Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
Сьвітальная пара ўжо, збрка сьвітальная вышла. Чамяры Слон. свойчык м. Трубка скручанага палатна. Выткала была чатыры свб]чыкі, вынясла лётам перасушыць сваё свб)чыкі. Касцянева Шчуч.
СВОЛКА ж. Падоўжная бэлька ў гумне. Свблку ў гумнё паёў шашаль, трэба ндвую свдлку ладзіць. Касцянева Шчуч.
свяжАк м. Першы мароз. На сьвежакў наш дзед Сьвірыд заружавёў. Міжэрычы Зэльв.
свялб н. Чаранок. Трэба сьвялб на качаргў насадзіць. Загор’е Кар.
СВЯРБЎЧЫ прым. Які выклікае сверб. Сьвярбўчая жыжавачка сёла на назё. Калядзічы Ваўк.
СВЯТЛЯНКА ж. Сонцацвет. Напару табё сьвятлянкі, мо палягчая, бо ты зрўшылася. Буйкі Дзятл.
СВЯЦЁЦ м. Прылада трымаць лучыну. Яг Газы ў варзў не былд, то палілі лучыну, уставяць лучыну ў сьвяцёц і гарыць. Лелюкі Іўеўск.
свяцінны прым. Сонечны. Дзень такі сьвяцінны, што на пблі ня
ўтрымаяш нікбга ад гарачыні. Быстрыца Астр.
СЕ займ. Сябе. Для се ты ня будзь скупдю, еж, як налёжыць, дзёцям усягб хапая, ты се ў абіду ні дава.]. Кухары Маст.
СЕГАВАЦЬ (сягаваць) незак. Крычаць, лямантаваць. Чагб ты ў хаце сягўяш, сягавацьлепшулёсе, ідзіўлес і там сягўі сабё, каблюдзі ня чўлі. Пескі Маст.
СЕГЕНЬ м. Маўклівы чалавек. Унь, глянь, па)шбў Антбн, цэлы дзень як сёгень хбдзіць. Пескі Маст.
СЁДЖА м. Шмат грыбоў, якія растуць адзін каля аднаго. Пёршы раз убачыў такўю вялікую сёджу праўдзівых грыббў. Загор’е Кар.
СЁДЗЬМА прысл. Седзячы. Moj Ясь мбжа спаць сёдзьма, прывучыўся драмаць сёдзьма, як пільнаваў сад у калхбзе. Амбілеўцы Шчуч.
СЕДЛА н. Седала. Ідзі, Манячка, зачыні сёдла нанач. Буцілы Лід.
СЕДЛІЖАЦЬ (сядліжаць) зак. Пацяплець. Надто сабакі качаюцца па сьнёзе, напэўна сядліжая, ужб ж павінна сядліжаць. Шылавічы Слон.
СЕДНЯ ж. Сядзенне. Як стары чалавёк, то ні лёжня, ні сёдня ямў не ў смак. Ліпнікі Шчуч.
СЁЕВА (сёява) н. Сяўба. Узямлю кладзёцца сёява і адразу завбрваюцца сьляды. Мір Кар.
СЕЙ займ. Гэты. Cej дзень вёльмі цёплы. Кашалёва Навагр. (Кашалева) СЁЙВА (сёйво) н. Дробны дождж. Такбя сё)во, хоць слаббя, але прамачыла да званьня. Лелюкі Іўеўск.
сеймікавАць незак. перан. Радзіцца, меркаваць. Што вы там так дбўга се)мікаваліў брагадзіра? Ківанцы Вор.
СЁЙШЧЫК м. Сейбіт. Сёрмчыкі з самаго ранку сёюць гавёс сёялка]. Загор’е Кар.
СЕЛАВЫ (сялавы) прым. Сельскі, вясковы. Унь нашы селавыя гўсе на хўтар па/шлі, каб хаця там jix не пашкбдзілі. Пескі Маст. Дзяўчата з хўтара прыхбдзяць да сялавых. Рудня Свісл.
СЕЛЯВІК м. Жыхар сяла. Тут сабраліся нашы селявікё, ужб трбхі падуправіліся, то пасядзёць мбжна. Пескі Маст.
СЕЛЯДЭРА ж. Сырадэля. Мы з бацькам паёдзям касіць селядэру, усім даюць дзялкі на селядэру. Дубатоўка Смарг.
