Сапраўднае аблічча
Зянон Пазьняк
Кнігу складаюць выбраныя артыкулы, выступы на канферэнцыях, пасяджэннях Вярхоўнага Савета БССР, прамовы на мітынгах
народнага дэпутата БССР, Старшыні БНФ Зянона Пазьняка, зробленыя ім з 1988 па 1990 гт. Змешчана таксама нізка ягоных вершаў.
Памер: 240с.
Мінск 1992
ЗМЕСТ
| Сіла духоўнасці. Уступнае слова Васіля Быкава | 3 |
| Вобраз роднай зямлі (верш) | 6 |
| Чакаю бацьку з вайны (верш) | 7 |
| Курапаты — дарога сьмерці | 8 |
| Шумяць над магілай сосны | 21 |
| «Сябры» (верш) | 37 |
| Гучаньне анёльскага голасу (верш) | 38 |
| *Двуязычие и бюрократизм | 39 |
| *Паведамленьне аб Таварыстве «Мартыралог Беларусі» | 53 |
| *Рэвалюцыя зьнізу | 60 |
| Дзяды (верш) | 62 |
| Сьляпянскі лес (верш) | 63 |
| В последние предвыборные дни | 64 |
| *Курапаты приоткрыли завесу над еще одной тайной сталинизма | 66 |
| Репрессии в Минске | 72 |
| Путь к независимости | 75 |
| *Чарнобыль — трагедыя нацыі | 77 |
| Вершы з цыклу «Радыяцыя» | 83 |
| Rec Publica | 85 |
| Глёрыя Патрыя | 89 |
| *«Веру ў нашых людзей...» | 96 |
| Выступление на II сьезде «Саюдиса» | 100 |
| *Выняткі са стэнаграмаў першай сесіі Вярхоўнага Савета БССР дванаццатага склікання | 103 |
| Слова пра дзеда. Пазьняк Ян Аляксандравіч | 115 |
| Тэкст незаслуханага выступу на пасяджэньні сесіі Вярхоўнага Савета БССР | 122 |
| Выступ на пасяджэньні Вярхоўнага Савета БССР 19 ліпеня 1990г | 127 |
| На Браслаўскім замчышчы сустракаю ўсход (верш) | 129 |
| Выступленне на семінары «Жыцьцё пасьля Чарнобыля | 130 |
| Шлях да свабоды | 134 |
| *Якая пазіцыя ў апазіцыі | 147 |
| Старая паштоўка (верш) | 154 |
| Асноўныя прынцыпы канцэпцыі пераходу Беларускай ССР на рыначную эканоміку | 155 |
| *«Альтернатива всегда существует...» | 163 |
| Выступ на мітынгу 7 лістапада 1990 г. на плошчы Леніна ў Мінску | 169 |
| *Интервью еженедельнику «Сын Отечества» | 173 |
| *Пра У.І.Леніна і камуністаў | 177 |
| *Интервью газете «Мегаполис Экспресс | 186 |
| Выступ на пасяджэньні Вярхоўнага Савета БССР 10 сьнежня 1990 г | 192 |
| Пра імперыю і ўласнасьць | 195 |
| Багаславеньне рыцару (верш) | 201 |
| *Інтэрв’ю часопісу «Вираж», дадзенае ў пачатку 1991 г | 202 |
| Хроніка чалітычных падзей 1991 году | 206 |
Публікацыі. пазначаныя «зорачкай», падаюцца ў скарачэнні.
Масава-палітычнае выданне
ПАЗЬНЯК ЗЯНОН СТАНІСЛАВАВІЧ
САПРАЎДНАЕ АБЛІЧЧА
Рэдактар К. Тарасаў
Адказны за выпуск Я. Вяснін
Мастак А. Ружо
Мастацкі рэдактар Л. Бятанаў
Тэхнічны рэдактар Л. Масцерава
Карэктары Я. Лукашка, Л. Сцяпанава
Фотаздымкі, якімі аздоблена кніга, далі Ю. Белякоў, С. Брушко, В.
