КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Калі ласка — у хату, -— запрасіў Мікалай Сымонавіч, але госці захацелі «аддыхацца» на вуліцы. — Мы лепш у ваш хвалёны сад, да травы, — прапанаваў Мароз, і ўсе падаліся на задворак, дзе роўнымі шыхтамі патаналі ў квецені яблыні. — I дакуль тут ваш надзел? — па-гаспадарску пацікавіўся Сысанкоў. — Плота яшчэ не паставіў... — ніякавата паціснуў плячыма Мікалай Сымонавіч. — Але заместа яго — кусты смародзіны і агрэсту. Добра ўзняліся, га?.. — Ды тут і рэчка пад бокам! — абудзіўся Сысанкоў. — Хто са мной пот сталічны змыць? — і бадзёра пастукаў па сваім ладным жываце. — Не-не, што вы... — збянтэжыўся Мікалай Сымонавіч. — Вада яшчэ халодная, зімная. — Якая зімная, калі вясна заканчваецца?! Мы худымі падшыванцамі дома на Вялікдзень купаліся! — не пагадзіўся Сысанкоў, але да рэчкі, якая сваім вірлівым бокам клапатліва атуляла агарод лецішча, не пайшоў. — Так, лепш давайце мангал распалім, a то скора бутэлькі закіпяць, — спакойна азваўся Керзан. — Можа, у лядоўню паставім? Агонь успыхнуў адразу, і яны пайшлі ў дом — двухпавярховы катэджык з чырвонай цэглы, узведзены на колішнім радзінным котлішчы Зайцоў. У вітальні-гасцёўні быў адмысловы музей: старыя патэфоны, гармонікі, прасы, фотакарткі. На другім паверсе — бібліятэка і кабінет, з якога звісаў у сад жалезны балконік. — Па сутнасці, дзесяць гадоў майго прафесарскага жыцця адабрала будаўніцтва, — распавядаў гаспадар — загадчык універсітэцкай кафедры, акадэмік. — 3 ацяпленнем і газам яшчэ не разабраўся. Часу няма: жыццё дэканскае даймае... — I так каралеўскі палац! Раскулачваць можна! — упэўнена падрахаваў Мароз і першым выйшаў на балкон, прыгладзіў над залысінамі чарнявыя валасы і выдыхнуў на поўныя грудзі: -— Кра-са-та!.. Вечаровае сонца мякка ружавела ў яблыневых пялёстках, усміхалася ў салодка-дымных вуголлях мангала і хавалася за разлапістай прырэчнай вярбой. Стол стаяў пры зацемненай сцяне пад балконам, абвітым садовымі павоямі. Шашлык атрымаўся, і каньяк быў яго далікатнай аправаю. Прагучалі тосты за гасцей і гаспадара, і апошні, узняўшы келіх, пацішыў голас: — Згадалася мне прыпавесць, некалі расказаная за сяброўскім келіхам чарнагорскім прафесарам... Вялікі стол, жыццё-выпіўка... А праз некалькі чарак-гадоў застольнага тамаду перасталі чуць, яшчэ праз некалькі — і слухаць... — He бойцеся, Мікалай Сымонавіч! Мы вас — толькі скажыце — заўсёды пачуем! — хацеў перавесці размову ў жарт павесялелы Сысанкоў, але Заяц хітнуў галавой: — He, хлопцы... Вялікая, думаю, справа чакае вас наперадзе. Імперыя, у якой я нарадзіўся й пражыў, рассыпалася. Цяпер кожны за асобным сталом сядзець хоча. Краіна нашая — незалежная і роўная сярод роўных. I ёй патрэбен свой тамада-прэзідэнт. — Дык у нас жа па канстытуцыі — парламенцкая дзяржава... — пасля одумнай паўзы вымавіў Мароз. — Да сапраўднага парламентарызму мы яшчэ не дараслі. А былыя ўладары ад кампартыі і спецслужбаў ужо вызначыліся са сваім стаўленікам. I калі ён уссядзе на трон — краіну чакае адкат у мінулае... — Заяц уважліва агледзеў гасцей: здалося, слухаюць зацікаўлена, пранікнёна. — Дык вось, прапаную тост: вып’ем за новага кіраўніка нашай краіны! I хачу, каб ім стаў не выкармыш партыйных чынушаў, а... адзін з вас, дарагія мае малодшыя сябры. Будзьма! Выпілі моўчкі. I задумаліся, памякчэлі, падабрэлі. I размовы пачалі здавацца бясконцымі, аж пакуль расчырванелы Сысанкоў не агаломшыў-узгадаў: — Штой-та мы з-за гэтай палітыкі на раку забыліся. Пайду, пакуль не сцямнела, пысу абмыю. — 1, няўпэўнена