Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
ЗАКЛА (закло) н. Балота. Каля нас закло глыббко, ні праёдзяш ніяк. Міжэрычы Слон.
ЗАКЛЕПАВАЦЬ (закляпаваць) зак. Замазаць глінаю. Закляпаваў трбхі печ, тоўсёлёпя] бўдзя. Дарагабушка Зэльв. ЗАКЛЎСЦІЦЬ зак. Заскварыць. От трбхо заклўсьціла картбфлю, то дзёці ядуць з капўстф. Нізяны Ваўк. ЗАКЛЫБАНЫ дзеепрым. Недагледжаны, запушчаны. Дарбга там такая заклыбаная, што нават на кані ні праёхаць. Войстам Смарг.
ЗАКЛЯКЛЫ прым. Замёрзлы, скалелы. Тата вярнўўся позна, прышоў зусім закляклы. Калантаі Ваўк.
ЗАКОПКІ мн. Пачатак выбірання бульбы. Сёньня ў нас закбпкі, прыдзёця памажэця картбфлю капаць. Міхайлаўка Гарадз.
ЗАКОСАК м. Летняя каморка. Прынясі сьмятану з закбска. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ЗАКОСКІ мн. Пачатак касьбы. Нашы мужчыны пашлі на закбскі, ранкам добра касіць. Лялюшаўцы Шчуч.
ЗАКбСНІЦА ж. Дзяўчына, якая ўбірае маладую да шлюбу. Закбсьніцы пашлі да маладбе, то хутко яна будзя )сьці. Церахавічы Свісл.
ЗАКОТ м. 1. Столь з бярвення. Бярвёньня чысьцяць і рдбяць закбт. Касцянева Шчуч.
ЗАКОТ м. 2. Сцяна з суцэльнага бярвення. Закбты ў нас памёжду філяраў рббяцца. Бершты Шчуч.
ЗАКОШВАЦЬ незак. Пачынаць касьбу. Мужчыны пашлі закбшваць луг. Валэйшы Вор.
закрАйкі мн. Вырай. Паляцёлі ластавачкі ў далёкія закрфкі. Міжэвічы Слон.
ЗАКРАМЯНЁЦЬ зак. Зацвярдзець. Душа ў цябе закрамянёла ці што, што ты ня чўяш, як дзіця плача. Загор’е Кар. ЗАКРДЧАНЫ дзеепрым. Пасаджаны за краты. Moj чалавёк пры пбльскум быў закрачаны ў Лукішках на семрбкаў, закратавалі яго за рэвалюцыю. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы) ЗАКРЎТКА ж. Засаўка. Калі няма рўчак, у дзьвярах робяць закрўтку, прасдўваюць у шўла дзьвярэ] калбк і начапляюць на яго плбскую планачку. Каробчыцы Гарадз.
ЗАКРУЦЁНЬ м. Перавясла. Спачатку вучыліся закруцёні рабіць, а потым вучыліся жаць. Падрось Ваўк.
ЗАКРЫВАЙКА, ЗАКРЫВАЧКА ж. Накрыўка. Купіла шмат закрыва]каў, то будзя надбўга закрываць шклянкі. Навасады Вор. Пада) закрывачку, трэба пакласьці, каб картдплі ні замёрзьлі. Дашкавічы Свісл. закрэмпавАцца зак. Збянтэжыцца, засаромецца. Як прышоў данас настаўнік, Валя закрэмпавалася, апусьціла галавў. Каробчыцы Гарадз.
ЗАКРЭНТ м. Паварот. Бяжы хутчэ), машына старць на закрэньце ў вёску. Клінчаны Гарадз.
ЗАКРЭПЛЫ прым. Звыклы, даўні. Да ўнўка ў нашаго дзёда закрэплая дабрата. Казяны Ашм.
ЗАКУКАРЭЧЫЦЦА зак. іран. Заўпарціцца. Нёшта закукарэчылася малая, ні хоча ёсьці. Грынкі Свісл.
ЗАКУРЖАВЁЛЫ прым. Запылены.
Там закуржавёлыя кусты, блізко
цэмантбвы завод, усё закуржавёло. Сімакава Кар.
