Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
НАЖЛЎГДЗІЦЦА зак. груб. Моцна напіцца, нажлукціцца. Так нажлўгдзіўся вады, ажно жывот баліць. Лозкі Дзятл.
НАЖНІЦЫ мн. Панажы ў кроснах. Нажніцы хутка зьмяняюцца пад нагамі, як тчэш. Валэйшы Вор.
НАЖОНДЗЕ н. Прыгатаваная ежа. Пада] мне якога наждньдзя, каб перакусіць. Зенькаўцы Зэльв.
НАЖОР м. Вада пад веснавым снегам. У лесе без гумбвых ботаў цяпер ні про)дзяш, бо кругбм нажбры там. Старчаняты Іўеўск.
НАЖЎТКА ж. Жакет. Нажўтку новую пашыла, бо старая знасілася. Пагародна Вор.
НАЖЭНКІ мн. Нажніцы. Hi магу скрб)іць сабе кашўлі, пазыч мне, Дарка, нажэнкаў, мае зусім тупыя. Міхайлоўшчына Ашм.
назАдзе прысл. Ззаду. Сядзем назаде, там цяплё) бу'азя нам. Плябанаўцы Ваўк.
НАЗАЛЁЛЫ прым. Надакучлівы. Гэта Марыля такая назалёлая, прыдзя і сядзіць, а мне трэба ўхбджвацца. Варонча Кар.
НАЗАРАК прысл. На наступны год, налета. Moj Валік назарак по)дзя ў шкблу. Клінчаны Гарадз.
НАЗАТАКРОК прысл. Пазалетась. Назатакрбк зімы амаль не было, цяпло стаяла ўсё. Стукалы Маст.
НАЗАЎСІМ прысл. Назаўжды. Moj зяць назаўсім ужо з Bojcxa дахаты прышбў. Багданаўцы Шчуч.
НАЗВІСКА н. Прозвішча. Hauiaj Станіславаўны цяпер назвіска Якубцэвічэнка. Караняты Астр.
НАЗДЗЁК, НАЗНАРОК прысл. Знарок. Гэты хлдпчык вельмі ўпарты, што яму ні загадаяш, то ўсё зробіць назьдзёк. Янавічы Навагр. Алежхлбпяц такі, што робіць назнарбк. Касілы Маст.
НАЗЛОМ прысл. Назло, шкодна. Hi трэба рабіць назлбм, трэба рабіць, як загадана ў раббце. Старая Перавалока Слон.
НА ЗМЯРКЎ прысл. На змярканні. Ужо зусім на зьмяркў прыёхалі, то / добра, a то абначавалі б у дардзе адны. Шутавічы Смарг.
НАЗНАЙНІЦУ, НАЙЛІХОЎНІЦУ прысл. Навыварат. Надзёла кашўлю назна;ніцу і ні абачыла адразу. Міхайлы Свісл. Я учбра адзела сукёнку наўліхбўніцу. Мацюкі Шчуч.
НАЙІМЁННА прысл. Абавязкова. Прыхддзь да нас нармённа, вечарам ужо дагавбрымся, і Міша нармённа прыдзя таксама да нас. Гальшаны Ашм. НАЙЛЮБЁЙШЫ прым. Самы мілы. Moj Алесь быў у бацькоў наўлюбёішы сынок, бо дужа паважаў бацькбў. Голі Слон.
НАЙПОСЛЯЙ прысл. Пазней за ўсіх, найпазней. Нехта з вас наіпбсьля] прышбў і дзьвярэ) ні зачыніў, выстудзіў хату. Янканцы Ашм.
НАЙПЯРВЁЙ прысл. Раней, асноўнае. Наўпярвёі выгані кардву на ранкі, а тады пбўдзяш пасьпіш яшчэ трбхі. Лапухова Слон.
НАЙСЛАБАДНЁЙШЫ прым. Самы свабодны. Гэтыя чаравікі мне наўслабаднёўшыя, ні ціснуць, трэба ўзяць, буду насійь. Мілошавічы Слон.
НАЙСТРЫНЫ дзеепрым. Навостраны. Нож ні наістрыны, саўсім нічога ні рэжа, трэба на)стрыць яго. Лугавая Іўеўск.
