КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Немцаў хваляць за тое, што, калі нешта вымагае трываласці і ня- стомнае рупнасці, дык у гэтым яны могуць нерасягнуць іншыя народы. Калі гэтая думка абгрунтаваная, дык вось тут надараецца нагода, каб пацвердзіць яе, давёўшы да канца гэткую справу, у шчаслівым фінале якой наўрад ці магчыма сумнявацца, у якой аднолькавы ўдзел бяруць усе людзі думкі і якую, аднак, да гэтае нары нікому не ўдалося давесці да належнага завяршэння; асабліва тая навука, пра якую ідзе гаворка, мае такі адметны кшталт, што яна адразу можа дайсці да сваёй абсалютнай паўнаты і такога трывалага стану, што яе немагчыма ані прасунуць хоць бы на крок наперад, ані таксама ўзбагаціць альбо змяніць дзякуючы пазнейшым адкрыццям (я тут не бяру пад увагу прыхарошванне яе дзякуючы недзе большай выразнасці, недзе стасаванае карысці з любой мэтаю) — перавага, якой аніводная іншая навука не мае і мець не можа, бо ніколі не мае аб’ектам свайго вывучэння гэткай цалкам ізаляванай, незалежнай ад іншых і з імі не змяшанай пазнаваўчае здольнасці. Сённяшні момант, здаецца, спрыяе гэтаму майму запрашэнню, бо цяпер у Нямеччыне мала хто ведае, чым бы, акрамя т. зв. карысных навук, заняцца ў гэткі спосаб, каб гэта не было проста забавай, а таксама і справаю, з дапамогаю якой дасягаецца нейкая сур’ёэная мэта. Прыдумаць спосабы, дзякуючы якім дзеля гэткае мэты было б магчыма аб’яднаць намаганні навукоўцаў, я змушаны перадаверыць іншым. Аднак я далёкі ад таго, каб ад каго-кольвечы вымагаць проста прымаць мае тэзы альбо цешыць сябе спадзевам на тое; няхай, наадварот, як гэты звычайна бывае, маюць месца напады, паўторы, абмежаванні, альбо нават і пацверджанне, дапаўненне і пашырэнне; калі толькі справа даследуецца ад падставаў, дык нічога болей цяпер і не трэба, каб дзякуючы гэтаму паўстала дактрына — хоць бы й не мая — як запавет нашчадкам, за што ў іх будзе прычына быйь нам удзячнымі. Занадта шырока, аднак, трэба было б браць, каб прадэманстраваць, якой метафізікі мажліва было б чакаць як наступства «Крытыкі», калі толькі прызнаць слушнасць яе прынцыпаў, і што, пасля таго, як яе пазбавілі фальшывых пёраў, яна зусім не будзе выглядаць убога і мець змізарнелую постаць; а наадварот, яна можа мець багаты выгляд і прыстойны ўбор; але іншыя значныя выгоды, што былі б наступствам гэткае рэформы, адразу кідаюцца ў вочы. Побытавая метафізіка была б карысная ўжо хоць бы праз тое, што яна вышуквала элементарныя паняцці чыстае развагі, каб зрабіць іх выразнымі праз падзел і вызначыць праз тлумачэнні. Дзякуючы гэтаму яна сталася сродкам культуры розуму, незалежна ад таго, куды б ён потым палічыў неабходным звяртацца; але гэта ўсё добрае, што яна зрабіла. Бо гэтую сваю заслугу яна зноў звяла на нішто праз тое, што яе рызыкоўныя сцверджанні стымулявалі яе ныху, яе тонкія выкрунтасы і прыхарошванні спрыялі сафістыцы, яе манера з лёгкасцю праскокваць найскладанейшыя задачы з дапамогай малога драбка школьнае мудрасці — павярхоўнасці, якая тым больш здрадлівая, чым шырэйшы яна мае выбар карыстацца і навуковай моваю і папулярным выкладам, робячыся праз гэта ўсім для ўсіх, а насамрэч абсалютна нічым. Крытыка ж, наадварот, дае нашай здольнасці рабіць высновы маштаб, дзякуючы якому можна з упэўненасцю адрозніваць веды ад псеўдаведаў; гэтая ўііэўненасць, дзякуючы таму, што