Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
ЦУРЎБАЛЛЕ н. Сцёблы. Як маладыя буракё, то цурўбальле крышым і варым сабё, а лісты аддаём сьвіням. Каробчыцы Гарадз.
ЦУХЛІЦЬ незак. Чысціць, вымятаць. Цэлы дзень цухлю і цухлю падлбгу ў кантдры, а ўсё адно брўдна. Навасады Вор.
ЦУХЦбЛІЦЬ незак. груб. Прагна есці. Усё najiuM рабіць, а сама гаспадыня сядзіць і цухцдліць сало. Цярэшкі Ваўк.
ЦЫБ'Е, ЦЫБУР'Е н. Бацвінне. Гэты год на буракбх ддбрае цыб’ё нараслб. Гнесічы Навагр. Цыбур’ё даём сьвіням. Каробчыцы Гарадз.
ЦЫБРЎК м. Змецены венік. Вазьмі цыбрўк і замяці падвбрак. Стукалы Маст.
ЦЫГАТЫ прым. Танканогі. Увёсну гдўцы кучматыя выхбдзяць у пбля, але jix памыюць, пастрыгўць яны цыгатыя пасўцца. Сонічы Гарадз.
ЦЫГКІ прым. Няўстойдівы, гнуткі. Там ць'ігкія жэрдкі праз балбто пакладзены, як-нёбудзь мы пярдідзям. Роскаш Навагр.
цыглясты прым. Даўтаногі. За )ім не ўгднісься, за такім цыглястым. Вялікія Баяры Шчуч.
ЦЫГНУЦЬ зак. Скочыць, залезці. Кажў, цыгні, сындк, на гарў, дастань псёру яблык. Паўлава Слон.
ЦЫМБАЛ м. іран. Высокі, падгалісты. Выпярся наш Кбля, цымбалісты стаў, хўтко бўдзя рбўны з бацькам, цымбал гэты. Наваельня Дзятл.
ЦЫМБРЎК м. Сцябло сланечніку. Во які высбкі і тбўсты цымбрўк у сланёчніку. Беняконі Вор.
ЦЫНДАЦЦА незак. неадабр. Хадзіць без патрэбы. Там Вдсіп цындаяцца па вўліцы, паклічяго вячэраць. Дакудава Лід.
ЦЫНДРА ж. Неўрадлівая жвіровая глеба. За гард) у нас адна цындра, жвір з камням, на гэта) цындры нічбга ня рбдзіць. Сонічы Гарадз.
цырАнка ж. 1. Божая кароўка. Цыранкі павылазілі налісты, цяплдўжэ бўдзя. Трахімавічы Дзятл.
ЦЫРАНКА ж. 2. Дзікая качка. Учбра на балбце падбіў цыранку, цыранка вёльмі смашнаяпташка Біскупцы Лід.
цырАнка ж. 3. Фіранка да паловы акна. Цыранку трэба зьняць і памыць, чыстую цыранку трэба павёсіць. Агароднікі Лід.
ЦЫТРЫНА ж. Лімон. Зрабі цытрыны з мёдам, кажуць, памагая ад даўлёньня. Кавалі Бераст.
ЦЬМА ж. 1. Начны матылёк. Цьма то начная матылька, цьма крўціцца каля сьвёту. Каробчыцы Гарадз.
ЦЬМА ж. 2. Безліч. А ягадаў цьма ўнашым лёсе. Баўблі Ваўк.
ЦЭГАЦЦА незак. Гушкацца. Нашы дзёці па цэлых днях цэгаюцца на гбр данцы. Новы Двор Свісл.
ЦЭЛКІ прым. Трапны. Ня дзіва, што ён адразу забіў зсуца, такі цэлкі стралбк! Асіпаўцы Вор.
ЦЭЛЬНЕ прысл. Выразна, дакладна. Сынку, гаварьі ты больш цэльне. Крапіўніца Свісл.
ЦЭМБАЦЬ незак. Цяжка ступаць. Куды ты цэмбаяш у бацькавых 66тах? Юбілейная Свісл.
ЦЭНДАЦЬ незак. Праходжвацца, шпацыраваць. От ужо цэндаюць па вёсцы гэтыя кавалёры, калі прыдзя сьвята. Хрустава Свісл.
