Слоўнік Гродзенскай вобласці
Таццяна Сцяшковіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 400с.
Смаленск 2018
БІБІКІ АБІВАЦЬ, БІБІКІ АКАЛАЧВАЦЬ Нічога не рабіць. I як чалавёк жывё? Цэлы дзень бібікі абівая. Новае Сяло Ваўк. Усё на пблі рббяць, а тво) Валёра тут бібікі акалачварць. Міхнічы Смарг.
БІЦЬ ЛЫНДЫ Нічога не рабіць. Нё)кая трасца ямў зрабіласа, б’е лынды па цэлых днях. Некрашы Гарадз.
БІЦЬУБЎБЕНЖыва размаўляць, паведамляць пра што-небудзь. Паўсё) вёсцы білі ў бўбен аб вясёльлі Лёдзі. Новы Двор Свісл.
БІЦЬ У ХАМЎТ Палохацца. Ідзём, брат, разьбярбмся, хто там вінен, чагд ты б’еш у хамўт. Новы Двор Свісл.
БІЦЬ ЯК ДУРНЫ Ў ДЗВЁРЫ Стаяць на сваім, не зважаць ні на што. Перш як жаніцца, ты паслўха), што людзі пра яё кажуць, ня бі яг дурны ў дзьвёры. Гудзяняты Іўеўск.
БЛЕКАТУ АБ'ЁЎСЯ [хто?] Здурнеў, згубіўраўнавагу. Чагбтытакраскрычаўся, блёкату аб’ёўся ці што. Забалацце Кар.
БЛІЗКІ СВЕТ Далёка. I трэба ж былд табё]сьці блізкі сьвет. Дзегцяры Шчуч. БЛІШЧАЦЬ ЯК ЗАСЛАНКА Быць чыстым. Даглёдзь усё, дачўшка, каб блішчала яг засланка. Біцеўцы Шчуч.
БЛІШЧЭЦЬУ ВбЧЫ Глядзець,як іншыя ядуць. Во Манячка зьёла сваю кілбасў, а цяпёр блішчыць у вдчы, ну што ты зрббіш, трэба )шчэ даць. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
БОГУ ДУШОЮ HE ВІНАВАТ Пра сумленнага, праўдзівага. Чагб ты к чалавёку прыстала?Мбжа, ён ббгу душдю не вінават. Сімакава Кар.
БбКАМ ВЫЙСЦІ Зашкодзіць. Я вам пакажў, яклазіць у Moj сад, гэта вам 66кам вьудзя. Голі Слон.
БОКАМ-СКОКАМ Няроўна. Куды тваё грады зрбблены, ббкам-скбкам. Міхалконі Ашм.
БОЎНУЦЬ ЯК ЖАБА Ў КАЛОДЗЕЖЫ Сказаць нетактоўна. Ты не прыма) да сэрца, гэта ён ббўнуў як жаба ў калбдзежы. Савічы Шчуч.
БОЧКУ АРЫШТАНТАЎ Шмат (наабяцаць). Прыёхаў быўзяцьу гбсьці, нагаварыў мне ббчку арыштантаў, па гэту пдру тблькі ягб і бачыла. Корнадзь Свісл.
БРАЦЦА ЗА ЖЫВОТ Моцна смяяцца. Чэсь як пачаў расказваць пра сваё прыгбды, дык мы браліса за жываты. Малыя Эйсманты Бераст.
БРАЦЦА ЗА РОЗУМ Разумнець, сталець. Мо ў людзях як пабўдзя, то вбзьмяцца за рбзум. Рыбакі Смарг.
БРАЦЬ ГОРЛАМ Дабівацца нахабна, крыкам. Хто не вёдая Баляцянкі? Яна заўсёды ўсё гбрлам бярэ. Шылавічы Слон.
БРАЦЬ ЗА ДУШЎ Сумаваць, гараваць. Вёдама, што бўдзя браць за душў: тры сынэ на ва)нё загінулі. Шылавічы Слон.
БРАЦЬ НОГІ Ў РЎКІ Уцякаць. Бяры нбгі ўрўкі ды ляці, пбкуль дзед не аглёдзяў, што ты сьліўку зламаў. Турэц Кар.
БРАЦЬ ПАД КРЫЛО Клапаціцца (пра каго-небудзь). Ты яго бяры пад крылб, а ён пбтым аддзякавае. Шылавічы Слон.
БРАЦЬ СЯБЁ Ў РЎКІ Валодаць сабою. He трэба, браце, так адразу кіпяціцца, а трэба ўмець браць сябёў рўкі. Малыя Эйсманты Бераст.
