Снежная сястра
Мая Лундэ, Ліса Айсата
Памер: 192с.
Мінск 2020
Я адчуў, як штосьці цёплае пацякло па маіх шчоках, і адвярнуўся, каб не пабачыла Хэдвіг. Але яна адпусціла маю руку і замест гэтага аберуч абняла мяне.
— Ох, Юліян, — толькі і сказала яна.
Хэдвіг прыціснулася сваёй шчакой да маёй, і я адчуў, як яе слёзы змяша-ліся з маімі.
ш
Мы прасядзелі так моўчкі даволі доўга.
А потым разнялі абдымкі. Хэдвіг зняла рукавіцу, выцерла свае шчокі і мае таксама. Рука ў яе была цёплая.
Слёзы гэта таксама вада, — сказала яна. — А вада можа стаць снегам.
Я не ведаў, ці мусіць гэта супакоіць мяне, але ў любым разе прагучала прыгожа.
— А як у вас цяпер? — спытала Хэдвіг.
— Цяпер? — перапытаў я.
— Як у вас цяпер дома?
...Увесь час вельмі ціха. I не падобна, што мама і тата збіраюцца свят-каваць Раство. Падаецца, яны зусім забыліся, як гэта робіцца.
Але вы мусіце, — усклікнула Хэдвіг. — Вы мусіце святкаваць Раство!
— He ведаю, — адказаў я.
— Ты казаў, што Юні звычайна была такой радаснай, — сказала Хэдвіг.
Так, была. Перад тым, як зрабілася сумнай. Яна была самай жыцця-радаснай з усіх, каго я ведаў. Але і пра гэта яны таксама забыліся.
Хэдвіг узяла мяне за руку і крыху яе сціснула.
— Ім пашанцавала, што ў іх ёсць ты, Юліян.
— Што ты маеш на ўвазе?
Ты можаш даць ім прыклад. Ты можаш дапамагчы ім успомніць ра-дасную Юні.
£ V^3£4 a
v 15 4
хутчэй выправіўся дахаты. Хэдвіг, безумоўна, мела рацыю. Мама і тата забыліся на ўсё добрае, што было звязана з Юні. На тое, як шмат яна смяялася і жартавала, як яе голас то ўздымаўся, то паніжаўся, калі яна га-варыла, і колькі дзіўных рэчаў яна прыдумляла. Можа, гэта і праўда дапамо-жа ім успомніць усё радаснае, а не толькі змрочнае.
Адзіным здымкам Юні, які мама з татам трымалі навідавоку, было яе старое школьнае фота, на якім яна выглядала сціплай і сур’ёзнай. Але я ве-даў: у нас дома хапала і іншых здымкаў.
Я прыйшоў дахаты раней за бацькоў і адразу пачаў шукаць. Выцягваў шуфлядкі камоды, адчыняў дзверцы старой шафы і корпаўся на дне вя-лізнага куфра ў гасцёўні. Урэшце я знайшоў нашы фотаальбомы ў маміным працоўным стале. Я выцягнуў іх адтуль і пачаў гартаць. Прыемнае цяпло разлілося ўнутры. Мы столькі цудоўнага рабілі разам, усёй нашай сям’ёй, усе пяцёра, асабліва мы, дзеці. Я ўспомніў, як гэта: бегаць па летняй траве пад пырскамі палівалкі; ці ўтраіх сядзець у машыне з вялізнымі порцыямі » марозіва, якое сцякае па пальцах; ці імчацца на лыжах навыперадкі ўніз
па заснежаным схілс; ці ляжаць на мяккім імху ў нашым будане, што неяк па вясне мы змайстравалі ў лесе, і назіраць, як сонца паблісквае між голля.
Гэта Юні першай кінулася пад пырскі; хітрасцю ўгаварыла маму і тату купіць марозіва; прыдумала зрабіць будан і звязала разам самыя буйныя і тоўстыя галіны паміж дрэў.
Нарэшце я вырашыў спыніцца на вялікім фотаздымку, дзе Юні была ў жоўтай летняй сукенцы і смяялася проста ў твар фатографу. Я нібыта чуў той сйны смех на фота. Такі раскацісты, быццам коцяцца белыя жамчужыны.
Я асцярожна дастаў фотаздымак з альбома, потым пайшоў на кухню і павесіў яго на лядоўню. I тут уваходныя дзверы адчыніліся, гэта былі мама і Аўгуста.
Я ЧУЎ> як яны ўвайшлі ў калідор. Аўгуста ныла. Яна была стомленая і знясіленая пасля садка і не хацела сама распранацца. Раней, калі яна была Дынамітам, то звычайна раўла, пакуль у мамы не здавалі нервы і тая не ра-біла ўсё за яе. Але цяпер Аўгуста толькі жалілася, а потым здалася і моўчкі распранулася сама.
