КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Ну так... -— Так тваю цераз так!!! Што рабіць будзем? — Жакей пакруціў жылістай шыяй, яшчэ больш паслабіў гальштук, і верхні гузік на кашулі не вытрымаў — адарваўся і паскакаў па гранітнай падлозе... I раптам нешта нібыта абудзілася ў вачах памочніка: — Ну-ка дай мне асабовую справу таго дзеда! — Паверхам ніжэй, у архіўнай... .. .Памочнік глядзеў на біяграфію першага пацыента сакрэтнай лабараторыі, хітаў галавой і не мог вымавіць ні слова. У горле страшэнна перасохла. — Можа, кавы замовіць? — Што? — Можа, кавы? — паўтарыў старшыня Службы дзяржбяспекі. — Кавы? He, давай гарэлку, і пабольш... Як вы маглі так з дзедам лапухнуцца? — Ніякага лапухнуцца... Выхад, як і прафесар зацвердзіў, з сеанса быў беспраблемным, без часавай дэфармацыі. — Ды што ты вярзеш, генерал! У цябе мазгі ёсць? — Я па-а-прашу! — надзьмуўся Бадакін, ураз пачырванеў але супакоіўся і зноў затараторыў: — Ты ж сам чуў, як той расказваў пра сваё апошняе месца працы, пра коней нешта там і весавую... 1 памочнік не вытрымаў: — Я і кажу, што ты дурань! Ды конюх гэты і дваццаць, і трыццаць гадоў таму, як і перад сеансам вашым ляцкім, коней пасвіў! — ён падняў асабовую справу «дзеда» і з размаху ляснуў ёй аб стол. — Заві свайго прафесара!.. На поўную адаптацыю правіцеля спатрэбілася некалькі тыдняў. I ўсё павінна было пайсці звычнымі кругамі, аднак... Аднак абмаладзелага кіраўніка адмовіўся прызнаць народ, які датэрмінова выбіраў яго, бязмежна верыў і любіў. I старэў. Разам з народам старэлі і вера з любоўю. А што ж цяпер? На прыпынках і ў курылках пачаліся насцярожаныя перашэпты, якія выліліся ў стыхійныя мітынгі. I з кожным публічным выхадам правіцеля «на людзі» народнае неўразуменне расло і пагражала ўзарвацца абурэннем. — Нашага забілі, а заместа яго падсоўваюць двайніка! — Так! Паглядзіце ж, ён нашаму ў сыны гадзіцца... Анічога не магла зрабіць ні тэлепрапаганда, ні Служба дзяржаўнай бяспекі. А тут, як на ліха, узняў галаву прэм’ер: — Правільна, народзе, нас усіх дураць! Па-а-адман!!! I правіцель быў вымушаны сам ратаваць сітуацыю. Ён выступіў па ўсіх дзяржтэлеканалах (а іншых у краіне і не было) з надзвычайным зваротам да народа, падрабязна распавёў пра спланаваныя ворагамі падпалы і сваю хваробу, падчас якой азвярэлыя апазіцыянеры і некаторыя высокапастаўленыя службоўцы захацелі захапіць уладу. — ...Іх ужо вывелі на чыстую ваду! — спавядальна вяшчаў правіцель. — Гэтых ролікавых, сысанковых ды керзанаў... Яны марылі дарвацца да ўлады яшчэ тады, калі я хлапчуком узначаліў краіну. Абяцаю вам: усе атрымаюць па заслугах! А да наступнага года мы справімся з эканамічнымі стратамі ды зможам павысіць заробкі і пенсіі. Як і раней, дзяржава не пакіне без дапамогі анікога... — правіцель яшчэ доўга гаварыў пра ліхіх злодзеяў і прадажную апазіцыю, золатавалютныя запасы і міжнароднае становішча — і народ зноў пазнаваў у тых расповедах колішнюю прастату і сардэчнасць, шчырасць і адданасць. Пазнаваў свайго кіраўніка — да кожнай, хоць і памаладзелай, маршчынкі пад прасветленымі вачыма, да кожнага, хоць і пажвавелага, руху і жэсту, да кожнага слова і гуку!.. Вечарам правіцель прыехаў на ўрадавае лецішча, дзе атайбаваўся заапазіцыянелы Сысанкоў. — Ты?.. — неўразумела ўзняўся з-за доўгага стала прэм’ер і, п’яна ківаючыся, пайшоў насустрач. Правіцель кашлянуў-хмыкнуў, схапіў пустую