НАЙЦІСЯ зак. Сустрэцца, здарыцца. Ты яшчэ, Тэклячка, ні старая, на)дзёцца j табе добры чалавёк. Лялюшы Вор.
НАЙХАРОШШЫ прым. Найлепшы. У нас наўхарошшы вазон лічыцца фікус. Навасёлкі Ашм.
НАКАЛПАК прысл. Завязаць хустку вузлом на патыліцы. Прыфранцілася
наша Міхаліна, хустку накалпак завязала. Шылавічы Слон.
НАКАЛТАНІЦЬ зак. груб. Набіць. Чаго ты тут стафш, яшчэ накалтаняць цябе хлбпцы, што цікўяш за рмі на сенаваньні, ідзі сам рабіць з людзьмі. Некрашы Іўеўск.
НАКАНАВЯЗІЦЬ зак. Навязаць жывёлу. Дзядзька наканавязіў сваю карбву ля самага дому, каб мець на вбку. Міцькавічы Слон.
НАКАСАЦЦА зак. Прыстаць. Гэты Юрась, мусіць, хоча накасацца на тваю галавў, што па цэлых вечарбх не выхбдзіць з хаты. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
нАкасць ж. Няшчасце, бяда. Накасьць нёкая на]шла на яго, што захварэў і ляжыць цяпёр безнадзё)на. Гольні Бераст.
НАКАСЬ прысл. Наўскасяк. To ж ты накась прыбіў дбшку, трэба nanpdвіць. Касцянева Шчуч.
накатлавАць зак. перан. Назапасіць. Мыўжо накатлавалі сена і салому да зімы, карбва будзя даглёджана. Апіта Іўеўск.
накашаліць зак. Нарабіць непарадак. Ужо так наш магазіншчык накашаліў, што j гаварыць німа чаго. Палонка Свісл.
НАКАШАРЫЦЬ зак. Вычысціць, памыць. Трэба б было нам хату накашарыць да сьвята, але німа каму, бо я слабая. Міжэвічы Слон.
НАКЁРЗАЦЬ зак. груб. Зрабіць абыяк. Трэба ж добра рабіць грады, якусе людзі рббяць, а ён нешта накёрзаў і па)шдў ужо. Пугачы Шчуч.
нАкідкай прысл. Накінуўшы на плечы. Hi пасьпёў як трэба пад’ёсьці, як накідка) узьдзёў халацік і пабёг да дзяцё) на вўліцу. Нагорнікі Дзятл.
НАКІДЎШКА ж. Пакрывала на падушку. Верчына дачкаусе накідўшкі сама павышывала. Мітраполь Навагр.
НАКІНУЦЦА зак. Абкрыцца. Трэба хутчэ) ісьці дахаты, бо дождж nojдзя, daj мне што трохі накінуцца. Мікалаеўшчына Слон.
НАКОКАЧКАХ прысл. На кукішках. Пакуль перабірала картбплю, сядзёла накбкачках, то ні разагнўся. Масаляны Бераст.
НАКОЛЫ-ІЫ прым. Даходлівы, прабіўны. Мішка ваш вельмі накбльны, усюды пасыіёя, як трэба. Пагарэлка Кар. НАКбЎТАЦЦА зак. Напіцца. Во накбўталася малака, цяпер ідзірабіць. Лозкі Дзятл.
НАКРУГА прысл. Вакол. Абабёгала накруга, абхадзіла, а цялўшкі свае ні нашла, мусіць, яна да карбў зьбёгла. Буцілы Лід.
НАКУЛЁШКАЦЬ зак. Злёгку набіць. Я цябе як накулёшкаю зараз, то будзяш знаць, як ні слўхаць бацькі. Васілевічы Гарадз.
НАКУРЫЦЬ зак. Напыліць. Накурыў ужо пяскбм аўтббус, што ні прадыхнўць. Палонка Свісл.
налАда ж. Рамонт. Стары Лявбн добра ладзіць боты, да яго ўсе прынбсяць наладу, рббіць сумлённа ўсё людзям. Морына Іўеўск.
