Прэм’ера
Андрусь Горват
Выдавец: Альфа-кніга
Памер: 186с.
Мінск 2022
АПОВЕСЦЬ
Мінск Альфа-кніга» 2022
УДК 821.161.3-31
ББК 84(Бен)-44
Г67
Горват,А. I.
Г67 Прэм’ера : аповесць / Андрэй Горват. — Мінск : Альфа-кніга, 2022. — 186 с.
ISBN 978-985-7272-51-8.
У іранічнай і лірычнай аповесці Андрэя Горвата персанажы стамляюцца быць кардоннымі фігуркамі, стараюцца не патануць у шматслойнасці існавання і вучацца казаць: «Je vis. Я жыву».
УДК 821.161.3-31
ББК 84(Бем)-44
ISBN 978-985-7272-51-8
©ГорватА. I., 2020, 2022
© Афармленне. ТАА «Альфа-кніга», 2022
ТРАГІКАМЕДЫЯ
УДЗВЮХ ЧАСТКАХ 3 АНТРАКТАМ
КАЛІ ЛАСКА, АДКЛЮЧЫЦЕ
ВАШЫ МАБІЛЬНЫЯ ТЭЛЕФОНЫ
Неяк прыйшла да мяне цётка Дуня і сказала:
А я ў Мані баршчу паела і падумала: Андрусь, зрабі нам канЦэрт.
Які канцэрт? Вы пра што?
Як у Фабіянаўке. Гэта мне Маня ідзею падкінула. От бляха, наскі розныя надзела! Ну кура сляпая! Хаджу і не бачу. Напомні мне расказаць пра Маніну посцілку, бо забудуся. От бляха! Ужо забыла, пра што казала.
Пра Маніну посцілку.
Там жа ў яе посцілка, як ты хацеў. Ну бляха, зноў тая посцілка! От прычапілася! To я пра Фабіянаўку пачала. Туды ж і калекціў прыехаў. Там усё было. I мы такі канцэрт забабахаем! Ого-го! Ты будзеш арганізатарам. Ну, добра я прыдумала?
Які з мяне арганізатар? Я ж інтраверт. Арганізатар гэта трэба каб умеў з людзьмі размаўляць. 3 тым пагаварыць, таго сустрэць. А я так не ўмею. Ведаеце, як усё гэта будзе?
Ну?
Вырашыў я, значыць, арганізаваць канцэрт, як цётка Дуня навучыла. Толькі не перабівайце.
Набраўся смеласці і пазваніў народнаму калектыву ў райцэнтр.
Алё, гэта «Звіняшчыя кедры»?
Пачці. «Звіняшчыя галасы» у апарата, адказаў рэдкі жаночы басбарытон.
Я так і хацеў сказаць. Ці можаце прыехаць выступіць?
Кагда?
У нядзелю. У нас тут канцэрт.
У лесхозе.
Што?
У лесхозе ў нядзелю выступаем.
А перанесці не можаце? У нас тут канцэрт.
Мужчына, у вас там канцэрт, а ў нас тут работнікі лесаперарабатываюшчай прамышленасці. Вам што непанятна?
Панятна.
От.
А калекціў жа нада. Я ўжо і бабе Мані сказаў, што канцэрт будзе. А «Звіняшчыя галасы» не могуць лясгас у іх там. Што рабіць?
Званю я Пятру. А Пятро саліст у рок-гурце «Дурні з лесу». Вы яго, цётка, не знаеце.
Пятро, кажу, выручай, вязі сваіх дурняў.
Расказаў яму ўсё.
Толькі, кажу, вы не вельмі гучна грайце. Зможаце ціхенька?
Мы ж, Андрусю, рокеры, а не Таня Буланава.
Ну, рокеры не рокеры, а каб спакойна ўсё прайшло. Хто захоча паслухаць, няхай падыдзе бліжэй і паслухае. А хто не захоча каб і не ведаў, што вы ёсць.
Я ж інтраверт. Мне залішняя ўвага што яду выпіць.
У суботу вечарам лёг я спаць, а сам думаю: «Нахрана яно мне нада было. А раптам людзі прыйдуць? Паслухаў цётку на сваю галаву».
Вас, цёць Дуня, добрым словам успомніў.
He перабівайце, я не закончыў.
Нядзеля. Казлянская ў краме пытае:
А што, Андруша, у нас сёння будзе канцэрт?
Ай, які там канцэрт так, абы-што.
Ну інцярэсна, я людзям раскажу. Памагу табе з рэкламай.
От бляха! Папаўся як цыган у калхоз.
Вы сільна не расказвайце. Няхай сюрпрыз.
Пятро прыехаў, дурняў прывёз.
У цябе і ўсілок з сабой? пытаю.
А як жа! Мы рокеры! Дзе наша сцэна?
А там, за хлявом. Адсюль не бачна.
Сцэну я добра схаваў. Дасць бог, ніхто не знойдзе.
Ты, кажу, мо без усілка грай. I мікрафон не нада. У мяне каза на пятым месяцы. I двайны тарыф на электрычнасць. У гэтым селішчы жа ніхто не прапісаны. Сам панімаеш.