СЕНАВАЦЬ незак. Рабіць сена. Нашы ўсе з хаты паішлі сенаваць, пагбда дббрая, настала пара сенаваць. Стараўшчына Шчуч.
СЕНАВІШЧА н. Стог сена. Гэтае ўсё сёна злбжым у сенавішча. Сухмяні Гарадз.
сенажАрнік м. Ліпень. У нас на сенажарніку заўсёды сўшаць і звбзяць сёно ў стагё, бо дббра сўшыцца за дзень. Загор’е Кар.
СЁНЕЧНІК м. Сыпучы снег, які пранікае праз шчыліны ў халодныя будынкі. Усё замятае сёнечнік, пбўны хлеў сьнёгу нацярушыў. Уша Кар.
СЁНІШЧА н. Сенажаць. Moj Міхась сёньня рано на сёнішча паёхаў, каб скасіць сваю дзялку. Ліпнікі Шчуч.
СЁННЯЧЫ прысл. Сёння, Сёньнячы дождж ідзё, німаяк выхбдзіць з хаты. Любанічы Кар.
СЕРАДЗІЦЬ незак. Пасціць у сераду. Няха) moj серадзіць, хто ўгарў глядзіць, мы на зямлю глядзім і не серадзім. Пліса 2 Навагр.
СЕРАДНЕЎКА ж. Сярэдзіна дня. Прыхддзь хуччэ) дахаты, дачка выяжджая сераднёўкаю. Караняты Астр.
СЕРАДНЯ (сярадня), СЯРЭДАДНЯ, СЯРЭДНЯ прысл. У поўдзень, пасярод дня. Серадня надто гбрача, серадня такая гарачыня, што хоць ты пад
зямлю лезь да вёчара. Цярэшкі Ваўк. Сярадня трэба сёна паварбчаць. Жупраны Ашм. Сярэдадня пагнаў карбву ў Трабы. Сенкіняты Іўеўск. Сярэдня яг давала карбвя, то яшчэ ні хадзіла дахаты. Янканцы Ашм.
СЕРПАВІННІК м. Канец ліпеня. Надыхбдзіць серпавіньнік, трэба рыхтавацца, тачыць сярпы, ладзіць камба)ны. Раготна Дзятл.
СЁРПІЙ м. Жнівень. У сёрт]і стаяла дббрая пагбда, усё ў парў пажалі і прыбралі. Дзенавішкі Смарг.
СЁЎНА ж. Час пасеву збожжа. Якраз мы j управіліся з будбўля) да сёўны. Камянчане Іўеўск.
СЕЛЕСЬ, СЕЛЕЦЬ прысл. Сёлета. Сёлесь да мянё прыёдуць вялікія гбсьці: сын з нявёстка) і ўнўкам. Геруцева Свісл. Ганна сёлець кутла пяць пудбў зббжжа карміць паршука. Шаршні Дзятл.
СЁННЯКА, СЕДНЯ, СЕННЯЧЫ прысл.
Сёння. Сёньняка я яшчэ нічбга ня ёла, а ўстала рана, бо рабіла ў гарбдзе. Славічы Гарадз. Сёдня да нас прыёхала бабўлька, прывёзла шмат цукёрак дзёцям. Варанкі Шчуч. Сёньнячы пбідзям капаць наш гарбд. Купіск Навагр. Сёньнячы хадзіла ў чахарню, насіла вбўну часаць. Уша Кар. СЕРБАЛА н. Чалавек, які есць прысёрбваючы. Oj ты сёрбала, сёрбаяш ты так, што аж брыдка за цябё. Ліпнікі Шчуч.
СЕРБАЛКА ж. Аўтаматычная паілка для жывёлы. Трэба адкруціць кран і пусьйіць вадў ў сёрбалку. Сівіца Смарг.
СЕХЦІ зак. Сесці. Ішбў я ішбў, захацёў сёхці, сёх пры дарбзе, мбжа, дўмаю, хто бўдзе ёхаць і падвязё. Стрыеўка Гарадз.
СІБІРНЕ прысл. перан. Заўзята, старанна. Па фёрме ўсе сібірне рабдтаюць, дббра зарабляюць. Аўсяніца Шчуч.
