Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
ТРЫНКНУЦЬ зак. неадабр. Выпіць. Moj чалавёк як трынкня дзе якўю чарку, тохутчэ) спаць ідзё, каб і дўху ягд не пачўла. Уша Кар.
ТРЫНбЎКА ж. Хустка ў кветкі. На базары ранё) па трыццаць рублёў трынбўкі прадавалі, а цяпёр яны падзяшавёлі зусім. Кальчычы Кар.
ТРЫСКЎЦЬ ж. Марознае надвор’е. Прбшлую ноч на дварэ была такая мбцная трыскўць, аж чуваць былб, як трашчаць дрэвы. Геруцева Свісл. ТРЫСНЯГ м. Балота, зарослае асакою. Па гэтых трысьнягбх ня дўжа нярэ/дзяш, як стўпіш дзе, то мбжаш і праваліцца у гэтым трысьнягў. Шылавічы Слон.
ТРЫЎЛЬНА (трыўльно) прысл. Сытна. Як пад’ясі трыўльно, дык і пацёрпіш даўжэ) без яды, у Ьарбгу заўсёды трэба трыўльно падёсьці. Баравікі Слон.
ТРЫШЧАНЫ дзеепрым.Ссуканы. Трышчаныя ніткі мацнёрйыя. Каробчыцы Гарадз.
ТРЫШЧЫЦЬ незак. Сукаць. Трэба ніткі трышчыць у дзьве, а калі рабіла рукавіцы, то трышчыла ў тры ніткі. Каробчыцы Гарадз.
ТРЭЙКА, ТРЭЙЧЫ прысл. Тройчы. Яг быў у мястэчку, захбдзіў da jix трэ)ка, але Ьбма нікбга не застаў, усё былі на раббце. Каробчыцы Гарадз. Як прыяжджаў брацёнік на мёсяц да бацькбў, то казала ягб маці, што ён разбў трэ/чы прыхддзіў да нас, а пбтым паёхаў і няма ягб. Заберазь Іўеўск.
ТРЭЛЯ м. і ж. неадабр. Балбатун. От нёка трэля, усё трэліць і трэліць, і не надакўчыць так трэліць. Лылойці Смарг.
ТРЭМКАЦЦА незак. Лахмаціцца, высыпацца. Трэба ўсе швы ў сукёнцы абматаць, a то трэмкаяцца. Масцяны Астр.
ТРЭНЦІЦЬ незак. іран. Гаварыць, паўтараць адно і тое ж. Зранку прыхбдзіла Зінка і ўсё трэньціла пра апарацыю, што б то былб з ёю? Крышылоўшчына Кар.
ТРЭПКІ мн. Тапкі, лёгкі хатні абутак. Ты хаця б уступілася ў трэпкі, зьмёрзьняш так, падлбга халддная, пдтым бўдзяш хварэць. Талмінава Ашм.
ТРЭПНУЦЬ зак. Ударыць. Лепш адыдзіся, a то конь як трэпня, дык і скалёчыць мбжа. Гейстуны Ашм.
ТРЭШЧАНЫ дзеепрым. Ссуканы. Трэшчаная пража само раз для вязаньня свэтра. Заляшаны Ваўк.
ТУДАМА, ТУДЭЙКА, ТУДЭМА, ТУДЭМІ прысл. Туды. Тудама лепш ісьці, бач, тудама пашла Тубісянка з Тубісяніxaj у краму, mo за рмі і /дзі. Вялікія Свіранкі Астр. Тудэўка ты ня за]дзяш пяшкдм, далёка. Старадубавая Гарадз. (Старая Дубавая) Тудэма само лепш ісьці: блізко і не страшна. Клёны Навагр. Тудэмі праз балбто вяла сьцёжка ў лес, na ej хадзілі да парцізанаў. Хамічы Зэльв.
ТЎЗГАЦЬ незак. Тузаць, цягаць. Малы Цімка тўзгаў маці за спадніцу, хацёў на рўкі, але ж яна нёсла кдшык, то так і да]шлі дахаты. Лешчаняты Смарг.
ТУЗЛЎК м. Рыбны расол. У бдчцы з рыба) мбцны тузлўк, то папрасіла, каб адлілімненашы крамшчыцы, дббра сьвіням падліваць тузлўк, каб сьвіньні лепш ёлі. Коцькі Дзятл.
