КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Як зайграць на тэй жалейцы — Уцячэць адсюль вядзьмар За тры моры-акіяны, I не стане болей чар. Але мы зачараваны, Нам дзвярэй не адчыніць, Толькі ты, неспадзяваны, Можаш гэта учыніць I сябе і нас уволіць... X л о п ч ы к (жвава, з бляскам у вачох) Праўда? Як жа? Сяляначка Сашчыкні Адну рбжу ты рукой I убачыш, як заслона Распадзецца прад табой. Т к а ч ы х a (сумняваючыся, махае рукой) He адна з нас рбжы рвала, Дый нічога не відаць! Сяляначка Бо пад чары ты папала (паказваючы на Хлопчыка), А ён здолее іх зняць! X л о п ч ы к Я спрабую. (Падыходзіць да заслоны і мяркуецца сарваць ружу. Папрадухі, Ткачыха і Сяляначка глядзяць на яго са страхам і надзеяй. Хлопчык, адрываючы руку.) Ой, пячэцца, Маўляў, жыжка-крапіва... Сяляначка Рві, нічога! X л о п ч ы к Кепска рвецца... Сяляначка Асмяляйся! Рві... Раз... X л о п ч ы к Два! (Моцна, адразу тузае адну ружу і зрывае яе. Заслона падае, і ў глыбі тайніка відаць абітую зялёным саф’янам шкатулу. Хлопчык хапае ў рукі шкатулу і вымае з яе просценькую жалейку. 3 трыумфам.) Вось яна! Ткачыхаі Папрадуха Дудка! Дудка! Сяляначка Я казала! (Чуецца гук трубы. Усе, апрача Сяляначкі, палохаюцца.) Папрадуха і Ткачыха Ен! Ен! Пакарае ўсіх яшчэ! Сяляначка He, цяпер нам страху мала, Сам ад нас ён уцячэ. (Раптам надумаўшыся.') Трэба ўдаць, як не бывала Тут нічога і ні ў чым, Каб яго душа не знала, Што зрабіць мы хочам з ім. (Да Ткачыхі і Папрадухі.) Вы на мейсцы сядзьце чынам I пачніце ўсе спяваць. (Да Хлопчыка.) А ты, хлопча, як я скіну 1 Рукой — зараз пачні йграць... (Усе разыходзяцца і сядаюць, як спачатку. Сяляначка хавае Хлопчыка за сваім крэслам і сама сядае, як у пачатку сцэны.) У с е (спяваюць') . ВЕСЕЛА Ой,' у жо не ра на, а не віц_на па на, а не в j ч_на мос _ця. эа_ба_віу_ся штось_йі. З’ЯВА III На парозе з’яўляецца Гаспадар-чараўнік у высокай футранай шапцы, з доўгай да кален сівой барадой, у чырвоным кантушы і зялёных саф’янавых ботах. Насустрач яму кідаецца Сяляначка іза абедзве рукі вядзе яго на сваё месца. Абнімае і цалуе яго, саджае на ўслон, але ўсё робячы так, каб ён не відзеў змены, якая зрабілася з заслонай. Знімае з яго шапку, потым угаворвае зняць боты і раптам, адставіўшы іх далей, засмяяўшыся, адскакуе ўбок і дае рукой знак Хлопчыку. Праз увесь гэты час дзяўчаты пяюць, а як толькі пачынае граць дудачка — сціхаюць. 1 Скіну —дам знак (паланізм'). Спеў ў вок_ ны па_ зі_ ра_ е, па_на вы_гля_да_ е. Птаха прыляцела 3 мора-акіяна, Села на вароцех: — Прынімайце пана! Прыехаў, прыехаў, Прывёз нам гарэхаў, Для яснай малжонкі Прывёз два пярсцёнкі... Пачынае іграць дудачка, песня перарываецца, птушкі перастаюць спяваць. Чараўніка як бы нешта падкідае з месца: ён дзіка азіраецца наўкол і, убачыўшы тайнік раскрытым, бяссільна падае на месца—ад страху, але зараз жа падскакуе зноў і, не могучы нічога сказаць, уецца на месцы, як уюн, і крывіць усялякія грымасы,— такім спосабам паволі спускаецца з прыступак на памост, хапаючыся то за бакі, то за галаву, то за грудзі, то за бараду. Хлопчык выходзіць пры гэтым наперад і грае, ідучы за Чараўніком, каторы, як пабіты сабака, пасуваецца да дзвярэй. У вачах Чараўніка — часам страшны, бяссільны гнеў, часам шкода, часамі — страх. Падышоўшы да дзвярэй, ён, як маланка, кідаецца вон. За ім у лесе чуецца трэск ламаючыхся дрэваў, гром, моцны