Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
АСЁЛКА ж. 1. Хвошч. Уся наша бўльба зарасла асёлка), ды яшчэ лебяды хапая. Пятровічы Іўеўск.
АСЕЛКА ж. 2. Асялок. Аселка; мёньцяць касў, а малаткбм клёплюць. Сонічы Гарадз.
АСІНАЎКА ж. Позні гатунак яблыкаў. Асінаўка зімб) смачная, на асінаўцы яблыкі мбгуць стаяць да самых маразбў. Няцеч Лід.
АСІСТЭНЦЫЯ ж. Удзельнікі вясельнага абраду. Асістэнцыр было аж дваццаць чалавёк. Магуны Вор.
АСКАЛОМАК м. Аскабалак. Тым аскалбмкам я нагў сабё пакалёчыла. Каты Смарг.
АСКАЦІНЕЦЬ зак. Азвярэць. Трэба зусім аскацінець, каб застрэліць на вбзяры лябёдку зь дзёткамі. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
АСКЁРЫЦЦА зак. груб. Засмяяцца. Чагб ты аскёрыўся, што табе за радасьць, што чалавёк спатыкнўўся. Пархімаўцы Бераст.
аскірзАцца незак. Аспрэчвацца. Hi аскірза)ся перад мамаў бо ніхтб цябе ні гнаў да замўжжа, сама najшла. Ханявічы Свісл.
АСКОЛКІ мн. Бурбалкі. Паглядзі, кблькі аскблкаў на вадзё, дождж лье, ні скбра сьціхня. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
АСЛЮЗЛЫ прым. Слінявы. Але ж у Ганьці хлдпчык нёкі асьлюзлы. Еўлашы Шчуч.
АСМАЛЁНКА ж. Смажаная бульба. Мама, сьпячы сёньня асмалёнкі. Косіна Ваўк. Нашы дзёці дббра ядўць асмалёнкі. Навасёлкі Іўеўск.
асмАрка ж. Саматканы дыван. Асмаркі ў нас вытканыя ў клётачкі. Бабраўнікі Астр.
АСМОРПНЫ, АСМЫЧЫНЫ мн. Адкіды пры апрацоўванні лёну. Хацёла асмбргіны прынёсьці стог накрыць, дык зьвянявая ні дала, казала, трэба на пбдсьціл. Белазораўцы Іўеўск. (Белазёраўцы) Moj бацька заўсёды бярэ асмычыны на рбзныя затычкі. Загор’е Кар.
АСНІК м. Асіннік. Дзе ранё} было пбле, цяпёр асьнік парбс. Саленікі Кар.
АСНЫ(аснэ)мн. Адросткі пер’я пасля лінькі. Палінялі нашы кўры, алеадрастаюцьужэ аснэ. Макараўцы Бераст. АСОБЕННА прысл. Асобна, розна. А хіба твая дачка асдбенна жывё? Маладьія жывўць асббенна ад нас. Каробчыцы Гарадз.
ACOHHE н. Шаты, крона. Пастаялі пад асбньням ліпы, пакўль nepajuioy дождж. Куклічы Свісл.
АСТАЛОПЛЕВЫ (асталоплявы) прым. Дурнаваты. Стаяў там з намі нёкі асталбплявы хлбпяц, усё падрачаўся з намі.. Навасяды Ашм.
АСТАРОНЧЫНА ж. Бок гумна. Як зрабілі астарбнчыны ў гумнё, жыта нікўды ні залятала. Нагорнікі Дзятл. АСТЎКАЦЦА зак. перан. Прызвычаіцца. Пакўль нявёстка ні астўкалася, то ўсё ё) тут было дзіка. Клешнякі Шчуч. АСТЫРА прысл. Няміла. Усёмне тут астыра, ні магў я тут быць, хачў да мамы паёхаць. Пугачы Шчуч.
АСУРОЖЫЦЦА зак. Абурыцца. Тата вёльмі асурбжыўся, як дазнаўся праўду. Міхайлоўшчына Ашм.
АСУСТЭНТ м. Удзельнік вясельнага абраду. Умаладбга надта харбшы адзін асустэнт быў. Мураваная Ашмянка Ашм. АСУСТЭНТКА ж. Удзельніца вясельнага абраду. Надзя бўдзяўмянёза пёршую асустэнтку. Міхайлаўка Гарадз. АСЦЁПАЦЬ зак. Стрэсці. Асьцёпа) сьнег з ва/лакбў, каб ня нёсьці ў хату. Уша Кар.