СІБІРНЫ прым. перан. Суровы. Maej сястры чалавёк быў такі сібірны, што ні любіў размаўляць, а рабіць усё рабіў, аж гарэла ў руках. Рыбакі Смарг.
СІВЕРНЫ прым. Халодны. Сёньня дўя сіверны вёцяр, трэба пальтб адзяваць. Пагарэлка Кар.
СІВЎТКІ прым. Сівы. Глянь, зусім жа сівўткі мо] чалавёк, і калі ён пастарэў? Барбарычы Гарадз.
СІВЯРНІК м. Вецер з поўначы. Зь вёчара сівярнік падўў, адразу пахаладала. Чырвонае Сяло Зэльв.
СІВЯРЭЦЬ незак. Халадаць. Надто сівярэя на дварэ, дўмаю, каб яблыні хаця ні памёрзьлі, трэба jix лепш ахўтаць. Чэхі Астр.
СІГАЛА (сігало) н. Вялікая вязка рыбы. Сігало рыбы прывалбк, бўдзя нам і вам хдпіць. Загор’е Кар.
СІДЛІ мн. Сеткі лавіць птушак. Трэба сёньня расставіць сідлі, кабхоць пару шчыглбў спа/маць. Сонічы Гарадз.
СІДРАВА прысл. Холадна. Накінь каптан, бо ў адзно] рубашцы бўдзя сідрава табё. Міжэвічы Слон.
СІЗбНІЦЬ незак. He спаць, правесці ноч без сну. МаяАлёна сізбніла з Янкам цэлу ноч у садку, а цяпёр спаць хбча. Савічы Шчуч.
СІКОРКА ж. Сініца. Сікдркі ў нас застаюцца зімаваць. Пятровічы Іўеўск. СІКЯРЫ мн. Ледзяшы. Сікяры пазьвісалі са страхі. Дакудава Лід.
СІЛАМОЦ ж. Вытрымка, сіла волі. Ён сіламдц меў, з бацькам павітацца, як moj прыёхаў праз дзёсяць год у вёску. Канвелішкі Вор.
СІ'ЛІЦЬ незак. Адольваць, натужвацца. Як ні сіліла, ні магла падняць тагб мяха. Гольні Бераст.
СІЛЛЁ (сільё) н. Сілок лавіць птушак. Паставіў сільё на драздбў, а пёвянь убіўся ў сільё і парваў ягд. Барава Іўеўск.
СІЛУМЁЦЬ незак. Сваволіць. Што ты сілумёяш яг дзіця, ідзі сядзь за кнігу ды пачыта) лепш. Навасёдкі Шчуч.
СІЛЯЦЬ незак. Чэрпаць ваду. Дзяўчына сіляла вадў. Лешчаняты Смарг.
СІНЕЎКА ж. Гатунак бульбы ліловай афарбоўкі. Наскрабі хўцянька сінёўкі на суп. Грынявічы Свісл.
СІНІЦЫ мн. Буякі. Сёньня наварыла варэня з сініц. Пятровічы Іўеўск.
СІНЮГА ж. Падзолістая глеба. Дббра} зямлі тут не былб, адна сінюга. Даўгялы Вор.
СІНЮК м. Сініца. Нёшта сінюкі ў вдкны лёзуць, пэўна мдцны мардз бўдзя. Цвербуты Лід.
СІНЯВбЧКА ж. Пралеска. Німа чагб дзёцям сядзёць у хаце, ідзіця ў лес зьбіраць сінявочкі. Панара Смарг.
СІНЯЎКА ж. Невялікі шчупак. Нядрэнная сіняўка папалася нам у сетку. Буйкі Дзятл.
СІРЫ прым. Ціхі, спакойны. Маё дзёці нёкіяўсе сірыя. Масцяны Астр.
СІТ м. Сітняк, сітнёг. Унь кдлькі сіту на нашым вбзеры расьцё. Прымакі Шчуч. СІТКА прысл. Рэдка. У мянё буракі надта сітка ўзышлі. Малыя Пугачы Шчуч.
СІТНІ прым. Пшанічны. Цяпёр сталі сітніхлебпячы, надта смашны. Фалькавічы Лід.
СІТНІНА ж. Сітняк, сітнёг. Сітніна ўсё пдле заглушыла, тут палбць канца ні віднб. Залессе Смарг.
