Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
НАБУНТАВАЦЬ зак. Наблытаць. Набунтаваў ён з гэтымі мяхамі, невядбма, чые дзе мяхі, дык няха/ разьбіраяцца цяпёр. Рыбакі Смарг.
НАБУРАЦЬ незак. Нагаворваць, падбухторваць. Маці ўсё набурая Majzo Вбсіпа, цяжка мне яму дагаджаць. Дзяк Ваўк.
НАБЎЧЫЦЦА зак. неадабр. Сярдзіта паставіцца да каго-небудзь. Чаго ты набўчыўся на мяне, што я табе зрабіла? Сямёнавічы Дзятл.
НАБЫДЛОВАНА дзеепрым. Дойная. Наша карбва шэсьць мёсяцаў ці сем бывая набыдлдвана, тады ядзім малакд, і зноў ні дорцца. Каробчыцы Гарадз.,
НАБЫДТА (набыдто) часц. Быццам. Казала цётка, набыдто так яно і быць павінно. Вараны Бераст.
НАБЭЧЫЦЦА зак. Заганарыцца. Глядзі, як набэчыўся Тэклін сын, крўкам носа ні дастаць. Плёткі Шчуч.
НАВАГРАДКІ прым. Навагрудскі, наваградскі. Наваградкія бўлкі смачнё]шыя за нашы пякўць. Крышылоўшчына Кар.
НАВАЛОКА ж. Бурка, доўгае адзенне з саматканага сукна. Moj чалавёк пашыў сабе новую навалбку, вельмі добра ў дарбгу навалбка гэта. Сінькі Смарг.
НАВАЛЬНІК м. Гульня ў хованкі. У нас дзёці вёчарам часта гуляюць у навальнік. Вярэйкі Ваўк.
НАВАЛЬНЫ прым. Моцны, ВЯАІКІ. Учора )шоў навальны дождж, пасля дажджў )дзе вада навальная. Макараўцы Бераст.
НАВАРАЦЬ ж. Гушчыня, воблака. Нічбга ні віднб, навараць туману ўсё зацягнўла. Зарой Дзятл.
НАВАШАВАЦЦА зак. Пацягаць штонебудзь цяжкае. За дзень навашаваўся гэтых мяшкбў, аж рук ні чўю. Зенявічы Навагр.
НАВАШАВАЦЬ зак. Накласці, набраць. Сёлета я навашаваў сёна, на цэлу зіму, карбвя старчыць. Казіміроўка Гарадз. НАВЁЛЕ прысл. Удала, добра. На вясёльлі было навёле, а прышла дахаты, аж мая Сбнячка ўжо заснўла, баба яе даглёдзяла. Каробчыцы Гарадз.
НАВІДАВОКУ, НАВІДКЎ, НАВІДОКУ прысл. Блізка, на вачах. Лес у нас навідавбку, пабяжыш па грыбы і прынясёш што-небудзь. Варакомшчына Дзятл. Калі ў цябе малоя дзіця, яго трэба заўсёды трымаць навідкў. Галубы Маст. Добра, што кустэ тут зьнясьлі, хоцьуся вёска цяпер навідбку ляжыць. Саленікі Кар.
НАВІСА ж. Верх баханкі хлеба. Дббра вымясіла хлеб, цяпер садзі сама, рабі дббрую навісу, каб была гладкая. Загор’е Кар.
нАвісь ж. Галлё. Пасядзім трбшкі пад гэта) навісьсю, ні так пячэ слбнца тут. Нагародавічы Дзятл.
НАВІЎКА ж. Вялікае верацяно, на якое звіваюць пражу. У мянё ўжо старць цэлая навіўка, трэба зматаць. Пруды Гарадз.
НАВбЙЧЫК м. Пярэдні вал у кроснах. У мяне не было дббрага навбічыка, але мнбга палатна наткала. Кавалі Бераст.
НАВОСНІК м. Жалезная планка, якая прыціскае атосу з аглобляю да кола. Навбсьнікі прымацбваны да ручак перадка налюшнянкамі. Гольні Бераст.
