Развіццё беларускага маўлення дашкольнікаў
Наталля Старжынская, Дзіна Дубініна
Выдавец: Белы Вецер
Памер: 112с.
Мазыр 2008
А. Ставер
Гэй, мой конік
Гэй, мой конік, гэй, мой сівы! Танканогі, даўгагрывы!
Галавою страсяні, Капытамі зазвіні!
І далёка, мілы мой, Паімчымся мы з табой!
3. Бядуля
Наш пакой
Замацаванне і актывізацыя лексікі на тэме пры дапамозе наступных мастацкіх твораў.
Загадкі
Побач стаяць, на вуліцу глядзяць, а сябе ніколі не бачаць. (Вокны.)
Цэлы дзень толькі тым і заняты.
Што праводзяць то ў хату, то з хаты. (Дзверы.)
.4. Клышка
Два браты адзін на аднаго глядзяць, а разам не сыйдуцца. (Падлога і столь.)
Поле шкляное, а мсжы дрывяныя. (Акно.)
Поле — шкляное,
Празрыстае,
Чыстае,
Межы —
драўляныя,
Падмаляваныя. (Акно.)
Дзверы
— Хто ахоўвае кватэру?
— IІам вядома! Гэта дзверы!
Дзверы нашы новыя, Моцныя, дубовыя.
Хітры ёсць у іх замок (А дзе ключык — не кажы). Пазнаюць яны здалёк, Свой з’явіўся ці чужы.
Тату, маму і сыночка
Ўраз угледзяць круглым вочкам.
Г. Каржанеўская
Акно
Без вокнаў дому не бывае. Акно нам далеч адкрывае
Там школа, а далей — завод, Снуе па вуліцы народ.
Кудысць бягуць аўтамабілі, Бы штосьці, бедныя, згубілі.
Каштаны, ліпы зелянеюць, Ідуць дажджы, вятрыскі веюць.
Акно таксама дзверы ў свет. Так лічыць сябра ваш, паэт.
Г. Каржанеўская
77радукты харчавання
Чытанне верша Л. Мароза «Каламбір»:
Ліманад, цукеркі, сыр — Скрозь ласункі ў краме... — Ты купі мне каламбір! — Кажа Вова маме.
Цягне маму ў той куток, Дзе блішчыць вітрына, Там прыладзіўся латок, Сіні, як ільдзіна.
І пламбір там напаказ
Выстаўлены белы...
Слова хлапчукова ўраз Мама зразумела.
Ліманад, цукеркі, сыр
Хтось выносіць з крамы... Ну, а ў Вовы ёсць пламбір — Каламбір той самы.
Адзенне і абутак
Замацаванне і актывізацыя лексікі па тэме пры дапамозе наступных мастацкіх твораў:
Загадкі
Ну і дзіўны посуд
Носіш, браце, ты:
Дагары дном — поўны, Дном уніз — пусты. (Шапка.)
А. Клышка
Пухната.е ягнятка — хто ж падумаць мог? —
Днём яно — з нагамі, а ўначы — без ног. (Шарсцяная шкарпэтка.) А. Клышка Пяць пунь, адны вароты. (Пальчаткі.)
Рукавічкі
Воля з Юляю — сястрычкі, сёння плачуць у двары. — Мы... згубілі... рукавічкі, як куляліся з гары.
Мы шукалі іх дарма: іх нідзе няма... няма... Выпаўз Тузік з будкі: — Гаў!
І пабег.
І — адшукаў!!!
— Бярыце, сястрычкі, свае рукавічкі!
Бегайце,
гуляйце, болей —
не губляйце!
Гаў!
Гаў!
Гаў!
Г. Іванова
Валёнкі
Коця коўзацца хадзіў, сабе лапкі застудзіў.
Прыбег да Алёнкі: — Пазыч мне валёнкі!
Я зімою панашу, а вясною прынясу!
Г. Іванова
Абнова
Мне купілі чаравічкі, Як чырвоныя сунічкі! Заўтра рана-ўранку Стану я на ганку, Па баках пагляджу, А чаму — не ска-жу!
Г. Іванова
Сандалікі
Тата мне
Купіў сандалікі, Сандалікі-скакалікі. Я ў сандалікі Абулася, Танцую і любуюся. Mae ножкі He лянівыя. Я — самая шчаслівая.
В. Карпечанка
Паліто
Добра тым, хто край паўднёвы Засяліў. Нашто абновы?
Ну, а ў нас без паліто He абыйдзецца ніхто.
Нам яно — што зверху мех. Хай мароз, хай сыпле снег — Дастаткова зашпіліцца; Нас тады зіма баіцца.
Бо ад пят да барады Ад яе схаваны ты, Г. Каржанеўская
Чаравікі
Я марудзіць не прывык, He люблю спакою.
Я — рухавы чаравік. Нас, дакладней, двое.
Разам — значыць, пара нас. У садок дзіцячы, А пасля ў першы клас Пойдзем, не іначай.
Ну а вырастуць няхай Ногі ў Ігната, Скажам хлопчыку «бывай» — І хутчэй да брата.
