Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
КУДЗЁНЬ м. Дзень. Такія ўжо кудні зрабіліся малыя, што нічдга ні зрдбіш. Палуды Ашм.
КУДЗІКА, КУЗІКА ж. Бручка. Угэтым гбдзя дудуць шмат кудзікі садзіць. Гуршчызна Іўеўск. (Гуршчына) КЎДЛА ж. зневаж. перан. Распусніца. Скруцілася Анюта, зусім кўдлаю стала. Пацавічы Маст.
кудлавАцца незак. неадабр. Дурэць, сваволіць. Такі вялікі хлдпяц, а з дзёцьмі кўдлаясься. Барава Іўеўск. кудлавАць незак. Рваць. Страхбыло глядзёць, як сабака кудлаваў ката на пдлі. Маскалі Маст.
КЎДРА ж. перан. Кустоўе. За вёска) у нас невялікая кўдра расьцё. Касцянева Шчуч.
КУДЫ-КбЛЬВЕК прысл. Куды-небудзь. Ты б вышаў куды-кбльвек пагуляў трохі, што ты ў хаце ўсё сядзіш і чытаяш. Малі Астр.
КУДЭМА прысл. Кудою. Кудэма мне пра]сьці тут бліжэ) да прысадаў? Забалацце Кар.
КУДЭРКАЦЬ незак. Забаўляць. Як прыдзя Ганя з хлбпчыкам, будзям яго кудэркаць. Падбалоцце Зэльв.
КУЕЎДЗІЦЦА, КУЕЎШЫЦЦА незак. іран. Вазіцца, марудзіць. Што ты куёўдзіўся дзень і нічбга не зрабіў з гэтым плбтам, радачкі яму ні дасі. Новы Двор Свісл. Маці патрдхі куёўшыцца каля печы і дббра, бо была надто слабая. Нагорнікі Дзятл. КУЖАЛЁВЫ прым. Саматканы з кужалю. Даўнё] усе шылі кужалёвыя сардчкі. Сухая Даліна Гарадз.
КУЖЎРКА ж. Безрукаўка на аўчыне. Адзёнь кужўрку, з раніцы хдладна, трэба берагчыся. Нязнанава Навагр. кузАка ж. Мошка. 3-пад падрўбы налазяць кузакі ў хату. Макараўцы Бераст.
КУЗЫНКА ж. Сваячка. Што за кузынка была ў цябе, ці не мужыкбва сястра? Заляшаны Ваўк.
КУКАБАКА ж. Палка, якою навіваюць ніткі ў кроснах. Кукабаку зрабіў ты заддўгую, трэба зрабіць крыху карацёў Каты Смарг.
КУКАЛЁВЫ прым. Светла-фіялетавы. Красбтка ў нас цьвіце кукалё' вым цьветам. Кукалкі Ваўк.
КУКОЛЬНІК м. Валачобнік. Пад нашым акном кукдльнікі сьпявалі. Саленікі Кар.
куксАн м. Чалавек без пальцаў на руцэ. У Андрэя бацька куксан, пальцы адарвала на лесапільні. Каты Смарг.
КУКЎЛА ж. Зязюля. Дзесь у садзе ўжо куё кукўла. Задваране Шчуч.
КУКЎШКІНЫ СЛЁЗЫ спалуч. Балотныя кветкі. На балбце мнбга кукўшкіных сьлёз расьцё. Гагарына Навагр. КУЛАГА ж. Халаднік. У лётні дзень дббра прыгатаваць кулагу. Цяглевічы Зэльв.
КУЛЁБА ж. Костка з кумпяка. Ужо мяса з’ёлі, засталася адна кулёба. Капцёўка Гарадз.
КУЛЁМА ж. Старэча. Гэта кулёма ]шла пасярбд вўліцы, ні чула, што машына гула, ледзь яе ні прыдавіла. Коцькі Дзятл.
КУЛЁНІК м. Запінка. Зашпілі кулёнік у рубашцы, нашто грудзіну паказваць. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы) КЎЛІ мн. Кастылі. Нбгі збалёлыя, то цяпер на кўляххаджў. Макараўцы Бераст. КУЛІСА ж. Бор, парослы мохам і папараццю. Сёньня ў кулісе, мабыць, шмат грыббў нараслб, дажджы npajшлі. Бабіна Гарадз.