налактАцца зак. груб. Напіцца. У гарачыню як налакталіся вады, аж жываты забалёлі. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
НАЛАПАМ, НАЛбПАМ прысл. Раптоўна, хціва. Як сталі яблыкі налапам рваць, то ўсе спалашылі. Падбалоцце Зэльв. Маё гўсі сядзёлі на надвбрку, а сусёдаў сабака налбпам на jix і задушыў адно гусянё. Лагады Шчуч.
налАпіць зак. Залатаць. Трэба налапіць кажўх, то яшчэ зіму панбсіш. Капачы Маст.
НАЛАПУШЫЦЬ зак. Нарваць. Цэлы падблак налапушыла яблык. Еўлашы Шчуч.
наластАжыць зак. Неакуратна нарваць. Унь дзёвачка сусёда наластажылабярэмя квётакў цябё на гарбччыку. Каменка Шчуч.
налАсціцца зак. Зрабіць гнёзды. Had найлым гумнбм шмат пліставак гэты год наласьцілася. Пугачы Шчуч. НАЛБА прысл. Нагбом. Чаму ты не мбжаш кбнаўку ўзяць, а п’еш налба. Хорашава Навагр.
налівАйка ж. Жоўтая сакавітая сліва. Наліва)кі заўсёды хўтка сьпёюць. Няцеч Лід.
нАлпа ж. Малпа. Чалавёк, як састарэя, тояк налпа станя, здаецца, што j маладым век ня быў. Гейстуны Ашм. НАЛЮШНЯНКА ж. Жалезны абадок, які прымацоўвае навоснік да перадка воза. Навбсьнікі да рўчак воза прымацаваны налюшнянкамі. Гольні Бераст. НА ЛЯТЎ прысл. Імгненна, не перастаючы рухацца ўперад. Наш шбфяр цібе на лятў падхдпіць на сваю машыну. Куляшы Шчуч.
НАМАГЧЫСЯ зак. Настояць. Як намджацца наш сусёд, то ўсё выянчыць, што яму трэба. Азяраны Дзятл.
НАМАЛІНЕНЫ дзеепрым. Напоўнены малінамі. У мянё дзёсяць банак старць трохлітровых на зіму, тры намаліняныя, а астатнія з яблыкамі. Налібакі Навагр.
НАМАНЎЦЬ зак. Намерыцца. Як наманўла дачка najcbtii на фёрму, то нічым неўтрымалі. Тупічаны Ваўк.
НАМАНЫ прысл. Наўгад. Вёцяр біў прама ў вочы, тормлі наманы, нічога не бачачы. Налібакі Навагр.
нАмарач ж. Дурман, одум. На маю дачку як намарач нарала, ні з кім у хаце ні гавбрыць, паёсьць і на раббтухутчэ). Тартак Астр.
нАмарзні мн. Планкі на капылах саней. Набілі намарзьні на капылы, прыладзілі рбзвальні і паёхалі за сёнам. Бершты Шчуч.
НАМАЦбВАНЫ дзеепрым. Натомле-. ны, набіты. Намацдваныя былі рукі ззамаладу, то цяпер жылістыя, як вярбўкі па jix пацягнутыя. Макараўцы Бераст.
НАМЁЛІСТЫ прым.Спорныпрымліве. Было жыта такоя намёлістая, што з мяха жыта два мяхё мукі прывёзьлі. Амяльнік Слон. (Амельнікі) НАМЁНЧАНА дзеепрым. Навостраная мянташкаю. Каса намёнчана, будзя добра касіць. Дзегцяры Шчуч.
НАМІТКА (намятка) ж. Цёплая хустка. Твая баба закухліла намятку і пашла на сялбўмагазін. Рагозніца Маст. НАМІТУСЬ прысл. У розныя бакі. Мая кбфта зьвязана намітусь: вочка направа, вочка налёва. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
НАМОНАЦЦА зак. груб. Стаміцца. Пакуль гардд ycej перакапаў, то намбнаўся. Пагараны Гарадз.
НАМУЛЯНІК м. Мазоль. Акруці ганўчу на нагу, бо наб’ёш намулянік. Бабіна Гарадз.