свіст. Тыя ж, без Чараўніка. У альтане робіцца шмат святлей; відаць, як сонечныя праменні, прабіваючыся праз лісце, іграюць светлымі плямкамі на сценах, тварах, падлозе: ружаная заслона сама паднімаецца і закрывае тайнік. На тварах усіх, апроч Сяляначкі і Хлопчыка, відаць вялізную радасць, змяшаную з такім жа здзіўленнем. Толькі Хлопчык не страціўся •: ён з цікавасцю разглядае просценькую жалейку. Сяляначка глядзіць угару, як бы дзякуючы некаму. Гэта сцэна як можпа нядоўгая. Ткачыхаі папрадухі (падаючы на калені і, злажыўшы, як бы молячыся, рукі, у адзін голас) Дзякуй табе, долечка, за гэтакі цуд, Што мы не асталіся, не згінулі тут... Сяляначка (з нецярплівасцю) Дурныя, вас не доля збавіла, А хлопчык гэты. Гэта ён He шкадаваў сваіх маленькіх рук Для нашага дабра — дык дзякуйце Яму. Ткачыха і папрадухі (саскочыўшы з каленяў, з крыкамі) А гэта праўда! Праўда! ён збавіў! (Кідаюцца на свае месцы і зараз жа варочаюцца бягом да Хлопчыка, несучы ў руках падарункі.) Першая папрадуха Вось клубок вазьмі ты ніцей залатых, Я іх сама напрала. У якія б нетры ты Hi трапіў — не бойся з ім. Кінь толькі — ён пакоціцца і выведзе дамоў. Яго сама я прала, але ўцякаць баялася, Бо Чараўнік усё роўна бы дагнаў. (Аддае залаты клубок Хлопчыку.) 1 He страціўся — не разгубіўся. Другая папрадуха А гэта — пасак мой. Надзень яго, I сілы у цябе аддасца утрая. (Аддае пасак.) Трэцяя папрадуха А ад мяне кудзельку вазьмі прадзіўную, 3 якой яна расліны — я не ведаю, Але як дзьмухнеш на яе, дык зараз самалёт Перад табой рассцелецца, кілім. Чацвёртая папрадуха Вазьмі зярняты гэтыя. Пасееш, і ўродзіцца 3 іх залаты табе лянок. Т к а ч ы х a А я хачу табе аддзякаваць апраткай гэтаю — Зімой у ёй не холадна, а ўлетку не пячэць. Сяляначка А я табе, збавіцель наш, вось што прыгатавала: He мела чым дарыць, дык ад яго забрала — Вось гэта боты-скараходы і шапка-цемязень, Яны хоць для якой прыгоды у жыцці He шкодзяць. (Падае.) На, надзень. X л о п ч ы к Не-не, не буду, надзяваць я — Бо ў іх ад вас я уцяку.. Але скажэце мне: багацця Нашто мне столькі, мужыку? Што з ім рабіціму?.. Сяляначка Для братняй Яго карысці ужывай I, як сягоння нам, хлапчына, Усім шчыра ў горы памагай. (Да ўсіх весела.) Ну, а цяпер ідзём адгэтуль! — Хай будзе птушкам гэты дом, У якім не бачылі мы свету. Ідзём! X л о п ч ы к (радасна) Ідзём! Папрадухі (таксама) Ідзём! Т к а ч ы х a (таксама) Ідзём! Усе варушацца з альтаны. 3 а с л о н а. АБРАЗ II На сцэне ўсё, як у канцы першага абраза. Тыя самыя асобы ў тых самых пастацях, тыя ж дрэвы, травьг, кветкі — усё, як у канцы першага абраза. З’ЯВА I Р у ж a (адпушчае галінку, каторая зноў выпростваецца) Скончылася казка... Час пачацца жыццю! (Пры гэтых словах прамень, асвятляўшы Ружу і Хлопчыка, знікае, кветкі збіраюцца зноў у кола каля іх.) Зараз ён устане і памкне дамоў. Ды і вы, сястрычкі, зараз пабяжыце, Бо і слонца хутка скоціцца далоў. Ці вы ўсе у зборы? Першы званочак He, аднэй нямаш. Незапамінайка з вёскі не прыйшла. Р у ж a Куды ж яна збегла? Трэці званочак А у вёску тую, адкуль хлопчык наш, Мы яе прасілі, каб матку прывяла. Р у ж a А?.. Вось гэта добра. Так яно і трэба, Незапамінайка пэўна справіцца з усім. Ну, пачырванела на захадзе неба, Досыць нам тут дляцца. (Пытаецца ў першага, другога, трэцяга і чацвёртага Званочкаў.) А вы тут пры ім? Чацвёрты і іншыя званочкі Мы адгэтуль самі... Р у ж a Ах, я прызабыла! Трэба скарб адзначыць той, што тут ляжыць. Чым яго адзначыць, каб прыметна была? А!.. Знайшла, знайшла я! — Грыб тут пасадзіць! (Перасаджвае з другога месца на тое, каля якога спіць Хлопчык, вялікі грыб. Да тых, што застаюцца.) А вы заспявайце яму калыханку, Хай, пакуль да маткі, саладзей паспіць! (Да ўсіх.) Ну, пара, сястрыцы! (Да тых, што астаюцца.) Да другога ранку. (Збіраецца ісці з іншымі кветкамі.) 