Дубінка, В. Жук, Ю. Іваноў, Ул. Кармілкін, Ä. Кляшчук, Я. Коктыш,
Ул. Крук, Л. Ліпень, Г. Ліхтаровіч, 3. Пазьняк, Ул. Панада,
В. Рудэнка.
Фстаілюстрацйі падабраў і падрйхтаваў Я. Кулік.
Падпісана да друку 3.02.92 г. Фармат 84x108 1/32. Ум. друк. арк.
10,92 +1,68 укл. Ул.-выд. арк. 11,57. Тыраж 25000 асобнікаў.
Заказ №2734
Творча-вытворчы цэнтр «Паліфакт»
220092, Мінск, вул. Дуніна-Марцынкевіча, 6
Фабрыка каляровага друку
220115, Мінск, вул. Каржанеўскага, 20
— Войска генерала Андэрса было сфарміравана ў СССР і перакінута ў Італію праз Ірак і Паўночную Афрыку. Сам жа Андэрс быў дастаткова левым паводле сваіх поглядаў, што, напэўна, уратавала яго ад Катыні...
У войску Андэрса, дзе было шмат беларусаў, Аляксандр Надсан ваяваў з фашыстамі на тэрыторыі Італіі. У адным з баёў быў паранены. Пакуль лячыўся, скончылася вайна. Пасля вайны вывучыўся на святара і з’яўляецца ім ужо скора сорак гадоў.
Айцец А.Надсан вядзе на Захадзе вялікую культурную і грамадска-палітычную дзейнасць, арганізаваў ва ўсіх краінах, дзе жывуць беларусы, грамадскія цэнтры дапамогі пацярпелым ад чарнобыльскай трагедыі. Беларусы за мяжой вельмі перажываюць за Бацькаўшчыну і хацелі б дапамагчы, чым могуць, землякам, якіх напаткала вялікае гора. Аднак яны выказваюць пажаданне перасылаць свае ахвяраванні
праз БНФ, бо пакуль што не давяраюць афіцыйным структурам. Але Народны Фронт не зарэгістраваны, не мае ўласных рахункаў, сталага адраса і г.д. Усё гэта замінае выяўленню добрай волі замежных беларусаў і іншых заходніх філантрапічных арганізацый.
А.Надсан перадаў ад нашых суайчыннікаў за мяжой мінскаму Дзіцячаму гематалагічнаму цэнтру тысячы аднаразовых шпрыцоў, 50 апаратаў для пералівання крыві, полівітаміны. Пад час сустрэчы з галоўным урачом цэнтра ўзгоднена, якія прыборы і лякарствы патрэбны хворым дзецям, абгавораны магчымасці іх лячэння ў Англіі і падрыхтоўкі ўрачоў-гематолагаў.
Увогуле трэба сказаць, што выступленне «Вячэрняга Мінска» з’яўляецца грубай знявагай айца А.Надсана, брудным ахайваннем руху Народнага фронту, кашчунствам супраць памяці Я.Пазняка, сведчыць, мякка кажучы, аб невысокай культуры газеты.
— Вы сказалі, ійто БНФ не вёў контрпрапаганды супраць чутак, падтасовак, хлусні. Але, улічваючы важнасць палітычнай кампаніі, трэба было, мабыць, калі не абясшкодзіць, дык хоць бы нейтралізаваць гэтыя фалыаыўкі. He было жадання ці магчымасцей?
— I тое, і другое. Галоўнае, лічылі мы, гэта платформа, ідэі ■ і поўная інфармацыя пра кандыдатаў БНФ. Становішча ў нас вельмі няроўнае. Партапарат усё яшчэ непадзельна валодае сродкамі інфармацыі, паліграфічнай базай, уладай... БНФ не мае нічога з гэтага. Аднак нават у гэтых варунках, калі я часам азіраюся на зробленае, з кожным разам мацнее мая вера ў нашых людзей, у нашу Бацькаўшчыну.
Ёсць і яшчэ адзін аспект, які паўплываў на вынікі выбараў. Маю на ўвазе парушэнні парадку галасавання і рознага роду фальсіфікацыі. Ва ўсім гэтым мы цяпер разбіраемся, і сур’ёзная гаворка, спадзяюся, яшчэ наперадзе.