ТУКАВАЦЬ незак. Нагадваць. Мы ямў ўвесь час тукавалі, што трэба рабіць, каброс ддбры сад. Нача Вор.
ТУЛАП м. Доўгі кажух. Як надто халаднб, заўсёды накладаю ў дарбгу сво) тулап, ягб ў мянё ўсе пазычаюць у маразы. Вострава Слон.
ТЎЛІ мн. Карункі. Умаладб) на галавё былі прыгбжыя тўлі. Заберазь Іўеўск.
ТУЛІНЯЦЦА незак. Хадзіць без справы. Нёшта ты стаў ад людзё) туліняцца, аднб туліняясься з кута ў кут. Прэціма Шчуч.
ТУЛЯЧ м. Месяц. Як выплыў туляч, то ўсе кбпы на сенажаці мбжна было
палічыць, так віднб былб. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ТУМБАВАТЫ прым. іран. Тоўсты. Наша Стася дзяцё] гадўя, нідзё ня рббіць, на мужыкбвым хлёбе жывё, унь якая тумбаватая стала. Дакудава Аід.
ТУНАЙКА ж. Печыва з макам. Мама сёньня сьпякла тушцку, усё ёлі тунаўку, салддкая і смашная туна)ка з макам. Валеўка Навагр.
ТЎПКА прысл. Цвёрда, роўна. Ідзі па тым бакў, там тўпка. Янканцы Ашм. ТЎПКІ прым. Цвёрды, гладкі. Куды ён паёхаў, там жа якраз гразі па вўшы, а тут такая дарбга тўпкая, падсбхла дббра. Багудзенка Навагр. Дно ў Hatuaj рэчцы тўпкаё, дббра купацца. Саленікі Кар.
ТЎПТАЦЬ незак. Таптацца, хадзіць. Цэлы дзень тўптаяш каля хаты і раббты не віднб, пакўль у пёчы выпаліш, пакўль ёсьці зварыш, і час ідзё. Любары Лід.
ТУРАЦЬ незак. Насіць, калыхаць на руках. Наштд ты дзіця тураяш? Палажы ў калубёль, бўдзя ляжаць і засьнё. Кадзішкі Лід.
ТУРБАЦЫЯ ж. Турбота. Яг зьёдуцца ўлётку ўнўкі, дык зь рмі адна турбацыя ды/ гбдзе. Сімакава Кар.
ТУРБІ'НКА ж. застар. Жабрацкая торба. Цяпёрунас няма жабракбў, ніхтб з турбінка] ня хбдзіць. Жукоўшчына Дзятл.
ТЎРЗАЦЬ незак. 1. Рваць. Сёньняяцэлы дзень тўрзала лён, паўдзялкі лёну вытурзала, ажно рўкі ныюць. Гута Дзятл.
ТЎРЗАЦЬ незак. 2. Нарываць. Балячка на назё нё]кая сёла, надта тўрзая. Бабынічы Слон.
туркАч м. Лічынка хрушча. Туркач з чырвбна] галавб], а сам жбўты. ВясHoj з-пад зямлі тдчыцца туркач. Барава Іўеўск.
ТУРЛЫЧЫЦЬ незак. іран. Гаварыць пустое. Наш дзядзька нікблі ня тур-
лычыць аб тым, чагб ня вёдая, у ягб слбва вёрнае. Анкуды Ашм. Турлычыў нёшта наш дзед аб гэтым. Альберцін Слон.
ТЎРМАС м. Рэдзька. Пасадзіла цэлую градў тўрмасу. Любанічы Кар. Па)дў выкапаю тўрмас. Забалацце Кар.
ТУРСЎЧЫЦЬ незак. Трэсці, вытрасаць. Маці турсўчыла палавікі, а я мыла падлдгу. Коцькі Дзятл.
ТЎРХАЦЬ незак. Таўхаць, тармашыць. Паўгадзіны тўрхаў, ні разбудзіў, ён, як палёна, нат ні варўшыцца. Стукалы Маст.
ТЎРЧЫЦА ж. Жаба, якая ўвесну моцна квакае. Збсяўжо тўрчыцу чўла, мджна ўжо расаду сёяць. Маскалі Маст.
ТУРЭПКА ж. Торба. Турэпка ў Мані мбцная, цэлую турэпку кілбасаў прывёзла. Карвелішкі Астр.