АСЦЁР прым. Востры на язык, дасціпны. Ох і асьцёр тво) зяць, дасьць адказ заўсёды. Нача Вор.
АСЦЮДЗЕНІЦЦА зак. Астыць, асвяжыцца. Пабяжыму вбзяра, асьцюдзёнімся, то лягчэ) бўдзя палбць. Нагорнікі Дзятл.
АСЦЯГЁІ мн. Асцюкі. Як малбціш, то асьцягё)і за каўнер панабіваюцца, аж сьпіна сьвярбіць. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
АСЦЯГЛА прысл. Захапляльна, заўзята. Moj чалавёк ужо як вбзьмяцца за раббту, дык асьцягла рббіць. Лугавая Іўеўск.
АСЫЗЛЫ прым. Азызлы. Сьнег стаў асызлы, адліга дбўга трамаяцца. Пагародна Вор.
АСЫПАЛЬНІК м. Матыка. Бяры асыпальнік ды )дзі асыпа.) бўльбу. Гута Іўеўск.
АСЫПАЧКА ж. Матыка. На асыпачку, ідзі acbinaj картбфлю. Дакудава Аід. АСЫПКА ж. Мучная сумесь. Унаскбрмяй,ь сьвінё) асыпка). Сонічы Гарадз. АСЭЖЖА (асэж'е) н. Нектар. Сок салбдкі з квётак, гэтаго асэж)а я пакаштаваў у лёся. Макараўцы Бераст. АСЯЛЕНАК, АСЯНЧЎК, АСЯТОК м. Восеньскае ягня. Во які ў вас ужо ддбры асялёнак. Прывалка Гарадз. (Прывалкі) Маю двох асянчукбў на зіму, занясі, дачўшка, ёсьці нашым асянчукам. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы) Вбсяню гаўца прывяла дббро ёгнятко-асятбк. Макараўцы Бераст.
АСЯНІНА, АСЯНЧЫНА ж. Жухлая трава. Асяніну хіба ўзімку пакбсяць па сьнёгу, калі балбто станя цьвёрдым. Ханявічы Свісл. Як добра падмёрзла, накасіў воз асянчыны на пбдсьціл. Морына Іўеўск.
АТАВАРЫЦЦА зак. Набыць неабходныя тавары. Я ; ні атаварылася ў гбрадзе, бо грбшы стары moj павёз з саббю. Нагародавічы Дзятл. Як паёхалі ў Грбдна, то атаварыліся, чым хацёлі, да ўсягб мбжна дакупіцца. Ханявічы Свісл.
АТАМАНА ж. Канапа. Сымбнава нявёстка кутла нбвую атаману. Свіранкі Астр.
АТАРАЙ прысл. Чарадою, гуртам. Птўшкі amapaj з выраю ляцяць. Камаровічы Кар.
АТАРЫЦА ж. Частка, дзялянка. Яўжо сваю атарыцу буракбў выбрала. Лелюкі Іўеўск.
АТАТЎРЫЦЦА зак. Разгультаіцца. Ататўрыліся мы тут у вас, то ўжо j ёхаць ня хбчацца, я зусім ататўрылася за лёта на ўсём гатбвум. Крывічы Іўеўск.
АТВАРЫЦЦА зак. перан. Распавесці шчыра. Атварыласяя moj дактбрцы, як сваё] маці. Лешчаняты Смарг.
АТНЎЦЬ прысл. Раз за разам, бесперапынна. Машыны атнўць ідўць, то ні выпуска] маль'іх на вўліцу. Чарлёнка Дзятл.
АТОЖЫЛЛЕ н. Маладыя парасткі расліны. Гэты хмель сьсякаям, каб ні поўз на хату, але атожыльле расьцё. Данюшава Смарг.
АТОРА ж. Мякіна. Атдру адвдзілі ўсьлед, атбру ў нас запарваюць і даюць карбвам. Кладнікі Іўеўск.
АТОРВАЦЬ незак. Выворваць. Мужчыны сёньня атбрвалі картбфлю, а мы выбіралі. Панямонь Навагр. АТОСКА ж. Рэгулятар у плузе. Па)дў ў кўзьню, трэба атбску к плўгу зрабіць, a то незнаю, дзеглыбёў дземялчэ) араць. Камаровічы Кар.