СКАБІНА ж. Рабрына. Худая наша карбва, скабіны відаць. Кемяны Шчуч.
СКАБЛЁННЕ н. Ачышчэнне кары са ствала зрубленага дрэва. Скдра вы кбнчылі скаблёньне? Альберцін Слон.
СКАБЛІЦЬ незак. Скрэбці (кару з дрэва). Трэба скабліць бярвёньні, каб ні пагнілі. Некрашы Іўеўск.
СКАВАРбДЗІЦЬ незак. Баранаваць. Брыгадзір загадаў бўльбу скаварддзіць. Пліса 2 Навагр.
СКАВАЦЬ незак. Цкаваць (сабаку). Чагб ты скуёш сабаку, яна j так злая. Дашкаўцы Маст.
СКАВЁРКАЦЬ зак. Перакрывіць. Як на вуліцу вы)дзя, так і стараяцца малбдшых дзяцё/ скавёркаць. Шылавічы Слон.
СКАЖЭННЫ прым. Здурэлы, звар’яцелы. Ляціць на кані, як скажэнны, яшчэ зваліцца і паб’ёцца. Міжэвічы Слон.
СКАКЁШЫЦЦА зак. Нечакана знікнуць, згінуць. На фёрмяў нас двбя цялятак скакёшыласе. Сухінічы Маст.
СК А КЎХ А ж. Вавёрка. Moj чалавёк злапаў у лёсе малёнькую скакўху. Шылавічы Слон.
СКАЛАБЎЧЫЦЦА зак. Зрабіцца мутным, замуціцца. У нашым калбдзяжы вада скалабўчылася, пакўль папа)ілі скаціну. Навікі Вор.
СКАЛАКНЎЦЬ зак. Памуціць. Навбшта скалакнўў вадўўрэчцы? Кемейшы Вор.
СКАЛАЦІЦЬ зак. 1. Стрэсці. Ідзі бэру скалаці, ужо пажбўклі бэры. Стукалы Маст.
СКАЛАЦІЦЬ зак. 2. Папаласкаць бялізну. Адажмі плацьцёў цёпла) вадзё, пасьля схбдзіш на рэчку скалбціш. Загор’е Кар.
скалегавАцца зак. Пасябраваць. Малыя кот з сабакам як скалегаваліса, mo j пад старасьць разам сьпяць. Каробчыцы Гарадз.
СКАЛЁЦКІ прым. Моцны, пякучы. У гэту зіму скалёцкі марбз, усё) сад вымярзнуць мбжа. Хацькоўцы Ваўк.
СКАЛОЦІНЫ мн. Маслёнка, адходы ад збітай смятаны. Яг зьбілі масла, то ўсе скалбціны мама выліла малёнькім парасятам. Амбілеўцы Шчуч.
СКАЛЬ м. Пчаліная выведка. 3 вульля выляцеў скаль, паскалюя і прыляціць. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
СКАЛЯВАЦЬ незак. Вылятаць на пчаліную выведку. Ужо пчблы скалююць, ужо нёпла бўдзя. Бершты Шчуч. СКАЛЯНЁЦЬ зак. Застыць, замерзнуць. Ідзі, сынбк, у хату, боўжо ты скалянёў, на марбзе стбячы. Шаршні Дзятл. СКАМЧЫЦЬ зак. Пакамячыць. Усю сукёнку скамчыла, заўтра зноў прасаваць трэба. Шаўдзіні Лід.
СКАПАВАЦЬ зак. Дадумацца, адважыцца. Як гэта яё галава скапавала, каб паёхаць так далёка на раббту і аставіць на маці малбя дзіця. Вігушкі Іўеўск.
СКАПАРЭЛЫ прым. Закарчанелы. Пры]шла дахаты зусім скапарэлая, ледзь адагрэлася. Вігушкі Іўеўск.
СКАПАРЭЦЬ зак. Змерзнуць. Наш дзед ледзь не скапарэў у дарбзе. Сураж Іўеўск.
СКАПІЦЬ зак. Паставіць у копы. Мы ўжомнбга скатлі сёна. Янавічы Навагр. скАпка ж. Стрэмка. Шмат скапак ад асбту нагнала ў рўкі, як палбла мбркву. Грамавічы Шчуч.
КНІГІ ОНЛАЙН