НАВОТЛЯ прысл. 1. Наводмаш, наводліў. Hi падыхддзь да мяне біцца, бо я сам яг дам навбтля, дык і сядзяш, лепш ні чапаўся. Д&зруулл Іўеўск.
НАВОТЛЯ прысл. 2. Наадварот, не так, як трэба. Усёў цябе вы]шла навбтля, бо робіш ты абы-як, абы з рук. Лелюкі Іўеўск.
НАВбТНЫ прым. Незнаёмы. Я бачыла, па)шоў некі навбтны чалавёк да вас. Калеснікі Бераст.
НАВЬІВАРАЦЬ прысл. Навыварат. Адзела сваю швэдру навывараць, бо сьветуўхаце не было. Галубы Маст.
НАВЫВІЖОЎВАЦЬ, НАВЫШПІГОЎВАЦЬ зак. неадабр. Дазнацца, выведаць. Ты ўжо навывіжбўваў, дзе што ў jix рббіцца. Буйкі Дзятл. Ну j сусёдка наша такая, што за ўсімі ўсё навыштгбўвая, а потым разьнясё па ўсё] вёсцы. Шылавічы Слон.
НАВЭДЛУГ прысл. У параўнанні. Што я табе скажу, твая нявёстка ўсё ж лёшпая і фа)нёрмая навэдлуг маё). Гольні Бераст.
НАВЭРЗАЦЬ зак. Наблытаць. Oj, як ты мне тут навэрзала, я нічога ні па]мў, яг дале] вязаць. Навасады Вор. НАВЮТКІ прым. Зусім новы. У цябе касьцюм навюткі, але ж ты яго так запэцкаў, хутчэ) пачысьціць трэба. Біскупцы Лід.
НАВЯЗАЎШЫ дзеепрысл. Звязаўшы пруткамі. Я такіх швэдраў, як у магазіне, сама сва)імі рукамі навязаўшы. Урцішкі Іўеўск.
навярАпіцца зак. Напаткацца. Яны мне ні патрэбны тыя зладзёр, але калі навярапяцца, то ні будуць гэтаму рады. Шылавічы Слон.
нагабАцца зак. Сустрэцца дарэчы. Якраз нагабаўся мне прадсядацяль наш, то папрасіла яго дазвдлу паёхаць на дзен да дачкі, кабза мяне папрацавала суседка. Мірклішкі Смарг. нагАдак м. Напамін. Hi кажы ты мне аб дачцы, гэты нагадак рве мне сэрца, як яна там. Клевацішкі Астр. НАГАЛАС прысл. Голасна. Сынок, я прашў, каб ты чытаў нагалас, што вўчыш. Лагады Шчуч.
Н АГАЛIК прысл. На голую зямлю. Мароз на дварэ, але сьнёгу німа, нагалік ні паёдзяш, растрасё. Загор’е Кар.
НАГАЛЯШКІ прысл. Нагала. Сёньня так гбрача, што j нагаляшкі дўшна. Дубна Маст.
нАгдысь прысл. Нядаўна. Нагдысь прыхбдзіў на нас Піліп, каб вілак пазычыць. Сянежыцы Навагр.
НАГЁЛДЗІЦЬ зак. неадабр. Наманіць. Алесь вам тут нагёлдзіў німсі ведама што, а вы ўжо іўзрадаваліся. Гудзінішкі Вор.
нагібАць незак. Нахіляць. Hi нагіба] нізко галіну, a то палбміш. Мікелеўшчына Маст.
НАГІНКАМ прысл. Нагнуўшыся. Што ты хбдзіш нагінкам, як стары дзед. Нагорнікі Дзятл.
наглАдка прысл. Канчаткова. Xaj усе ідўць, а я нагладка кажу, да вас нікблі ні najdy. Клінчаны Гарадз.
НАГЛЁДАМ, НАГЛЕДКАМ (наглядка м) прысл. Сочачы здалёк. Як мы варбчаліся назад у парцізанскі атрад, Moj mama )шоўза намі наглёдам аж да лёсу. Кальчычы Кар. Мнё/шы хлбпяц нагледкам па/шоў за тымі людзьмі. Цацкі Лід. Дзёці jdyub нарэчку, а стары за jiMi наглядкам, каб чаго ні сталася. Крапіўніца Свісл.