расстаўляючы ногі, пасунуўся ў канец агарода. За ім, крэкнуўшы, падаўся і Керзан. А Мароз зноў наліў у кілішкі, падсунуўся да настаўніка і, не міргаючы, спытаў: — Вы аб тым прэзідэнцтве — сур’ёзна? — Як ніколі раней! — Заяц, узняўшы свае савіныя бровы, якія напалову прыкрылі шкелыды акуляраў, таксама глыбока ўгледзеўся ў свайго колішняга студэнта. — Ты, Іване, маеш усе шанцы перамагчы. Рыхтуй каманду і — думай. Павер мне: цяпер ці ніколі! I хай адсохнуць мае ногі, калі ты не станеш прэзідэнтам! Яны амаль па-гусарску ўсталі і выпілі. А затым абняліся і задумаліся. — Пайду экскурсантаў праведаю, — першым узварухнуўся Мароз. — А то яшчэ патопяцца, памочнікі... А тыя, распрануўшыся да трусоў, цялёпкалі на сябе карычняватую, настоеную на старых карэннях ваду і пыхцелі ад задавальнення. — Эх, качуры, ці так ахалоджвацца трэба? — пацвяліў іх Мароз і, пакуль падышоў Мікалай Сымонавіч, распрануўся дагала і нырцануў у ваду. Усе анямелі, а затым радасна ўскрыкнулі, калі яго галава вытыркнулася з рачной роўнядзі. Два «экскурсанты» пачалі апранацца, а гаспадар «фазэнды» аніяк не супакойваўся: — Годзе, плыві назад! — і раптам спакмеціў (як-ніяк, вырас на гэтай вадзе), што Мароз пачаў нерухомець і нервова ўскідваць рукі. Дыханне яго збілася. Плывец глытнуў вады, кашлянуў і, сполашна крутнуўшы галавой, выхрыпнуў: — Сутарга... ногі звяло!.. Керзан кінуўся да яго, але за некалькі крокаў да берага запаволіўся. Сысанкоў, які паспеў ужо апрануцца, неўразумела глядзеў на штаны, потым плюхнуўся ў ваду, выпаўз і пачаў знімаць чаравікі. — Трымайся, Ваня! — як мага спакайней крыкнуў Заяц. — Дыхай роўна, зараз мы што-небудзь кінем. — Маланкава забегалі пад акулярным шклом блізарукія вочы: па прытаптаным беразе, па старой вярбе... Намогся адламаць галіну — але раздумаў і ў тую ж хвілю ўбачыў лейчыну (яшчэ летась суседскія падшыванцы збіраліся прымастачыць гушканку). Ён па пояс ускочыў у ваду і, крыкнуўшы: «Хапайся за ляйчыну!», кінуў яе Марозу. Кінуў удала — небарака цапнуў яе яшчэ ў лёце... — А цяпер — грэцца, грэцца і слухацца старэйшых! — задыхана прасіпеў Мікалай Сымонавіч і неакадэмічна мацюкнуўся. I яны зноў пілі — ужо без тостаў. Толькі Мароз, адкашляўшыся і расцёршы гарэлкай непаслухмяныя ногі, зірнуў на захмялелых таварышаў, устаў і, чаканячы кожнае слова, вымавіў на адным дыху: — За майго хроснага, які асвяціў мяне ў гэтай вадзе! * * * — ...Падвялі вы мяне, Мікалай Сымонавіч, пад манастыр! — Іван Мароз выглядаў змораным і сумным. Зранку ён прыехаў на гарадскую кватэру да Зайца і, не распрануўшыся, не аббіўшы з шапкі і ботаў снег, выцягнуў з унутранай кішэні складзеную гармонікам газету: — Вось, з сямі ранку па кіёсках ляжыць... Прайшлі на кухню. Пакуль заварвалася кава, Заяц паспеў прачытаць перадавіцу саўмінаўскай газеты з кідкай назвай «Бервяно ў дэпутацкім воку». Аб тым, які зубаскал і дэмагог народны абранец Мароз, аб страшэнным стане эксперыментальнага інстытута, якім ён кіруе, як здзекуецца са сваіх падначаленых. 1 нейкія эканамічныя раскладкі, і словы сведкаў... Мароз сядзеў на невялікай прафесарскай кухні і нервова пастукваў вузлаватымі пальцамі па стале, a калі газета была адкладзена, стрэліў пачырванелымі ад бяссоння вачыма: — Ну што скажаце? Здорава размазалі?! I як пасля гэтага?.. Мікалай Сымонавіч зняў акуляры, нечакана ўсміхнуўся і — вочы ў вочы — прамовіў цвёрда: — Размазваюць, мой дарагі, масла па булцы або соплі па шчоках. А за гэта ты яшчэ рэдакцыі і заказчыкам праставіць павінен! Мароз насупіўся і неўразумела ўтаропіўся на Мікалая Сымонавіча. Той падставіў табурэт бліжэй да госця: — А ты, чую, сам з раніцы ўжо прастаўлены! Апошні раз кажу: пераставай піць. Ці кідай усё — і пі. Хвіліну памаўчалі, і загаварыў Мароз: — Ды разумееце... Яны кабінет мой апячаталі, справы нейкія завялі... Я як воўк абкладзены... — і замоўк, паглядаў на прафесара і сапеў. Заяц уздыхнуў, дастаў з халадзільніка пляшку каньяку, наліў: — Значыць, так... Гэта — заместа валяр’янкі. Затым ляжаш выспішся. А заўтра збярэм прэсканферэнцыю. 