Сэрцам пачуты звон
Алесь Гарун
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 359с.
Мінск 1991
Аднойчы яго чарговая любоўніца Даліла выведала сакрэт яго сілы і выдала філістымлянам. Самсона ўзялі ў палон, закавалі ў ланцугі і асляпілі. Але праз нейкі час бог дараваў яму віну, вярнуў сілу. I Самсон магутнымі рукамі разбурыў слупы, на якія апіраўся філістымлянскі храм, пахаваўшы тры тысячы ворагаў_ што здзекаваліся і насміхаліся з яго. Загінуў і сн сам.
«Баалавай святыні^.— 'Баал —бог ураджаю і дабрачыннасці, адзін з галоўных багоў семіцкіх плямён.
Шлюо (с. 141)
Друкуецца паводле газ. «Беларускае жыццё», 1920, № 7(29), дзе ўпершыню апублікаваны, з паметкай: 12/Х 1918 г.
Пралескі (с. 142)
Друкуецца паводле час. «Рунь», 1920, № 5—6, дзе ўпершыню апублікаваны.
Трэны (с. 142)
Друкуецца паводле час. «Рунь», 1920, № 9—10, дзе ўпершыню апублікаваны, з паметкай: Зіма 1916 г. Гэта апошні прыжыццёвы друкаваны твор.
Адляцела душа (с. 143)
Друкуецца паводле газ. «Беларуская рада», 1917, 29 лістапада, дзе ўпершыню апублікаваны.
Жыццё (с. 144)
Друкуецца паводле газ. «Беларуская рада», 1917, 29 лістапада, дзе ўпершыню апублікаваны.
Бажанне (с. 144)
Друкуецца паводле газ. «Вольны сцяг», 1921, X» 1, дзе ўпершыню апублікаваны, з паметкай: Барка на Лене, 1914 г.
Кліч (с. 145)
Друкуецца паводле час. «Рунь», 1920, № 7—8, дзе ўпершыню апублікаваны.
Песня капачоў (с. 145)
Друкуецца паводле газ. «Вольны сцяг», 1921, № 1, дзе ўпершыню ; апублікаваны, з паметкай: Прыіск «Пракопьевскій». Зіма 1915 г.
Відзенне (с. 146)
Друкуецца паводле газ. «Вольны сцяг», 1921, № 1, дзе ўпершыню апублікаваны, з паметкай: Восень 1918 г.
«Каўказ» (с. 147)
Друкуецца паводле газ. «Вольная Беларусь», 1918, № 3, дзе ўпёршыню апублікаваны.
ПАЭТЫЧНЫЯ ТВОРЫ, АПУБЛІКАВАНЫЯ ПАД ПСЕУДАНІМАМ А. СУМНЫ
Mae коляды (с. 148)
Паэма апублікавана ў 1920 годзе ў Вільні асобнай кнігай, з паметкай: Вёска Капанікі, '13 студзеня 1905 г. Гэта пёршы вядомы твор Алеся Гаруна.
Гарачэ — дыялектная форма прыслоўя горача.
Гэй жа ж, мая вёска!.. (с. 158)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1913, № 39, дзе ўпершыню апублікаваны.
3 навагодніх думак (с. 161)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1914, № 1, дзе ўпершыню апублікаваііы.
Прывітанне (с. 161)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1914, № 3, дзе ўпершыню апублікаваны.
«Божа мой! Я чую зноў...» (с. 163)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1914, № 8, дзе ўпершыню апублікаваны.
Браты! дакуль мы будзем спаць? (с. 163)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1914, № 14—15, дзе ўпершыню апублікаваны.
Скуль у мяне (с. 165)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1914, № 26, дзе ўпершыню апублікаваны.
Каб быў молад... (с. 166)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1914, № 17, дзе ўпершыню апублікаваны.
Хмары (с. 167)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1914, № 31, дзе ўпершыню апублікаваны.
Слонца (с. 168)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1914, № 36, дзе ўпершыню апублікаваны.
Песня («Віхар шугае ў полі...») (с. 168)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1914, № 42, дзе ўпершыню апублікаваны.
Гімн роднай мове (с. 170)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1914, № 52, дзе ўпершыню апублікаваны.
Лісток і надзея (с. 171)
Друкуецца павбдле газ. «Вольная Беларусь», 1917, Ns 26, дзе ўпершыню апублікаваны.
Песня («За рэчкай, за рэчкай...») (с. 172)
Друкуецца паводле газ. «Вольная Беларусь», 1917, Ns 26, дзе ўпершыню апублікаваны.
На плач мяне забірае (с. 173)
Друкуецца паводле газ. «Вольная Беларусь», 1917, № 26, дзе ўпершыню апублікаваны.
Багаты вы... (с. 175)
Друкуецца паводле газ. «Вольная Беларусь», 1917, № 33, дзе ўпершыню апублікаваны.
Шчаслівы той... (с. 176)
Друкуецца паводле газ. «Вольная Беларусь», 1917, Ns 33, дзе ўпершыню апублікаваны.