Затым яна адправілася ў гасцёўню да сваіх лялек і пачала ціхенька там гуляцца.
А мама пайшла да мяне на кухню. Як заўжды, яна ўскудлаціла мае ва-ласы. Як заўжды, сказала «прывітанне». Як заўжды, запыталася, як прайшоў дзень.
I раптам застыла перад лядоўняй. Яна працягнула руку і паказала на зды-мак Юні.
— Адкуль гэта? — спытала яна, не гледзячы ў мой бок.
— 3 альбома, — адказаў я.
— Навошта ты павесіў гэта тут?
На кухню ўвайшла Аўгуста і заўважыла фота ў мамінай руцэ.
— Юні! — усклікнула Аўгуста.
I ўсміхнулася фотаздымку. Бо на фота Юні была такая шчаслівая, што ўсім хацелася ўсміхнуцца ў адказ.
Але, відаць, толькі не маме. Бо яна павярнулася да мяне і сказала вельмі ціха і вельмі сур’ёзна:
— Я не хачу, каб ты даставаў штосьці з альбомаў, Юліян.
— Але гэта не штосьці, — адказаў я. — Гэта Юні.
Мама павярнулася да Аўгусты.
— Ідзі ў гасцёўню. Я мушу пагаварыць з Юліянам.
— Але... — пачала Аўгуста.
— Зараз жа, — перапыніла яе мама.
I Аўгуста пабегла назад да сваіх лялек, зноў ціхенька ўладкавалася і пра-цягнула гульню.
— Прысядзем на хвілінку? — мама паказала на стол.
Гэта было нібы пытанне, але я ведаў, што выбару ў мяне няма.
— Дарагі Юліян, — сказала мама, — я разумею, што табе хочацца, каб усё было як раней.
— Так.
— Але так ніколі не будзе, — запярэчыла мама.
— Я ведаю, — адказаў я.
— I Юні больш ніколі не вернецца, нават калі мы павесім яе фота, — працягнула яна.
— He, — сказаў я. — Але гэта не для таго, каб...
— I я не думаю, што ўсё стане прасцей, калі мы будзем хадзіць і паўсюль у доме натыкацца на яе твар. Ці калі будзем пастаянна хадзіць на яе магілу.
— Гэта не паўсюль. Толькі на лядоўні. А на яе магіле мы ніколі і не былі.
— Нам проста патрэбны час, — сказала мама. — I паступова зробіцца лепш... Прынамсі, так кажуць.
Апошнюю фразу яна, падаецца, сказала самой сабе, бо на мяне нават не зірнула.
— Так, — сказаў я. — Але хіба нельга хаця б адзінае фота?
— Гэта зойме час, — сказала мама.
— Адно фота?
— Нам трэба быць цярплівымі, Юліян.
А потым яна ўстала, нахілілася да мяне і абняла. Але гэта былі дзіўныя абдымкі, не сапраўдныя маміны абдымкі, а толькі іхняя копія.
Юні ляжала на стале і ўсміхалася нам, але мама забрала фота і зноў за-несла ў гасцёўню. Праз дзвярны праём я пабачыў, як яна паклала здымак назад у альбом, на тое самае месца, дзе ён быў. А потым вярнула альбом у свой працоўны стол і зачыніла шуфлядку.
Я працягваў сядзець. Я не мог нічога сказаць. Я зноў адчуў, як з вачэй вось-вось пацякуць ідыёцкія слёзы. Увесь дзень яны нібы чакалі моманту, ціснучы мне на грудзі. Я не змог нічога сказаць за абедам і пасля абеду так-сама. I амаль не змог нічога з’есці. Але наўрад ці нехта гэта заўважыў, бо ўсе сядзелі моўчкі, як заўсёды.
Нарэшце я падняўся да сябе. Я стаяў пасярод пакоя і ўсё намагаўся каў-тнуць. Мне так хацелася, каб гэты камяк у горле нарэшце знік.
Але ён не знікаў. Бо патрэбны час, як сказала мама.
Дурніца гэтая Хэдвіг, раптам падумаў я. Заўжды такая радасная. Ёй па-даецца, што ўсё так проста. Можа, для яе ўсё так і ёсць, у яе вялізным утуль-
П9
ным доме, дзе кожны пакой аздоблены да Раства і, мабыць, усе заўжды такія шчаслівыя і вясёлыя.
Але яна памыляецца, падумаў я. Яна не ведае нічога пра тое, як жывём мы. Нічагусенькі.
