Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
АШЧАПЁРЫСТЫ прым. перан. Халодны. Увесь люты мёсяц стаяла ашчапёрыстае надвбр’е. Падбалоцце Зэльв.
АШЧАПКІ, АШЧЭПКІ мн. Шчэпкі. Ад вбза засталіся адны ашчапкі, усе лёстачкі парасьцягалі. Міцкавічы Смарг.
АШЧАЎЛЕНЫ
(Міцкевічы) Ашчэпак панакідалі тут, чамў ты ні замяцёш? Урцішкі Іўеўск. АШЧАЎЛЕНЫ прым. Кіслы. Гэты хлеб нёкі ашчаўлены, ні мбжна ёсці. Грамавічы Шчуч.
АШЧЎПАЦЬ зак. перан. Высачыць. Бацька ўчбра ддбрага дзіка ашчўпаў. Барава Іўеўск.
АШЧЭМАК м. Абломак. Ад наша] кдлішня; хаты адныя ашчэмкі унь ляжаць, яшчэ ні павывбжвалі ўсе. Загор’е Кар.
АШЫВАЦЦА
АШЧЭНДНА (ашчэндно) прысл. Ашчадна, эканомна. Жыві, дачўшка, ашчэндно, бо )нача) ты век нічдго ддбраго ні набўдзяш. Цярэшкі Ваўк.
АШЧЭНДНЫ прым. Ашчадны, эканомны. Марына такая ашчэндная, што капё]кі дарам ні развядзё. Цярэшкі Ваўк.
АШЫВАЦЦА незак. Быць каля каго-небудзь. НашЯськаўхаце ні пасядзіць, ямў абы ашывацца калямужчын. Жодзішкі Смарг.
БАБА ж. перан. Калодка, на якую ставяць вядро з вадою. Пастаў вядрб на бабу,каля бабы старць ндвы вёнік, падмяці падлбгу. Акачы Слон.
БАБАВІННЕ н. Сцябліны бобу. Вялікае бабавіньне вырасло, струкё пбўныя. Прывалка Гарадз. (Прывалкі) БАБАЙКІ мн. Вёслы. Едзь да дзёда, баба)кі ляжаць ля лбдкі. Коцькі Дзятл.
БАБАХДТЫ прым. Трыбухаты. Але ж і бабахатаяўііх карбва. Нагорнікі Дзятл. БАБЁЦЬ незак. Мякчэць. Скула пачала бабёць, а была, як качан, цьвёрдая. Радзявічы Маст.
бАбік м. Прылада прывабліваць пчодаў Бабік невялікі рббяць, пару рамачак ставяць, абы злавіць сям’ю пчол, адзін poj выганіць, другі ставіць. Каробчыцы Гарадз.
БАБІЛА м. і ж. Таўсцяк. Ну j бабіла гэты Вдльчын сын, ледзь узлёзя на рдвар, ледзь ён паварбчваяцца. Лаўрынавічы Свісл.
БАБІНА ж. Адно каліва бобу. Град як даў, па бабіне градзіны падалі, усё пасьсякала на пблі. Саленікі Кар.
бАбіч м. Бабнік. Бабіч гэты Лявдн, ён бы дзёсяць жднак меў, каб мджна былд. Валэйшы Вор.
бАбка ж. Трыпутнік. Схадзі нарві бабкі, наша карбва есьць бабку. Рэцемля Навагр.
БАБЛЮК м. Падасінавік. Набрала пбўны кош баблюкдў, трбхі падсмажу, a то пасушў. Дубніца Гарадз.
БАБОВІСКАн Поле, на якім прыбралі боб. На баббвіску нічбга травы ні набярэш. Кладнікі Іўеўск.
БАБОК м. Фасоля. Пара ўжо бабдк садзіць, садзі баббк рбўнымі радамі. Пятрэвічы Навагр.
БАБРбЎКА ж. Зімовая шапка. На галавё ў ягб была дббрая бабрбўка. Дайнава Лід.
БАБЎЛЬ м. Бабыль. Бабўль moj жывё адзін, ні мая ні жбнкі, ні дзяцёў Каробчыцы Гарадз.
БАБЭШКА ж. Мужчынская кашуля. Мама купіла Юрку нбвую бабэшку. Зенявічы Шчуч.