Тут і баба Маня прыйшла.
«Нармальна, думаю. От і хопіць».
Замкнуў я за бабай Маняй вароты. Каб ніхто, крый божа, не падцягнуўся. Але не паспеў схавацца Коля прысунуўся.
Э! крыкнуў Коля. Дзе тут канцэрт?
Нашто ён табе? пытаю. Табе нецікава будзе. Песенькі ўсялякія тралі-валі. Ай, абы-што.
Баба Маня бачыць, што я не хачу Колю, узялася памагчы. Бабы яны ўмеюць. Ведаюць гэта ўсё, ну.
Ідзі, Коля! гаворыць. Тут не наліваюць. Эта табе не бар.
He, ну а шо? Коля псіхануў і пайшоў.
Па дарозе шчэ і сабаку з мехдвара падлай абазваў.
От.
А мы з бабай Маняй да сцэны. Пятро не паслухаў мяне, падключыў усілок да разеткі і як ударыў я ледзьве не аглух.
Цішэ! Цішэ! прашу сіплым шэптам. Казу спужаеш.
Пабег у хату, выкруціў пробкі са шчотчыка.
А што такое? Электрычнасць прапала? Ай-ай-ай! От гэтыя электрыкі будняў ім мала.
Баба Маня села на лаву, семкі дастала.
Вы, баб Мань, канцэрт хацелі паслухаць? пытаю.
He, Андруша. У мяне аўтобус у дванаццаць. А я ўрэмя перапутала і рана выйшла. Твае хлопцы хай граюць. Я ўсё адно глухая. Мне ўжо восемсят. Ці дзевяноста. Я не помню. Трэба ў метрыках паглядзець.
Падыходжу да Пятра, кажу:
Такое дзела, Пятро. У бабы Мані даўленне і вушы баляць. Адзін інфаркт ужо быў. Давай уважым старога чалавека. Ціхенька-ціхенька паперабірай струны, каб з вуліцы не было чуваць. Акей?
Пятро грае памаленьку, а я рукой паказваю: яшчэ цішэй, яшчэ цішэй. I на вароты паглядаю каб хаця хто не ўбачыў, не ўчуў.
А ідзіце вы ў хлеў! кажу. Я дзверы зачыню. Вы там грайце, а мы тут слухаць будзем. Толькі, Пятро, помні: у мяне каза на пятым месяцы, а баба Маня з інфарктам і вушамі. Ціха грайце, памаленьку.
«Дурні з лесу» у хляве рок памаленьку граюць, баба Маня семку з зуба выкалупвае. Я нервова на вароты паглядаю.
От такі канцэрт, цётка Дуня.
Ну не канцэрт, то пастаў хоць спектакль.
Які спектакль?
Трагікамедыю, бляха. Як у Купалаўскім тэатры.
Гэта ж трэба п’есу напісаць. Панятна?
Панятна, Андрусь. Усё з табой панятна. Урубай нахран Пугачову.
«Я перэстану ждаць цебя»?
Давай. А ты прыдзёш ка мне ўнезапна і так захочэш цеплаты, не палюбіўшэйся кагда-та...
- Цётка Дуня, пачакайце.
- Што перэждаць не сможэш ты трох чалавек у аўтамата. За эта можна ўсё аддаць. Ладна, Андрусь, пайду я наскі пераадзену.
Цётка Дуня пайшла, а я да вечара пракручваў у галаве наш дыялог.
- Гэта ж трэба п’есу напісаць. Панятна?
Але пра што пісаць? Пра Прудок я ўсё напісаў.
А больш я нідзе не быў.
ЧАСТКА
КУ " І^‘Г
Р^ПЕТЫІІЫ^ і
К/Р^,х ^ўг^р/ ў б£АыМ
С R Я-ГУІ ^=
1.
Трыццаць першага снежня ўранні пагрукалі ў шыбу.
Яшчэ цёмна было. Я не змог прачнуцца да канца і не адчыніў. Зрабіў спробу выпаўзці са сну, але мяне засмактала назад.
Калі развіднела, пагрукалі зноў.
[лянуў на гадзіннік дзесяць.
На такія выпадкі я ўмею рабіць выраз твару, што даўно на нагах. Выйшаў амаль адразу. Ну і што, што выглядаю разгубленым. Я заўсёды такі, нават у пашпарце.
На ганку стаяла фельчарка з Юравіч. Яна ўжо была ў мяне, я яе помню.
- Здраствуйце, кагда флюараграфію дзелалі ў паследні раз?
- Нядаўна. Летам.
- Летам вы казалі, што дзелалі вясной.
Ат, блытаюся ў паказаннях.
- Пакажыце талон.
- He помню, куды паклаў яго.
- Ну панятна. He пройдзеце флюараграфію сёння, я вынуждзена буду пазваніць участковаму. Няхай участковы разбіраецца. Я не дзевачка бегаць за вамі.
Фельчарка пайшла, а я працягнуў нашу размову без яе.