ПАЭТЫЧНЫЯ ТВОРЫ, АПУБЛІКАВАНЫЯ
ПАД ПСЕУДАНІМАМ САЛЬВЭСЬ
Рэдактарскі сон (с. 178)
Друкуецца паводле газ. «Беларускі шлях», 1918, Ns 3, дзеўпершыню апублікаваны.
Кар’ера (с. 180)
Друкуецца паводле газ. «Беларускі шлях», 1918, № 38, дзе ўпершыню апублікаваны. Друкаваўся ў газеце «Белорусское эхо», 1918, № 2.
Адрас (с. 180)
Друкуецца паводле газ. «Беларускі шлях», 1918, № 100, дзе ўпершыню апублікаваны.
ВЕРШЫ
3 АУТОГРАФАУ 1907—1920 гг.
Даюцца паводле Збору твораў, падрыхтаванага да друку ў 1929 г. камісіяй у наступным складзе: I. I. Замоцін, М. М. ІІІятуховіч, A. I. Барычэўскі, Т. М. Мачульскі, пад агульнай рэдакцыяй I. I. Замоціна. Каментарыі і заўвагі да выдання (у тым ліку 1 да зборніка «Матчын дар») рыхтаваў В. Т. Мачульскі. У гэтых вершах, як правіла, сустракаюцца неадшліфаваныя радкі. У такім выглядзе аўтар не мог аддаваць іх у друк. I тым не менш яны маюць бясспрэчную гісторыка-літаратурную каштоўнасць, бо даюць уяўленне аб некаторых асаблівасцях працы паэта над мастацкім словам, аб напрамках яго творчых пошукаў. Том захоўваецца ў Архівемузеі літаратуры і мастацтва БССР.
ЧАРНАВЫЯ НАКІДЫ
3 АУТОГРАФАУ РОЗНЫХ ГАДОЎ
Даюцца паводле Збору твораў, падрыхтаванага да друку ў 1929 г.
АПАВЯДАННІ
Першы снег (с. 218)
Друкуецца паводле газ. «Наша ніва», 1912, № 39, дзе ўпершыню апублікавана.
Маладое (с. 218)
Друкуецца паводле газ. «Наша ніва», 1912, Xs 40, дзе ўпершыню апублікавана.
Пан Шабуневіч (с. 225)
Друкуецца паводле газ. «Наша ніва», 1913, Xs 6, дзе ўпершыню апублікавана.
Чалавек без крыві (с. 234)
Друкуецца паводле газ. «Наша ніва», 1915, Xs 17, дзе ўпершыню апублікавана.
П’ера і Каламбіна (с. 237)
Друкуецца паводле газ. «Вольная Беларусь», 1918, Xs 3, дзе ўпершыню апублікавана.
Свята (с. 245)
Друкуецца паводле газ. «Вольная Беларусь», 1918, Xs 16, дзе ўпершыню апублікавана.
У Панасавым сяле (с. 257)
Друкуецца паводле газ. «Беларус», 1920, № 1, дзе ўпершыню апублікавана.
П’ЕСЫ
ДЛЯ ДЗЯЦЕП
«Жывыя казкі» (1920) (с. 264)
П’есы друкуюцца па кн.: Алесь Гарун. Жывыя казкі. Мінск, 1920, дзе ўпершыню апублікаваны.
Датрымаў характар (с. 327)
Друкуецца па кн.: Зборнік твораў для дзіцячага тэатру. Мінск, 1920, у падзагалоўку заівага: Пераробка з польскага «За кару» М. I.
ПУБЛІЦЫСТЫКА
Одгук.1 (с. 336)
Друкуецца паводле газ. «Вольная Беларусь», 1918, № 1, 7 студзеня, дзе ўпершыпю апублікаваны.
Увагі да нацыянальнага руху (с. 340)
Друкуецца паводле газ. «Вольная Беларусь», 1918, № 9, 7 сакадзеня, дзе ўпершыню апублікаваны.
Лісты (с. 344)
Друкуюцца ўпершыню. Захоўваюцца ў рукапісным аддзеле Навуковай бібліятэкі АН Літоўскай ССР, ф. 21.