ЗАКЎТНІКАМ прысл. Напрасткі. Уягады закутнікам хадзілі, бліжэ] ісьці па кустах без дардгі. Грамавічы Шчуч.
ЗАЛАГОДЗІЦЦА зак. Пасвятлець, распагодзіцца. Падвёчар сонца залагбдзілася, рабілі на полі дапазна. Парэчча Гарадз.
ЗАЛАГОДЗІЦЬ зак. перан. Аздобіць, заправіць. }дзі еж блінэ, маслам ддбра залагбдзіла, то пад’ясі Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ЗАЛАДАВАЦЬ зак. Напакаваць. Чамаданы былі заладаваныя, усклалі на машыну, і ўсе паёхалі. Прудзяны Шчуч.
ЗАЛАМАННЕ (заламане) н. Паварот. Дарйбў да заламаня і вярнўўся, ні мог дале) ісьці. Шаўдзіні Лід.
залАтвіць зак. Выканаць, зрабіць. Паёду ў Радунь, трэба залатвіць справу. Ківанцы Вор.
ЗАЛАЧАЦЬ незак. Світаць. Цяпер кароў выганяям, як пачыная залачаць, бо дзень карбткі стаў. Сіманы Аід.
ЗАЛЁЗНІЦА ж. Змяя. У нашым лёсе залёзніца ўкусіла чалавёка. Вярэйкі Ваўк.
ЗАЛЁТКАВЫ прым. Мінулагодні, леташні. У нас яшчэ залёткавы авёс на фёрме ляжыць. Вугольнікі Шчуч.
ЗАЛЁЦІЦЦА зак. Падагрэцца. Вазьмі вады, пастаў на плітў, няха/ залёціцца, памыяш шклянкі. Салтанішкі Вор.
ЗАЛЁЦЦЕ н. Восень. У нас у залёцьці многа раббты, жыта сёюць, картдфлю выбіраюць. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
ЗАЛІЦЬ незак. Адбельваць попелам. У нас бялізну збляць лўгам, заліць бялізнудббра, яна чыстая ад лўгу. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
ЗАЛОЖНІК м. Паліца. Пада.] з залбжніка два відэльцы. Газа Астр.
ЗАЛОЖНЫ прым. Цягавіты, старанны. Але ж і залбжны гэты конь, як захроп, так і выпер воз на гарў. Зарудаўе Маст.
ЗАЛУБЁЦЬ зак. Залубянець. Як балбто залубёя, адтуль звбзяць сено да фёрмы. Роскаш Навагр.
ЗАЛЧЫНЯ ж. Зодкасць. Ну / залчыня на дварэ, адно на печы сядзёць. Мядзюшы Вор.
ЗАЛЮБОШЧАНЫ прым. Закаханы. Юльян і Крыся былі залюббшчаныя, адгулялі ўжо вясёля. Вярэйкі Ваўк.
ЗАЛЯСІЦЬ зак. Засадзіць лесам. Каб гэтыя груды залясілі., то быў бы лес людзям на радасьць. Уша Кар.
ЗАЛЯЦКАЦЬ зак. Забрудзіць. Moj малы так заляцкаў сарбчку, што чорна стала. Пагараны Гарадз.
замалідавАцца зак. Зарэгістравацца. Ідзі, сынок, замалідў)ся, што прыёхаў, a то штрафу дадуць. Асіпаўцы Вор.
ЗАМАШНЫ прым. Доўгі. Хвёдара рукі замашныя, як узяўся, то ўраз воз сена наклаў. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
ЗАМЁЖАК м. Разора. Да нас нёхта па замёжку ]дзе, кабхаця па градзё ні па/шоў, бо патбпча. Дубна Маст.
ЗАМЁНАК м. Нягоднік. Мала, брат, цябе дзяжылі малога, замёнак ты, быў бы ты, напеўна, лёпшы, каб больш дзяжылі цябе. Мацвееўцы Ваўк.
ЗАМОРЫСЛЫ прым. Худы. Замбрыслы які паршўк у вас, калі ж вы яго адгладзіце? Кракотка Слон.
ЗАМбЎКА ж. 1. Шаптуха. Наша баба хадзіла да замбўкі, каб нагу замдвіць, каб ні балела. Геруцева Свісл.
