Прэм’ера
Андрусь Горват
Выдавец: Альфа-кніга
Памер: 186с.
Мінск 2022
Факты паціху складваліся. Усе, акрамя аднаго, супадалі. He супадала толькі гадзіннік паказваў поўнач.
Думай лагічна далей. На гадзінніку поўнач, а гэта значыць... Гэта значыць...
Оля ўспомніла, што не перавяла час на французскі. Па адчуваннях было не болей за дзевяць вечара. Супаставіла ўсе факты:
Ён пайшоў у душ, я задрамала на пяць мінут дзевяць, ну. Усё сыходзіцца.
Перавяла час на тры гадзіны назад. Розніца падалася ёй завялікай.
Усё-такі Парыж далёка, такая розніца ў часе. Але быў бы блізка, усе б у яго ездзілі.
Супакоілася, што так хутка дайшла да праўды адным толькі лагічным мысленнем.
Цяпер усё было амаль добра. Адно засмучала: ён храпеў.
Толькі прылёг і ўжо храпіш! Ты чуеш? Уставай! Мы ў Парыжы!
Але я храпеў настойліва.
Оля падышла да адчыненага акна, паглядзела на плошчу Пігаль, нават панюхала яе, але ўчуяла толькі лёгкі водар страты.
От табе і Парыж, сказала. Маглі б цяпер хадзіць з багетам. А ты спіш. Эх ты.
На стале ляжаў кавалак газеты з красвордам. Ён быў разгаданы напалову. Оля прачытала першае заданне па вертыкалі: «Знаменнтый театр в Парнже», пяць літар.
Ніводнага тэатра ў Парыжы яна не ведала, але задумалася.
Хм. Знакаміты тэатр у Парыжы... Гэты, як яго? He, не Луўр.
I тут я сказаў:
- Ша-ша-ша.
- Што?
- Запішы.
- Што запісаць?
- Ша... Шых-мых.
- Шых-мых?
Я не здолеў адказаць. I ведаў жа адказ, але сон зацягнуў мяне назад.
Які шых-мых? Ты што спіш? Ты прачнуўся?
Калі яе гадзіннік паказаў амаль дзесяць вечара, Оля прылегла побач са мной і стала гаварыць мне ў самае вуха, як у мікрафон:
Уставай, чуеш? Ужо дзесяць вечара. Як ты мог заснуць? Ты ж ведаеш, як я хацела пагуляць па Парыжы. Гэта мая мара. Ты эгаіст.
Калі я нарэшце пачуў яе і прачнуўся, яна ўжо спала.
На маім гадзінніку была першая ночы.
Нічога сабе прылёг!
Праз адчыненае акно Парыж выглядаў зусім начным. Ужо ніхто не праходзіў па плошчы Пігаль.
На стале ляжаў красворд. У пяць клетак па вертыкалі хтосьці паспрабаваў усунуць слова «шых-мых». Апошнія літары «ых» былі ўпісаны ў адну клетку. Слова па гарызанталі, якое я разгадаў раней японскае баявое мастацтва з «карате» ператварылася ў «каратых».
Але «шых-мых» я аднекуль помніў. Дзесьці чуў зусім нядаўна.
Знакаміты тэатр у Парыжы Шатле. Я гэта ведаў. Ведаў таксама, што ніякага Парыжа сёння не будзе.
Я мусіў прыняць гэтае рашэнне адзін, бо Оля спала апранутая: усё яшчэ не губляла надзею купіць багет і гуляць з ім.
Нічога страшнага, нікуды Парыж не дзенецца. Прэм’ера спектакля толькі заўтра вечарам.
Мы паспеем.
Я надзеў піжаму, выключыў святло і лёг побач з Оляй гэтым разам не на пяць мінут, а з канцамі.
Але хутка я мусіў сабе прызнацца, што ўсё-такі не хачу спаць. Думкі ў галаве былі такімі крыклівымі (мы ў Парыжы аааааааааа!), што я ўстаў, каб супакоіць іх і нагуляць сон. Прыдумаў план: я буду хадзіць па кватэры туды-сюды, рабіць розныя справы, каб стаміцца і легчы зноў. А ўранні мы прачнемся разам і выйдзем у Парыж.
Пахадзіў. Стаміўся. Ляжаў, ляжаў не заснуў. Ізноў устаў.
У чатыры гадзіны раніцы я прыняў рашэнне ўжо не класціся. Зварыў гарохавы суп і прылёг побач з Оляй на пяць мінут.
Праз пяць мінут Оля прачнулася.
Яе гадзіннік паказваў гадзіну ночы. Але пераводзіць час на французскі яна ўжо ўмела. Розніцу ў тры гадзіны помніла.
У Парыжы ўсё яшчэ было дзесяць вечара.