ТЎТА, ТЎТАЙКА, ТЎТАКАВА, ТЎТАНЬКІ, ТЎТАЦЬКА, ТЎТАЧКІ прысл. Тут. Тўта зусім ні так, як у нас на сялё, тўта ціха. Нача Вор. Дзе ты mymajKa ўлёзяш, калі ўжо пбўна машына. Старадубавая Гарадз. (Старая Дубавая) Трэ тўтакава парэчкаў пару кустбў пасадзіць. Самаравічы Зэльв. Тўтанькі нікбга ня былд. Дубароўшчына Дзятл. Мы ранё) тўтацька жылі. Зарачаны Ваўк. Німа тваёмаці тўтачкі. Дакудава Лід.
ТЎФНА прысл. Так, у пэўным кірунку. Каб знаісьці тўю хату, трэба )сьці тўфна. Кашубінцы Гарадз.
ТУХЛЯНІНА ж. Тухліна. Ад гэтых агуркдў аддаё тухляніна]. Куляўцы Шчуч. (Кулеўцы)
ТУХЛЯЦЬ незак. Доўга спаць. Хбпіць табё тухляць, трэба ў пбле ёхаць. Сімакава Кар.
ТЎЧНЫ прым. Тлусты. У гэтымгбдзе ў нас тўчна сало, тўку ў )ім мнбга. Мачуліна Ваўк.
ТУШАНІНА, ТУШАНКА ж. Смажанае мяса. Тушаніна была смачная, усе гб-
сьці ёлі і яшчэ хацёлі. Асава Вор. Дастала з пёчы пбўны чыгўн туйланкі, на ўсіх хбпіць. Шчорсы Навагр.
ТУШЧЫМНЫ прым. Посны. Вёчарам варым тушчымны суп. Дубароўшчына Дзятл.
ТУШЭТКА ж. Канапа. Вы ляжаце на тушэтцы, нашу) тушэтцы стблькі гадбў, кблькі мне, маці казала, што набылі яё, як я нарадзіўся. Клешнякі Шчуч.
ТХАЦЬ незак. Пахнуць. He залёзьце, дзёткі, у тўю камбрку, ад яё тхне макрэча]. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ТЫ-БАЧКА (ты-бачко) займ. Ты. Як ты-бачко паздатнёла, ты-бачко дзе рббіш? Крапіўніца Свісл.
ТЫГОДЗЕНЬ м. Тыдзень. Цэлы тыгбдзень хварэла, ні магла хадзіць. Чуркі Ашм.
ТЫДНЕВА (тыднёво) н. Выезд маладых да бацькоў маладой у першы тыдзень пасля вяселля. На тыднёво маладыя ёдуць да маці маладбў Грабяні Гарадз.
ТЫЛІЛІНКАЦЬ незак. неадабр. Спяваць без словаў. Перастань ты тылілінкаць, a то ў мянё ў вушах зьвініць. Дашкавічы Свісл.
ТЫЛЬМА прысл. Нядаўна. Мама тыльма прышла дахаты. Гута Дзятл.
ТЫМПЭНТАМ прысл. Хутка.>9кліллядыя бўдуць ёхаць, тымпэнтам мянё пакліч. Маісеевічы Ваўк.
ТЫМЧАСбВЫ прым. Часовы. Паставім тымчасбвую хатку, а пбтым бўдзям дббра будавацца. Міхалкі Свісл. ТЫРАЦЬ незак. Цяжка працаваць. Цэлы дзень тырала дрбвы пад павётку. Кульбакі Лід.
ТЫРКНУЦЬ зак. Паказацца, з’явіцца. Насварылася я на CBajzo чалавёка, што ў гбрад ёзьдзіць рабіць, то ўжо ў калхбз тыркнуў нос, узяўся тут за раббту. Бершты Шчуч.
ТЫРЧКОМ, ТЫРЧМА, ТЫРШМА прысл. Тарчма. Прычашыся ты як чалавёк, a то ў цябё валасы стаяць тырчкбм. Кальчуны Ашм. Нёхта кол кінуў, і ён застаўся тырчма на загбне. Куклічы Свісл. Toj бык як баднўў Аёньку, то ён і паляцёў тыршма. Дакудава Лід.