бутэльку — і гэкнуў па азызлай галаве прэм’ера. Той хапануў паветра, лізнуў пульхныя губы — і ўраз абмяк... А калі назаўтра пасля тэлезвароту гаспадара Жакей прынёс складзеныя спецслужбамі аптымістычныя рэйтынгі і вынікі грамадскіх апытанняў, правіцель спакойна адсунуў тыя паперы на край стала і абнечаканіў памочніка: — Памятаеш, калі метро забаставала... Я тады ва ўніверсітэце выступаў. Там дзяўчына адна, чарнявая такая, мне паперкі падносіла. Я загадваў даведацца пра яе... — Так, Кацярына Аляксандраўна Бялоўская, студэнтка філфака. Я дакладваў... — Ты запрацаваўся ці прыкідваешся?! — зазлаваў правіцель. — Што мне з тых дакладаў? Давай яе сюды! Ясна?.. — Што ж, про-озвішча тваё-ё адпавяда-ае нутру-у, — як чужым голасам ледзь не праспяваў цар свайму пасланцу акольнічаму Фёдару Сукіну. Вочы не маглі спыніцца на адной кропцы, зрэнкі мітусіліся ў вачніцах — як спалоханыя жукі. Ён перакінуў з адной рукі ў другую скіпетр і кіўнуў вернаму Мацею: — Адпраў яго рабіць труну. Калі стральцы ўжо дацягнулі невысокае цела збянтэжанага пасланца да дзвярэй, цар удакладніў: — Добрую вялікую труну! Каб здалёк відна была. — Паглядзеў на пярсцёнак-пячатку, перакруціў яго туды-сюды — і дадаў: — А гэтаму сукінаму сыну й звычайнай ямы хопіць... Напрыканцы 1560 года, калі Радзівіл Чорны замацоўваўся ў Лівонцкіх землях і калі вобраз нябожчыцы царыцы Анастасіі праглынулі супакаяльныя оргіі, Іван Жахлівы накіраваў да Жыгімонта-Аўгуста аграмаднае саннае пасольства, якое і загадана было ўзначаліць Фёдару Сукіну. Цар не паскупіўся на падарункі, бо наўзамен спадзяваўся атрымаць не толькі сяброўства караля-суседа, але — і адну з ягоных сясцёр у жонкі. Жыгімонт жа ўспрыняў прапанову стрымана, a кракаўскі сойм наогул ледзь не адзінагалосна вырашыў выслаць назад маскоўскае пасольства. Аднак Фёдар Сукін не мог здацца. Ён падкупіў каралеўскую пакаёўку, якая ў касцёле падчас нядзельнай службы тайна і паказала дзвюх каралеўнаў. Малодшая, Кацярына, на хвілю паправіла карункавы вэлюм — і царскаму пасланцу запалі ў вочы ўзлётныя чорныя броўкі, далікатны носік, спакушальныя, налітыя вішнёвай свежасцю вусны. А затым ён незаўважна паназіраў за яе лябёдкава-грацыёзнай паходкай — і смачна распісаў аб усім тым свайму гаспадару. I не забыў дадаць, што Жыгімонт-Аўгуст не мае нашчадка, а таму з дапамогай ягонай сястры-прыгажуні Масковія зможа спалучыцца са сваёй «вотчынай» — землямі Полаччыны і Смаленшчыны. Распісаў — і на некаторы час супакоіўся. А ў памаракавыя сны Івана ўпершыню прыйшла з жанчын не Анастасія, а таямнічая полька Кацярына. Ён крочыў за ёй, спрабаваў схапіць за далікатна-бялявую руку... і ўжо зрываў з яе ружовы італійскі хітон, і бліснулі ў свечкавым гранні атласныя споднія надрагі, як тая раптам перакінулася ў белую лябёдку і выпырхнула ў расчыненае акно... — Парві мяне, мой гасудар, як гэтую сарочку... — нечакана прастагнала пад ім гарачая дачка нейкага баярына, і ён сполашна ўсхапіўся. — Ідзі вон, лярва лядашчая! — цар скінуў дзеўку з ложка і пазваў Віскаватага. — Пашлі ў Кракаў Сукіну яшчэ ад мяне падарункаў. Хай прыспешвае! Але пакуль выконвалася новае царскае даручэнне, каралеўну Кацярыну сасваталі з братам шведскага караля Эрыка XIV — герцагам Фінляндскім Юханам... Іван па-ранейшаму піў і патанаў у блудзе з маладой дачкой хана Кабарды чарнявокай княжной Кучаней, якую — каб хоць гэтым супакоіць царскі шал — узяўся