КУЛЬДЫКНУЦЦА I КУЛДЬІКНУЦЦА зак. Кульнуцца. Трыма]ся добра за мянё, каб ні кулдыкнуцца ў сьнег. Варняны Астр.
КЎЛЬКАЦЬ незак. Спаць. Тво) хлбпчык моцна кўлькаў у лбжачку. Адэльск Гарадз.
КУЛЬМАНЫ мн. Бульбяныя клёцкі. Сёньня зварў вам кульманы на вечэру. Жукевічы Гарадз.
КЎЛЬША ж. Край складзенага сена на возе ці стозе. Гэта ж кўльша ў вас аб’ёхала, дрэнна злажылі сена, шкада вельмі. Лелюкі Іўеўск.
КУЛЮКАЦЦА незак. Гушкацца. Унь мая Галя і ваша малая Каця па)шлі кулюкацца. Новы Двор Свісл.
КУЛЯВЫ прым. Уухьгэяы.Пасьляхварббы Moj дзед зусім кулявы застаўса. Гожа Гарадз.
КУЛЯСА, КУНЮТКА ж. Палка з загнутаю ручкаю. На кулясу апіраўся, то
лягчэ) хадзіць. Каробчыцы Гарадз. Вось кунютка ляжыць. Мураваная Ашмянка Ашм.
КУЛЯСТЫ прым. Здольны куляцца ў паветры. Мы купіліўчора кулястых галуббў. Цянюкаўшчына Іўеўск.
КУМІЛЬГАНАМ, КУМІЛЬГОМ прысл. Хутка. Тата як прыстрашыў яго, то парйоў кумільганам адгэтуль. Казіміроўка Гарадз. Хлопчыкі кумільгбм паляцёлі на шашў. Уша Кар.
КУМПЁЙ м. Скнара. Яго бацька быў кумпёў быў вялікі скрында. Коцькі Дзятл.
КУМЯШ м. Густы суп. Еж кумяш, старць на пліцё, яшчэ гарачы. Цяглевічы Зэльв.
КЎНА ж. Куніца. Павадзілася кўна да курэ), спасу німа, дзярэ ўсіх. Макараўцы Бераст.
КУНАТЫ прым. Вастраверхі. Унь відаць адсюль кунатыя вярхі ёлак. Чэхі Астр.
КУНДАЛІХА ж. Кудлатая жанчына. От гэтая кундаліха, век жыве і не прыбярэцца як людзі, валасы ні прычэша. Крышылоўшчына Кар.
КЎНДЗІЦЬ незак. Паліць у печы. Сёньня трохі кўньдзіла ў хаце, каб цяплёі было. Нізяны Ваўк.
КУНДОБІЦЬ незак. груб. Біць. Ён жа самастаяцяльны чалавёк, ні будзя кундббіць жбнку, будзя дббра жыць. Задваране Шчуч.
КУПАВАЦЦА незак. Сыходзіцца ў цане. Бачыш, купўюцца за шафу, зараз прывязўць дахаты. Магуны Вор.
КУПЁЛА ж. Сажалка. У нас ля купёлы квёткі расьлі да вбсяні. Догі Шчуч.
КУПЁЛІШЧА н. Пляж. Пб)дзям сёньня на купёлішча пад вечар, пакупаямся. Прывалка Гарадз. (Прывалкі) КЎПІСКА (кўпіско), КЎПІШЧА н. Куп е. Адно кўпіско на балбці, німа як касіць. Макараўцы Бераст. Гоўца на кўпішчы пасўцца. Каробчыцы Гарадз.
КЎПІСТЫ прым. Шыракаплечы. У нас у сям’іўсе мужчыны такія кўпістыя. Цянюкаўшчына Іўеўск.
КУРАЙКА ж. Капцілка, кураўка. Цяпер ні паляць кура]кі, кура)ка капціць надто. Прывалка Гарадз. (Прывалкі) КУРАЛЁМ прым. Дагары нагамі. Паляцёў са стбга куралём, але нічога ні паламаў, ногі цэлыя. Дакудава Лід.
КУРАНКА ж. Вяндліна. Смашная куранка ў нас гэты год удалася. Боркі Маст.
курАпа ж. Палявая жаба. Як сядзіць гэта курапа ў разбры, аж страх пазіраць на яе. Хацькоўцы Ваўк.