БАВЎЛЬКА ж. Выкрайка. Сабё сукёнку скрарла па тваё) бавўльцы. Парфёнавічы Маст. (Парфенавічы) БАВЭЛКА ж. Баваўняныя ніткі. Бавэлка зусім ні мбцная, з гэта/ бавэлкі трэба свётар зьвязаць. Залесна Шчуч.
БАГАЧЭННА прысл. Вельмі багата. Багачэнна жывўць нашы трактарысты. Гожа Гарадз.
баглАй м. Павольны чалавек. Што гэты багла] зрббіць, навдшта ягб прасіць? Прывалка Гарадз. (Прывалкі) БАГНО н. Балота. Рэка тут цякла, а пбтым стаў быў, і багнб зрабіласа, карбў нёльга перагнаць. Каробчыцы Гарадз.
БАГНЯР м. Жыхар балоцістага месца. Стэфы мужык багняр, з пўшчы да нас пераёхаў, гэтыя багняры ж чужымі ні дрўжаць. Крапіўніца Свісл. бадАк м. Лопух. У нас бадак пад нашым плдтам, ні лезь туды, бадакдў набярэш, на штаны налёзуць, бадакдвыя гблкі надто мбцно трымаюцца, а няха) jix. Заляшаны Ваўк.
бадАн м. Бусел. Усе баданы махнўлі на гўмна гнёзды стрдрць. Самаравічы Зэльв.
БАДАННЕ н. Допыт. Мянё вызываліў суд на баданьне, Юзіка судзілі. Жодзішкі Смарг.
бадАч м. Прадстаўнік рэлігійнай секты. У нас у Дзяках бадачэ былі, аднб jix цяпёр німа. Дзяк Ваўк.
БАДЗЎЛЬКА I БАДЗЮЛЬКА ж. Пустазелле, калючка. Бадзюлькі на пблі шмат, усе рукі пакалола выбіраючы. Баравікі Іўеўск.
БАДЗЮШКА ж. Болька. Цэлу ноч дзіця плакала: па ўсём цёлі бадзюшкі пашлі. Вараны Бераст.
БАДЗЯЛЫ прым. Бывалы. Стары Аўхім чалавёк бадзялы, усё вёдая, такбму бадзяламу дббра жыць, мнбга чагб бачыў. Белеўцы Лід.
БАДЗЯН м. Карэц, посуд з кары. Зрабіў малб] бадзян, няха.) ідзё з вамі ўягады. Кульшычы Маст.
БАДЫЛІСТЫ прым. Высокі. Кардвы цяпёр увбсянь хбдзяць па бадылістым іржышчы, то дзёці чысто нбгі пакалблі, хбдзячы за карбваў Сімакава Кар.
БАЁВІК м. Байкавы кафтан. Зараз накладў баёвік і najdy па дрбвы. Падгаі Ашм.
БАЁЎКА ж. 1. Байкавы кафтан. Баёўка мая цёплая, нашў штодзёнь. Урцішкі Іўеўск.
БАЁЎКА ж. 2. Цёплая хустка. Накладзі цяплё]шую баёўку, a то прастыняій. Абелькавічы Дзятл.
БАЖЭЦЬ незак. Багацець. Аюдзіў нас бажэюць. Данюшава Смарг.
базАрыць незак. перан. Моцна размаўляць. Перастань базарыць, бачыш, бацька хвбры. Гарнастаевічы Свісл.
БАЗОВЫ, БАЗАЛЬТОВЫ I БЭЗАЛЬТбВЫ прым. Бэзавы. Трэба дастаць базбвых нітак на свэтар. Свіранкі Астр.
БАЙБУСАВАЦЬ незак. Аенавацца, лайдачыць. Jix Янак ужо звыкся 6ajбусаваць, то да раббты ні хбча падавацца. Прывалка Гарадз. (Прывалкі) Але ж век ні бўдзя ба)бусаваць, бо бацькі старыя, прыдзецца самбму на
жыцьце зарабляць, чалавёкам рабіцца. Сонічы Гарадз.
БАЙДЎН м. Жартаўнік, выдумляка. Гэты дзядзька такі ба)дўн, як прыдзя тблькі слўха} ягб. Ярэмічы Кар. БАЙДЎНІЦЬ незак. Гаварыць пустое. Hi ба)дўнь ты, Васіль, гэта ж ні праўда! Шчонава Кар.
