Расследаванні інспектара Сарвы
Сяргей Белаяр
Выдавец: Галіяфы
Памер: 320с.
Мінск 2018
— Вы згадалі "дурацкі сход", а ў пратаколе допыту нічога пра гэта няма. Пра што ідзе гаворка?
— Рэлігійны сход. Груль прыдумаў. Ава, а калі і тры разы на тыдзень ён збірае служачых і зняволеных ды прапаведуе ім пра тое, якім павінен бынь добрапрыстойны грамадзянін.
— I што ж тут дрэннага?
— А пры чым тут Бог?.. Усё залежыйь выключна ад чалавека. Рабійь дабро ui тварыйь зло. Бог — гэта ўсяго толькі спроба самаапраўдання.
— Вы, аказваеййа, атэіст, спадар Невар.
— I ніколі не хаваў гэтага. Чалавеку трэба пастаянна прайавань над сабой, а не шукань спосаб перакласйі адказнасйь на іншых. Такія, як Груль, лечайь не хваробу, а яе сімптомы. Можна падумань, рэлігія робійь людзей лепшымі.
— I ніхто не чуў стрэлу? — у іншы раз Сарва быў бы і рады філасофскаму дыспуту. — Нават прымаючы пад увагу таўшчыню снен і патроны з дагукавой хуткасйю кулі, вашы суседзі павінны былі прачнуййа.
— Яны да гэтага ўсяго гадзіну як суйішыліся. Спраўлялі юбілей Ясуда Сопа. У мяне па плане вучэбныя стрэльбы стаялі, а то б я таксама далучыўся.
Інспектар кіўнуў. Трэба ж людзям неяк расслаблянна, інакш з такой службай і нервовы зрыў зарабінь нядоўга. Фатаграфіі з жылой ячэйкі Невара пайвярджалі яго словы. Сйяну з керамічнага бетону сапраўды "ўпрыгожвала" неглыбокая ўваходзячая адтуліна. У папйы меўся фотаздымак сплюшчанай кулі калібра дзевяйь міліметраў.
— А потым вы вырашылі, што несйі пісталет у зброевы пакой пасярод ночы не такая ўжо і добрая ідэя?
— Ранійай ён мне ўсё роўна б спатрэбіўся.
— Гэта — прамое парушэнне правілаў унутранага распарадку, спадар Невар, — палічыў неабходным нагадайь інспектар. — Вы павінны былі праінфармавань аб тым, што здарылася, свайго непасрэднага начальніка, то-бок капітана Яршана.
Малодшы лейтэнант вінавата схіліў галаву. Гэта ж трэба да такога дадуманйа — пакінуйь баявую зброю без нагляду. I дзе?
— Інакш, як злачыннай халатнасйю, назваць вашы дзеянні нельга. — Турэмны служачы схіліў галаву яшчэ ніжэй. — Далей вы сйвярджаейе, нібыта адправіліся спайь і прачнуліся толькі пасля таго, як па вас прыйшлі. Так?
— Так.
— Моцны ж у вас сон, спадар Невар. Вы мала таго, што не чулі, як у вас выкралі службовую зброю, дык яшчэ і не заўважылі, як пісталет вярнулі на месйа. Я правільна выкладаю?
— Усё было менавіта так! — з запалам запэўніў наглядчык.
— He трэба быйь прыроджаным скептыкам, каб падвергнунь сумневу вашы словы.
— Што мне зрабійь для таго, каб вы мне паверылі?
— Расказайь праўду. Я даю вам час падумайь, спадар Невар.
Малодшага лейтэнанта адвялі, а Сарва разам з Кардашам адправіўся ў аранжарэю. Агараджальную стужку знялі, так што арыентавашіа на месйы злачынства прыйшлося з дапамогай начальніка аператыўнай часйі.
— Тут стаяў Майле, а адсюль страляў Невар.
— Чаму малодшы лейтэнант проста не падышоў да сяржанта ўшчыльную? — агучыў пытанне, якое не давала яму спакою, інспектар. — Хапіла б і аднаго стрэлу. Навошта так рызыкавань?
— Магчыма, Еікінт баяўся прамахнунна ў прыйемках.
— Хай так, але што прымусіла Невара скарыстаййа ўласным пісталетам? Аы яшчэ пакінуць кулі ў неле? I дурню зразумела, што выйсйі праз іх на злачынйу не складзе йяжкасні.
— Спудзілі?
