КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
хавацца ў кустах і чакаць. Каза з малым казляняткам далёка не ўцячэ. А тым больш калі Падгалая за імі пагоніцца. Сама каза, можа, і ўцячэ. А казлянятка... Падгалая кулём кінулася за казою. Замільгалі галінкі кустоў, дрэвы, высокая леташняя трава. Хвіліна, яшчэ хвіліна — і Падгалая пачула пах малака і цёплага жывога мяса. Каза прыпусціла з усіх ног, забылася і на казлянятка. А можа, і не забылася, ратавалася як магла сама. Казлянятка памкнулася за маці, але ў яго не было яшчэ сілы, дужасці, спрыту, і яно адстала. Падгалай нічога не аставалася, як дагнаць яго, зубамі ўпіцца ў горла, паваліць... Прайшло вельмі мала часу, а Падгалая ўжо рвала маладое цельца, глытала яшчэ цёплае мяса. Глытала разам са скурай, поўсцю. Наглытаўшыся, наталіўшы голад, успомніла пра ваўчанят. «Пара, даўно пара іх прывучаць да мяса. Бо што ім адно малако? Дый... He хапае яго ім на ўсіх. Вазьму астаткі ў зубы, завалаку да лагва. Бо пакідаць тут... He, не варта пакідаць...» Рэшткі, што асталіся ад казляняці, яна схапіла ў зубы і павалакла па траве. Ісці з рэшткамі казляняці ў зубах не так лёгка, як бегчы ўлегцы адной. Казляня чаплялася за -траву, за кусты, даводзілася час ад часу спыняцца, адпачываць. Але Падгалая ўсё адно не кідала казляняці, цягнула, упарта цягнула яго за сабою... Каля вываратня, пад якім было лагво, Падгалая спынілася, кінула казляня, насцярожылася — пахла чалавекам! «Няўжо хто хадзіў тут? А можа, і цяпер ён...» Адскочыла ў хвойнік, пастаяла там, прынюхваючыся яшчэ больш засяроджана, уважліва. «Так, пахне чалавекам. Чаго ён тут быў, той чалавек, што прывяло яго сюды? Здаецца ж, я была такая асцярожная. Няўжо дзе памылілася, зрабіла тое, што не трэба было, не трэба было рабіць? А можа, чалавек забрыў сюды выпадкова?» Шмыгнула пад выварацень і... He, яна не разгубілася, не заплакала, не ўбачыўшы ў лагве сваіх дзяцей. He разгубілася, не заплакала, бо не паверыла, што ваўчанят пад вываратнем няма. «Яны кудысь пахаваліся, пачуўшы поблізу чалавека. Moxa, пазапаўзалі ў якую нару?» Яна абабегла, абнюхала навокал дрэвы, кусты — ваўчанят не было. «Няўжо той, хто хадзіў тут, знайшоў іх і забраў?..» Усё яшчэ не верачы ў тое, пра што яна толькі што падумала, Падгалая пабегла па слядах таго чалавека, які хадзіў тут, ля вываратня, і які, можа, вельмі можа быць, забраў яе ваўчанят, дакараючы сябе, што сёння яна забавілася — захапілася паляваннем і доўга не вярталася да свайго лагва... He, чалавека, як ні высільвалася, ваўчыца не дагнала. Можа б, і дагнала, каб не збаялася бегчы па голым полі ў вёску. Але ж быў дзень, яе маглі ўбачыць людзі. I тады б... Рызыкаваць?.. He, Падгалая не асмелілася на такое. Каб хоць не бачыла, як забівалі Палена-Хваста, можа б, і асмелілася... А так... Вярнулася да лагва, яшчэ раз абабегла, абнюхала выварацень, старадрэвіну — ваўчанят нідзе не было. «Значыцца, іх забраў, панёс некуды чалавек. Той чалавек, што хадзіў, быў тут...» Пабегла зноў па слядах таго чалавека. I зноў, дабегшы да поля, вярнулася назад на ўзлесак. He зводзячы вачэй з вёскі, Падгалая да самага змярку прасядзела ў зарасніках, мяняючы час ад часу сваю сховань. Але нават калі і змерклася, жыццё ў вёсцы не аціхала. Кудысьці ехала, натужна равучы і свецячы сваімі жудасна-сляпучымі вачыма, тая смярдзючая пачвара, што ездзіла і праз лес; потым нехта спяваў, іграў гармонік. Ды