Г. Каржснеўская
Шалік
Бываю да пят, І цяпла ў мяне многа. Сагрэю малога, Сагрэю старога.
Прагулка зімовая, Спорт ці работа — Я буду дарэчы, Я дам вам пяшчоту.
Адкуль я, спытаеце, Добранькі гэткі? 3 клубка, І рукамі матулі сагрэты.
Г. Каржанедская
Свойскія жывёлы
Гульня «Пераблытанка», у якой можна выкарыстаць верш Н. Галіноўскай:
Што за дзіва: сярод ночы Чутны незвычайны хор. Кот спявае: «Аў-аў-аў», А сабака: «Мяў-мяў-мяў». Конь сярдуе на яго, Барытонам цягне: «Му-у-у, Голас чый, не разбяру». Нехта цінькае: «Цік-так». Гэта што там за спявак? Певень: Вось табе і на!
Еіыхавальнік чытае верш цалкам, затым па. частках, а дзеці выпраўляюць недарэчнасці. Выхавальнік заахвочвае малых да ўтварэння дзеясловаў: кот спявае «мяў-мяў-мяў» — ён мяўкае; сабака гаворыць «гаў-гаў-гаў» — ён брэша (звяртаецца ўвага на род назоўніка сабака) і г. д.
— Жывёлы маюць дзіцянят. Паглядзіце на малюнак і скажыце, хто ў каго. (У кошкі — кацяня, у качкі — качаня (голасам падкрэсліваецца ня), у казы — казляня, у каровы — цяля, у кабылы — жэрабя, у сабакі — шчаня, у авечкі — ягня, у трусіхі — трусяня.)
У далейшым можна выкарыстоўваць наступныя мастацкія творы:
Зажурыўся кот вусаты:
— Прэч падамся з вашай хагы. Што мне жыць у вас дарма, Як мышэй у вас нямаі
Г. Іванова
У канаву парсючок Лёг спакойна на бачок. Лёг, паціху рохкае, Бы жыццё нялёгкае. Соладка прыжмурыў вочы І варочацца не хоча...
П. Прануза
Ой бычок, мой бысенька, Залатая лысінка, Бадлівыя рогі, Тупучыя ногі, Ты паціхеньку хадзі, І дзіцятка не будзі.
Звяры нашых лясоў
Замацаванне і актывізацыя лексікі па тэме пры дапамозе наступных мастацкіх твораў:
Воўк і зайцы
Раз, два, тры, чатыры — Зайчык вушкі натапырыў. Ідзе з лесу воўк, воўк І зубамі шчоўк, шчоўк. Мы схаваемся ў кусты: Зайка, я, і ты, і ты,
Ты ж, ваўчына, пачакай, Як схаваемся — шукай!
Васіль Вітка
Верш можна выкарыстаць для рухавай гульні: дзеці-зайцы (4—5) скачуць на дзвюх нагах урассыпную, узгадняючы рух з тэкстам верша. Астатнія стаяць у крузе і пляскаюць у далоні. На апошні куплет дзеці хаваюцца за спінкамі крэслаў, якія стаяць па крузе. Загадзя выбраны «воўк» шукае «зайцоў», забірае тых дзяцей, якія паварушыліся.
Птушкі
Замацаванне і актывізацыя лексікі па тэме пры дапамозе наступных мастацкіх твораў:
Панадворку, каля хаты, Ходзяць куры й кураняты. Хто сакоча, хто кудахча, Хто па стрэхах спрытна скача.
Ул. Карызна Хрыпаты пеўнік
Захварэў пявун, ахрып, Пзўна, у пеўня страшны грып. Маці — курыцу-квахтуху — He любіў крыклівы слухаць, Ён хадзіў па садзе босы, Абтрасаў на траўцы росы, Пасля гульняў, прапацеўшы, Ён крычаў, на плоце сеўшы. Па халодных лазіў лужах, Вось таму і занядужыў. Мо ангіна, можа грып? Захварэў пявун, ахрып.
С. Шушкевіч
He будзільвік, А праспаць Гаспадыні Ён не дасць.
Прапяе шмат раз: — Пад’ём!
І ўвесь разбудзіць Дсм.
Летні дзень
Замацаванне і актывізацыя лексікі па тэме пры дапамозе наступных мастацкіх твораў:
Лета
У сукенцы каляровай, У хусцінцы васільковай Ходзіць лета па палях, Па расквечаных лугах.
Звоніць песняй жаўруковай Кожны дзень званчэйшай, новай. Дбайна сонечнае лета Спеліць ягады для дзетак.
Любіць з імі забаўляцца.
Загараць, спяваць, купацца.
Дораць дзеці лету ўсмешкі, Гульні, песні і пацешкі.
А расчуленае лета Дорыць ім букеты кветак.
Н. Галіноўская
Восень
Замацаванне і актывізацыя лексікі па тэме пры дапамозе наступных мастацкіх твораў:
Восеяь залатая
Восень, восень залатая Сее радасць на зямлі, Хмарка ў сінім небе тае, Мкнуць у вырай жураўлі.