КУРАСАДКІ I КУРАСОДКІ мн. Планкі на драбінах воза. У дардгу налажылі сёна аж да курасбдкаў. Падгаі Ашм. КУРАТНІК м. Павозка з будкаю. Ганўчнікаў куратнік, мусі, поўдня стаяў на дарбзе. Залесаўцы Навагр.
КУРАЧНІК м. 1. Збітыя трохкутныя драбінкі, якія кладуцца зімою на сані. Пастаў на сані курачнік, будзя ямчэ) ёхаць. Крычнікі Іўеўск.
КУРАЧНІК м. 2. Зімні вазок. Вазьмі каня ды папрасі, каб далі курачнік, а не прдстыя сані. Саленікі Кар.
КУРАЧЫ прым. Курыны. Прышоў у лес, бачыць, старць хатка ў лазё на курача) назё. Тупічаны Ваўк.
КУРДЗЮК, КУЦЮК м. Свіны трыбух, начынены мясам. Курдзюк высахня на сонцы, іягоможна ёсьці Кайшоўка Кар. КУРДЎПЕЛЬ м. Малы ростам мужчына. У Зосі мужык такі курдўпель, але бяскбнца дббры. Асташын Кар.
КЎРКА, КУРОПКА ж. Курапатка. Учора кўрак у лесе бачыў, яны хаваюцца ў сьнег. Качаны Маст. Сёньня mama застрэліўтрыкурдпкі. ЦвербутыЛід. КУРК6ЎКА ж. Паляўнічая стрэльба з курком і затворам. У мяне куркбўка добра б’е. Морына Іўеўск.
КЎРНІК м. Прылада падкурваць пчол. Ложаць патрухў ў сярэдзіну кўрніка,
падпальваюць і кураць пчол. Сонічы Гарадз.
КУРНЮШКА ж. Газнічка. Ранёў лямпаў з шклом. ня мёлі, а былі ў нас курнюшкі. Падгаі Ашм.
КУРОЖЫЦЬ незак. Згінаць. Гэтая нарасьць на сьпінё адно курбжыць чалавёка. Загор’е Кар.
КУРОСАДНІК м. Курасадня. Курыўжо пасёлі на курбсаднік, томожна]іхзачыніць. Гуршчына Іўеўск.
КУРПАТЫ прым. Сутулы. У дзядзькі Сымдна сваяк не)кі курпаты. Юрчуны Астр.
КУРСАТКІ мн. Драбіны ў возе. Трэба ўжо рабіць курсаткі да воза, a то тыярассыпаліся. Доржы Ашм.
КУРСЯ ж. Кормная свіння. Васька наш купіў здатную кўрсю. Манчыцы Свісл. КЎРТА ж. Ватоўка. Я сёдня кўрту кутла, то на раббту добра будзя хадзіць. Турэц Кар.
КУРЧАНЁ, КУРЧО, КУРЧЎК н. Куранё. У нас пятнаццаць курчанят вывялася. Гуршчызна Іўеўск. (Гуршчына) Аднб курчб задушылася. Міхайлоўшчына Ашм. Вы)шла ўсяго сем курчукбў з-пад куравбдкі. Ківанцы Вор.
КУРЧЫНА ж. Хлеў для курэй. Курчына ў нас вялікая, курам выгбдна. Краснае Бераст.
КУРЫНЫ мн. Чорныя парэчкі. У гэтым годзе добра ўрадзілі курыны. Татарцы Лід.
КУРЭЛЬ м. 1. Лямпа-газоўка. Занясі курэль на стол. Вялікія Свіранкі Астр. КУРЭЛЬ м. 2. Посуд падкурваць пчол. Схадзі да дзядзькі, пазыч курэль, бо бяз кураля пчолы заядўць. Налібакі Навагр.
КУСАШЧЫ прым. Куслівы. Уjix кусашчы сабака, ні пады]дзяш да хаты. Каробчыцы Гарадз.
КУСЛІЦА ж. Трускаўкі (клубніцы). У нас у гарбдзе расьце кусьліца на градах. Новы Двор Свісл.
КУСЦЁНЧЫК м. Кістка арэхаў. Тата прынёс з пяць кусьцёнчыкаў, мы елі гарэхі. Касцянева Шчуч.
КЎТНІК м. Чалавек, які жыў у чужых людзей, не меў сваёй хаты. Toj Сьцяпан кўтнікам акалбчваўся ўсё жыцьцё, свае хаты ня меў. Макараўцы Бераст.