БРАЦЬ У ГОЛАЎ Разгублівацца. От ддбры быў хлбпяц, але з-за гэта) Наташы трэба ж былб ямў так браць у гблаў, што аж захварэў. Кухары Маст.
БРЫДЗІЦЬ СВЕТ Паводзіць сябе непрыстойна. He брыдзь, дзёўка, сьвёту, пасарбмся людзёў Галавічполе Шчуч.
БЎРА ПРЭ Пра таго, хто шпарка ідзе. Куды цябё бўра прэ? Накрышкі Дзятл.
БЎСЕЛ РЭПУ ПАСЁЯЎ Пра бруд. Але ж у цябё ндгі чбрныя, хіба табё бўсял рэпу пасёяў. Бершты Шчуч.
БЎХАЦЬ ЯК У ВЯДРО Моцна кашляць. Трэба дбктара пазваць, Лідачка цэлую ноч бўхалаяку вядрб. Коцькі Дзятл.
БЫКІ КАЦІЦЬ Абгаворваць. Табё тут не канёшне на мінё быкі каціць, ці ў цябёрнша) справы не былб? Буцілы Лід.
БЫЦЦАМ КЛАД КЛАДЗЁ Пра таго, хто марудзіць, доўга затрымліваецца. Aj, як дбўга ён там, быццам клад кладзё. Голы Бор Астр.
БЫЦЬ НА СЁМЫМ НЁБЕ Радавацца. Сёньня наша Зіна павінна быць на сёмым нёбе, надта харбшу сукёнку маці ej кутла. Лелюкі Іўеўск.
ВАДЗІЦЬ НОСАМ Спаць седзячы. Што ён там бачыўу кінб, кабхто спытаў, ён тблькі вадзіў нбсам. Бешанкі Лід.
ВАДЬІ Ў ЛЬІЖЦЫ HE ЗАМЎЦІЦЬ Быць добрага характару. Ягб маці нікбму вадыў лыжцы не замўціць. Сіняўшчына Іўеўск.
ВАЛАСЫ ДЬІБА СТАНОВЯЦЦА Страшна. Якуспбмню пра ва]нў валасэ дыба станбвяцца. Грамавічы Шчуч.
ВАНТРОБЫ ВЫЦЯГНУЦЬ, ВАНТРОБЫ ДАСТАЦЬ Надакучыць, змучыць. А няха] яго трасца вбзьмя з гэтым паршукбм, так вішчыць, вантрббы выцягнуў мне. Накрышкі Дзятл. Ты, мо) сынбк, такі нэндза, усё вантрббы дастаў з мінё за дзень. Кухары Маст.
ВАРбНА ЗАГУМЁННАЯ Бестурботны, някемлівы чалавек. Во табё так і трэба, варбна загумённая, каб ні павярала на кджнаго пацёмніка. Каняўцы Зэльв. ВАРОН ЛАВІЦЬ Быць разявакаю, не выкарыстаць зручнага моманту. Усё унь кблькі яблыкаў набралі, а ён старць і варбн лбвіць. ДакудаваЛід.
ВАРОН СТРАЛЯЦЬ Быць някемлівым. Што ты варбн страляяш, бяжы хутчэ) да машыны, даёдзяш з усімі упбру. Татарцы Лід.
ВАЧЭЙ HE ЗЛАЖЫЦЬ He заснуць. Сёньняўсю ноч вачэ) незлажыў, усёдўмаў, як там сын у гбрадзе ўладаваўса. Лагады Шчуч.
ВЁТРАЦЬ ПА СЯЛЁ He сядзець дома. Ягб баба любіць вётраць па сялё, цалюткі дзень дбма не спыняяцца. Змяёўцы Дзятл.
ВЁЦЕР СВІШЧА Ў КАРМАНАХ Пра адсутнасць грошай. Хлбпцы сядзёлі і меркавалі, яг бы выправіцца з дбму, але ж вёцяр сьвішча ў карманах. Ярошычы Навагр.
ВЁШАЦЬ HOC Адчайвацца, бянтэжыцца. Гэта ж твая гэтакая няўдача, але абыідзецца, не трэба вёшаць нос. Бабынічы Слон.
ВОКА ЗА ВОКА Пра ўзаемную расплату за непрыемнасці. Як маю гўску забіў, то нічбга, а як машына] наёхаў на ягб парася, дык разяўляяцца, гэта ямў вбка за вбка. Рахавец Навагр.
ВОКА НАБІТА Пра наяўнасць досведу. От дббрую табарэтку ты мне зрабіў, віднб, што вбка набіта. Турэц Кар.
ВОКА HE МЕЦЬ Быць не прыхільным да каго-небудзь. На гэтаго ўжо даўнб ніхтб вбка немая. Ракавічы Шчуч.