«ЛіМ», 1990, 23 сакавіка.
Выступленне на 2-м сьезде «САЮДНСА» 22 апреля 1990 г.
Лйтовская Республйка пережйвает трудное, но радостное время. Начало свободы й незавйсймостй. Это время в Белоруссйй еіце не прйшло. Рядом с новой возрождаюіцейся Лйтвой суіцествует Республйка, йзвестная свойм крайне консерватйвным руководством н антйнародной компартней, которая характернзуется слепой прйверженностью Москве. Эту сйтуацйю следует учйтывать особо, памятуя, что судьба незавнснмостн всех республйк СССР решается теперь в Лйтве. В то же время полная завнснмость белорусского коммунйстйческого руководства от ймперской полйтйкй КПСС может прйвестй к непредсказуемым действням.
Советская Белоруссйя превраіцается в оплот партййной реакцнн на западе СССР. Сюда стекаются ретрограды йз Балтнн н Москвы, здесь печатаются йзданйя йнтерфронта Лйтвы м «ночная» коммунйстйческая пресса, расселяются отставные военные й воннствуюіцне ветераны.
В чем прйчйна этого непрекраіцаюіцегося консерватазма БССР й вопйюшей несамостоятельностй? Белоруссйя вот уже почтй 200 лет является обьектом особой гсополйтйкй Москвы. Вспомнйм, что Белоруссйя, ее культура, язык, храмы й города, труд ч военная органйзацйя былн в центре Велйкого княжества Лйтовского, Русского й Жемойтского — полйтаческой сйлы, сушествованме которой делало невозможным продвнженне на запад восточной агресснн н тнраннн. Н царская нмперня, н государство КПСС в своей геополнтнке всегда нсходнлн нз опасностн вознйкновення полйтйческого протйвовеса на западных рубежах. Образованйе незавнсймой Балтйй, йлй даже Украаны, было бы для СССР крайне нежелательным, но не смертельным явленйем. Возннкновенйе же цепй свободных н, что важно, полйтнческй взаймосвязанных государств от Балтнйского до Черного моря, то есть Эстонйй, Латвнй, Лнтвы, Белорусснй, Украйны, Молдовы, означалобы на деле конец партййной ймперйй. йбо она потеряла бы воз-
можность к расшнренню, то есть к экспанснй паразйтйческого сушествованйя. К внутреннему же саморазвйтйю СССР не способен, тем более, что коммунйстйческое обіцество зашло в тупйк.
В этой нсторнческн создавшейся геоснтуацйй Белоруссйя по своему положенйю является центральным звеном. С разрушеннем же этого центрального звена рушатся все возможные нден протнвовеса Московской нмпернн.
Поэтому агрессмвная направленность нмпернн на Белоруссню бескомпромнссна й жестока — унйчтоженйе этноса, нацйй, разрушенйе ее как полйтйческой й культурной сйлы. После аннекснн Белорусснн в состав Россйй в конце XVIII века царнзм лнкввднровал здесь магдебургское право, унйчтожнл Уннатство — хрнстнанскую релйгйю, которую нсповедовалн более 80 процентов белорусов, закрыл белорусскйе школы й монастырй, запретйл белорусскйй язык й даже само названйе Беларусь.
Только в 1918 году была достнгнута желанная цель — обьявлена незавйсймость Белорусской Народной Республйкй. Но большевйкй разрушйлй нашу незавйснмость. Во времена сталйнского геноцвда в Белорусснй унйчтожено свыше 2-х млллйонов человек — цвет нацйй. Былй убйваемы не только йнтеллйгенцня, ученые, лучшее крестьянство — унйчтожен местный аппарат управленйя й влэстй. На освободйвшйеся должностн назначалйсь функцнонеры йз внутреннйх областей Россйй, которые сразу включйлнсь в борьбу протйв белорусского народа, началй закрывать белорусскйе школы, взрывать храмы, уннчтожать культурные ценностй. Так было заложено основанйе нацйонального нйгйлйзмд, который стал полйтйческой сушностью й йдеолопяей коммунйстйческой органйзацйй в Белоруссйй.
