Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
ЗУХВАЛА прысл. Здзекліва. Яна над Мар’янам зухвала сьмяёцца, а ён да яё, як пчала да мёду. Дарошавічы Гарадз.
ЗЫБАВІЦА ж. Багна. У moj зыбавіцы карова ўгразла, ледзь выцягнулі мужчыны. Лелюкі Іўеўск.
ЗЫБЁЦЬ незак. Дрыжэць. Чаго ты зыбіш, сабака жуцёк ад кія. Каробчыцы Гарадз.
ЗЫБУН м. Багна. На зыбунё як правалісься, mo j дна ні дастаняш. Вішнева Смарг.
ЗЫЗАР м. Імгла. Такі зызар на дварэ, што нічдга не віднб. Вігушкі Іўеўск.
ЗЫЗМА м. іж. Буркун. Ото ўжо зызма ты якая, усё ё) ні так. Пераганцы Вор. зызувАць незак. зневаж. Жартаваць.
Чаго ты зызўяш, я ж цябе першы раз бачу, зызўюць знаёмыя, а так толькі блазны. Зарачаны Ваўк.
ЗЫЛАВАТА (зылавато) прысл. Волка, туманна. I як ты паёдзяш, сёньня так зылавато на дварэ, аж выхбдзіць ні хбчацца, ні то каб куды выяжджаць. Мітраполь Навагр.
ЗЫЛЬНА прысл. Удала, добра. Але ж і зыльна мнеўдалдся прыёхаць з кірмаша, знаёмы шбфяр падвёз аж дахаты. Такары Лід.
ЗЫРКА (зырко) прысл. Горача. Мне зырко спаць каля пёчы, як і зырко каля грўбы, najdy на лбжак спаць. Мітраполь Навагр.
ЗЫРКІ прым. Гарачы. Учора было ддбра, а сёньня ўжо гэдакі зыркі дзень, што спасу німа. Дубароўшчына Дзятл. ЗЫРКЛІВЫ прым. Уважлівы, наглядальны. Наш сват надто зырклівы, ён усё вывіжыць з жыцьця, што чалавеку трэба. Самаравічы Зэльв. зыск м. Пазыка, выгада. Мікдла, трэба ўзяць зь цябё Moj стары зыск, ці ты ўжо забыўся на яго. Каробчыцы Гарадз. Раз зыску німа, не патрэбна j сёяць. Грандзічы Гарадз.
зыскавАць незак. Спаганяць, сыскваць. Паёду да свата, трэба зыскаваць з яго грбшы, даўно пазычыў, можа, ўжо мая аддаць. Каробчыцы Гарадз.
ЗЫЧЭННЕ н. Пажаданне. Я ж да цябе ні маю дрэннага зычэньня, ты маё рдднае дзіця. Сіняўшчына Іўеўск. зэдлавАты прым. Высокі. Бацька саммалы, а сын вёльмі зэдлаваты, па дзеду паўшдў. Сабаляны Гарадз.
ЗЭНДАЦЦА незак. неадабр. Хадзіць без справы. Moj Хвёдар ні любіць зэндацца па сялё, заўсёды зн6)дзя сабе раббту нават у сьвята. Кадзішкі Лід. зэс м. Туман, імгла. Але ж некі зэс сёньня на дварэ, ні разьбярэш, хто ёдзя ці]дзе. Ладзенікі Навагр.
З'ЮДЗІЦЬ зак. Пад’юдзіць, падгаварыць на дрэнны ўчынак. Сцеражыся ты гэтага Дзямяна, ён аднд j дўмая, каб кагб зьюдзіць. Багданаўцы Шчуч. ЗЮКАЦЬ незак. Паціху размаўляць. Мама з цётка] цэлы вёчар зюкалі, як сы]дуцца, зн6)дуць, аб чым зюкаць. Уша Кар.
ЗЯБІЦЦА незак. Мерзнуць. Што ты зябішся тут каля магазіна, яшчэ ж ні скора адчыняць. Ханявічы Свісл.
ЗЯБРЫНА ж. Іржышча. Пара ўжо зябрыну гараць, трэба поле зябліць. Станчыненты Смарг.