Але цяпер з’явілася новая загадка: чаму ён у піжаме?
Так, думай лагічна. Значыць, я чакала, пакуль ён прачнецца. Чакала, чакала і задрамала на пяць мінут. Ну, з кім не бывае. А ён, значыць, прачнуўся, падумаў, што я сплю, і хутка надзеў піжаму. Усё сыходзіцца! I, што характэрна, зрабіў гэта ціха, каб я не пачула. Хітрэц! Уставай, чуеш? Мы ў Парыжы.
Яна ўбачыла на стале красворд. Хтосыді закрэсліў яе «шых-мых» і напісаў «Шатле». Оля выправіла назад на «шых-мых». Усё-такі японскае баявое мастацтва каратых. Калі б было так проста па адной літары ў клетачку, усе б даўно разгадалі красворды. А тут ёсць сакрэт.
Яна ўзрадавалася, што дайшла да ўсяго адным толькі лагічным мысленнем. Падышла да адчыненага акна, каб яшчэ раз панюхаць Парыж.
Але пах Парыжа моцна перабіваўся пахам гарохавага супу з кухні.
2.
Калі аўтар прачнуўся, пачуў, як б’ецца муха аб шыбу і дзесьці далёка журчыць фантан.
Ён прачнуўся ў сваім гасцінічным нумары ў Мінску.
Як такое магло здарыцца? Але аўтар не мог успомніць.
Муха білася. Вада падала. Пакой запаўняў вечаровы змрок.
У ім заныла трывога, што адбываецца штосьці вельмі важнае. Важнае вярцелася на языку. Усяго толькі адно слова. Але якое?
Аўтар устаў, убачыў на стале кавалак газеты з красвордам і выправіў назву тэатра.
I тут у яго галаве стрэльнула.
Прэм’ера!
Прэм’ера спектакля па яго кнізе! Паказ пачнецца праз гадзіну!
Ужо не важна, як ён тут апынуўся. Галоўнае нічога не прапусціць.
Аўтар пабег у ванны пакой, каб памыць галаву. Было б непрыемна трапіць у фінал непамытым.
У ванным пакоі быў незнаёмы мужчына. Ён намыліўся і паліваў сябе дожджыкам. Калі аўтар адчыніў дзверы, мужчына выпусціў фантанчык вады з рота і сказаў: -
Аўтар ніколі раней не бачыў яго. Тым больш голым.
Але цяпер не было часу знаёміцца.
Ён накінуў паверх кофты пінжак, ухутаў шыю шалікам і выйшаў за дзверы.
Уніз вырашыў спусціцца не па прыступках, а на ліфце. Націснуў на кнопку дзверы адразу адчыніліся. У белым святле стаяла сям’я неграў восем чалавек.
Яны былі высокія, з тоўстымі прыгожымі губамі і з маленькім белым сабачкам.
Нашто ім сабачка загадка.
Калі аўтар зайшоў у ліфт, негры сталі расказваць яму штосьці вельмі важнае.
Але ён не ведаў французскую мову і нічога не зразумеў. Па іх інтанацыі здагадаўся толькі, што трэба ўсміхнуцца ў адказ. Хоць нагоды радавацца не было ніякай: хутка ўсё закончыцца.
Аўтар выйшаў з гасцініцы.
Выйсці ў Парыж тое самае, што зайсці ў мора.
Зрабіць першы крок страшна. Але я пераадольваю страх і заходжу ў ваду па калена. Я азіраюся, каб не згубіць бераг. Выходжу з дворыка вада ўжо сціскае мне грудзі, вопратка ліпне да цела, цягне мяне ўніз, а ног амаль не бачна. Ісці даводзіцца навобмацак.
Галоўнае не спатыкнуцца. Галоўнае не спатыкнуцца.
А як дыхаць? Чым трэба ўцягваць кісларод? А мо не ўцягваць, а наадварот? Мама, я не ўмею дыхаць. Я не помню. Хачу паклікаць на дапамогу, але для словаў патрэбна паветра. I словы я забываю.
Яшчэ момант, і я задыхнуся, патану. Я апускаюся ў глыбіню з галавой. Мне ў вочы зацякае вада.
Усё, ужо позна. Я не паспеў вывучыць дзеясловы.
А той адзіны, які ўспомніў, стаў бурбалкай.
He засталося часу.
Гэта канец.
Канец.
Усё.
Мама, усё.
Болей мне няма чаго губляць.
А значыць, ужо няма сэнсу баяцца.
Гэтая думка супакойвае.