НАГЛбВАК м. Галоўка грабель з зубамі. У граблях зламаўся наглбвак, трэба насадзіць нбвы. Загор’е Кар.
НАГЛЫ прым. перан. 1. Круты. Бёраг тут наглы, глядзі, ні зваліся ў рэку. Купіск Навагр.
НАГЛЫ прым. перан. 2. Нечаканы. Наглы дождж прагнаў нас з поля, перапыніў усю раббту. Гожа Гарадз.
НАГЛЫ прым. перан. 3. Здосны, люты. Такога наглага сабаку прыўёў, што нікбга блізка ні падпуская. Вострава Слон. наглыкАцца зак. Напіцца. Наглыкалася вады ўвблю, цяпер ірабіць можна. Дакудава Аід.
НАГЛЕ (нагля) прысл. Надта, вельмі. Наша нагля малёнькая корба, цяжко воду выкрўчваць. Дзяк Ваўк.
НАГЛЯНУЦЬ зак. Праведаць. Ты там, Марыся, наглянь разам і на маё дзіця. Вугольнікі Шчуч.
НАГНОМ прысл. Нагбом. Чаму ты п’еш нагнбм, вазьмі кружку і натся як сьлед. Бачанцы Ваўк.
НАГРЎДНІК м. Цёплая безрукаўка. Паддзёла нагрўднік пад швэдар, цяпле/ будзя на полі рабіць. Залозкі Навагр.
НАГЎРБІЦЬ зак. Намесці гурбы. Як падняўсё вецяр, то во як нагўрбіло сьнегу, ні npajcwii. Загор’е Кар.
НАДАЛОНЧЫЦЬ зак. Залатаць рукавіцы. Трэба рукавіцы надалбнчыць, najdy рубаць дровы, на дварэ мароз вялікі. Рыбакі Смарг.
НАДАЛЎЖЫЦЬ I НАДАЛУЖЫЦЬ зак. Пажыць добра. 3 гэта] капё)кі, што бярэш за гарбдніну, ты не надалужыш, трэба рабіць у калгасе, гэта ўжо вёрная справа. Каняўцы Зэльв.
НАДАРЭМНА (надарэмно) прысл. He ў час. Надарэмно схадзіў, ні было швагра дома. Прывалка Гарадз. (Прывалкі) НАДАРЭНДЗЕ прысл. Навідавоку, пад рукою. У насусёнадарэндзе, ні трэба далёка хадзіць. Зноскі Ашм.
НАДАСЬ прысл. Нядаўна. Надась да нас прыхбдзіў агранбм, запрасіў паглядзёць разам, як лён падымаяцца. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы) НАДАЎБА м. і ж. груб. Незгаворлівы, упарты чалавек. Казімёр такая надаўба, што з }ім ніяк дагаварыцца нельга. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы) НАДАЯДА м. і ж. Дакучлівы чалавек. Адыдзіад мяне, надаяда ты, які ж надаядны, Moj хлотык, усё каб на руках быць. Прывалка Гарадз. (Прывалкі) НАДАЯДНА прысл. Дакучліва. Надаядна нам сядзёць, шцдзямляпш дахаты. Сонічы Гарадз.
НАДГРЎЗАЧКІ мн. Кавалачкі. Упала ў мяне міска, разьбілася на надгрўзачкі, цяпер німа ў што картбплю драць. Ясенавіца Ваўк.
НАДЗЁЦЬ зак. Начыніць фаршам. Трэба на сьвята надзёць гўску. Каробчыцы Гарадз.
НАДЗІКЛІ прысл. На ветры. У нас у хаце заўсёды хбладна, бо старць яна надзіклі. Баравікі Слон.
НАДЗЯВАЦЬ незак. Начыняць фаршам. Кўрыцу надзявала макарднамі з пячднкаў Каменка Навагр.
НАДЗЯВАННЕ н. Фаршыраванне. Шмат на вясёльлі яны надзяваньня зрабілі, і гўсі і качкі былі надзяваныя. Залясоўшчына Іўеўск.