ЗЯВАСТЫ прым. Крыклівы. У Рэні надта зявасты хлбпчык, як пачне зяваць, то ні суняць нічым. Везнавец Дзятл.
зявАць незак. перан. Крычаць, абгаворваць. Чагб ты туды хбдзіш? Наштб, каб на цябё там зявалі? Сонтакі Іўеўск.
З'ЯД м. Сярдзіты чалавек. Уся наша вёска вёдая Пятра як вялікага зьяда. Даўгялы Вор.
З'ЯДЛАЦЬ зак. Запрэгчы ў пары. Хвёдар зьядлаў кбне) і паёхаў за сёнам. Сухмяні Гарадз.
З'ЯДЛІВЫ
ЗЯЎЛАСТА
З'ЯДЛІВЫ, З'ЯДЛЫ прым. З’едлівы. Ці ж можна так рабіць, што яму ні скажы, то ўсё лаяцца, вельмі зьядлівы чалавёк, трэба сябе )начыць, з людзьмі так нельга быць. Біскупцы Аід. Нявёстка такая зьядлая ў jix, проста ні ўжыцца. Дунай Іўеўск.
ЗЯЗЮЛЯСТЫ прым. Шэры. У міне курыўсе зязюлястыя, добра] пардды, нясўшчыя. Вігушкі Іўеўск.
ЗЯЛЁНАЧЎБЫ прым. 3 зялёным верхам. Барэ павысякалі, адно там застаўся зялёначўбы бярэзьнічак. ІДырын Кар.
ЗЯЛЬВІЦА ж. Залвіца. Прыхбдзіла ўчора зяльвіца, прасіла нас пры)сьці da jix. Подзітва Вор.
ЗЯМЛЯНІН м. Селянін. Нашы бацькі быле зямлянамі, а мы цяпер калгасьнікі. Касцянева Шчуч.
ЗЯРГАСТЫ прым. Пярэсты. На гэтым дыванё надто зяргасты ўзор. Лаўрынавічы Свісл.
ЗЯРГАЧ м. 3 добрым зрокам. Moj малы такі зяргач, дзе ні палажў цукёркі, усюды ўбачыць. Вараны Бераст. З'ЯРОШЫЦЬ зак. перан. Надзець. Зьярбш шапку на галавў, адразу пазнаяш, ці твая. Сураж Іўеўск.
ЗЯРЭДЗІЦЬ незак. Прасушваць на азяродзе. Калісьці ў пана мы зярэдзілі клёвяр, як дажджэ )шлі. Каробчыцы Гарадз.
ЗЯЎКАЦЬ незак. зневаж. Нагаворваць. Hi дам вёры, каб так было, хваціць табе зяўкаць на ўсіх. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ЗЯЎЛАСТА прысл. Пранозліва. Якты паішла, твая Здська надта зяўласта крычала, ледзь яе суняла. Мыто Лід.
ІГЛА ж. перан. Пяцізубая матыка. Буракё ўжо дббра ўзышлі, трэба рглбю абганяць, а потым палбць радкё. Кальчычы Кар.
ІГЛАВАЦЬ незак. Матычыць. Сёньня бўдзям]іглаваць бўльбу. Кальчычы Кар. ІГЛІЦА ж. Клінападобная планка ў варштаце. ўігліца) замацў) дбшку і габлю), будзя ддбра. Лынтуп Іўеўск.
ІГЛІЦЦА незак. Калоцца. Ты тут бяз бдтаў ні пр6)дзяш, надто ргліцца пад нагамі. Гаўя Іўеўск.
ІЗАФ м. Язмін. Добра таму, у каго расьце каля хаты рзаф, зусім другі вбздух. Івашкаўцы Бераст.
ІЗГАЛЬНІЧАЦЬ незак. Здзекавацца. Дзед нам казаў, ранё] паны іізгальнічалі над мужыкбм, як хацёлі. Кукалкі Ваўк.
ІЗІЛЁР м. Кіслата. Умагазіне купіла рзілёр, хацёла пачысьціць вбкны фзілёрам, каб шыбы блішчэлі. Рагозніца Маст.
ІЗНОЎКУ прысл. Зноў. Якяяго ні гнала, сабака прышоў фзндўку. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ІКАВАТЫ прым. Заікасты. Нешта ты, сынок, )ікаваты стаў, мо спужаўся чаго. Уша Кар.