В этом обьясненйе й прччйна феноменального антанародного поведенйя й редкостного консерватйзма нынешнего коммуннстйческого руководства БССР. Коммунйсты несут ответственность за геноцвд, за Чернобьіль, за мйллйоны убненных, за разрушенне нашей нацйональной культуры н траднцнй, за унйчтоженйе землй, за нравственное вырожденйе, за упадок релнгйй й моралн. Органйзацйя, основанная на антнчеловеч-
ной,антянацнональной лдеологлн, не может быть демократнчной. Ненавлдяшле свой народ — не умеют уважать другпе народы.
Поэтому отрлцательное отношенле коммунлстлческого руководства БССР к незавясямостя Лнтвы не должно уднвлять. Вопрос в другом, сколько продержнтся Лнтва н возможно лн в создавшемся положенял обрестл реальную незавлсямость в однночку.
Ответнть на этн вопросы можно только предпрннлмая конкретные поллтлческле действяя, основанные на верных ядеях. Советсклй Союз л Соедлненные Штаты давна уже благополучно поделллл млр, поэтому не стоят удлвляться, влдя, как дорогл лм лх собственные лнтересы. Хорошо бы быть незавлслмымл от оболх. Мнтеграцля в западную экономнческую слстему лз-за разнлцы в развлтлл практлческл невозможна. Для этого нужно время, условля л целенаправленная работа высокого уровня. Полноценный рынок между странамл Балтлл тоже нереален. Остается следовать тому, что подсказывает сама жлзнь, сложявшаяся лсторлческая слтуацяя л здравый смысл.
Полнтлческое содружество всех западных республлк СССР от Эстонля до Молдовы должно начлнаться уже сейчас на почве соллдарностл с незавнснмой Ллтвой, на почве протяводействля ее экономяческой блокаде co стороны СССР, на основе выработкл л коордлнацлл обшей поллтлкл демократязацлл обіцества л обретенля сувереннтета. Содружество, соллдарность н конкретные совместные поллтлческяе действля незавясямых сял всех западных республяк необходнмы, неемотря на разнлцу в достнгнутом я на сушествованле реакцлонно-консерватлвных режлмов в Белорусслл н на Укралне. Легко представлть, что полная незавнслмость Балтлл может оказаться лллюзорной, еслл не будет демократнческой Белорусслн я демократнческой Укранны. Можно'также предположлть, что полнтлческое содружество западных республяк, находяіцнхся на одннаковом экономнческом н технологлческом уровне, обладая разнымя л достаточнымл ресурсамн, способно создать свой рынок н тем более протнвостоять всякого рода экономяческлм н лнформацлонным блокадам.
ВЫНЯТКІ СА СТЭНАГРАМАЎ ПЕРШАЙ СЕСІІ ВЯРХОЎНАГА САВЕТА БССР ДВАНАЦЦАТАГА СКЛІКАННЯ
ПАСЯДЖЭННЕ ДЗЕВЯТАЕ (Субота, 19 мая 1990 года)
ПАЗНЯК З.С. (Ангарская выбарчая акруга №9, г.Мінск). Прашу даць мне выступіць.
СТАРШЫНЯ. Только, еслн по повестке дня. Я вас прошу воздержаться. Вопросы рассматрнваем по повестке дня. Перейдем к повестке дня? (Галасы: так, так). Кто за то, чтобы рассматрнвать вопрос, поставленный по повестке дня, прошу проголосовать. Просят перерегнстрнроваться. Пожалуйста, прошу включнть электронносчетное устройство для регнстрацнн...
ПАЗНЯК З.С. Паважаны Старшыня, я прашу даць мне слова па пытаннях павесткі дня, якія ўзнялі дэпутат Глушкевіч і дэпутат Лукашэнка.
СТАРШЫНЯ. Я обраіцаюсь к народным депутатам н проснл бы...
ПАЗНЯК З.С. Паважаны Старшыня, народны дэпутат сам мае права, як дэпутат, для гэтага не трэба згоды...