Падгалая чакаць больш не магла, не хапіла цярпення — пакралася паціху па слядах таго чалавека, які быў ля вываратня і які — цяпер у гэтым яна была перакананая — забраў ваўчанят. Перабегла поле, па сцежачцы цераз бульбу пашылася да агароджы. Знайшла дзірку ў плоце, уціснулася ў яе. Паціху дайшла да хаты — на шчасце, у двары не было сабакі. Сабакі былі ў суседніх дварах, яны гаўкалі, аж екаталі, ірваліся з ланцугоў. Але што зробіш — жаданне ведаць, дзе ваўчаняты, было мацней за страх. Ваўчанят Падгалая хутка пачула — яны былі ў хаце, там, дзе жыў і сам чалавек. I жывыя. Жывыя! Ад радасці Падгалая кляцнула зубамі, завурчала. Ваўчаняты пачулі яе голас, завурчалі таксама. Яна ўлавіла нават іхнюю неспакойную, трывожную валтузню. «Калі яны мяне чуюць, то, пэўна ж, чуе мяне і той чалавек!» Адбегла ад хаты, схавалася за хлеў. У хляве затупацела, устаючы на ногі, карова, віскнула свінчо. «Яшчэ, чаго добрага, гаспадар выйдзе на двор...» Мітнулася далей ад хлява, пасядзела ў бульбе. Потым, калі ў вёсцы ўсё зусім аціхла, нават не гаўкалі сабакі, падкралася зноў да жылля чалавека, да той хаты, дзе былі цяпер яе дзеці — ваўчаняты. I зноў, пачуўшы іх неспакойную, трывожную валтузню, спалохалася, патрухала за хлеў, схавалася ў бульбу... Перад світаннем, калі на ўсходзе пачало святлець неба, Падгалая, наблізіўшыся яшчэ раз да таго месца, адкуль чуваць была валтузня ваўчанят, адбеглася ад вёскі, вярнулася ў лес, да вываратня, у сваё лагво. Легла, але тут жа адразу зноў падхапілася на ногі — ляжаць адной у лагве было сумна — прывыкла яна ўжо быць з ваўчанятамі, варочаць то адно, то другое лапаю, кусаць нямоцна за вушы, куляцца разам з імі, тузацца. Без ваўчанят было маркотна, мутарна, няўтульна. Ды і малако распірала, аж паліла цыцкі. I Падгалая, пастаяўшы яшчэ хвілін колькі ў лагве, раптам успомніла той алешнік, дзе яна не так даўно асвежавала парсюка, і пабегла туды, у той алешнік. Чаму яна пабегла, што яе туды пацягнула — яна і сама не ведала. Можа, пабегла таму, што ад алешніку блізка была вёска і тая хата, дзе цяпер ваўчаняты. А можа... Можа, вёў туды яе звярыны інстынкт. Седзячы ў алешніку, яна чула, як да той хаты, дзе былі яе ваўчаняты, пад’ехала падвода. Потым, праз нейкі час, вынеслі з хаты ваўчанят. Ваўчаняты вурчалі, валтузіліся, чмыхалі... Усё гэта Падгалая добра чула. Чула і не абзывалася — баялася абзывацца. Яшчэ трохі спагадзя колы падводы пакаціліся па дарозе, выехалі на грэблю, пабеглі далей, далей — у лес. Пабегла ўслед за падводаю і яна, Падгалая. He пры самай падводзе, а так, зводдалі, каб не бачыў яе чалавек, не чуў конь. «Куды, куды вязуць маіх ваўчанят? Што, што з імі думаюць рабіць?» — мучылі Падгалую трывожныя думкі. Пра тое, каб ратаваць ваўчанят, выбавіць іх з няволі, неяк не думалася. He думалася, мабыць, таму, што яна, Падгалая, ведала — саўладаць з чалавекам, ды яшчэ калі ў таго чалавека ў руках вострая сталь ці тая палка, якая рыгае агнём, яшчэ ні аднаму ваўку не ўдавалася... Дзень пагоднеў, падымалася вышэй і вышэй у неба сонца, пачынала прыпякаць. Дарога, мяккая, калясная, то віхляла па лесе, то выбягала на поле, і тады Падгалай даводзілася рабіць добрага кругаля хмызамі, каб дагнаць недзе зноў у лесе тую падводу, на якой везлі — куды, яна не ведала, не магла ведаць — ваўчанят. Хацелася есці, хацелася піць, малако агнём паліла цыцкі. Падгалая быццам забыла на ўсё гэта — бегла