КЎТНІЦА ж. Прамая кішка. У кардвы кўтніца нёшта крывавіць. Кладнікі Іўеўск.
КУТЎЛЬ прысл. Куды. Кутўль nojдзяш, Ганна? Кемейшы Вор.
КУТЫ мн. Агульная назва хутароў. Я жывў яшчэ на кутах, пакуль нас ні зьнёсьлі ў вёску. Красноўцы Лід. кухавАрка ж. Працаўніца на кухні. Мая баба была кухаварка/ у парцізанскум атрадзеўсю ва]нў. Алешкаўцы Шчуч.
КУХМАРЫЦЦА незак. Гатаваць ежу ў кухні. Агата вёчна ддўга кухмарыцца, яе трэба доўга чакаць. Пліса 2 Навагр.
КЎЦА ж. Авечка з кароткім хвастом. А ў катдры бок сёньня кўцы пагналі? Руда Яварская Дзятл.
КУЦАВАЦЬ незак. Тармасіць. Хваціць табе куцаваць малбга, a то ён зараз будзя плакаць. Валынцішкі Вор.
КУЦІНЯЦЦА незак. Шчыпацца. Сядзіць і куціняяцца тут, ідзі лепш дадбму. Ківанцы Вор.
КЎЦМЫ мн. груб. Зблытаныя валасы. Прычашы ты свае кўцмы, бо страх глядзёць, ходзіш ні расчэсаная. Турэц Кар.
КУЦЎ-КУЦЎ выкл. Словы, якімі клічуць авечак. Куцў-куцў, авёчачкі, воўк за гардю,яж чапялдю, воўка ні баюся, кіям убаранюся. Матылі Шчуч.
КУЦЯВАЦЬ незак. Святкаваць куццю. Цётка з дачкб) Маня] прышла куцяваць да нас. Уселюб Навагр.
КЎЧКА ж. Вялікі сноп лёну, звязаны пасля вылежвання. Зьвязала ўжэ пяць кўчкаў ільнў. Бершты Шчуч.
КУЧКАВАЦЬ незак. Звязваць у кучкі, згортваць у кучкі. Брыгадзір сказаў кучкаваць канюшыну. Лабзова Маст. КУЧМАТЫ прым. Са збітаю поўсцю. Увёсну гоўцы кучматыя выхбдзяць у поля, jix памыюць, пастрыгўць, тады яны цыгатыя пасўцца. Сонічы Гарадз. КЎЧНА прысл. Групкамі. Малыяхлапчукі кўчна пасёлі каля рэчкі, чакалі, калі сталыя хлопцы пдідуць адтуль. Касцянева Шчуч.
КУШНЁРКА ж. Мехавая шапка. Бацька наклаў новую кушнёрку і паёхаў у Карэлічы. Загор’е Кар.
кшон м. Хрэн. Хоць гбркі кшон, але яго ўсе любяць з халадцбм есьці. Каробчыцы Гарадз.
КЯЎКА ж. Галка, каўка. Во кдлькі кяўкаў панасёла на плот. Яцыны Астр.
л
лабазА ж. Галіны. Лабазў ачышчаюць ад дрэва, яе спальваюць. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
ЛАБАЗІЦЬ незак. Невыразна гаварыць. Наша Вдлячка ўжо нешта лабазіць, а што ні разьбярў. Галываны Ашм.
ЛАБАН м. Бязрогая карова. Наш лабан ужо прышбў з пбля. Буцілы Лід.
ЛАБАС м. Куча. Натрэсьлі цэлы лабас, павязём заўтра прадаваць яблыкі. Крычнікі Іўеўск.
ЛАБАХТАР м. зневаж. Ілгун. Хдчаш ты яшчэ слўхаць, што табе гэты лабахтар пляцё? Вараны Бераст.
ЛАВЎЧКА ж. Вулей для прываблівання пчол. Лавўчкі нашы нехта паскідаў, пчол там не былб. Урцішкі Іўеўск. ЛАВЎШЧЫ прым. Спрытнылавіцьмышэй. У нас лавўшчы кот, добра лапая мышэ). Прывалка Гарадз. (Прывалкі) ЛАГА ж. Брус, да якога прыбіваецца падлога. Калі ты мне лагі прывязёш, няма на што падлдгу класьці? Сонічы Гарадз.
КНІГІ ОНЛАЙН