Мне заўсёды прасцей размаўляць з людзьмі апасля. Асабліва з жанчынамі. У адзіноце я ўмею пераканаць.
- I, калі падумаць, флюараграфія гэта мой клопат, сказаў я куры, якая па хваробе жыла са мной у хаце, а цяпер выконвала ролю фельчаркі.
Спачатку яна жыла, як усе нармальныя куры, у куратніку. Потым паламала сабе хрыбет. Певень на яе сеў ці што. Я забраў куру ў хату, каб засекчы. Так робяць у вёсцы. Але мне дагэтуль не хапіла смеласці. Вырашыў, што засяку пад Новы год, калі дажыве, дай бог. To бок, наадварот не дай бог.
А гэта ўжо сёння.
У хаце праз куру няможна дыхаць. Смярдзіць нават вопратка.
He ведаю, як нашыя прадзеды трымалі курэй пад печчу.
Але сёння ўсё скончыцца. Я і сякеру навастрыў. У сенцах пад лавай ляжыць сякера.
Вы прывыклі, што вас усе слухаюцца і баяцца. А я сам буду вырашаць, праходзіць флюараграфію ці не.
Кура пазірала на мяне тупымі вачыма і маўчала.
Што? Вас пазбавяць прэміі? Ну дык сказалі б: «Самі панімаеце, яно ні мне, ні вам не нада. Але зрабіце вы тую флюараграфію. Мяне дзёргаць не будуць, а я не буду дзёргаць вас». Хіба я не чалавек? Чалавек. Зрабіў бы, ну. Я ж усё панімаю. А вы... Участковаму будзеце званіць? Ды хоць бацюшку.
Кура зусім нос павесіла. От-от а можа, сама здохне?
Я б яшчэ многа ўсяго сказаў, але ў шыбу пагрукаў дзед Гануша.
Здароў, Іванавіч!
Ну здароўце, дзеда. А што такое? Я ж казаў, каб да вясны не прыходзілі. Я вам наліваць не буду.
To я так проста. Ляжаў, ляжаў. Спіна ўжо баліць ляжаць.
Дзед гаворыць павольна.
Так проста можна. Вы ж пагаманіць?
Пагаманіць, Іванавіч. Мешкаў, мешкаў, няма з кім пагаманіць. Баба ў Юравічах у бальніцы. Думаю: дай праведаю Іванавіча. Празнік вялікі, мо ў яго е што выпіць.
Ай няхай. Новы год усё-такі.
Адкрылі мы з дзедам шампанскае.
Сёння такі дзень. Сёння можна.
Дзед здаволіўся і пайшоў памаленьку.
Я ўжо быў нападпітку, калі ў хату зайшлі родзічы тры здаровыя дзядзькі. Яны толькі на пяць мінут заехалі, нават не распраналіся.
Мы стаялі ў тоўстых куртках і грубых ботах над курай і размаўлялі пра качак.
А ўсё пачалося з таго, што я папрасіў дзядзю Валодзю засекчы куру. Ён паляўнічы, умее такое. Але дзядзя Валодзя сказаў, што ляжачую не можа. Шкадуе. От каб яна ляцела над возерам!
Так мы перайшлі на качак. Я чакаў, што хтосьці скажа: «Ну ўсё, мы паехалі». Але дзядзькі доўга расказвалі пра качак. Як скончылі пра качак, сталі пра лебедзяў.
Калі яны сказалі: «Ну ўсё, мы паехалі», я ўзрадаваўся і нацягнуў шапку, а потым дваццаць хвілін стаяў у шапцы: дзядзя Валодзя яшчэ ўспомніў гісторыю пра лісу.
2.
Рэпетыцыя перарвалася, бо ў залю ўвайшоў аўтар.
- Мы зараз яшчэ раз пачнём, сказаў рэжысёр Рома Падаляка. Нічога не паспяваем, Андруха. Ай, няма пра што і гаварыць.
- Яно заўсёды так, адказаў аўтар і хацеў заняць месца ў самым куце.
Але рэжысёр схапіў яго за руку і не пусціў.
- Сядай у цэнтры.
- Я там ціха пасяджу, каб не перашкаджаць.
- Андруха, проста паслухай мяне і не спрачайся. Гэта твая п’еса. Трэба глядзець адсюль.
Аўтар пакорліва сеў побач з рэжысёрам.
- Пачынаем, сказаў Падаляка.
Пасярод сцэны стаяў жалезны ложак. На ложку ляжаў акцёр Міша Зуй у піжаме. Ён прыпадняў галаву для рэплікі:
- Трыццаць першага снежня ўранні пагрукалі ў шыбу. Яшчэ цёмна было. Я не змог прачнуцца да канца і не адчыніў.
Акцёр Зуй выдатна паказаў, як ён не прачнуўся.
Гэта была рэпетыцыя спектакля на камернай сцэне Купалаўскага тэатра. Гледачамі былі толькі рэжысёр, аўтар і Іра з аддзела кадраў.
КНІГІ ОНЛАЙН