ЦЭНТРЫФЎГА I ЦЭНТРАФЎГА ж. Медагонка. Трэба наладаваць цэнтрафўгу, мнбга мёду ў сбтах. Задворанцы Свісл.
ЦЭНТРЫХОЎКА ж. Сепаратар. Купілі з сусёдам цэнтрыхбўку пераганяць малакб, у нас cmajiub у сьвірне. Асташын Кар.
ЦЭНТЎРЫЯ ж. Кветка. Бачыш, гэта цэнтўрыя цьвіцё, нарві і прынясі дахаты, пасўшым на лякарства. Дзягенева Астр.
ЦЭРА ж. Колер твару. Jix Каця хардшая дзёўчына, цэра бёлая, сама статная. Масцяны Астр.
ЦЭСКА ж. Брусніцы. Паслўха], кажуць, пасьпёла ўжо цэска, трэба схадзіць у цэскі ды зварыць з ргрўшамі на зіму. Новы Двор Свісл.
ЦЮНЯНЮКАЦЬ незак. Калыхаць, забаўляць. Наша бабўля йэлы дзень цюнянюкая гэта дзіця. Вострава Слон. ЦЮПА, ЦЮПКА ж. Страва з малака і накрышанага ў яго хлеба. Я сёньня, бабанькі, цюпу ёла, і дзёці цюпы паёлі і па]шліў шкблу. Галімшчына Іўеўск. ЦЮПАЦЬ незак. Павольна хадзіць. Мая Вблячка слабая, але ўжо трбхі цюпая па хаце. Кухары Маст.
ЦЮПКАЦЦА незак. іран. Таптацца, хадзіць. У хаце цюпкалася з раніцы да вёчара, а раббты не відаць. Ятаўтавічы Іўеўск.
ЦЮПКІ мн. Аёгкі абутак. Уступісяў што цяпл^йю, а няўгэтыя цюпкі, бомарбз на дварэ, нбгі пазябнуць. Морына Іўеўск. цюпы мн. Дзіцячы абутак. Цюпы дзёткам плятўць з вярбвачак. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
ЦЮРЭЦЬ незак. Пралівацца, прасочвацца. 3 адстбініка малакд цюрыць, нёдзя шчыліна ёсьць, трэба заварыць чым. Забалаць Вор.
ЦЯГАЛКІ мн. Граблі. Бяры і сабё цягалкі, пб]дзям на балбта сёна грабіць. Грамавічы Шчуч.
цягАч м. груб. Валацуга. Toj цягач цэлы вёчар ня быўухаце, а дзе ён брындаў, ня вёдаю. Галімшчына Іўеўск.
ЦЯГЛА прысл. Паволі, ціха. Стары наш цягла гавбрыць, але выразна, сілы мала ў ягб. Юбілейная Свісл. цягло н. Кручок, на які начэпліваюць ворчык бараны. У баранё цяглб жалёзнае, за цяглд зачапляюць баранў да вбрчыка. Кладнікі Іўеўск.
цяглы прым. Высокі, выцягнуты ўверх. Унь jix хата, там відаць цяглы тбпаль за кбмінам. Уша Кар.
ЦЯКЎН м. Незамерзлая сярэдзіна ракі. Бўдзяця там ёхаць, каб унбчы не папалі на цякўн, там ні замярзая вада. Каробчыцы Гарадз.
цялбк м. Цяля. Мы пакінулі на гадбўлю цялка, праз год, як падрасьцё, дббры бык бўдзя. Беліца Лід.
ЦЯЛЮСЕНЬКІ (цялюсянькі) займ. Увесь чыста. Цялюсянькі дзень стары праляжаў на пёчы, ня мог устаць. Руда Яварская Дзятл.
ЦЯЛЮХКАЦЦА незак. іран. Ісці ўперавалку. Нёшта ты цялюхкаясься павдлі, najiUMxyrmaj. Хорашава Навагр.
ЦЯЛЯТНІК м. перан. Спінка і бакі, прымацаваныя да саней для язды зімою. Няма вазка, дык у цялятніку паёдзям у сваты, на санях зрабілі дббры цялятнік, бўдзя дббра ёхаць. Крышылоўшчына Кар.