ЗАМбЎКА ж. 2. Ціхае даганянне звера сабакам у час палявання. Во, сабака не падаё голасу, вышла замбўка. Сонічы Гарадз.
ЗАМбЎНІК, ЗАМОЎЦА, ЗАМОЎШЧЫК м. Шаптун. Замбўнік мне замбвіў
зўбы, але ні памаглб, трэба да дбктара ехаць. Каравічы Іўеўск. Трэба да замбўца схадзіць, можа, што памбжа, каб галава ні балёла. Мікелеўшчына Маст. Як спалбхаяцца хто, то ідзе к замбўшчыку, каб замаўляў, але без дбктара мала памагая. Касцянева Шчуч.
ЗАМСЦІВЫ прым. Помслівы. Такі замсьцівы хлопяц, замсьціць ё/ хоча, што ні хоча з jiM гуляць. Каробчыцы Гарадз.
ЗАМУРАЖЭЦЬ зак. перан. Пакрыцца цвіллю. Капўста замуражэла ў ббчцы, плёсеня стала на капўсьце. Каробчыцы Гарадз.
ЗАМЎТАК м. Наседжанае яйка. Гэта ні сьвёжыя я)к.і, а замўткі. Сонтакі Іўеўск.
ЗАМЫКЛА I ЗАМЫКАЛА н. Засаўка. Хто замкбм замыкая дзьвёры, а ў нас яшчэ старбя замыкала хату замыкаць, унь дзірка ў вушакў. Каробчыцы Гарадз.
зангажавАць зак. Замовіць. Зангажавала я сабе касьцюм у арцёлі, павінны добра пашыць. Заляшаны Ваўк. ЗАНЕЛЮБЁЦЬ зак. Апрыкраць. Як занелюбёла яму тая раббта, то ўраз кінуў і на цяжэ/шую па/шбў, але ж па душы рабіць добра. Чэхі Астр.
ЗАНІЧОГАЦЬ зак. Захварэць, нічога не рабіць. Занічбгала я сёньня, надта галава баліць. Кракоўка Ашм.
ЗАНЯВЁСЦІЦЦА зак. He выйсці своечасова замуж. УБаббвічаў адна дачка і тая занявёсьцілася, усё вўчыцйа, а замуж німа калі ісьці. Морына Іўеўск. ЗАНЯХАНЫ дзеепрым. Закіданы, недагледжаны. Дом заняханы заўсёды, бо як ідзеш на раббту, нічога не пасьпёяш прыбраць. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
ЗАПАВЁТРЫЦЦА зак. Знікнуць. Недзя запавётрыўся мо) стары, німа з кім вячэраць. Сарокі Шчуч.
ЗАПАДАЦЬ незак. Хварэць. Мая карбва часта западая, бо дужа ёшчая, есьць, што папала. Татарцы Лід.
ЗАПАДЛАСІЦЦА зак. Запячыся, пачырванець на агні. Зусім западласіўся мо) пірбг, каб жа ўдалы вышаў. Кукалкі Ваўк.
ЗАПАДНЯ ж. Прамежак паміж сцяной і печкаю. Узападнюрукавіцыўпалі, палезь дастань jix. Бершты Шчуч. ЗАПАМЁТНЫ прым. Асаблівы, прыкметны. У мяне запамётны грэбянь быў, такі ж прыгбжы, але згубіла. Зарудаўе Маст.
ЗАПАРЎ прысл. Своечасова. Заўсёды запарў ўпраўляямся, прыхбдзім дацямна дахаты. Касцянева Шчуч.
ЗАПАРЎКА ж. Гарантыя, умова. Казала, што запарўка) дрўжбы будзя твая праца на фёрме, але ты не засталася ў нас. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ЗАПАРЎХА ж. Саладуха. Запарвалі муку і ставілі кіснуць, потым варылі запарўху, елі з картбпля]. Бершты Шчуч.
ЗАПАТЫНАК м. Клінок. Трэба забіць запатынаку столак, каб ні калываўся. Савані Свісл.
ЗАГІАХЦІ мн. Падушачкі пальцаў. Покі я ўправілася, пасьсякала капусту, то запахці пазахбдзіліся ад хблабу. Нагорнікі Дзятл.
