Прэм’ера
Андрусь Горват
Выдавец: Альфа-кніга
Памер: 186с.
Мінск 2022
На скрыжаванні дзядзькі прыпыніліся і прапусцілі дзевак на матацыклах. Разам з дзеўкамі сядзелі прышчавыя падлеткі з Прудка.
Пяйсацель, э! крыкнулі падлеткі. Лапух!
За дзеўкамі і падлеткамі на лісапедзе праехала паштарка.
Андруша, ты памёр? А я табе пісьмо вязу ад бабулі. Бабуля табе адказала. У яе ўсё добра там. Толькі помнік новы прасіла паставіць.
Я ўжо не магу, кажу. Я ўсё, іссох.
От гора. А ў нас падпіска пачалася.
Дзядзькі данеслі мяне да службовага ўвахода ў тэатр. Далей ісці не могуць.
Ну ўсё, мы паехалі, сказалі дзядзькі.
Але дзядзя Валодзя ўспомніў гісторыю пра лісу, і яны яшчэ дваццаць хвілін стаялі нада мной у шапках і тоўстых куртках.
Калі дзядзькі пайшлі, я ўстаў з насілак і закурыў цыгарэту.
Да мяне падбегла Вольга Дзядкова.
Ты толькі не бяры да галавы, добра?
Добра.
- Так здараецца.
- Я зразумеў.
Вахцёрка правяла маўклівым позіркам.
Я не адразу пайшоў у камерную залю. Спачатку зайшоў у пакой дворніка. Тут на батарэях сохнуць мае шкарпэткі. Я даўно іх памыў.
- Гэта я памыла, сказала Святлана з Аўстрыі і стала на табурэтку, каб прачытаць верш Цвятаевай.
Август астры,
Август звезды,
Август гроздй
Вйнограда йрябйны
Ржавой август!
Я выключыў святло ў пакоі дворніка, замкнуў дзверы. Святлана засталася ўнутры. Яна перажагнала мяне на развітанне і працягвала чытаць вершы.
Кеды я не стаў абуваць. Яны ўжо старыя і дзіравыя. У чыстых шкарпэтках дайшоў да ліфта.
Дзверы ліфта адразу адчыніліся.
У ліфце ў белым святле стаяў мастацкі кіраўнік тэатра Пінігін.
Ён нічога не спытаў.
Я нічога не адказаў.
На чацвёртым паверсе я выйшаў і рушыў у бок камернай залі.
Цёця ў навігатары сказала:
- Вы дасціглі канечнай точкі маршрута.
Пасярод сцэны стаяць прылаўкі з абуткам, як у ГУМе. Паміж іх ходзяць мужчыны ў чорных касцюмах, жанчыны ў белых сукенках.
Польскія пенсіянеры шукаюць тапачкі.
- Пан, прасціце, вы не знаеце, дзе тапачкі?
А можа, то не польскія, а нямецкія пенсіянеры з татухамі.
Я паціскаю плячыма, кажу:
- Я нядаўна тут. Яшчэ не разбіраюся ва ўсім гэтым.
Цішэ, мужчына, чую. Тут нельга размаўляць: ідзе спектакль.
Бачу на венскіх крэслах гледачоў. У цёмным куце сядзіць рэжысёр Падаляка. Побач з ім акцёры: Міша, Света, Дзіма, Крычалаў. Нават аддзел кадраў і бухгалтэрыя тут.
Рома, хадзі сюды, кажу. Нешта навалілася.
Андруха, я не магу выходзіць на сцэну.
Рома, ты рэжысёр. Скажы: чым усё закончыцца?
У канцы будуць апладысменты.
А потым?
Ты выйдзеш за штору.
А што будзе далей?
Маруся Зайчыкава памые падлогу.
А пасля Марусі?
Я не ведаю. Спытай у яе.
Я знаходжу ў залі Марусю. Яна сядзіць побач з журналісткай і трымае ў руках букет кветак.
Маруся, вы мяне помніце?
Харошая імправізацыя, гаворыць журналістка.
Яна робіць пазнаку ў нататніку: насупраць майго імя ставіць ці то плюсік, ці то крыжык.
Дзе твае астры? пытае Зайчыкава.
Вы мне не давалі.
Я ж прасіла перадаць. Успомні былі.
Успомніў. Вольга Дзядкова паклала мне астры ў ногі.
I дзе яны цяпер?
Я не знаю.
Ну ты і расцяпа!
Дайце мне новы букет.
Гэты не табе. Для цябе з неба падалі знічкі. Падалі і станавіліся астрамі.
Яны станавіліся пажоўклым лісцем. А некаторыя перакідваліся ў ваўкоў і сыходзілі ў лес.
Ты мяне не вучы, сказала Маруся. Пажоўклым лісцем яны становяцца, калі яшчэ рана паміраць. А ў ваўкоў перакідваліся колісь. To колішнія правілы. Яшчэ нашы дзяды ўмелі. Цяпер ніхто не ўмее, не ведае. Цяпер няма ў лесе ваўкоў. Падымайся наверх і шукай свой букет.