ахрысціць сам мітрапаліт Макарый і, ужо як Марыю, абвянчаць з Іванам. I прытухнуць уладныя гульбішчы — пакуль да Масквы не дойдзе навіна аб віленскім вяселлі Кацярыны і Юхана. Тады Іван і пашле Курбскага паліць памежныя заходнія землі ды пакліча свайго пасланца Фёдара Сукіна. I загадае таму сваімі рукамі збіць аграмадную труну... — У яе пакладу Кацькінага брата Жыгімонта — ці сам лягу! — мовіць ён на пачатку студзеня 1562 года — і на чале 60-тысячнага войска рушыць на старадаўнюю цвержу Вялікага Княства Полацак. Мітрапаліт Макарый паспрабуе атушыць ваярскі жар цара, але не зможа. I прапануе ўзяць з сабой старадаўнюю святыню, якая, як спадзявацьмецца, адвядзе няшчасці ды непатрэбныя смерці. — Некалі яшчэ бацька твой са Смаленска трафеем прывёз яго — Крыж полацкай ігуменні Еўфрасінні. Вайна яго вывезла — а ты назад вярні. I хай абароніць ён усё войска Хрыстовае. — У паходы са сваімі крыжамі хадзіць належыць! — неўразумела кінуў Іван старому мітрапаліту. А той глыбока ўздыхнуў, трывожна паглядзеў у прымружаныя царскія вочы — і спакойна ўдакладніў: — Крыжы, Іване, не бываюць свае ці чужыя. Усе яны — Божыя, усе Хрыстовыя. Бо ён — Ісус — адзіны за нас, грэшных, пакуту прыняў і да гэтага часу прымае. Іван падазрона зіркнуў на Макарыя: — Ты што, мітрапаліт, мой паход праведны не дабраслаўляеш? Макарый напружана памаўчаў і адказаў пытаннем: — А ты як думаеш, гасудар: хіба багаслаўляе Стваральнік наш забойствы? — Ясна... — цмыкнуў Іван і накіраваўся да дзвярэй. — Крыж полацкі ў тваёй казне. Вярні святыню ў родны град, — ужо ў царскую згорбленую спіну мовіў Макарый. Ён перажагнаў раскрытыя дзверы і нечакана згадаў, як Івану ўпершыню ў жыцці ўдалося прачытаць радкі палеаложскага Евангелля ад Яна. I трывожна ўспомніў расповеды Максіма Грэка аб багатай Полацкай бібліятэцы... Палкі загадана было фарміраваць пад Вялікімі Лукамі. Затым штодня, «дабы воннскнмь людемь нстомы н затору не быть», яны па чарзе разам з фуражнымі абозамі выпраўляліся ў паход. Як ні пільнаваліся, літоўская выведка дазналася пра маскоўскую выправу і далажыла гетману Мікалаю Радзівілу. Той сабраў войска і з Менска рушыў на падмогу Полацку. Аднак першым да горада дайшоў маскоўскі цар. Ен доўга з поймы Дзвіны азіраў старадаўнія пабудовы, штось нячутна шаптаў сам сабе, а затым схаваўся ў шатры, пазваў да сябе Івана Віскаватага і загадаў таму пісаць ліст Макарыю, у якім запэўніваў мітрапаліта, што вайну пачынае «токмо радн бдення о святыхь храмехь да нконахь свяіценныхь, нже безбожная Лнтва поклоненне святымь нконамь отвергше, пошнпаше нхь да многая ругання учнннше, a церквн православные разорнша, веру хрнстьянскую оставльше н лютеранство воспрнаша»... Царскія вайскаводцы меркавалі пачаць наступ з Задзвіння — па лёдзе, з таго боку, дзе Вакольнае места не мела абарончых сценаў. Там размясціліся Перадавы, Царскі і полк Правай рукі. Аднак лёд на Дзвіне пачаў раставаць і трашчаць, і палкі перайшлі ў Міжрэчча да абязлюднелага манастыра святога Георгія. Ад берагоў Палаты маскоўцы мусілі наступаць ужо на полацкія ўмацаванні. I хрысціянскі горад са старадаўняй Сафіяй над Дзвіной — канстанцінопальскай сястрой — захлынецца ў агні і дыме. Дзённыя аблогі нападаўцаў будуць змяняцца начнымі вылазамі абаронцаў. Па заснежаных берагах на лёд сцякацьме неўтаймоўная кроў, а па высокім замку амаль бесперастанку будуць гохкаць сценабітныя гарматы.