— У такім выпадку, чаму Невар не вярнуўся? Труп жа знайшлі толькі праз чатыры з паловай гадзіны. Часу мелася йалкам дастаткова, каб не толькі выйягнуць кулі, але і пазбавіцца ад цела, — Сарва ўстаў на месыа, з якога зрабілі стрэл і ўскінуў руку, прынэльваючыся. — Атрымліваейна, што Невару давялося падняць руку... Нібы ён быў на дваййайь сантыметраў вышэйшым... І_1ела ўсё яшчэ ў моргу, спадар Кардаш?
— Па правілах пахаванне ажыішяўляейна на трэйія суткі. Ыела сяржанта Майле вось-вось павінны адправіць у крэматорый.
— Зараз жа спынійе крэмайыю!
Фатаграфіі смяротных раненняў не давалі поўнага ўяўлення. Забегшы ў крэматорый, інспектар адразу кінуўся да паддонаў, як быыйам баяўся, што агонь не захоча аддавань ахвяру.
— Вугал сгрэлу павінен быйь іншы. Absque dubio... Скажыйе, спадар Кардаш, што за сходы праводзійь начальнік турмы?
— Груль называе іх "духоўным акармленнем". Размовы пра Бога з улікам мясйовай спейыфікі.
— I што, людзям падабаенна?
— У зняволеных іх меркаваннем ніхто не цікавійна. Турэмныя служачыя ходзянь у добраахвотна-прымусовым парадку. Ад Груля ж залежыйь і дараванне, і кар'ерны рост, і прайоўны графік.
— Няўжо ніхто не пярэчыйь? — здзівіўся Сарва.
— Чаму ж? Майле, напрыклад, гэта вельмі не падабалася. Сяржант нават неяк палаяўся з начальнікам турмы. Вера, маўляў, ёсйь справа індывідуальная, і прымушань нікога нельга.
— А што Груль?
— Назваў Майле "аблуднай авечкай", аднак ніякіх санкцый не прымяняў. Толькі папрасіў прыходзійь на сходы хонь зрэдку.
— I той прыходзіў?
— He, як і Еікінт. Невар наогул у Бога не верыйь. Але ў гэтага хайя б хапіла розуму не спрачаййа з Грулем прылюдна.
Адчуўшы, як дзесьйі ў глыбінях падсвядомасйі пачынаеййа рух, інспектар задумаўся. Больш за ўсё Сарву бянтэжыла менавіта поўная адсутнасйь матывайыі. Hi адно злачынства не здзяйсняеййа без нагоды. Прычына павінна бынь.
— Я вас папрашу, спадар Кардаш, змясйійе труп Майле ў халадзільную камеру да майго асобага распараджэння.
— Начальнік турмы будзе супрань. — Ідэя Сарвы начальніку аператыўнай часйі не спадабалася. Мяркуючы па ўсім, Груль валодае куды большай уладай, чым уяўляеййа.
— Якраз збіраюся з ім пагаварыйь.
Кардаш жэстам паказаў, што ўмывае рукі.
Начальнік турмы ўзрадаваўся інспектару, як старому знаёмаму.
— Прабачне, спадар Сарва, выпійь і закурыйь не прапаноўваю — не богаўгодная гэта справа. Ні атрымалася высветлійь што-небудзь новае?
— Скажыйе, спадар Груль, вы сапраўды хочане далучынь людзей да Бога? — начальнік турмы йураўся ўсякага камфорту — пластыкавае крэсла было неэрганамічным.
— Так, — Груль, калі і здзівіўся пытанню, выгляду не падаў. — Чалавек без Бога мае толькі фізічнае існаванне, бо Гасподзь як Стваральнік даў пачатак людскому жышію.
— I стварыў Усявышні чалавека на вобраз і падабенства Божае.
— Праўда ваша! У Евангеллі ад Іаана сказана, што Ісус прыйшоў дзеля таго, каб людзі мелі жынйё, і мелі яго з лішкам. Нават адкіды грамадства маюйь права пазбегнуйь пекла.
— А як жа liberum arbitrium? Свабода волі?
— Ілюзія. Прычым ілюзія небяспечная. Дазволю сабе йытату: "Зародак мой бачылі вочы Твае; у Тваёй кнізе запісаны ўсе дні, мне назначаныя, калі ніводнага з іх яшчэ не было".
— Калі дапусйійь, што ўсе ўчынкі чалавека перадвызначаныя Богам, то давядзейна прызнайь, што ўсе людскія грахі і непадпарадкаванне чалавека Богу таксама з'яўляюййа вынікамі Божага прадвызначэння. Атрымліваеййа, Богстварыў злачынйаў?
— Гасподзь жадае ўсім выратаванйа, аднак выратаваны будзе толькі той, хто свядома не адхіляе ўсякую дапамогу ласкі для свайго выратавання. Ісус сказаў: "He хачу смерйі грэшніка, а каб грэшнік адвярнуўся ад шляху свайго і жывы быў".