яна цалкам здзяйсняецца ў метафізіцы, абгрунтоўвае пэўны сіюсаб мыслення, што пазней робіць свой дабратворны ўплыў на кожнае іншае ўжыванне розуму, а перадусім абуджае сапраўдны філасофскі дух. Але, напэўна, не належыць недаацэньваць і тае паслугі, што крытыка робіць тэалогіі, робячы яе незалежнаю ад высноваў дагматычнае спекуляцыйнасці і менавіта праз гэта абараняючы яе ад усіх нападаў гэткіх апанентаў. Бо іюбытавая метафізіка, хоць яна і абяцала тэалогіі істотную дапамоіу, але пазней не здолела выканаць свайго абяцання, а, апрача таго, праз прыцягненне на дапамогу спекуляцыйнае дагматыкі, толькі таго і ўчыніла, што дала сваім ворагам зброю ў рукі. Мройлівасць, якое ў асвечаную эпоху можа выступіць толькі хаваючыся за нейкай школьнаю метафізікай, пад аховай якой яна можа наважыцца на, гэтак бы мовіць, шалёную разумнасць, гэтая мройлівасць выганяецца крытычнай філасофіяй са сваёй апошняе схованкі; а па-за тым, для настаўніка метафізікі не можа не быць важным, каб калі-небудзь, нарэшце, пры ўсеагульнай згодзе магчы сцвердзіць: тое, што ён выкладае, цяпер, урэшце, таксама ёсць навукаю, і праз гэта звычайныя людзі атрымоўваюнь рэальную карысць. Слоўнічак Absicht намер Abstraktion абстракцыя; абстрагаванне Aktualitat актуальнасць Akzidenz нрыналежнасць Allgemeine(s) агульнае Allheit усеагульнасць, універсальнасць; цэласнасць Analyse аналіз Andeutung намёк Annahme дапушчэнне; гіпотэза Anschauung нагляднае ўяўленне Anthropomorphismus антрапамарфізм Anwendung ужытак, ужыванне Arbeit праца Art спосаб Asthetik эстэтыка Aufbau будова, структура Auffassung разуменне; меркаванне, думка Aufgabe задача; заданне Auflosung развязак; развязаннс Ausdruck выраз AuBenvvelt вонкавы свет Auswirkung уздзеянне; наступства Axiologie аксіялогія Axiom аксіёма Bedingung умова Bedeutung значэнне Bedingte(s) абумоўленае Begriff паняцце, панятак Begriindung абгрунтаванне Behauptung сцверджанне Beobachtung назіранне Besondere(s) асаблівае Bestand склад Bestatigung пацверджанне Bestimmtheit пэўнасць Bestimmung азначэнне; вызначэнне Betrachtung разважанне Beweis доказ, довад Bewusstsein свядомасць Beziehung. Bezug дачыненне Bollwerk апірышча Charakter рыса; характар Dasein (тут-)быццс Deduktion дэдукцыя Definition дэфініцыя, азначэнне Deismus дэізм Denken мысленне, думанне Denkform форма мыслення Dialektik дыялектыка Dichotomie дыхатамія Dimension вымярэнне; памер Ding рэч Disjunktion дыз'юнкцыя Diskontinuitat парыўнасць Dogma догма(т) Dogmatismus дагматызм Dort-Sein там-бьшцё Dualismus дуалізм Eigenschaft уласцівасць Einheit адзінства, еднасць; адзінка Einsicht разуменне; пазнанне Einteilung падзел; класіфікацыя Einzelne(s) адзінкавае Element элемент Empfindung адчуванне Empirie эмпірызм Ergebnis вынік Ereignis падзея Erfahrung досвед Erkenntnis пазнанне Erscheinung з'ява Erwagung меркаванне, улік Ethik этыка Existenz існаванне Feld сфера, абшар, поле Folge насгупства Folgerung вывад Form форма Formgebung наданне формы Frage пытанне Freiheit свабода Funktion функцыя Ganze(s) цэлае Gebiet галіна, сфера Gebilde утварэнне; пабудова Gebrauch ужытак; стасаванне Gedanke думка Gedankenwesen думкавая існасць Gefiihl пачуццё Gegebenheit дадзенасць Gegensatz антытэза; процілегласць Gegenstand прадмет. аб’ект Gegenstandlichkeit прадметнасць Gegenwart сучаснасць Gehalt змесціва, змест Geist