3 в а н о ч к і (каторыя астаюцца) I табе, красуня, сон вясёлы сніць! Р у ж а і іншыя к в е т к і адыходзяць. Першы, другі, трэ ці і чацвёрты Званочкі становяцца па свае месны ва кустамі. X л о п ч ы к спіць, як раней. Званочкі толькі аднымі галоўкамі выглядаюць з-за кустоў. Ціхі-ціхі пачынаецца спеў калыханкі і паволі мацнее, але не да поўнага голасу. Падчас спеву змрок гусцее, і пад канец абраз асвячаецца месяцам. Незапамінайка (ціхенька, на пальчыках, выбягае на сцэну, на хвіліначку схіляецца над Хлопчыкам і таксама бяжыць на сваё месца. Спеў у часе гэтага не перарываецца.) Спеў УМЕРКАВАНА. СПАКОЙНА я і_ ду ац_па_чы_вапь, лю_лі,лю_л1 дзетк± спаць. Бор заснуў і ціха спіць, Месяц лісце серабрыць. Ветрык-жэўжык шмыгануў, Роску з лісцяў страсануў. Трэба спаці, ветрык-свет, Бор бурчыць яму услед. Люлі, люлі — на палёх Над ракой туман залёг... Некалькі разоў у часе песні ў лесе чуецца далёкі кліч: «Сынку! Сынку!» Перад апошнімі словамі песні ён чуецца саўсім блізка — тут жа, у кустох. Кветкі як бы ўздрыгваюць і перарываюць спеў. 3-за кустоў выходзіць М а т к а. М а т к a (шукаючы промеж кустоў, слабым голасам) Сынку! Сынку! Сынку! (Выходзячы наперад.) Мілае маё, каханае дзіцятка, Дарагі ты мой званочак залаты, Заблудзіўся, бедненькі, ў лесе, як ягнятка, Адгукніся, маё роднае, дзе ты?.. Сыначку! Сыночак! (Заўважыўшы Хлопчыка.) А хто ж гэтта, скорчыўшыся, пад кустамі спіць? (Прыглядаецца, а пасля, пазнаўшы, кажа.) Сыначку! Дзіцятка! Рыбка мой! Каточак! Сыначку! (Будзіць. Хлопчык абуджаецца; соладка пацягуецца пасля сну і, увідзеўшы Матку, успамінае, дзе ён, і кідаецца ёй на шыю.) X л о п ч ы к Мамачка! (Цалуе Матку.) М а т к a (цалуючы Хлопчыка) Сыночак! Месячык! X л о п ч ы к Як мяне знайшла ты? М а т к a А ты як тут спаў? X л о п ч ы к Ox! He мог я сцежкі адшукаць да хаты I ужо не помню, як сюды папаў. (Раптам.) Ах, які я відзеў сон! Каб ты, мама, знала! Мне й цяпер здаецца ён... М а т к a А я? Як шукала Цябе, сынку... Каб ты знаў, Як душа балела... Страх мяне такі абняў, Што ледзьве не млела. Голас твой ў маіх вушах Усё звінеў, як струнка: «Мама, мама, памажы! Мама! Дай ратунку!» X л о п ч ы к Мамачка бедная! Столькі трывогі Ты праз дурнога мяне прыняла! (Пацяшае Матку.) М а т к a He, мае дзеткі, не будзь к сабе строгі: Я наўмысля цябе завяла У гэтыя нетры... X л о п ч ы к (не верачы., з абурэннем) Няпраўда? М а т к a (прыцягуючы яго да сябе, з плачам) Ой, каб гэтак! Каб няпраўдаю было! — Мяне б скруха так не брала, Так бы сэрца не пякло! Але праўда!.. Мусіць, знаеш, Як прыходзіцца нам жыць: Ані хлеба, ні да хлеба I няма дзе зарабіць!.. (Плача.) X л о п ч ы к He плач, мамачка-галубка, Прамінець усё, як цень. Голад,холад нас з табою He разлучаць ні на дзень. М а т к a Веру, веру, маё шчасце, Залаценькі хлопчык мой, Што ні холад, ані голад He раздзеляць нас з табой! А цяпер, маё каханне, Час ужо ісці дамоў. Ото ж радасці там будзе, Што ты вернешся здароў!