ВАЙКІ прысл. Добра, ладна. Нашы калхбзьнікі жывўць ба/кі, усягб хапая. Каліноўская Свісл.
БАЙСЁЦЬ незак. Хлусіць. Ваш Казік Mdjcmap, як станя ба)сёць, то ўсе аж качаюцца са сьмёху. Вялікія Князікоўцы Іўеўск.
БАЙСТРУЧКІ (байстручкё) мн. перан. Кураняты, якіх курыца вывела ўпотай ад гаспадыні. Кўрыца вывяла ба^стручкё, ніхтб яё ні садзіў, сама ў картбплі сядзёла і вывяла бсцстручкё. Каробчыцы Гарадз.
БАЙСЯНІЦЬ незак. Нагаворваць, пляткарыць. Ба)сяніш німа вёдама што, кінь ты баісяніць пра яё. Сонічы Гарадз.
БАЙЧЭЙ прысл. Спрытней. Сястра ў маладбсьці ба]чэі за ўсіх хадзіла, хоць малбчшая за мінё, але ба)чэ). Навасады Вор.
БАКАВІЦА ж. Бакавая частка кроснаў. БАКАВІЦЫ мн. Бакавыя часткі кроснаў. Бакавіцы ў крбснах яшчэ ддбрыя. Загор’е Кар.
БАКАВІЧКІ мн. Маленькія агуркі. Па)шла выбрала бакавічкбў у агарбдзе, трэба бўдзя ў дзёжцы пасаліць. Валоўнікі Дзятл.
бАкты мн. Апорныя слупы пад страхою гумна. Бакты дуббвыя стаяць даўнб, сто гадбў бўдуць стаяць. Макараўцы Бераст.
БАЛА прысл. Даўней. Бала дзёці ні такія цікавыя былі. Навасады Вор.
БАЛАБбНЫ мн. Буякі. Набрала цэлае вядрб балаббнаў, мбжна дахаты )сьці. Балаббнаў на балбце хоць граблямі грабі. Газа Астр.
БАЛАБЎХА ж. Праснак. Маё балабўхі былізбыць смашныя. Міжэвічы Слон. БАЛАГОНІЦЬ, БАЛАХАНІЦЬ незак. Размаўляць, жартаваць. He прышлбся нам з табд] дбўга балагдніць. Магуны Вор. Пазьбіраюцца хлбпцы і балаханяць ycej вёчар, чагд толькі яны ні набалаханяць. Раманавічы Шчуч. баладАцца незак. Стукацца. Нёхта баладаяцца, ні мбжа адчыніць дзьвёры. Доцішкі Вор.
БАЛАМЎТНА (баламўтно) прЫСА. Блытана, незразумела. Гавбрыш ты нёшта баламўтно. Шылавічы Ваўк.
БАЛАСЬ (балось) злучн. Балазе. Балось хоць матка прышла, a то ж сьвіньні галбдныя былі б. Лелюкі Іўеўск.
БАЛАЦЯНКА ж. Зялёная жаба. Мбцна раскумёкаліся балацянкі ўвёчары. Ігнаткаўцы Лід.
балвАніць незак. Скажаць. Гэто нашо зёркало так балваніць, аж узірацца ў яго страшна, усё крывбя рдбіцца. Крышылоўшчына Кар.
БАЛЁРКА ж. Шырокая блузка. Умянё была фаіная балёрка бэзаваго кбляру. Парфёнавічы Маст. (Парфенавічы)
БАЛЁСКА ж. Штыкеціна. Балёскі ўжо зусім трухлявыя сталі. Шылавічы Слон.
БАЛЁН м. 1. Надзіманы шар. Як nojдзяш у магазін, то купі малбму балён. Пятровічы Іўеўск. Да сьвята купілі дзёцям балёны. Любары Лід.
БАЛЁН м. 2. Трохлітровы слоік./7дллл дачцэ балён варэня. Біцяняты Смарг. БАЛОЦІНА ж. Балотнае сена. Нёшта кардвы не надта балбціну ёсьці хбчуць гэты год. Дубатоўка Смарг.