ІКЛО н. Ікол. ўіклд вырасла вялікая, зубаты наш паршўк. Кладнікі Іўеўск. ІЛЛЕВЫ (ільёвы) прым. Фіялетавы. Прывёзьлі ў магазін )ільёвую вэлну, надто люблю рльёвы цьвет. Кузьмы Іўеўск.
ІМБРАЖЭРАК м. Трохлітровы слоік. Пбўны рмбражэрак насыпала сахару, прыгатавала на варэньня. Сімакава Кар.
ІМЕННА прысл. Абавязкова. Бацька казаў, каб рменна ты быў у хаце заўтра зранку. Лугамавічы Іўеўск.
ІМПАТ м. Чадны пах. Як даў нёкі рмпатугалавў, дыкледва з хаты выкацілася. Старчаняты Іўеўск.
ІМПЕРАТАРКА ж. Гатунак ранняй бульбы. Гэты год рмператарка нешта саўсім малая парасла. Залесаўцы Навагр.
ІМРОІЦЬ незак. Імжыць. Цэлы дзень сёньня рмрбрць, яснага ні дачакаясься. Кракоўка Ашм.
ІМУЦЬМЁЦЬМЕ незак. Мець. Дзядзька рмўціме шмат дакумёнтаў, што быў на ва/нё. Міжэрычы Зэльв.
імшАрымец м. Імшарына. Глядзі, ня лезь у рмшарымец, a то ўтбпісься. Свайгіні Смарг.
ІМШЫН м. Жалобная малітва. Наша баба казала тату, што трэба закупіць за маму ]імшын. Пагараны Гарадз.
ІМЯЛА ж. Звязка галінаў з лісцем. Хвастанўла рмялом разок карбву, каб добра хадзіла ў полі. Лелюкі Іўеўск. інАгдай прысл. Некалі. ўінагда) такія марныя былі ў нас ураджар, хоць людзі пёкліліся вельмі на ceajix палдсках. Кемелішкі Астр.
ІСКВА I ІСКВА ж. Асака. Дзе ж табе будзя тлўстая карбва, калі adnoj jiскваў кармілі. Панарцы Астр.
ІСКРАМЕТ м. Бліскучасць. Такі белы сьнег і сбняіко, што на гэты ]іскрамёт аж пазіраць нёльга. Шылавічы Слон.
к
КАБАНІНА ж. Сала з прорасцю мяса. Заскварым суп кабанінаю, то будзя дббра. Загор'е Кар.
КАБАСЬ м. Парсюк. Куды зьнік наш кабась?Нехта ж выпусьціўягоза варбты. Дзягенева Астр.
КАБЛЎК м. перан. Дужка ў кошыку. Каблукёў кдшыку рббяць з арэшыны, яны гнўткія. Каробчыцы Гарадз.
КАБЫЛ КА ж. 1. Пятля з тоўстых нітак, у якую ўводзяць ніткі асновы. Ты дарабіўсе кабылкі, каб было як у нічальніцыўвддзіць. Міхайлоўшчына Ашм. КАБЫЛКА ж. 2. Радоўка жоўта-рудая. Назьбірала поўны кош кабылак, прыгатўю на вячэру. Нача Вор.
КАВАЛЁРСКІ прым. Халасцяцкі. Пбр дзям на танцы, гэта ж апбшні Юзіка кавалёрскі вёчар, доўго ён хадзіў кавалёрам. Сабаляны Гарадз.
КАВАРОДАК м. Калаўрот. Даўнё) усе на каварбдку пралі, кавародак нават і цяпёр недзя на гарэ валяяцца, бо не прадзем ужо. Бершты Шчуч.
КАВАЦЬ незак. Кукаваць. На бярбзе зязюля кавала, цяпло ўжо будзя, зязюля куё, цяплд нясё. Міжэрычы Зэльв.
КАВЁНЯ ж. Качарга. Мама выграбая кавёня) жар з пёчы. Догі Шчуч.
КАВЭНЧЫЦЦА незак. Вазіцца./ш нядаёсьць табе кавэнчыцца з гэтымі дзёцьмі. Сураж Іўеўск.
КАВЭНЧЫЦЬ незак. Няньчыць.
