ абдэстныя фарзы^ чатыры ёсць. Першы з локця 11) iiq parmakyukari yumakdir ikinci yuziin yumakdir 12) на тры пальцы ўгару мыць. Другі твар мыць.
198а ('транслітарацыя)
1)	iiqiinci bapna dort biiliikden bir buliik mesih itmekdir 2) treciy na glowe z ctireh censciy yedno cense zmocic treba 3) dordiinci ayaklan tapuklardan iiq parmakyukari 4) cwartiy nog! powizey kostek na tri palce w gore 5) yumakdir ve dahi teyemmemi farzlan iiqdir evvel niyyet 6) mic i yesce teyemmim farziiw tri pirsiy niyyet 7) itmekdiir ikinci iki elin ayasin yere zarb idiib 8) cinic drugiy obuma renkoma po cistey zemi iidariwsi 9) yiizine siirmek iiqiinci tekrar ellerini ayasm 10) po twari potric treciy powtOrne renkoma po cistey 11) yere zarb idiib kollanna siirmek ve alti dahi 12) zemi iideriwsi po renko potric a sesc yesce
198a (адаптаваны варыянт)
1)	iiqiinci bapna dort biiliikden bir buliik mesih itmekdir 2) Трэці на галаве з чатырох частак адну частку змачыць трэба. 3) dordiinci ayaklari tapuk­lardan iiqparmakyukari 4) Чацвёрты ногі вышэй костак на тры пальцы ўгару 5) yumakdir ve dahi teyemmemi farzlari iiqdir evvel niyyet 6) мыць. I яшчэ тэйеммум фарзаўІІА тры. Першы нійет 7) itmekdiir ikinci iki
349 Шэсць шартаў іманнай персоны шэсць складнікаў вымярэння рэлігіі, якое атрымала назву «іман» (вера).
350 Кітаб (ад араб.:	[kitab] «кніга») тут: святая кніга.
351 Шарты ісламу (умовы ісламу) складнікі вымярэння рэлігіі, якое атрымала назву «іслам» (пакорнасць богу). Маюцца на ўвазе так званыя «пяць слупоў ісламу».
352 Словамі вызнаваць прамовіць сімвал веры ісламу: «Няма бога акрамя Аллага, і Мухамад пасол Аллага».
353 Абдэстныя фарзы дзеянні, абавязковыя пры звычайным умыванні.
354 Тэйеммум (ад араб.: е-ш [tayammum]) рытуальнае ўмыванне (вялікае альбо звычайнае) пяском альбо чыстай зямлёй. Робіцца ў выпадку адсутнасці вады. Фарзы тэйеммуму абавязковыя дзеянні пры такім умыванні.
elin ayasin yere zarb idiib 8) чыніць. Другі абедзвюма рукамі па чыстай зямлі ўдарыўшы, Э^уйгіпе siirmek iiqiinci tekrar ellerini ayasin 10) па твары пацерці. Трэці паўторна рукамі па чыстай 11) yere zarb idiib kollarma siirmek ve alti dahi 12) зямлі ўдарыўшы, па руках пацерці. А шэсць яшчэ
198b (транслітарацыя)
1)	farz namazden evvel taqra olan qartlardur evvelki budur 2) farzow namaznih nadwurnih pirse to vest sartT perwsiy cisto 3) pak suyla gusiil alamakdir ikinci Ubas pak olmakdir iiqiinci 4) wodo gusel brae driigT sukna cista zebi bila treciy 5) namaz kilaqak yer pak olmakdir doriinci niyyet eylemekdir 6) gdze namaz klanacca meysce cista zebi bilo cwartiy dordungT niyyet cinic 7) behind vaktiyle beq vdkit namaz kilmakdir altinci kiblaya 8) pontiy na wahce penc wahtuw namaz klanecise siistiy pruciw polQdna 9) kar^u durmakdir iqindeki olan namazin farzlaridur 10) stawac du namazu we srodku znaydiiyonce namazniye farzi 11) evvelki iftitah tekbir ikinci kiyam iiqiinci kara’at dor diinci 12) perwsiy iftitah tekbTr drugiy w kiyame treciy kur anne pecco cwartiy
198b (адаптаваны варыянт)
1)	farz namazden evvel taqra olan qartlardur evvelki budur 2) фарзаў намазных надворных. Першы тое ёсць шарты. Першы чыстай 3) pak suyla gusiil alamakdir ikinci Ubas pak olmakdir iiqiinci 4) вадой гусэль браць. Другі сукно355 чыстае каб было. Трэці 5) namaz kilaqak yer pak olmakdir doriinci niyyet eylemekdir 6) дзе намаз кланяцца, месца чыстае каб было. Чацвёрты (dordungry*b нійет чыніць. 7) beqinci vaktiyle beq vakit namaz kilmakdir altinci kiblaya 8) Пяты на вахце пяць вахтаў намаз кланяцца357. Шосты насупраць палудня 9) karqu durmakdir iqindeki olan namazin farzlaridur 10) станавіцца да намазу. Намазныя фарзы, што ў сродку знаходзяцца358. 11) evvelki iftitah tekbir ikinci kiyam iiqiinci kara’at dbrdiinci 12) Першы іфцітах такбір^9. Другі у кыяме^. Трэці кур’аннае пяццё. Чацвёрты -
19^аХгранслітараі1ьія)
1)	rukui beqinci siiciid altinci son tihiyyatda teqehhiid 2) do rukyti pontiy do segdeyii sottiy w drQgim et-tehiyyat po abdu 3) mikdan ... 4) we resOle 5) oturmakdur yam et-tehiyyatii okuyacak kadar oturmak 6) sedzec ze po et-
355 Сукно тут: адзенне.
356 Рэшта асманскага арыгінала.
357 На вахце пяць вахтаў намаз кланяцца своечасова маліцца пяць разоў на дзень.
358 Срадковыя (таксама: срэдковыя/срэтковыя) фарзы унутраныя (калька з тур.: і?іпdeki) фарзы. Унутранымі фарзамі называецца абавязковая паслядоўнасць дзеянняў пры маленні.
359 Іфцітах такбір маецца на ўвазе неабходнасць прамовіць у пачатку малітвы формулу ўзвялічвання Аллага «Аллаг Акбар».
зы> Кыям (тур.: kiyam; араб.: fbS літаральна: «стаянне») маецца на ўвазе, што маліцца трэба стоячы.
tehiyyatu pecco sedec yest 7) farzdur gusliin farzi iicdir mazmaza ikinci istinca 8) farz guslowe farzi tri fl rot wodo brae drflgiy fl nos wadfl brae 9) iiciinci ciimle bedeni yomak ve dahi namazin vaciblan 10) treciy wsistke calo mic a yesce namazniye wagibi \X)yedidir her rik'atda birfatiha okumakdir hem bir 12) sedim perwsl w kazdim reke'ace raz al-hamdu pec I yeden
199a (адаптаваны варыянт)