ТЫРЫНДЗІЦЬ незак. іран. Гаварыць пустое. От, тырыньдзіць абы-штб, няма чагб слўхаць. Крапіўніца Свісл. ТЫТУЛЁВЫ прым. Карункавы, цюлевы. Вашы тытулёвыя гардзіны надто ффнмя. Водла Бераст.
ТЫЦКАЛА (тыцкало) н. Смятана. Ддбрая карбўка ў нас, і малака хватая, і тыцкало ёсьць. Сонтакі Іўеўск. ТЫЧКАВЫ, ТЫЧКАВАНЫ I ТЫЧКАВАНЫ прым. Які пляцецца за тычкі. Мбжа ў цябё е тычкавая фасбля, то daj мне. Тычкавая фасблярасьцё ўверх, да тычкавф фасблі трэба прынёсьці. Мураваная Ашмянка Ашм. У гэтым гбдзе ддбрая тычкаваная фасдля ўрадзіла. Куклічы Свісл.
ТЫЯ К А займ. Тыя. Тыякахлбпцыдаўнб хбдзяць тут, стаўбэ укапваюць на элёктрыку. Самаравічы Зэльв. Тыяка дзярэўцы пасадзім каля плдту, пылу бўдзя менш насядаць з гўліцы. Міжэрычы Зэльв.
тыяць незак. Тлусцець, паўнець. Мы ўсеўжо тыямо, бо старэям, пад старасьць людзі пачынаюць тыяць. Поразава Свісл.
ТЭБЛЯВАЦЬ незак. Габляваць. Як ставяць хату, то трэба тэбляваць
брбўна, як складаюць зруб, каб трымаліся мбцна, ні расхбдзіліся, каб правільна клаліся. Цацкі Лід.
ТЭГУС м. Бабка. Натры, дачўшка, картдфлі, трэба ставіць тэгус пячы. Шаўдзіні Лід.
ТЭЛЬБАН м. Трыбух. А ўжо тэльбан у быка, як гармата, пачысьцім і згатўям флякі. Старчаняты Іўеўск.
ТЭЛЬБУХАВАТЫ прым. неадабр. Трыбухаты. Тэльбухавата) карбве і харчы трэба дббрыя. Дварэц Дзятл.
ТЭНЧАВЁЦЬ незак. Пералівацца вясёлкаю, святлець. Ужо тэнчавёя пасьля дажджа, тэнчавёя нёба. Пераганцы Вор.
ТЭНЧАВЫ прым. Вясёлкавы. Купіла рбзных тэнчавых нітак, на тымтыдні пачнў ткаць тэнчавыя дываны. Сенкіняты Іўеўск.
ТЭРАЗНЁЙІІІЫ прым. Цяперашні. Тэразьнё)шы сьвет зусім другім зрабіўся, людзі дббра жывўць. Сенкіняты Іўеўск.
ТЭРМОМАНТ м. Фляжка. Салдат забыўся тэрмбмант, пастаўягбў шкапчык, прыдзя і забярэ. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
ТЭРТУС м. Клопат. 3 дзёўчынаю сваёю ніякаго тэртусу ня мёла, а хлбпяц то ўрэдны ўдаўся. Данілавічы Дзятл.
ТЭСТАМАНТ м. Вопіс маёмасці. Маё/ сястры даўнёі саставілі былі тэстамант пасьля сьмёрці яё мўжа. Бердаўка Навагр.
ТЭХЦІЦЬ незак. Берагчы, складаць. Г наштб тэхціць адзёжу? Апрані і насі. Чуркі Ашм.
У
УАГЎЛ прысл. Супольна, агулам. Сёньня слалі лён уагўл з пёршсц брыгадаў Шылавічы Слон.
УАДНОСТАЛЬ прысл. У адзін рад. Накрылі дрангамі хлеў, хоць уадндсталь, пакўль шыфяру прыдбаям. Вострава Слон.
УАКУРАТ прысл. Добра, акурат. Бдты ўакурат падышлі мне і ня ціснуць. Змяёўцы Дзятл.
УБАБЕЦЬ I УБЯБЕЦЬ зак. Пастарэць, аслабнуць. М.ая маці ўжо зусім убябяла, нікўды не выхбдзіць з хаты, аднб яшчэ каля пёчы тўпая. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
КНІГІ ОНЛАЙН