3 М Е С Т
У л а д з і м і р К а з б я р у к. Церневыя і лаўровыя вянкі Алеся Гаруна 5
«МАТЧЫН ДАР» (1907—1914)
Людзям 30
Роднаму краю
«Чаму з маленства, з ураджэнства...» 32
Начныя думкі 33
«Як надарыцца мінута...» 34
«Хай не льюцца дажджы цёмна-хмарныя...» 36
«Мілая, родная старонка-маці!..» 36
Ваўкалакі 37
Іванку 37
«Ты, мой брат, каго зваць Беларусам...» 38
Юдам 39
Песня-звон 41
«Усе з аднэй мы выйшлі нівы...» 41
Песня («На чужой староначцы...») 42
На чужыне
У выгнанні 44
Вяселле 45
Журба 46
Восень 46
Mae думкі 47
Навакол 48
Ветру 50
Завіруха 50
Думы ў чужыне 51
3 песняў няволі 54
«За тысячу вёрст ад радзімага краю...» 56
«Эх, сягоння, ў гэту ночку...» 57
На смерць 58
«Думкі—дыяменты, краскі жыцця...» 60
Вясна 61
Nocturno 62
«Дзяўчыначка-сэрца, сябе не трывож...» 63
Мая люба 64
«Хто сказаў: «I я з народам...» 64
Ідуць гады 65
Ыавука 66
Адбітак 66
«Як ліст вярбінкі маладой...» 67
Нязнаны госць ... 67
Матчын дар 68
Змора 70
Літанне Адзіноце 70
Начлег 71
«Скажы, братухна, калі паранне?..» 72
Ноч 72
«Хрыстос нарадзіўся!..» 73
Малітва 74
Паэту 75
Слабасці 75
Жыццё 76
Муляру 77
Прыявы роднага
Вясна 78
Вецер 79
У прыпар 80
Добрыя дзеці 81
Салавейка 82
Дзяўчаці 82
Асенні спеў 83
Песня 83
Хаўтуры 84
Мяцеліца 86
Два каханні 86
Казка 87
Хатка 89
Габруська 90
Жабрачка 91
Сын 93
Журба і смяхоцце 94
Спрэчка 95
Каму што. Жарт 97
Варожба. Засцянковая аповесць 98
Канец Паўлючонка 105
Шчасце Мацея. Старадаўная казка 112
ВЕРШЫ, ЯКІЯ HE УВАЙШЛІ У ЗБОРНІК «МАТЧЫН ДАР» Януку Купале 118
Беларусам у чатырохлецце «Нашай нівы» 118
«Нічога на небе...» 119
Праводзіны 119
На варце 120
У чужыне. Думы 121
Чалавечая кроў 122
У ноч на Новы год 123
На сяло 123
Ен не згіне... Настроі 124
Апякун. Байка 125
На Віціме 126
Лірнік 127
Спогадзь. Байка 127
Край няволі 129
Народ 130
Пажар 131
Трохлінейка-магазынка 131
Паходная 132
«Брацця, к агульнаму шчасцю...» 133
Дакоры 134
3 астарожных картак 135
Хвейнаму другу .137
У гары і доле. 3 нотаў аб Паўночы 138
Самсон 140
Шлюб 141
Пралескі 142
Трэны. 3 гадоў няволі 142
Адляцела душа. 3 няволі 143
Жыццё. Элегія 144
Бажанне 144
Кліч 145
Песня капачоў 145
Відзенне. 3 гадоў няволі 146
3 Тараса Шаўчэнкі. «Каўказ» 147
П а э т ы ч н ы я творы, апублікаваныя пад псеўданімам A. С у м н ы
Mae коляды 148
Гэй жа ж, мая вёска! 158
3 навагодніх думак 161
Прывітанне 161
«Божа мой! Я чую зноў...» 163
Браты! дакуль мы будзем спаць? 163
Скуль у мяне 165
Каб быў молад 166
Хмары 167
Слонца 168
Песня (сВіхар шугае ў полі...») 168
Гімн роднай мове 170
Лісток і надзея 171
Песня («За рэчкай, за рэчкай...») 172
На плач мяне забірае 173
Багаты вы . . . 175
Шчаслівы той 176
Паэтычныя творы, апублікаваныя пад псеўданімам Сальвэсь
Рэдактарскі сон. Паэма не паэма, а нешта «накшталт таго» . 178
Кар’ера. Маленькі фельетон 180
Адрас. Маленькі фельетон 180
Вершы з аўтографаў 1907 — 1920 гг.
«Брацця! Досыць цярпець нам і гнуцца...» 181
Успамненні 182
Жураў і лісіца. Байка 184
Сірочая песня : 187
Матцы 188
«Разваж, гаю зеляненькі...» 189
«Не журуся, што не маю...» 189
«Добры вечар, мой Язэпка!..» 190
«Лётала чайка, сумна крычала...» 192
Дні 193
Вершы розных гадоў (без даты)
Песня («Ды ўжо слонейка за лес коціцца...») 194
Лябёдачка-дзяўчыначка 194
«Як дзеўча у веку квіцення...» 196
«Сталася здарэнне дый каля крыніцы...» 197
Рацья 198
Згода 199
Галасуюць 202
Чарнавыя н а к і д ы
з аўтографаў розных гадоў Некалі 203
«Дайце мне слоў, як звінючы крышталь...» 203
He плач 203
«Над вадою, над ракою...» 204
«Кволая кветачка, бледная ружачка...» 204
«Як не плакаць,— я ж сіротка...» 205
«Дзіця! Ты бачыла траву...» 206
«За вакном, за гратамі, на волі...» 206
«Дзе ясныя зоры, на неба дарога...» 206
КНІГІ ОНЛАЙН