Франўся пабёгла на фёрму, пакінула мужыка з малым, xaj кавэнчыць сам трбхі. Каробчыцы Гарадз.
КАВЯРТОК м. Вір. У нас у кавярткў ўтапіўся малады хлбпяц, выцягнулі, але ўжо ні аджыў. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
КАГАТА ж. Капец. Кагадзё зрабілі кагату кагалам, усякую работу кагалам лягчэ) рабіць. Саленікі Кар. кагАціць незак. Закрываць у капец.
Трэба]сьці буракё сёньня кагаціць на пблі. Ханявічы Свісл.
КАГАЦЬ незак. Гаварыць. Ты кагала ўчора, што паёдзяш з намі. Казіміроўка Гарадз.
КАДАЎБА ж. Доўбня. Кадаўбб) бі па абухў, то раскбляш гэта палёна. Макараўцы Бераст.
кАдаўба ж. Бетоннае кальцо ў калодзежы. Мы зрабілі дзёсяць кадаўбаў для калддзеся. Паўлава Слон.
КАДАЎБЁШКА, КАДАЎБКА, КАДАЎБНІЦА ж. Бочка. Люда, памы) кадаўбёшку, у яко] гуркё салілі. Турэц Кар. Цэлы дзень мела рабдту з кадаўбкаў пакуль чысто памыла. Бубны Гарадз. Трэбо наладзіць кадаўбніцу, бо рассдхлася. Юшкавічы Свісл.
КАДЗЁ прысл. Нядаўна. Тата кадзё прышбў дадому з лесу. Машэвічы Кар. КАДЛУБЁЦ м. Кубелец. Тата, закры] кадлубёц, каб сала ні зьёлкла. Кемейшы Вор.
КАДОБКА ж. Вядро. Прынясі вады ў кадббцы і палёяш гуркі. Паперня Лід.
КАДОЎБ м. Крынічка. Нашы піянёры зна)шлі ў лёсе маленькі каддўб, усе потым бачылі яго. Міжэвічы Слон.
КАДУБЁЛЬЧЫК м. Люстра. Трэба прасіць элёктрычка, каб паправіў кадубёльчык гэты, a то нямджна сьвятла ўключыць. Салтанішкі Вор.
КАЖАКРЫЛ м. Кажан. Днём кажакрылы сьпяць у адрыне, учапіўшыся за лаціну, а як сьцямнёя вылятаюць. Мігова Гарадз.
КАЖАНЁЦЬ незак. Худзець, слабець. Парасяты на зіму ні варта завддзіць, парасяты зімб) ні растўць, а кажанёюць. Мігова Гарадз.
КАЖДРЫНКА ж. Пінжак на аўчыне. Для мяне, старбга, каждрынка рэч незамённая. Дубатоўка Смарг.
КАЖУРАНЫ прым. Скураны. Мне было цёпло, бо надзёла кажураную камзэльку. Стараўшчына Шчуч. казА ж. 1. Крэмень красаваць агонь.
Трэба было зна)сьці на полі казў, каб красаць агбнь, у полі сярнікбў ні абярэсься. Дзетамля Навагр.
казА ж. 2. Маленькія санкі, якія падстаўляюцца пад канец бервяна пры вывазе доўгага бярвення. Цяпер ужо казы ні ў кога німа, бо лес машыны вывозяць цяпер. Кладнікі Іўеўск.
КАЗА ж. 3. Недажаты кавалачак жыта на полі. А хто тут жаў? Чамў каза ста)іць, га? Лапеніца Ваўк.
КАЗАКІ мн. перан. Малыя жучкі. Усе малыя жучкі ў нас завуць казакі, Kasaid бываюць, што плаваюць па вадзё. Каробчыцы Гарадз.
КАЗАНІК м. Вулей на падстаўцы. Пад грўшамі ў нас стаяць тры казанікі. Замасце Смарг.
КАЗАПАС м. Пастух коз. Местачкбвыя кбзы пасўцца на выгане, казапас у jix стары, добра напасуя. Шылавічы Слон. КАЗАЧЫНКА ж. Сукенка ў зборку. Я сваё) Галі пашыла чырвбную казачынку. Ятвезь Кар.
КНІГІ ОНЛАЙН