НАДЗЯГЦЯРЫЦЬ зак. Намазаць дзёгцем. Moj як надзягцярыць боты, то ні прадыхнуць у хаце. Лукі Кар.
НАДЗЯНЬКІ прысл. Адпачынак у свята. Добра падрабілася, цяпер схаджу да Юлі надзянькі. Валынцішкі Вор. НАДКОСНІК м. Брат маладой, які бярэ ў маладога выкуп за касу нявесты. Надкбсьнік узяў у Хведара многа грбшы за касў, колькі было, усе вытрас. Сялец Лід. НАДМАПЛЬНІК м. Помнік. У нас паставілі парцізанам надмагільнік, дзе яны пахаваны. Міжэвічы Слон.
НАДбБРЫЦУ прысл. На правы бок. Што гэта ў цябе сукёнка на ліхі бок надзёта, надзень наддбрыцу. Мядзюны Ашм.
НАДОВЕЧЫ (надовячы) прысл. Нядаўна. Надбвячы браціха бедавала, што без старбга цяжко. Парфёнавічы Маст. (Парфенавічы)
НАДбДНІЦЫ прысл. На світанні. najdy ўжо дахаты, заўтра надддніцы трэба уставаць. Чапунь Іўеўск.
НАДбЛЬНЫ прым. Нізінны. Каля балота растуць у нас надбльныя бярэзьнікі. Ханявічы Свісл.
НАДОЎ прысл. Даўно. Надбў да нас прыягджалі дзёці Малінікі Шчуч. (Маліннікі)
надрАнкам прысл. Перад світаннем. Moj Павал najiuoy у лес яшчэ надранкам. Гожа Гарадз.
НАДРЫВА ж. Навес захоўваць дровы. У надрыве дроў ні палёнца. Сухінічы Маст.
НАДСПРАМІК прысл. Напрасткі. Ты паёдзяш на мост, а я najdy надспрамік. Старое Сяло Зэльв.
НАДСЯДАЦЦА незак. Напружвацца, старацца праз меру. Hi вельміўжо ты надсяда)ся над гэта) раббтаю, a то здардўя ж німа. Мігова Гарадз.
НАДУБЕЛЬ м. Гэбель выбіраць канты ў дошках. Назыч, сусёдзе, мне CBajzo надубеля. Негрымава Навагр.
НАДУБЁЦЦА зак. Намерзнуцца. Ідзі пагр^ся, a то надубёлася на гэта] картбплі, пакуль яе звдзяць. Замасцяны Шчуч.
НАДУМЫСНЕ прысл. Знарок. А ён гэта ўсё надумысьне робіць. Трокенікі Астр.
НАДЎНДЗІЦЦА зак. іран. Насмактацца (пра грудное дзіця). Як надўндзілася наша малая, дык усю ноч спала. Васілевічы Слон.
НАДЎТА прысл. Сярдзіта, насупіўшыся. Чаго ты сядзіш так надўта, хто цябе ўгнявіў? Вензавец Дзятл.
НАДЎЦІК м. Пануры чалавек. Moj чалавёк надўцік, слова ад яго ня выцягняш, як без’языкі. Мягавічы Іўеўск. НАДФЕЛЬ м. Маленькі напільнік. Надфелям робяць дзе ў недастўпных месцах. Касцянева Шчуч.
НАДЫБАЦЬ зак. Натрапіць, сустрэць. Як дзе надыбаю такўю шапку, то мусдва куплю. Любары Лід. нАдысь прысл. Нядаўна. Я надысь на балдта хадзіў, уюндў прынёс. Трокенікі Астр.
НАДЭБАЦЦА зак. Нахадзіцца. Я ўжо так надэбалася, што ні ўстану з месца. Машэвічы Кар.
НАЁЖЫЦЦА зак. перан. Насцярожыцца. Наш дзед дббры стораж, усё пачўя, цёнгля як наёжыцца, і прасядзіць цэлу ноч. Гейстуны Ашм. нажАрыць зак. Напаліць.Ну сёньня печку нажарылі, ні датуліцца, будзя цёпла спаць. Урцішкі Іўеўск.
КНІГІ ОНЛАЙН