дух Geisteswissenschaft гуманітарная навука Gemeinschaft супольнасць Genauigkeit дакладнасць Genie геній Geschehen падзея Geschichte гісторыя Gesellschaft грамадства Gesetz закон GesetzmaBigkeit заканамернасць Gesichtspunkt гледзішча Gestalt гештальт; форма; вобраз Gestaltung (форма)ўтварэнне; стварэнне Gewissen сумлснне Glauhe вера Glied кампанент, член Gott Бог Grenzen межы Grund падстава Grundlage падмурак, аснова Grundsatz прынцып, падставовая тэза Giiltigkeit вартасць Gute(s) дабро Handeln чыннасць Handlung дзеянне Hermeneutik герменэўтыка Hylozoismus гілазаізм Hypothese гіпотэза Hypothetische(s) гіпатэтычнае Identitat ідэнтычнасць; прыналежнасць Impiikation імплікацыя Inbegriff увасабленне; сукупнасць Individuelle(s) індывідуальнае Individuum індывід, асоба Induktion індукцыя Inhalt змест Intellekt інтэлект; разваі a Idealismus ідэалізм Irrationalismus ірацыянальнасць Irrtum памылка Kategorie катэгорыя Kausalitat каўзальнасць Klarheit выразнаспь Klasse клас Klassifikation класіфікацыя Kommunukation камунікацыя; зносіны Konjunktion кан'юнкцыя Konsequenz наступства, вынік Kontinuitat непарыўнасць Konzept канцэпцыя; план Kosmologie касмалогія Kriterium крытэр(ый) Kultur культура Kunst мастацтва; уменне Leben жыццё Lebewesen жывая істота Lehre вучэнне Lehrgebaude дактрына Libido лібідо Liebe любоў Logik логіка Logos логас МаВ мера MaBstab маштаб; мера Materialismus матэрыялізм Materie матэрыя Metaphysik метафізіка Methode метад; спосаб Modalitat мадальнасць Moglichkeit магчымасць, мажлівасць Moral мараль(наснь) Mystizismus містыцызм Mythos міф Nachahmung перайманне Name імя; назоў Nation нацыя; народ Natur прырода Naturwissenschaft прыродазнаўства Negation адмаўленне Nichtige(s) нікчэмнае Nichts нішто Notwendigkeit неабходнасць N'oumen ноўмен Objekt аб‘ект, прадмет Objektivitat аб'ектыўнасць Ontologie анталогія Ordnung парадак; упарадкаванасць Pantheismus пантэізм Personlichkeit асоба; індывід Perzeption успрыманне; перцэпцыя РЬдпотеп фсномен; з'ява Phanomenologie фенаменалогія Philosophieren філасафаванне Postulat пастулат Pradikat прэдыкат Pramisse першы пастулат; меркаванне Primare(s) першаснае Prinzip прынцып Problem праблема; задача Qualitat якаспь Quantitat колькасць Quelle крыніца Rationalismus рацыяналізм Rationalitat раныянальнаспь Raum прастора Realitat рэальнасць; рэчаіснаснь Recht права Reflexion рэфлексія; абдумванне Relation адносіны Relativitat адноснасць; рэлятыўнасць Religion рэлігія Resultat вынік Sache справа; рэч Satz тэза; сказ Schein ілюзія; ілюзорнасць Scheinwissen псеўдаведы Schicksal лёс Scholion схолія Schranken абсягі Seele душа Seiende(s) дадзенасць; існасць Sein быццё Selbst Само Selbstbewusstsein самасвядомасць Sichbefinden знаходжанне Sinn пачуццё; сэнс Skeptizismus скепсіс, скептыцызм Spekulation спекулятыўнасць Sphare сфера Sprung скачок Standpunkt пункт погляду Struktur структура, будова Subjekt суб’ект Subjektivitat суб’ектыўнасць Substanz субстанцыя Symbol сімвал Synopsis сінопсіс Synthese сінтэз(а) System сістэма Tat чын; учынак Tatbestand стан рэчаў Tatsache факт Theismus тэізм Theologie тэалогія Theorie тэорыя; вучэнне Transzendenz трансцэндэнтнасць Triebkraft рухальная сіла; рухавік Ubel ліха, зло Ubergewicht перавага Uber-Ich звыш-Я Ubersinnliche(s) трансцэндэнтнае Umstand варунак Unbedingte(s) безумоўнае