А так хіба можна? Мне сказалі, што пасля прэм’еры мая сюжэтная лінія закончыцца.
Гэта яшчэ не прэм’ера, а толькі фінальны прагон. Але ты ўжо слабы. Табе мала засталося. Калі ты закончышся, я памыю за табой падлогу. Будзе чысценька.
Я зноў чую колы цягніка.
Чух-чух-чух. Чух-чух-чух.
Рома, я не прыдумаў. Гэта ўсё праўда. Маруся не сказала, што будзе далей.
Мужчына, гаварыце, не адключайцесь.
Што будзе пасля Марусі?
Пасажыры, хто-небудзь ведае, што будзе пасля Марусі? Люда, ты ведаеш? Ляжыце, ляжыце, мужчына. Вам яшчэ рана выходзіць. Гэтага ніхто не ведае. От і доктар прыйшоў. Доктар, што ў яго? Тромб адарваўся?
He, не тромб. Высокая тэмпература. Я пакладу таблеткі на халадзільнік і пайду на работу.
Серж пайшоў. Я застаўся ў яго кватэры адзін.
3.
Кватэра ў Сержа вялікая.
3 усіх пакояў я выбіраю самы маленькі з халадзільнікам і пральнай машынкай. Гэта не пакой нават, а камора. Акно адсюль выходзіць на дах суседняга дома. Я хацеў бы адчыніць яго і выйсці з заплечнікампарашутам.
Але я не магу, я хварэю.
Серж пакінуў таблеткі на халадзільніку.
Халадзільнік у яго старэнькі, ён стаіць каля майго ложка. Я засынаю, засынаю, засынаю, а потым халадзільнік як пачне тарахцець!
А нагамі я ўпіраюся ў пральную машынку. Можна пацець і адразу ўсё мыць.
Серж сказаў пацець. Ён жыве ў Лакерэне і працуе доктарам.
Лакерэн найлепшы горад для таго, каб хварэць. Ён як камора, якую я заняў: маленькі, заціснуты між Паўночным морам і Парыжам. Ад Лакерэна да Парыжа ўсяго трыста кіламетраў як ад Прудка да Мінска. Адлегласць у трыста кіламетраў мне зразумелая. Я не разумею толькі, як Парыж можа быць так блізка.
Цэлы дзень я не ўставаў з ложка. To спаў, то глядзеў у акно. За акном нічога не змянялася. Я нават пачаў думаць, што гэта не акно, а проста карціна.
Калі Серж вярнуўся з работы, мы разам з’елі рыбу.
Што ты будзеш рабіць заўтра, Серж?
Я прачнуся ў шэсць дваццаць, выйду з дому, перайду вуліцу, куплю два круасаны па семдзесят пяць цэнтаў. Дома пап’ю каву з круасанамі і пайду на работу ў сем пятнаццаць.
А потым?
Потым я вярнуся з работы ў шэсць дзесяць і адвязу цябе ў Парыж.
Уранні, калі Серж пайшоў на работу, я сеў каля вялікага французскага акна ў кухні і глядзеў, як у пякарню насупраць заходзяць людзі. Як потым людзі выходзяць з яе. Як гучна сварацца арабы за столікам пад парасонам побач з пякарняй.
Серж называе арабаў бабаямі.
Я ўспомніў, як ён сказаў учора:
Пакуль у маім целе б’ецца сэрца, яно б’ецца ў целе беларуса.
У Сержа білася сэрца, а на патэльні патрэсквала рыба.
Я сядзеў і сядзеў, чакаў і чакаў. Успамінаў, думаў.
Я ўжо спакаваў заплечнік. У мяне ўсе шкарпэткі памытыя.
А што калі я ўжо вельмі-вельмі даўно жыву тут?
Калі ніякага Сержа няма?
Калі я проста ўсё прыдумаў?
Можа, я і ёсць Серж.
Круасан у турэцкай пякарні насупраць каштуе семдзесят пяць цэнтаў. А колькі смятаннік у Прудку я не помню.
Каб збіць тэмпературу, трэба выпіць парацэтамол, колдрэкс, фервекс, панадол ці флюколд.
Я магу лячыць людзей.
Хаджу па кватэры. Усюды не мае рэчы. Але і гэтыя не мае я ўжо добра ведаю.
А можа, яны мае? Можа, мне ўранні трэба ісці на работу?
Можа, ніякага Парыжа няма?
Я вярнуся ў шэсць дзесяць і адвязу цябе ў Парыж, сказаў Серж.
Ён выйшаў і не вярнуўся.
Шэсць вечара.
Сем.
Восем.
Дзевяць.
Аўтар выключыў ноутбук.
Было позна.
Уранні трэба падаіць казу, пакарміць катоў і запаліць у грубе.