СТАРШЫНЯ. Пожалуйста. В пределах 5 мннут,
ПАЗНЯК З.С. Шаноўныя дэпутаты! Я чатыры дні сядзеў у гэтай зале, я не выступаў. Я здзіўлены да глыбіні душы тым, што ў нас адбылося. Мяне здзіўляе, што мы гэтага не разумеем. За чатыры дні нашых пасяджэнняў мы прыйшлі да палітычнага крызісу ў рэспубліцы і да крызісу ў Вярхоўным Савеце БССР. I мы гэтага не хочам зразумець. У якой абстаноўцы засядае наша сесія? У абстаноўцы, калі бастуе Гомель. Калі такое было, што забастоўшчыкаў падтрымліваюць партыйныя камітэты, СПК, дзесяткі тысяч людзей? Калі напружаная абстаноўка ў Мінску, на Магілёўшчыне. Мы чатыры дні засядаем, не разумеем, што адбываецца. Мы нават не ў стане былі зрабіць аналіз крызісу, які склаўся ў Вярхоўным Савеце. I як сябе паводзіць у гэтай сітуацыі? Склад Вярхоўнага Савета па
палітычнай арыентацыі не адэкватны становішчу ў грамадстве. Таварышу Сакалову цудоўна вядома па тых сацыялагічных даследаваннях, якія яму былі прадстаўлены, што партапарат грамадства падтрымлівае ад трох да сямі працэнтаў. У Вярхоўным Савеце наменклатурныя работнікі прадстаўляюць болыпасць, яны могуць прыняць любое рашэнне. Народны фронт прадстаўляе не болып 15 чалавек. Меншасць прадстаўляюць дэмакратычныя сілы. I ў такой сітуацыі мы павінны стварыць такі Вярхоўны Савет, які быў бы дзеяздольны, які мог бы адпавядаць таму становішчу, якое існуе ў грамадстве. Для гэтага ні з левага, ні з правага боку Старшыня Вярхоўнага Савета не збалансуе суадносіны сіл. Трэба, каб быў такі Старшыня Вярхоўнага Савета, які прыняў бы курс на згоду, і павінен сказаць, што дэпутаты ад Народнага фронта зразумелі гэту пастаноўку. 14 мая Дэмакратычная платформа была практычна распушчана. Быў створаны Дэмакратычны клуб з задачай кансалідаваць усе сілы ў дэмакратычным Вярхоўным Савеце, і ў тым ліку і сілы партапарата, калі яны радыкальна думаюць. I менавіта ад гэтай ініцыятывы былі выстаўлены незалежныя кандыдаты: дэпутат Кавалёнак, дэпутат Шушкевіч. Вы ўчора чулі іхнюю праграму. Гэта згодніцкія праграмы. I па пытаннях суверэнітэта, і па пытаннях адносін да партыі, і нават па пытаннях адносна Чарнобыля, што вы чулі ў выступленні таварыша Кавалёнка, які засведчыў, што дзеля згоды ў нашым грамадстве, дзеля кансалідацыі сіл у Вярхоўным Савеце, каб мы былі дзеяздольнымі, ён, калі стане Старшынёй, не будзе ўспамінаць віноўнікаў чарнобыльскай трагедыі, многіх, якія сядзяць тут, — гэта можа вырашыць толькі народ. Ён узяў на сябе вялікую адказнасць не ўспамінаць гэта дзеля таго, каб нам кансалідавацца і каб наша грамадства не прывесці да расколу. I вы адкінулі гэтых дэпутатаў. Гэта быў адзіны варыянт, калі вы маглі працаваць плённа. Што мы маем цяпер, пасля гэтага рашэння? У той сітуацыі праводзілі дэпутата ад партапарата. Гэта практычны захоп улады. Ітак, яно адбылося, тым больш з парушэннем Канстытуцыі, аб чым было засведчана нашымі дэпутатамі-юрыстамі. Што з гэтага атрымалі: учора вечарам мы атрымалі некалькі тысяч насельніцтва, якое спальвала
КНІГІ ОНЛАЙН