I чым больш я думаў пра гэта, тым больш злаваўся. А камяк у горле зусім не знікаў. Бо да Раства заставалася тры дні. Усяго тры дні. I нічога ў нас дома не наладзіцца. I ніякага нармальнага Раства не будзе.
Назаўтра ў школе я быў сярдзіты. Гэта быў апошні дзень перад каляд-нымі вакацыямі — святочны, з прысмакамі і весялосцю. Але мне было зусім не весела.
Я быў сярдзіты і тады, калі выйшаў са школы, і нават тады, калі пабачыў, што Юн чакае мяне каля брамы.
— Прывітанне! — сказаў ён.
— Прывітанне.
— Ну вось і канікулы.
— Ага.
Мы прайшлі некалькі метраў. Юн зірнуў на мяне.
— Столькі снегу, — сказаў ён.
— Ага.
— Я раней столькі снегу не бачыў.
— Ну, так, — адказаў я.
I больш ён нічога не сказаў. I я таксама. То-бок усё ў нас было як звычайна. Я хутчэй вырваўся наперад. Мне хацелася дахаты... А зрэшты, не. Бо і там нічога добрага не было.
121
— Дарэчы, размаўляць пра надвор’е — гэта тупа, — сказаў я.
— Што? — перапытаў Юн.
— Толькі дарослыя пастаянна гавораць пра надвор’е, — працягнуў я.
— Можа, і так.
— Мне надакучыла гаварыць пра надвор’е.
— Ладна, — сказаў Юн. — Давай пагаворым пра штосьці іншае.
— Ага.
Але ніводзін з нас не прамовіў ні слова. I гэта таксама было пагана. 3 Юнам наогул было нудна размаўляць. Насамрэч, размаўляць было нудна з усімі.
Я паскорыў крок, Юн стараўся не адставаць. Я зірнуў на яго краем вока. Ногі ў яго былі як дзве тонкія палачкі, што вытыркаліся з агромністых зі-мовых ботаў. У Юна, відаць, раслі толькі ступні. На ім быў вялізны шалік, што закрываў палову твару. Другую палову закрывала шапка. А паміж імі — танюткая палоска. Але каб зразумець, што чалавек адчувае, асабліва калі ты яго добра ведаеш, не трэба бачыць шмат. I я добра бачыў, што адчуваў Юн. Яму было сумна. Вельмі-вельмі сумна.
Але мяне гэта не надта турбавала.
Мы ўжо наблізіліся да скрыжавання, на якім звычайна развітваліся, і я моўчкі павярнуў у свой бок — развітвацца я не збіраўся. Як і далей раз-маўляць пра нейкія глупствы.
— Чакай, — сказаў Юн.
Я павярнуўся.
— Што такое?
Ён зняў заплечнік, раскрыў яго і штосьці дастаў. Падарунак.
— Вось, калі ласка.
Я ўзяў яго.
— ...Дзякуй.
122
Для яго ў мяне не было падарунка. Раней мы заўжды нешта дарылі адзін аднаму, але сёлета я проста забыўся. Мабыць, трэба штосьці сказаць, прыду-маць нейкае прабачэнне. Але чаму я мушу гэта рабіць? Мы ж не дамаўляліся абменьвацца падарункамі. Я што, вінаваты, што ён мне яго ўручыў?
— Вясёлых свят, — сказаў Юн.
Я адчуў, як у мяне загарэліся шчокі.
— He, — сказаў я.
— Што?
— Сёлета не будзе ніякіх вясёлых свят, — сказаў я і схаваў падарунак у заплечнік.
— Ну... — сказаў ён. — Можа, і не.
— Мне трэба дахаты.
— Ага... Ладна... Пакуль.
I Юн сышоў на сваіх танюткіх ножках у агромністых ботах. Яго цела амаль цалкам схавалася за заплечнікам, і я не бачыў яго галавы, бо Юн уцяг-нуў яе ў плечы.
У горле пякло. Нават гарэла.
Я павярнуўся і пайшоў у свой бок. Ну і прыдурак гэты Юн, думаў я, толькі пра надвор’е і можа гаварыць. Ідыёт гэты Юн, не разумее нічога. Я паскорыў крок, я ішоў так хутка, як толькі мог, мне хацелася, каб усё гэта з мяне выпарылася разам з хадой. Але нічога не атрымлівалася. У горле пякло так моцна, што, падавалася, зараз мяне званітуе. Я злаваўся на Юна, на маму, на тату... і нават на Юні, якая так раптоўна памерла.
Чаму яна мусіла памерці? Чорт, Юні, чаму ты проста ўзяла і памерла?!
Я павярнуў за рог і тут жа на некага наляцеў.
КНІГІ ОНЛАЙН