БАЛТЎХА ж. Яечня. Сьпячы, баба, на сьняданя блінцэ з балтўхаў Малое Сяло Шчуч.
БАЛТЎШНІК м. Чалавек, які вырабляе аўчыны. Наш балтўшнік Дзяркач дббра вырабляя аўчыны. Даўгялы Вор.
БАЛХАТЫ прым. Брухаты. Наша карбва надто балхата. Сонічы Гарадз. БАЛЬЦЎК м. Падбярозавік. Бальцюкбў назьбірала ў лёсе, у ма)ім кбшыку ўсё бальцюкё. Пагародна Вор.
БАЛЭЦІ мн. Балоты. Had балэцямі ўжо стаў туман. Ацмінава Навагр.
БАЛЭШАК м. Дзіця некалькіх дзён зроду. Але ж і прыгбжы Манін балэшдк/Лаўрынавічы Свісл.
БАЛЯЧНІК м. Болька, прышч. На нбсе ў мянё сеў нё)кі балячнік. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
БАЛЯЯ ж. Драўляныя начоўкі. У аднб) баляя мыям адзёжу, а ў dpyzoj малбя дзіця купаям. Каты Смарг.
БАЛЯЯК прысл. Абы-як. Тыя баляяк зрабілі раббту і гуляць пабёглі. Прэціма Шчуч.
бАмбель, бэмбаль м. Пухір. Рукў апарыў, то на бамблі пабіла ўсю. Казіміроўка Гарадз. Бэмбаль на назё нацёр. Бершты Шчуч.
БАМБЁРЫЦЬ незак. Шчодра ліцца (пра дождж). Цэлу ноч дождж бамбёрыў яг з вядра. Зарачаны Свісл.
БАМБЁЛЫ прым. неадабр. Здаровы, поўны. Наш брыгадзір бамбёлы, і жбнка ягб бамбёлая,яккапа. Куляшы Шчуч. БАМБІС м. іран. Здаравяк. Зноў вы пазьбіраліся тут, бамбісы, німа вам чаго рабіць. Поўбераг Навагр.
БАМБОШЫ мн. Валёнкі. Учбра на базары купіла мяккія бамббшы. Пятрэвічы Навагр.
БАМБЭЛАК м. Футбольны мяч; бубен. Купіў сва)мў хлбпцу бамбэлак у Лідзе. Пераганцы Вор. Адзін у трубў дўя, другіу бамбэлак б’е. Лелюкі Іўеўск. бамкАч м. зневаж. Здаравіла. FamaKi бамкач вываліўся і ляжыць у цянькў, а дбма нічагўсянькі ні рббіць. Баравікі Слон.
бамчАк м. Авадзень. Каням і карбвам німа спакбю ад гэтых бамчакбў, сьляпцбў і кручкбў. Урцішкі Іўеўск.
БАНДЎРКА ж. Алюмініевы посуд, у якім вараць страву. Маці ўчбра кутла новую бандўрку кашу варыць. Гольні Бераст.
БАНДЎхА ж. Скавароднік з хлебнага цеста. Бандўха твая праснавата, цёста ніўкісла. Янавічы Навагр.
БАНКОВЫ прым. Фабрычны. Кутла я сабё банкдвы серп, трэба травў жаць. Негрымава Навагр.
БАНТОВЫ прым. Добры, належны. Сеня сьнёданьне ў цібё, баба, былд бантдво. Скідзель Гарадз.
БАНЯК м. Чыгун. А ў банякў ў цібё што старць, мо капўста асталася? Маскалі Маст.
барабАс м. Дзікае шчаўе. На балбце мндга барабасу расьцё, але ж яго карбвы ні ядўць. Кукалкі Ваўк.
БАРАБАШЫЦЬ незак. неадабр. Гаварыць без толку. Міхась барабашыў, не разумёла, што ён барабашыў. Сухмяні Гарадз.
БАРАБОЛЯ ж. Бульба. Во гэта-та бараббля, адна барабдліна, яг галава. Сухінічы Маст. Наварыла барабблі сьвіням. Сухая Даліна Гарадз.
БАРАВАЯ субст. прым. Угноеная зямля. У Аелюках там баравая, то ўсё дббра расьцё. Урцішкі Іўеўск.
КНІГІ ОНЛАЙН