цямкбм
цяць
цямком прысл. Цемнатою, пасля заходу сонца. Ёхалі цямкбм праз лес, то трдхі ббязно былб. Альберцін Слон. ЦЯМРАВАСЦЬ ж. Туманнасць, смуга. Ужб нё)кая цямравасьць насўнулася, мўсіць, дождж бўдзя, то трэба завіхацца. Гаўя Іўеўск.
ЦЯМРЭЧНЫ прым. Цёмны. Цямрэчны вёчар настаў, ідзём., бабы, дахаты. Вострава Слон.
ЦЯНЯТА (ценято) н. Сеткавае палатно. Нбво ценято на рыбу трэба сплёсьці, бо тбё парваласо. Бершты Шчуч. ЦЯПЕЛЬ м. Кавалачак. Картбфлю пасадзілі наўсіхрэзках, тблькі невялікі цяпёль астбўся незасаджаным. Бабіна Гарадз.
ЦЯПЛОВІК м. Паўднёвы вецер. Падўў цяплбвік, бўдзя адліга. Караняты Астр. ЦЯРЛЎШКА ж. Макацёр. Гэдакую цярлўшку разьбіла, пабілася наша цярлўшка. Ятвезь Кар.
ЦЯРЎХА ж. Адкіды пры малацьбе. Цярўху трэба вывязьці, каб ні заважала. Калеснікі Бераст.
ЦЯРЭДНАЧЫ прысл. Апоўначы. Дзе ты пбўдзяш дахаты цярэдначы, перасьпіў нас. Заляшаны Ваўк.
ЦЯРЭДНЕ (цярэдня) прысл. Апоўдні. Цярэдня ягб дзёці абіраюць у сусёдзяў вішні. Заляшаны Ваўк.
ЦЯРЭСТРАСЬ прысл. Браць не запар, а выбіраючы. Цярэстрась набрала яблыкаў аднь'іх бў)ных, а нам дрббныя пакінула. Вострава Слон.
ЦЯСЕЎКА ж. Долата. Я мог бы і сам зрабіць карыто, але няма ў мянё цясёўкі. Падгаі Ашм.
цясцяны прым. Ацеслівы, нявыпечаны хлеб. Кінула сваю дзёўчыну за хазя)ку, дык выпякла хлеб вёльмі цясцяны. Запрудзяны Вор.
ЦЯЎПЁЦЬ незак. груб. Разумець. Moj Гёна ў задачках ні цяўпё, а сяк-так піша. Міклашы Дзятл.
ЦЯЎПЦІ незак. груб. Тлумачыць, паўтараць. Цэлы вёчар цяўпў адно і тбя, а ты ніяк ні пбўмяш мянё. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ЦЯЦЁРЫЦЬ незак. груб. Гаварыць пустое. Гэты Антбсь цяцёрыць і цяцёрыць, як ямў язык не забаліць. Жадаўка Ашм.
ЦЯЦЁРКА I ЦЯЦЁРА ж. Саміца цецерука. Цяцёры ў сьнег хаваюцца, яны малыя, шэранькія. Пятровічы Іўеўск. ЦЯЦЦА зак. Стукнуцца, пабіцца. Бабэхнуў з вбза і так цяўся, чуць галавы ні разьбіў. Утканы Вор.
цяць зак. Ударыць. Каб ты цяў тамў сабацы, ён бы ні брахаў. Якубаўцы Вор.
ч
чАбаты мн, Стары абутак. Уссўнь якія чабаты, во j бўдзя ддбра ў лёсе. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы) ЧАВЭЛА м. і ж. зневаж. Нязграбны чалавек. Ён такі чавэла, што сам нічдга ня зрббіць. Куляўцы Шчуч. (Кулеўцы) ЧАДА (чадо) н. Чарада, натоўп. Вунь якбя сабралася чадо людзёў Падбалоцце Зэльв.
чАіца ж. Чайка. У нас чарцы над раKoj лётаюць, рыбу лапаюць. Галавачы Гарадз.
чакавАцца незак. Чокацца. Як сталі з пдўдня чакавацца, і вёчар застаў за сталбм. Пескаўцы Лід.
ЧАКЎХА ж. Доўбня. Ідзі пашука] чакўху, я паём і прыдў памагў калбць дрдвы. Буйкі Дзятл.
ЧАЛЁДНІК м. застар. Панскі слуга. У панбў ранё) служылі чалёднікі, я сама была чалёдніцаў служыла ў маёнтку. Прывалка Гарадз. (Прывалкі) чамАрка ж. Ватоўка. Адзёнь чамарку, бўдзя цяплё), мардзік на дварэ. Лозкі Дзятл.