намутлявАцца зак. груб. Наесціся. Намутляваўся кашы, аж павярнўцца ні магў. Занявічы Гарадз.
НАМША ж. Памінкі. У нас заўтра намша, прыхбдзьця, бабанькі. Сураж Іўеўск.
НАМЫЗНІК м. Наморднік. Цялюк сьсе карбву, дыкмыяму намызьнік пашылі. Бастуны Вор.
НАМЭЦІЦЦА зак. Намерыцца. Кудыж ты намэціўсяпадацца? Гальшаны Ашм. НАНАЧКІ прысл. На цэлую ноч. Даўнё) хадзілі прасьці кудзелю наначкі, там і начавалі. Гнесічы Навагр. Трэба ]сьці наначкі коня] пааязіць. Мядзюны Ашм. НАНІЦ прысл. Навыварат. Бблясь хбдзіць па вўліцы, а камізэлька ў яго наніц. Пагародна Вор.
НАОТЛЯ прысл. Ад сябе, наводмаш. Hi лі набтля, бо каму на галавў нальёш. Галаўнічы Гарадз.
НАПАВІДОКУ, НАПАВІДКЎ прысл. На вачах. Малы нікўды ад мяне ні адхддзіў, быў напавідбку. Жалудок Шчуч. Напавідкў жыўшы, нічдга ні схаваяш ад людзёў Шылавічы Слон. НАПАДРОСТ прысл. Большага памеру, як трэба па росце. Пашьілі дзёвачцы пальто нападрбст, то на лёто будзя дббра. Загор’е Кар.
НАПАЗАЎТРА прысл. На трэці дзень. Напазаўтра ні адкладваў а )дзі сёньня да бабы, можа, яна хвбрая там. Трабы Іўеўск.
НАПАЛІЦЦА зак. Перахвалявацца. Дзіця як напалілася ад таго перапўду, то ні магло заснўць цэлу ноч. Загор’е Кар.
НАПАПЯРОК, НАПАПЁРАКІ прысл. Супраць. Табе нікблі не трэба рабіць напапярбк, сам пашкадўяш. Савані Свісл. Бацька ні любіць, калі маці гавбрыцьяму напапёракі Баравікі Слон. НАПАТКНЎЦЦА зак. Спатыкнуцца. Дахаты як )шла, напаткнўлася на нё)кі корч, нагу зрўшыла, і баліць нага, хадзіць цяжка мне. Майсеевічы Ваўк. (Маісеевічы)
НАПАТбЛІЦЬ зак. Задаволіцца. Цэлага быка зарэзаў, каб было смажанага і варанага, то ўсіх напатбліў на вясёльлі. Парэчча Гарадз.
НАПЯРВА прысл. Спачатку, найперш. Напярва зраблю парадак у хаця, a тады пасядзім з таббў Лішкі Бераст. НА ПАСЯДЗЁНЬКІ прысл. На вячоркі. Як пбідзя наша мама на пасядзёнькі, то не прыжджэш. Кайшоўка Кар.
НАПАШКІ прысл. Унакідку. Накладзі хоць напашкі камузэльку, будзя цяплё). Старынкі Шчуч.
НА ПАШЭЎКУ прысл. Пад рукою. Запалкі на пашэўку палажы, каб ні шукаць папбцямку. Каменка Шчуч.
НАПЕХАТЎ, НАПЁХТА, НАПЁША, НАПЯХОТУ прысл. Пешшу. Ужо што такі час гарббна чакаям, то за гадзі-
ну напехатў OajwM б дахаты. Жырмуны Bop. He npbijuioy аўтобус, дык напёхта]шла сем вёрст. Галімшчына Іўеўск. Па)шлі напёша, бо асаббўкі ні дачакаліся. Рыскі Гарадз. Усю дарбгу напяхдту рмоў, ніхто ні падвёз. Бубны Гарадз.
НАПІВАК м. Заробак. Дваццаць грбtuaj пры пдльскум быў мо) пёршы напівак. Майсеевічы Ваўк. (Маісеевічы) НАПЛАГЎНІЦЬ зак. Паналіваць. Пбўну хату вады наплагўніла, пакуль падлбгу памыла. Мір Кар.
КНІГІ ОНЛАЙН