АТРЭПКАВЫ прым. Вытканызатропак. Бўду ткаць атрэпкавае палатнб на мяшкі. Кашалёва Навагр. (Кашалева) АТЎКАЦЦА зак. перан. Прызвычаіцца. Нявёстка ўжо атўкалася ў нас, жывём дббра. Старое Сяло Зэльв.
АТЫЛЫ прым. Непаваротлівы, тоўсты. Сама Насьця рухавая, а мужык. яе надта атылы. Паляны Ашм.
АЎСЯНІЦА ж. Мяцёлка аўса. Во якая цяжкая аўсяніца, дббры ўраджа] аўсў бўдзя. Налібакі Навагр.
АФІРАНГА ж. Фіранка. Нбвыя афірангі яшчэ нізарўбляныя, а старыя памь'ілі, то вбкны засталіся гблыя. Клешнякі Шчуч.
АФІЦЭРКІ мн. Жаночыя боты з бліскучымі халявамі. Дачка ў афіцэрках пашла гуляць. Бачанцы Ваўк.
АФТ м. Карункі з гафту. Купіла дачцэ кашўлю з афтам. Ходараўцы Лід.
АФЭНДАНЫ прым. груб. Брудны. У Алёны мужык заўсёды афэнданы хбдзіць, яг бы ej німа часу даглёдзець ягб. Стасюцічы Свісл.
АФЭРМА м. і ж. Пудзіла. Гэта баба чыстая афэрма, аднб пужая дзяцёў Хрустава Свісл.
АХАДЗІЦЦА зак. Ухадзіцца, управіцца. Пакўль ахадзілася, mo j сбнца на паўднё. Мніхі Вор.
АХАЛОЛЫ прым. Астылы,халодньі.Л1ля ж ты дзёвачка, якія ахалблыя ў цябе рўкі, пагрэ) каля пёчы. Куклічы Свісл. АХАЛОНУЦЬ зак. Прастыць, змерзнуць. Сёньня мбжна ахалбнуць, накладзі паўшўбак. Каробчыцы Гарадз. АХАТ м. Рэха. Крыкні, каб axdm najшбў па лёсе. Прэціма Шчуч.
АХВАТ м. Ветраная воспа. Тымлётам мая дзёўчына хварэла на ахват. Падгаі Ашм.
АХВАЦІЦЬ зак. Навярэдзіць. Ахваціла рўкі лён рвучы, ні за што ўзяцца ні магў, хоцьты плач. Каты Смарг.
АХВЭНДАЦЬ зак. Забрудзіць. Палянь, як ты мне ахвэндаў нбву афіранГу. Клешнякі Шчуч.
АХЛЫЦЬ зак. Занядужаць. Наш дзед ахлыў, і на сон яго пацягая. Шылавічы Слон.
АХЛЮПАЦЦА зак. Абліцца. Што гэта за дзіця, вёчна дзе-нібудзь ахлюпаяцца! Сянежыцы Навагр.
АХЛЯЦЬ зак. Занядужаць, падупасці. ПаЬ вбсянь зусім ахляў наш стары. Буйкі Дзятл.
АХМЫЗНУЦЬ зак. Узяць без дазволу. Во, ахмызнулі дзёці ўчбра варэня, а сёня німа ж чым чаю рм напіцца. Бершты Шчуч.
АХОЖКА ж. Работа каля хаты. У мінё яшчэ ўся ахбжка, а ты тут прычапіўся, каб ісці з таббў нікўды я ні najdy Стукалы Маст.
АХРОПАК м. Скарынка. Наш Стась адно ахрбнкі любіць, як прынясўхлеб усеахрбпкі пазразая. Гудзінішкі Вор.
АХРЭПАМ прысл. Нахрапам. Яё хлбпяц да дзёвак ахрэпам лёзя, кабзь рм гулялі. Лагады Шчуч.
АЦІХЛЫ прым. Бязгучны. Разышліся ўсе пад раніцу, у аціхлым клўбе вбкны засталіся адкрытымі. Нагорнікі Дзятл. АЦОЎКНУЦЬ зак. Скіснуць. Малакд зусім ацбўкло, ні дава) дзіцяці, a то захварэя. Сценявічы Слон.