— Ui не йяжкая ноша?
— Камусьйі ж трэба рабійь гэтую прайу, спадар Сарва, — чаканае пытанне даставіла начальніку турмы велізарнае задавальненне. — Абыякавасйь ёснь параліч душы, а мая душа мне дарагая. Ратуючы іншых, я набліжаю Нарства Нябеснае.
— Але калі хтосьйі не хоча, каб яго ратавалі? Як быйь, калі вашы словы для кагосьйі — пусты гук?
— Значыйь, сэрйа такіх яшчэ не адкрыта для Госпада.
— У вас будзе шаней паразмаўляйь з вашай паствай на роўных, спадар Груль, — бачачы непаразумелы погляд начальніка турмы, інспектар патлумачыў: — Я вымушаны арыштавайь вас па абвінавачванні ў забойстве сяржанта Грычына Майле.
— Што? — начальнік турмы асалапеў. Выгляд у яго быў такі, як быцйам Сарва вымавіў блюзнерства.
— У распяййі адлюстроўваеййа каўнер надзетага на вас мяккага экзакасйюма, спадар Груль. Толькі электраміястымулятар здольны ператварыйь сярэднестатыстычнага чалавека ў выдатнага стралка.
13-19 красавіка 2016 гола
РАДАВАЛ СКАЛА
— Я вымушаны арыштавайь вас па абвінавачванні ў забойстве сяржанта Грычына Майле, спадар Груль.
— Што? — асалапеў начальнік турмы строгага рэжыму нумар тры Міхна Груль. Выгляд у яго быў такі, як быййам інспектар Дэпартамента пазаземных крымінальных расследаванняў Ратаўт Сарва вымавіў блюзнерства.
— У распяййі адлюстроўваейца каўнер надзетага на вас мяккага экзакасцюма, спадар Груль. Толькі электраміястымулятар здольны ператварыйь сярэднестатыстычнага чалавека ў йудоўнага стралка, для якога не складзе ыяжкасні трапінь у нэль з дакладнасйю робата. 3 жаданнем падставійь малодшага лейтэнанта Невара вы перастараліся, спадар няпер ужо былы начальнік турмы.
— Вы ў сваім розуме, інспектар? — начальнік турмы нават падняўся ад абурэння. — Ды як вам наогул магло прыйсні ў галаву, што я маю нейкае дачыненне да смерні Майле?
— На вашым указальным палыцы — скурная мазоль ад спускавога кручка. "Знешняя няглінавая памяць" патрабуе шматлікіх трэніровак, — пранягнуў Сарва, не звяртаючы ўвагі на рэакцыю Груля. — Чалавек не можа страляць з машыннай дакладнасйю, таму што на кучнасйь уплывае мноства фактараў. Тут і зрушэнне зброі ў момант стрэлу, і цягліцавыя скарачэнні, і памылкі ў прынэльванні, і няправільная апрайоўка спускавога
кручка, і якасйь боепрыпасаў... Нават такі класны стралок, як малодшы лейтэнант Невар, не ў стане прастрэліць сэрйа ў выглядзе правільнага трыкутніка.
Суразмоўйа прыйшоў у лютасйь.
— Альбо вы неадкладна перапросійе і пакінейе мой кабінет, альбо я буду вымушаны выклікайь ахову.
— Ui ж вы не ведаейе, спадар Груль, што затрыманне афінэра Астрапола пры любым раскладзе паслужыйь падставай для разбору?.. Operta quae fuere, aperte sunt. Што было таемным, стане відавочным.
Начальнік турмы зайграў вужлакамі, што магло бынь айэнена і як раздражненне, і як усведамленне наступстваў.
— 3 вашага дазволу, я прайягну. Адзіны ўніверсальны ключ, які падыходзійь да ўсіх дзвярэй турмы і не падлягае кантролю, — ваш. Толькі ў вас мелася нагода пазбавіййа ад абодвух: Майле дазволіў сабе ўсумніййа ў правільнасні вашых слоў, Невар дык і ўвогуле атэіст.
— Вы лічыйе гэта дастатковай матывайыяй, інспектар?
— Адным стрэлам — двух зайноў, — кіўнуў Сарва. — Малодшы лейтэнант ніжэйшы за вас на галаву, а гэта азначае, што стралянь ён павінен пад іншым вуглом. Труп сяржанта Майле вы адмыслова пакінулі ў аранжарэі. У адваротным выпадку ўся ідэя губляла ўсякі сэнс. Аддзяка... Прысядзьйе, спадар Груль. У нагах праўды няма.
КНІГІ ОНЛАЙН