і бегла... Ля вялізнага абсягу поля, на якім нешта расло, зелянела і за якім чуваць быў вялікі рух — там, мабыць, было незнаёмае яшчэ адно чалавечае паселішча,— Падгалая спынілася. Бегчы далей?.. Але як, як бегчы, калі блізка людзі, а навокал — ні кусціка, ні дрэўца: голае поле. «Хіба пасядзець, пачакаць?» Чаго сядзець, чаго чакаць, ваўчыца не ведала. Аднак жа хоць і не ведала, але, падцяўшы хвост, залегла ў кустах... Паляжаць Падгалай доўга, да самага вечара, як спачатку яна меркавала, не ўдалося — неўзабаве, як толькі звярнула з паўдня сонца, сярод гурчання пачвар, тупату конскіх ног і ляскату мноства, вялікага мноства колаў падвод яна ўлавіла ляскат колаў той падводы, на якой не так даўно везлі кудысь яе ваўчанят. Ляскат колаў гэтай падводы яна не магла не вылучыць, не пазнаць, бо чула гэты ляскат доўга-доўга, аж цэлую, як здавалася, вечнасць, ён стаяў, застыў у яе вушах. Асабліва нейкае шорханне разпораз — ці не кола датыркалася да чагосьці сухога. Падхапілася, пабегла — нібы ветрам яе здзьмула. На падводзе не было ваўчанят... Гэта яна зразумела, пачула адразу ж... «Дзе, дзе яны?» Падгалая яшчэ некаторы час бегла за падводай — можа, памылілася, можа, ваўчаняты ўсё ж там, на падводзе? He, на падводзе ваўчанят не было. «Дзе, дзе яны? I што, што рабіць мне, іх маці? Бегчы ўслед, туды, куды едзе падвода, ці астацца, сядзець тут, чакаць?» Чаго сядзець, чаго чакаць — Падгалая не ведала, хоць і адчувала — трэба сядзець, трэба чакаць, нікуды, нікуды адсюль не бегчы. Адстала ад падводы, вярнулася назад на ўзлесак... Калі схавалася сонца, цемра, ноч ахінулі зямлю і патроху пачалі аціхаць людскі галас і рух, Падгалая выбегла на дарогу, патрухала, патрухала па ёй — патрухала туды, куды не так даўно везлі ваўчанят і дзе яны, ваўчаняты, мабыць, асталіся. Дарога была шырокая, каляіністая, па ёй хто толькі не ездзіў, не хадзіў. Самыя розныя сляды і пахі чуліся тут. Але паху ваўчанят, як ні намагалася Падгалая, не ўлавіла — няйнакш ён згубіўся, растварыўся ў іншых пахах, а мо і выветрыўся. Ды Падгалая ўсё адно не спынялася, трухала, трухала, пыліла і пыліла па дарозе. Вось ужо і гароды, канцавыя хлявы, хаты. Абабегла, чуйна абнюхала іх — ці няма дзе-небудзь тут, у гэтых хлявах і хатах, ваўчанят — і папыліла, патрухала далей, далей. Здзівіла Падгалую, што і ўночы на вуліцах было светла, як удзень, што вуліцы не пясчаныя, парослыя травою, як у вёсках, а цвёрдыя, укладзеныя каменнем. Мусіць, па гэтых вуліцах надта шмат бегала тых смярдзючых пачвар, што іншы раз, страшэнна равучы, бегалі цераз лес, бо ўсюды вельмі ж імі пахла. Таму, можа, паху ваўчанят, як Падгалая ні прынюхвалася, пачуць ніяк не магла — ён згубіўся ў размаітых пахах вялікага людскога паселішча. I тады, страціўшы надзею і пачуць яго, Падгалая надумала не шукаць паху ваўчанят на дарозе, а абягаць людскія двары і абнюхваць іх. Двор за дваром, хату за хатай. Праўда, як хутка ваўчыца пераканалася, людскіх двароў і хат тут было многа, аж надта многа. He ўсе хаты былі драўляныя. Сярод іх былі і мураваныя, высозныя. Хоць гэтыя хаты былі і не агароджаныя, пачуць што-небудзь тут не ўдавалася — надта ж тоўстыя, мабыць, былі сцены, дый людзі жылі высока ад зямлі. I ўсё ж Падгалая не мінала і такіх хат, аббягала, абнюхвала і іх. Разоў колькі яна нарывалася на сабак, тыя падымалі жудасны гвалт. Стаіўшыся, яна чакала, калі сабакі сціхнуць, потым бегла далей.