ВОСТРЫ НА ЯЗЫК Дасціпны, кемлівы. Наш дзядзька вбстры на язык, ніхтб з jiM не згавбрыцца. Панара Смарг.
ВбЧЫ ВЫЙМАЦЬ Крыўдзіць, не даваць праходу. Нікдлі па-чалавёчы каляягд не пр6]дзяш, заўсёды вбчы вы)мая. Парфенавічы Маст. (Парфенавічы)
ВбЧЫ НА ЛОБ ЛЁЗУЦЬ Пра падыманне вялікага цяжару. Пастаў мяшбк, не трыма) на плячах, ён жа цяжкі, у цябё аж вбчы на лоб лёзуць. Малыя Эйсманты Бераст.
ВОЧЫ НА ЛОБ ПАЛЁЗЛІ Пра збянтэжанасць ад здзіўлення. Як прывёзьлі Ваціка пабітага, у крыві, у жбнкі аж вбчы на лоб палёзьлі. Красноўцы Лід.
ВбЧЫ ЎЖМЁНЮ ЎЗЯЦЬ Зразумець праўду. Табё трэба вбчы ў жмёню ўзяць ды паўзірацца, хто каля цібё крўціцца, якія таварышы ў цябё адны п’яніцы. Шылавічы Слон.
ВЎДЫ ПАДЦЯГНЎЦЬ Пахудзець, паблажэць. Яг замуж пашла, так хўтка вўды падцягнўла, адразу j ні пазнаць. Залесаўцы Навагр.
ВЎХАМ HE ВЁСЦІ He рэагаваць, не слухаць нічога. Ямў гавары, а ён і вўхам не вядзё. Градаўшчына Астр.
ВЎШЫ АБ'ЁСЦІ Надакучыць крыкам. Сьвіням шмат ёсьці трэба, яны за зімў табе вўшы аб’ядўць, калі ні нагатўяш картбплі. Панара Смарг.
ВЎШЫ РАЗВЁСІЦЬ Няўважліва слухаць. Ён заўша вўійы развёсіць, нічбга не па)мё, а пбтым усё перапытвая. Каменная Русота Гарадз.
ВЫДЗІРАЦЬ ВбЧЫ Сварыцца. Зь ёю мнбга ні пагавбрыш, умёя выдзіраць вбчы. Жукевічы Гарадз.
ВЫДЎРВАЦЦА ЯК МЎХА НА СЦЯНЁ Выстаўляцца, сваволіць. Чагб вы так расьпёсьцілі малўю, выдўрваяцца як мўха на сьцянё. Трабы Іўеўск.
ВЫЙСЦІЎ СВЕТ Зрабіцца самастойным. Гёніныя сыныўсе вы)ійліў сьвет, а мацяры радасьць. Сураж Іўеўск.
ВЫКІНУЦЬ 3 ДЎМКІ Забыцца, перастаць цікавіцца. Стала на сварм і вы]шла з нашага хўтара, хўтар moj, кажа, яўжо выкінула з дўмкі. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ВЫЛЕЗЦІСА СКЎРЫ Пастарацца выканаць загаданае. Мікбла вылезе са скўры, а ўсё зрдбіць, такі чалавёк. Малыя Эйсманты Бераст.
ВЫЛЕЦЕЦЬ 3 ГАЛАВЫ Забыцца. Пакўль прышла дахаты, дык усё выляцела з галавы, што мне казаў дбхтар. Янканцы Ашм.
ВЫНЯЦЬ 3 ГОРА Дапамагчы. Сяргё) CBajzo брата выняў з гдра, a то бутурмё сядзёў за растрату. Шылавічы Слон.
ВЫРАБЛЯЦЦА 3 СКЎРЫ Выходзіць з нормы паводзінаў. ўіхня дзёўка вырабляяцца з скўры, жывучы на бацькавым усём. Раманавічы Шчуч.
ВЫРАЧЫЦЬ ЗРЫНГІ Здзіўлена паглядзець. Чагб ты вырачыў зрынгі, як усёраўнб век ні бачыў мянё. Міцкавічы Смарг. (Міцкевічы)
ВЫСАХНУЦЬ У ГАПЛЮК Пахудзець. Ах, бабачкі, якбя гэта жыця, яна за )ім чысто высахла ў гаплюк. Кухары Маст.
ВЫСАХНУЦЬ У ДОСКУ, ВЬІСАХНУЦЬ У ШЧЭПКУ Памарнець, схуднець. Як паёхаў ад яё мужык, яна высахла ў дбску. Вензавец Дзятл. Як пабыла мёсяц у шпіталі, то высахлаў шчэпку. Дзеркачы Зэльв.