Я адчуваю, які я напружаны і ўвесь сціснуты. Я як струна, якая, калі па ёй правесці пальцам, парвецца. Я спрабую расслабіць мышцы і адчуць ваду. Аддаю сваё цела вадзе. Няхай вада робіць з ім, што хоча. Мне яно болей не патрэбна. Я ехаў, ехаў, ехаў, і болей у мяне няма сілаў супраціўляцца.
Я разнявольваюся і пашыраюся ў вадзе. Праз скуру вада зацякае ў маё цела. У мае лёгкія.
Цяпер я ў Парыжы, а Парыж ува мне.
Цёця з навігатара выключыла мікрафон і заплакала. Яе бос адчыніў акно, каб праветрыць кабінет, у якім пад столлю вісела воблака з цыгарэтнага дыму, і дастаў з сейфа бутэльку шампанскага.
Яны ўвесь дзень правялі ў офісе. Яшчэ не прыйшла прыбіральшчыца. Былі толькі яны ўдвох.
Цёця выцерла з твара туш, соплі і, калі бос паставіў бутэльку шампанскага на стол,сказала:
Пуф.
Я выйшаў на плошчу Пігаль.
Люблю гэтае месца ў Парыжы. Тут многа сэкс-шопаў, у якіх прадаюць рознакаляровыя фалаімітатары ў форме Эйфелевай вежы. Я ніколі не заходзіў унутр, мне проста...
Перастань разглядаць фалаімітатары, сказала цёця з навігатара. Следуй па бульвары Клішы, пака не ўпрошся ў вуліцу Марцір. Казіміравіч, плясні мне яшчэ шампанскага. На вуліцы Марцір павярні направа і ідзі да італьянскага гастранома.
Калі ўвечары ісці па бульвары Клішы, то нізкае белае сонца свеціць у самыя вочы. Яно прыветлівае, далікатнае і не асляпляе, але ў людзей, што плывуць насустрач, знікаюць твары. У іх цёмныя плямы замест твараў. А схаваецца сонца за аўтобус ці за дрэва і плямы становяцца тварамі.
3 пякарні выходзіць малады француз і выцірае рукі аб фартух.
Француз рабіў круасаны. Ён прыхіляецца да сцяны, задзірае галаву і заплюшчвае белыя вочы. Ад мукі ўвесь француз альбінос. У яго нават шалік у белую палоску. Сонца лашчыць яго лоб, нос, вусны.
Хочацца доўга-доўга глядзець на гэты спакойны французскі твар. Хочацца ці з’есці круасан, які ён зрабіў тонкімі, нагрэтымі на сонцы пальцамі, ці таксама быць сонцам, каб лашчыць яго твар.
А ў кавярні побач французскія пенсіянеры чытаюць газеты. У газетах напісана, што спектакль хутка пачнецца, і я ўжо не паспею дайсці да Эйфелевай вежы.
Пенсіянеры не бачаць мяне. Яны цяжка ўздыхаюць і кашляюць, кашляюць, кашляюць.
Я праходжу міма пенсіянераў і сустракаю трансвесціта. Трансвесціт паказвае мне альбом з фотаздымкамі Одры Хэпберн. Ён ездзіць па свеце і робіць здымкі ў тых самых месцах, позах і сукенках.
Я дапамагаю трансвесціту зрабіць яшчэ адзін здымак і іду далей.
Апошнія прамяні сонца ўжо згаслі, і парыжскія вуліцы пачалі рыхтавацца да сну.
Мільёны людзей прыйшлі ў Парыж з чамаданамі. Яны прыйшлі і сказалі:
Што зрабіць, каб застацца тут?
Каля майго дома хтосьці жыў у кучы мэблі. 3 канапаў і матрацаў пабудаваў жытло і сядзеў у ім. А потым гэтых барыкадаў не стала.
Пераехаў мой бомж.
Сёння на тым месцы з’явілася тумбачка. Новы засяляецца.
Ідзе чалавек па вуліцы Марцір. Яму можна і «месье» сказаць. Чалавек як чалавек. Нармальны.
Потым ён спыняецца ля брыля, пад якім ляжыць матрац. Гэта яго дом. Чалавек прыйшоў дадому. Яго на матрацы чакае жонка. Чалавек здымае касцюм, акуратна вешае яго на плечыкі і сядае вячэраць.
Такія матрацы паўсюль. Днём яны стаяць, прыхіленыя да сцен, а ўвечары парыжскія вуліцы ператвараюцца ў плацкартныя вагоны.
Чух-чух-чух, чух-чух-чух.
Усю ноч будзе ехаць Парыж. А рэдкія мінакі асцярожна будуць хадзіць па вулачках, каб не зачапіць чужую нагу, будуць трымацца за дрэвы і ліхтары, якія не стаяць на месцы, увесь час перабягаюць дарогу і вандруюць па горадзе.
КНІГІ ОНЛАЙН