ЗАПЕКА м. і ж. Скнара. Наш Сьцяпан такі запёка, нічбга ні дасьць, калі прбсіш, а сам любіць што пазычыць. Панара Смарг.
ЗАПЁЧНІЦА ж. Дамаседка. Вблька на людзі мала паказваяцца, запёчніца ў jix расьцё. Гейстуны Ашм.
ЗАПІЦЬ зак. Сасватаць. Запілі Камынаву дзеўку, пб)дзя замуж за Кбсьціка. Жодзішкі Смарг.
заплАвіць зак. Заліць. Вядро пбўнае ўпала, дык усю хату заплавіла. Мітраполь Навагр.
ЗАПЛАДЗІЦЦА зак. Пасяліцца. На нашым дубе запладзіўся дрозд, зрабіў гняздб. Рагозніца Маст.
ЗАПЛЁНТАНЫ прым. Заблытаны.Лён заплёнтаваны, адзінлагўнрасьцё, ня можна рўчку набраць. Бешанкі Лід.
ЗАПЛЎЖВАЦЬ незак. Араць. Скдра закднчым заплўжваць поле. Хорашава Навагр.
ЗАПЛЯТКА ж. Стужка. Дзе ты падзёла мае запляткі, німа чым косы заплятаць. Пескаўцы Аід.
ЗАПНЎЦЦА зак. Абвязацца. Запніся трохо чым, каб ні намбкла, і ідзі памагаць картбплю ссыпаць. Ятаўтавічы Іўеўск.
ЗАПНЎЦЬ зак. Апрануць. Flajdy запнў што чысьцё]шае, бо вясёлё ёдзя. Алекшыцы Бераст.
ЗАПНЫ прым. Запаслівы. Дала сабацы кусок бабкі, то ён у сьнег закапаў, каб пбтым зьёсьці, такі запны, як і людзі. Мігова Гарадз.
ЗАПОКУЦЬ, ЗАПЯЧЎРАК м. Прамежак паміж сцяной і печкаю. Ганўчка ў запбкуці ляжыць, а я шукаю. Сонічы Гарадз. Качалка ляжыць у запячўрку. Урцішкі Іўеўск.
ЗАПРАЦІВІЦЬ зак. Апратэставаць. Трэба jchui да прадсядацяля агўлам, каб запрацівіў балота гараць, a то дзе нам будзя скаціну пасьвіць. Жыжма Іўеўск.
ЗАПРЫТНА прысл. Па парадку, запар. Вішні бярыця запрытна, яны ўсе дббрыя. Каняўцы Зэльв.
ЗАПЎТНІКАМ прысл. Напрасткі. У школу дзеці хддзяць запўтнікам, хоць благая дарога, але хутчэ). Панарка Смарг.
ЗАПУШЧАЛЬНІК м. Старыя могілкі. Калі )дзеш вёчарамлязапушчальніка, так трохі страшна. Грынкі Свісл.
ЗАПЫТАННЕ н. Сватанне. Учора Андрэ) быўуЛёны Касьцюкова] на запытаньні. Баяры Лябёдскія Шчуч.
ЗАПЭНСЛІВЫ прым. іран. Ганарысты. У нас быў сусед, вельмі запэнсьлівы шляхціц. Сімакава Кар.
ЗАПЯСОЧНІК м. Апошні вянок зруба. Засталбся палажыць запясбчнік і можна страхў ставіць. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ЗАПЯТЛІЦЬ зак. Прывязаць. Запятлі ключык сабе на шыю, то ні трэба будзя шукаць. Цырын Кар.
ЗАРАДЖВАЦЬ незак. Заводзіць ніткі ў бёрда кроснаў. У хаце мама з сусёдка) зараджваюць крбсна. Негрымава Навагр.
ЗАРАК прысл. На другі год. Зарак сынэ да нас прыёдуць, ужо бўдзям чакаць. Пугачы Шчуч.
ЗАРАНЕЎ прысл. Загадзя. Маня прышла заранёў, яшчэ нікого на ферме ні было. Цярэшкі Ваўк.
КНІГІ ОНЛАЙН