АЦЮПКАЦЦА зак. Правазіцца. Пакуль ты ацюпкаўся, дык і дванастая гадзіна стала. Жодзішкі Смарг.
АЦЯГАВІЧ м. Кажух, абшыты сукном. Павёсь сво) ацягавічу шафу. Парачаны Лід. Мы пашылі нашаму Кдсьціку нбвы ацягавіч. Белагруда Лід.
АЦЯГНІНЫ мн. Кажух, абшыты сукном. Пашылі сыну нбвыя ацягніны. Бершты Шчуч.
АЦЯЛЯГВАЦЦА незак. іран. Ухіляцца ад работы. Цэлы дзень ацялягваяцца, як бы ямў ніяка) рабдты нямашака. Рымцелі Смарг.
АЦЯМНЁЦЬ зак. Змеркнуцца. Зусім ацямнёла, па)дў ўжо дахаты ахбджвацца. Загор’е Кар.
АЧМУРЭЛЫ прым. Недарэчны. Як стануць пець сваё ачмурэлыя пёсьні, аж галава забаліць. Лелюкі Іўеўск. АЧНЫ мн. Жалезныя вочапы ў палазах. Галббліў санях рббяць на круках, а ачны ў пблаз заганяюць. Касцянева Шчуч. АЧОПІСТЫ прым. Тоўсты. Ён сам ачбпісты, але ж і баба яго ачдпістая, лёдва валюхаяцца. Панара Смарг.
АЧУРЭЦЬ зак. іран. Здурэць. Ты ачурэў цішто, штоты гавбрыш? Трокенікі Астр.
АЧУЧЎРЫЦЦА зак. іран. Задумацца. Нёшта ты ачучўрылася, хіба што ні таку цябё? Пагараны Гарадз.
АЧЭКВАЦЦА незак. Чакаць. Дава/ бўдзям ачэквацца, можа, хто прыдзя. Явар Дзятл.
АШАВЎРАК м. Акраец. Адрэзаў ашавўрак хлёба і пабёг к дзёцям. Каты Смарг.
АШАЛАПЎЦЕЦЬ зак. іран. Страціць раўнавагу, разгубіцца. Усе крычаць
«пажар!», а я ашалапўцяла і з хаты ня Bb'ijdy. Раготна Дзятл.
АШАНЎЦЬ, АШАПЎЛІЦЬ зак. Выцяць. Як ашанў цябе гэтам ручнікбм, то пазнаяш, як цьвёліцца з бацькам. Дзешкаўцы-Груд Свісл. Уцяка], a то бацька, як прыдзя, ашапўліць цябё дббра. Ярошычы Навагр.
АШАПЫРАК м. іран. Дзіця. Калі пасьпёя мак у гарбдзе, то ад гэтых ашапыркаў ні адагнацца. Кандакі Зэльв.
АШАРАШЫЦЬ зак. Павырываць. Цбтцы ашарашылі на гарбдзе ўсе градкі з мбркваў Падвялікае Дзятл.
АШАТАЦЦА зак. Управіцца з работаю. Калі мянё дбўга ні бўдзя, то ты ашата)ся сама. Трокенікі Астр. ашлАп м. Суцэльнае бервяно, якое кладуць над вокнамі. Усьцягнуліўтрох ашлап, сьцяна рбўная бўдзя. Касцянева Шчуч.
АШЛАПАВАТЫ прым. Нізкі, пахілы. ■ У сусёда ашлапаватая страха, табе трэба ставіць больш стрбмую. Лапаты Іўеўск.
АШЛЭХНУЦЬ зак. Стаміцца. На бураках я зусім ашлэхла, ледзь дахаты дабрыла. Вярэйкі Ваўк.
АШМЭРГАНЫ дзеепрым. Абарваны. Хбдзіць Moj чалавёк ашмэрганы, ні хбча ў сьвятбчна апранацца. Корнадзь Свісл.
АШПбНДАЦЬ зак. Знайсці, адшукаць. Во я ашпдндала мясьціну ягад, аднб бяры. Аўсяніца Шчуч.
АШЧАПЁННЫ прым. Злосны. У наша) сусёдкі вёльмі ашчапённы хазярн, зь )ім мнбга ні пагавбрыйі. Цяглевічы Зэльв.
КНІГІ ОНЛАЙН