Заўтра прэм'ера спектакля. Трэба яшчэ памыць падлогу і галаву.
Было б непрыемна трапіць у фінал сваёй гісторыі непамытым.
Лёг.
Ляжаў, ляжаў, думаў.
Праз пяць мінут устаў.
Уключыў ноутбук і яшчэ раз прачытаў апошні допіс у нататніку персанажа:
«Шэсць вечара. Сем. Восем. Дзевяць. Няма ніякага Парыжа».
Аўтар паглядзеў на партрэты продкаў на сцяне. Продкі былі чорнабелыя і спакойныя.
За вокнамі даўно сцямнела.
Неба над Прудком не рухалася.
Хата нібы плыла па чорным-чорным моры. Плыла ў змірэнні ніколі не дасягнуць берага.
Аўтару падабалася так жыць. Так жыць было спакойна.
Ён мусіў бы цяпер адчуць задавальненне, што даказаў персанажу сваю правату.
Парыжа няма.
Але не адчуў.
Шэсць вечара.
Сем.
Восем.
Дзевяць.
Аўтар пахадзіў па халоднай падлозе.
Пагладзіў катоў.
Потым сеў за ноутбук і напісаў:
- Мы ў Парыжы!
- Ай, не веру! адказала Оля.
TWH
I рд p b A
Ст A H ГІ/ІА aH?T/I ’
АКцё^РьІ 3A LUTopJ
1.
Мы ў Парыжы!
Ай, не веру! адказала Оля.
Можна выйсці і хадзіць.
Давай купім багет. I будзем хадзіць з багетам.
Толькі я прыму душ.
Мыйся хутчэй.
Я пяць мінут.
Я мыўся нядоўга, нават не стаў мачыць галаву, каб не губляць час. Хоць галаву варта было памыць: адзін непаслухмяны віхор не хацеў ляжаць спакойна і ўвесь час падымаўся, нібыта быў моцна ўражаны і таксама хацеў паглядзець на Парыж.
Прайшло не пяць мінут трохі болей. Але мала. Я захацеў сказаць Олі што-небудзь смешнае. Прыдумаў, што, калі выйду з душа, спытаю: «Не скажаце, як прайсці да Эйфелевай вежы?». Яна засмяецца. Ёй гэта будзе радасна.
Я так і сказаў, калі выйшаў:
He скажаце, як прайсці да Эйфелевай вежы?
Але Оля не адказала.
Мо не пачула? Я ў калідоры сказаў, магла і не пачуць. Тады я сказаў яшчэ раз гучна:
He скажаце, як прайсці да Эйфелевай вежы?
Цішыня.
Яна спала. Усхвалявалася, прылегла на пяць мінут і заснула.
Я крануў Олю за плячо. На яе твары штосьці хацела з’явіцца, але праз вялікую патугу згасла.
Было толькі дзевяць вечара. Я адчыніў акно і закурыў у вечаровы Парыж. Пад акном ляжала плошча Пігаль. Па ёй туды-сюды хадзілі людзі з багетамі.
I я мог. Але Оля спала, а пакідаць яе адну я не хацеў.
Каб знаў, памыў бы галаву.
Я стаў уяўляць, як Оля прачнецца. Тады я раскажу, як выйшаў з душа і спытаў:
He скажаце, як прайсці да Эйфелевай вежы?
А ў адказ цішыня.
Мы пасмяемся і пойдзем у Парыж. Будзем есці багет прама на вуліцы.
Але які багет? Зноў той багет прычапіўся. Мы пойдзем да Эйфелевай вежы.
Праз гадзіну Оля ўсё яшчэ спала. Тады я стаў гучна хадзіць па пакоі і гучна заглядаць ёй у твар. Пакуль папраўляў на ёй плед, спецыяльна закашляў.
На ўсе мае высілкі яна адказвала:
М.
He скажаце, як прайсці да Эйфелевай вежы?
М.
Я яшчэ раз пабурчэў у адчыненае акно, потым знайшоў кавалак газеты з красвордам і разгадаў яго па гарызанталі.
Нават гэта не дапамагло ёй прачнуцца.
Парыж з вечаровага станавіўся начным.
Ужо згасала святло ў вокнах дома насупраць. Ужо ўсё меней людзей перасякала плошчу Пігаль.
У адзінаццаць я прылёг побач. Я прылёг толькі на пяць мінут, каб пачакаць, пакуль Оля прачнецца.
Яна не адразу зразумела, што прачнулася ў Парыжы.
Ай, не веру, радасна сказала праз зявок і паспрабавала думаць лагічна. Я прылегла на пяць мінут, пакуль ён мыўся. Задрамала. Ну, з кім не бывае. Ён выйшаў і таксама прылёг. Хутчэй за ўсё, я прачнулася ад таго, што ён лёг побач. Ён жа ходзіць як слон. Тут і мёртвы ўстане. Але ён так хутка заснуў! Ну ў яго і сон.
КНІГІ ОНЛАЙН