1 калі ты воўк — час паказаць зубы! Запомні і супакойся: цяпер усё, што ідзе зверху супраць цябе, працуе на тваю карысць. Прынамсі, у вачах электарату. — Дык у іх жа структуры... — Стварай, пакуль ёсць час, і ты свае. — Як ствараць, калі — ні кабінета, ні тэлефона?! — Займай мой, дэканцкі. Ці стой... Пустуе ў нас на факультэце колішні «ленінскі пакой», дзе засядаў парткам. Там і ўваход ёсць асобны. Чым не часовая штаб-кватэра? — Дык жа й вас пагоняць за тое — і з кабінета, і з працы... — Адганялі мяне ўжо, Ваня! — Мікола Сымонавіч зноў пранікнёна зірнуў у вочы свайму вучню і ўздыхнуў: — Ногі ўжо не тыя, каб бегаць. Ды і колькі ж мне зайцам быць?! Мароз задумаўся, затым хітнуў галавой і выпіў. — Паўтараю, як на лекцыі: яны мусяць абараняцца, а ініцыятыва — у тваіх руках. 1 не дрэйфі! Усё будзе добра! — Мікалай Сымонавіч усміхнуўся ласкава-блізарукімі вачыма і моцна абняў госця. ...Ён быў шчыры, крыху нехлямяжы, надзвычай актыўны не толькі ў новай дзейнасці, але і ў пошуку сяброў. Мог падвезці на сваёй машыне заклятага ворага, з імпэтам браў удзел у калектыўных наведваннях лазні, ахвотна запрашаў у свой кабінет або на кватэру цікавых для яго людзей — выпіць і пагаварыць. Праўда, гасцей падзяляў па ступені важнасці, значнасці і сваёй да іх прыхільнасці: каго частаваў самагонкай і салам, а каго крамнай гарэлкай ды кілбасой. «Дыпламатыя» давала плён. Рыхтавалася, напрыклад, на тэлебачанні ў «жывым» эфіры перадача па праблемах навакольнага асяроддзя — разам з навукоўцамі запрашаўся і дэпутат Мароз. I гаварыў не толькі пра экалогію... На пачатку кожнай справы можа быць выпадковасць. Калі ж на выпадковасць пачынае працаваць заканамернасць — прыходзіць перамога. Заканамернай была грамадская павага да выкрывадьніка народных ворагаў. Заканамернай стала і падтрымка яго групай маладых дэпутатаў, якіх гісторыя назаве «ваўчанятамі». Яны — таксама заканамерна — убачылі ў актыўным дэпутаце сілу, здольную разварушыць старую цытадэль кіраўнікоў і бюракратаў. Тое ж — па прафесіі сваёй — не маглі не ўбачыць і адпаведныя дзяржслужбы бяспекі: падтрымалі, падказалі, дзе трэба — і дапамаглі... I «ваўчаняты», вучачыся і сталеючы, кінуліся ў бой. Аб’ездзілі амаль усе раёны краіны, ладзілі сустрэчы дзе толькі маглі: у клубах, на вакзалах, на рынках, у крамах. Гаварылі (найперш ён, Іван Мароз) проста і адказвалі зразумела — тое, што хацеў пачуць стомлены інфляцыяй ды безвыходнасцю народ. Яны паказвалі прычыну абясцэньвання грошай і жабрацтва-галечы. Прычыну — традыцыйную: злодзеі. Нават не адзін-два, а цэлая каста, названая яшчэ нядаўна невядомым простаму вуху замежным словам «мафія». I яно, слова «мафія», стала ў народзе найбольш ужывальным (балазе яшчэ не забыўся паказаны тэлесерыял пра італьянскіх мафіёзі і барацьбіта з імі камісара Катані). Мафіяй пачалі называць усіх і ўсё, што так ці інакш асацыявалася і з карупцыяй, і з поспехам, багаццем, — хоць многія нават не маглі правільна вымавіць тое слова. Ну а на кіношны вобраз змагара з «махвіяй» арганічна накладаўся свой — бясстрашнага дэпутата Мароза...