ВЫСКАЧЫЦЬ 3 ГАЛАВЫ Забыцца. I трэба ж былб выскачыць з галавы, што ў магазіне выхадны. Вугляны Смарг.
ВЫХОДЗІЦЬСУХІМЗВАДЫ Пазбягаць заслужанага пакарання. He, Залёўскага гдлымірукамі не вбзьмеш, ёнумёя выхддзіць сухімз вады. Ланцавічы Маст. ВЫЦЯГНУЦЦА НА НІТКУ Старацца выканаць справу. Наша Каця выцягнецца на нітку, але ўсё зрббіць як сьлёд. Лелюкі Іўеўск.
ВЫЦЯГНУЦЬ 3-ПАД НбГЦЯ Выманіць, дабыць. Німа як на гўліцу пускаць дзяцёі, гэты Збсін хлбпец усё выцягня з-пад нбгця ў Majzo малбга. Кухары Маст. ВЫЦЯГНУЦЬ НбГІ Памерці. Рабіў наш mama як конь, пакўль не выцягнуў нбгі. Сарачаны Свісл.
ВЯНКІ ПЛЁСЦІ Пляткарыць, выдумляць. Гэта Стэфа нічбга не рббіць, аднб вянкі пляцё. Кемейшы Вор.
ГАВАРЫЦЦА HE ДАЁ He слухае. Ну што ты ямў ўталкўяш, ён і гаварыцца ні даё. Бабіна Гарадз.
ГАЛАВА ТРАШЧЫЦЬ Пра вялікія клопаты. Так мндга ў мянё заўжды рабдты, што аж галава трашчыць. Малыя Эйсманты Бераст.
ГАЛІЦЬ ЗЎБЫ Смяяцца. Як прыдзя да нас, дык і галіць зўбы без прычыны. Лаўрынавічы Свісл.
ГАРАБ'Ю ПА КАЛЁНА Вельмі малы. Кавалёр гэдакі нашдўся, сам яшчэ гараб’ю па калёна. Саленікі Кар.
ГАРАДЗІЦЬ ПЛОТ Гаварыць глупства. Гэта наша сусёдка заўжды гарбдзіць плот, анічбгачка ні разбярэш у яё. Догі Шчуч.
ГАРОЙ СТАЯЦЬ Моцна абараняць. Што бён ні зрабіў, то яна за ягб ўсярбўна zapoj старць. Янканцы Ашм.
ГАРЫЦЬ У РУКАХ Усё выдатна робіць. У ягб прбста ўсё гарыць у руках, за што ні вбзьмяцца. Зарачаны Ваўк.
ГЛЎПСТВА ГАРАДЗІЦЬ, ГЛЎПСТВА ПЛЁСЦІ Маніць. Ты мне гавары начыстатў, нёчага глўпства гарадзіць. Алекшыцы Бераст. Хбпіць табе глўпства плёсьці. Кашалёва Навагр. (Кашалева)
ГНАЦЬ У КАРАК, ГНАЦЬ У КАРШЭНЬ (ГНАЦЬ У КАРШЭЛІ) Выпраўляць, прымушаць. Чагб ты так сьпяшаясься, ніхтд цябё не гбніць у карак, пабыў бы з тыдзянь у нас. Утканы Вор. Што тут гаварыць зь jiM, ганіягд ў каршэлі. Накрышкі Дзятл.
ГОЛЫ ЯК БІЧ, ВбСТРЫ ЯК МЕЧ Пра нікчэмнага чалавека, які любіць выстаўляцца. Ты ягб ні чапаў Hixdj хваліцца, ягб ні справіш, бач, гблы яг бізўн, вбстры як меч. Барташы Шчуч.
ГОЛ Ы ЯК СТОЙ Бедны. Дзяцё] у ягб пёцяро, гблы як cmoj, але вёльмі ўдалы, што хбчаш зма}стрўя. Хорашава Навагр.
ГбРА ГАРАВАЦЬ Цяжка жыць. Замужмяне выдалі за п’яніцу, прышлбся зьрм гдра гараваць, але ж нёяк жыцьця пражыла. Міхалішкі Астр.
ГбРА ЧУБАТАЕ Цяжкасці, непрыемнасці. Маю дзялку пакуль папбляш, то рўкі парвёш, во маё гбра чубатае, ніхтб мянё ні сватае. Корнадзь Свісл. гбРБІЦЦА Ў ТРЫ ПАГІБЕЛІ Гараваць, мучыцца. Бацька выдаў мянё замуж, нічбга ні даў, бо нічдга ні меў, прышлбся мне гбрбіцца ў тры пагібялі, бо жыцьцё даўнё) былб цяжкае. Скрышава Навагр.
КНІГІ ОНЛАЙН