Ніткай срэбнай павуцінне У косах сонейка блішчыць. Што за цуднае зіхценне! Што за ціш вакол стаіць!
Я іду лясною сцежкай, Як па мяккім дыване.
Восень з ветлівай усмешкай На спатканне выйшла мне.
Ярка, хораша прыбрала Усюды дрэвы і кусты Ізямлю памалявала У колер жоўта-залаты.
С. Новік-Пяюн
Збіраюць дзеці лісце
He чутна, як калісьці, Птушыных спеваў-трэляў. Збіраюць дзеці лісце Ля сцежак і арэляў.
Альховае, кляновае, Яно злятае з дрэў. Дзіцячыя далонькі Асенні ловяць спеў. Н. Пінчук.
Ветлівыя словы
Замацаванне і актывізацыя лексікі па тэме пры дапамозе наступных мастацкіх твораў:
Прабачэнне
Паглядзі, сяброўка Жэяя, Лыска просіць прабачэння: Ён крыху мяне аблаяў, — Думаў, цётка я чужая... He пазнаў мяне ў сенцах, Бо я ў новенькай сукенцы. Бачу, у Лыскі ёсць сумленне — Шчыра просіць прабачэння: Лашчыцца, да ног схіліўся: — Ой, даруй мне, памыліўся!
Л. Мароз
Мы прымаем гасцей
Замацаванне і актывізацыя лексікі па тэме пры дапамозе наступных мастацкіх твораў:
Гасцінцы
У хусцінцы — Тры гасцінцы:
Табе, братка, — Шакаладка, Табе, дружок. — I Ііражок, А сястрычцы — Тваражок, Табе, свінка, — Хусцінка: Умыйся, Утрыся І спаць Л ажыся.
Васіль Вітка
Малыя аленікі
Малыя аленікі. Елі варэнікі, Журавель — журавіны, А жырафа — апельсіны, Бегемот — ананасы, А янот — бульбу з квасам. Жук жур жор, Тхор сыр цёр, Грызла рысь рыс.
Барбос — барбарыс.
Вам наце Па аладцы. Табе, браце, — Закрывацца.
Васіль Вітка
У пакоі
Замацаванне і актывізацыя лексікі па тэме пры дапамозе наступных мастацкіх твораў:
Шафа
Ого, высокае стварэнне! Вышэй, чым лямпачкі святло.
Куды б падзелі мы адзенне.
Калі б яе ў нас не было?
Мы б прапалі, дайце веры, Паміж сукенак і кашуль.
Усю б завешалі кватэру
І параекладвалі б паўсюль...
Г. Каржанеўская
Крэсла
Зоркі першыя мігцяць, Скора «Калыханка». Крэсла хоча вас абняць. Вас чакае зранку.
Добра ў ім, Прыемна ў ім...
Ці то дрэмлем, ці то спім?
Г. Каржанеўская
Стол
Да пісьмовага стала Нас дарожка прывяла.
Кнігі, ручкі тут ляжаць, А ніжэй — шуфлядак з пяць.
У іх патрэбныя паперы, Вось і важны стол без меры.
Мэбля ўсё-ткі, шафы брат.
Месца ён займае шмат.
Г. Каржанеўская
Дыван
І вочы радуе, і ногі лашчыць ён, Усіх вітае, Кожнаму відзён.
Як быццам кветнік ці вясновы луг. Цярплівы наш, Адданы самы друг.
Многа рэчаў навакол, Зручных і прыгожых.
«Смачна есці!» кажа... стол, «Добрай ночы!» — ложак.
/’. Каржанеўская
Прафесія і праца
Замацаванне і актывізацыя лсксікі па тэме пры дапамозе наступных мастацкіх твораў:
Размова аб прафесіях
Раз сышліся на двары Юныя рамеснікі І пачалі гаварыць Аб сваіх прафссіях: Што каштоўней, што важней Для краіны і людзей.
— Я шліфую, я тачу Рэчы далікатныя, Справу токара лічу Самаю выдатнаю. ІІават трактар без мяне Кола з месца не скране.
— Муляр з цэглы дом кладзе, Сценка ў сценку роўныя. Вы не знойдзеце нідзе Працы больш шаноўнае. Дзе ні вуліца, ні пляц, Як паглядзіш — мой палац.
— Што ты нам не гавары — Вушы не развешу я, Я за слесара, сябры, Вось дзе дык прафесія.
Hi за.мок. ні нож, ні крук Без маіх не зробіш рук.
— За варштатам я стаю, Тку адменнай пражаю, Я прафесію сваю Лічу самай важнаю.
Апранаю я народ У бастон і каверкот.
— А вось справа швейная Самая надзейная: Абыходзіць голка свет, Кожны голкаю адзет.
— Дайце слова, мне пара, Марна вокал ходзіце, Лепшай, чым у друкара, Працы вы не знойдзеце. Без кніжок ды без газет He абыходзіцца ўвесь свет.
КНІГІ ОНЛАЙН