ЧАМБОРАК м. Чабор. Чамббрак дббра парыць і піць ад кашля. Сонічы Гарадз.
ЧАМЁШЫЦЦА незак. Чухацца. Малы як устаня, так і чамёшыцца, трэба ягд памыць. Таншчына Смарг.
чАпаць незак. іран. Ісці. Moj ты ўнўчак, не 4dnaj ты за маткаў яна ж цябё ня вбзьмя, бо /дзе на фёрму. Загор’е Кар.
чапАць незак. Дакранацца. Hi Hand] Наташку, яна паваліцца,слабёнькая яшчэ. Голі Слон.
ЧАПЁЛЬНІК м. Чапяла. Унь чапёльнік ля пёчы старць, выма] скаварадў. Вострава Слон.
ЧАПЁЛЬНЯ, ЧАПІЛЬНЯ ж. Крытае памяшканне захоўваць сена. Гэты год пбўную чапёльню сёна наклалі. Трахімавічы Дзятл. Вілэ ляжаць у чапільні, ідзі вазьмі і пб/дзям гно) разьбіваць. Малая Воля Дзятл.
чапкавАць незак. 1. Выконваць цяжкую работу. Я сёньня чапкавала да нбчы на буракдх. Падгаі Ашм. чапкавАць незак. 2. Прасіць, кланяцца. Яг былі тут у варчў нёмцы, нашы людзі ставілі сдлтысу кварту гарэлкі і чапкавалі, каб ён ддбра гаварыў. Ясенавіца Ваўк.
ЧАПКІ прым. Прыдзірлівы, патрабавальны. Наш лясьнік надта чапкі, з )ім кашы не зварыш. Баравікі Іўеўск. ЧАПЛЁЙКА ж. Чапяла. Чаплё)ка во. Грабава Зэльв.
ЧАПУРЫШКА ж. Спарыш арэха. Мы назьбіралі. шмат чапурышкаў у арэшніку. Прывалка Гарадз. (Прывалкі)
ЧАПЯРНбС м. Малаток кляпаць касу. Па)дў да сусёда пазычу чапярнбса, трэба касў накляпаць. Дварэц Дзятл.
ЧАРАВАТАЯ прым. Цяжарная. Jix нявёстка ўжо чараватая, мбжа, к Калядам і дзіця нарбдзіць. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ЧАРАВО н. Кішкі, жывот. Чаравб мне баліць, ці ня зьёла што няддбрае. Газа Астр.
ЧАРОВЫ мн. Кішкі. Сёньня закалблі паршука, трэба чарбвы перабраць. Чэхі Астр.
чарадавАць незак. Пасвіць, ганяць жывёлу ў поле ў сваю чаргу. Я яг быў дзіця, чарадаваў гусё), пбтым чарадаваў... а цяпёр чарадўю карбў. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ЧАРАНТАШКІ мн. Басаножкі. Купіла сабё нбвыя чаранташкі. Пукачы Навагр. чарапАк м. Кубак. riaddjты мне moj чарапак, налью табё малачка. Бяжэмцы Іўеўск.
чарАпкацца незак. іран. Узбірацца, паднімацца. Чарапкаіся ты жывё), тут грудбк нівялікі, а там дале] ужо рбўная дарбга. Апіта Іўеўск.
ЧАРВЁЦЬ незак. іран. Доўга чым-небудзь займацца. Дачкаўчдра прыёхала пбзна, цяпёр чарвёя ў лбжку, ніяк ня хбча ўставаць. Гуршчына Іўеўск.
ЧАРКАНЎЦЬ зак. Напісаць лаканічна. Трэба чарканўць дачцэ пісьмб, нёшта яна даўнб ня піша. Саленікі Слон.
ЧАРНАГЎЗЫ мн. Познія яблыкі цёмна-чырвонага колеру. Чарнагўзам трэба паляжаць да Калядусёне, бо цяпёр чарнагўзы цьвёрдыя. Гліняны Гарадз. ЧАРНАЗЁМ'Е н. Тарфяністая глеба. На чаразёмі ўсё дббра расьцё. Казіміроўка Гарадз.
КНІГІ ОНЛАЙН
