Снежная сястра
Мая Лундэ, Ліса Айсата
Памер: 192с.
Мінск 2020
Я трымаўся быццам нічога ніякага, гаварыў так, нібыта ўсё ў парадку, нібыта гэта нармальная размова. Але ўнутры ў мяне бушавала бура.
— А дзе яна цяпер? — я выціснуў з сябе пытанне. — Калі яе тут няма?
— На могілках, — адказаў Генрык. — Хэдвіг памерла.
— П... п... памерла?
— Яна памерла за два дні да Раства, у год, калі ёй споўнілася дзесяць, — адказаў Генрык.
Яго твар сказіўся, было бачна, як яму балюча гэта згадваць.
— Гэта было пяцьдзясят гадоў таму.
— Што? — перапытаў я.
— Сёлета будзе роўна пяцьдзясят гадоў.
— He! — усклікнуў я. — Гэта няпраўда!
— Праўда. У мяне была сястра, якая памерла ў дзяцінстве.
— He! У вас не было ніякай сястры! He, Хэдвіг не ваша сястра! Гэта ня-праўда!
Я кінуўся бегчы. I ад Генрыка, і ад Вілы Слівы. Я так спадзяваўся, што мне ўдасца ўцячы ад усяго.
4 ^АЗДЗД^
r 18Ж
^^ЧВ-11
плаваў. Плаваў з канца ў канец басейна.
£ 3 канца ў канец.
Уздымаўся над вадой, толькі каб глынуць паветра, а потым зноў ныраў уніз і адчуваў, як струменіць па твары вада, калі я рухаюся.
Толькі басейн у мяне і застаўся, думаў я, каторы раз адштурхоўваючыся ад борціка.
Дома было ўсё гэтак жа тужліва, школа зачынілася на канікулы, а ісці да Юна я пасля таго, што зрабіў, не наважваўся. Цяпер мы дакладна перасталі быць сябрамі, вырашыў я. I ніякія падарункі, падораныя ці прынятыя, не да-памогуць.
Адзіным месцам, куды я апошнім часам мог пайсці, была Віла Сліва, але высветлілася, што насамрэч яе не існавала. А адзіным чалавекам, з якім я сябраваў, была Хэдвіг, і яе не існавала таксама. Таму што яна была... была.
Мне быццам бы не ставала смеласці скончыць гэтую думку.
Пра тое, што Хэдвіг, мая адзіная сяброўка, была... прывідам.
Такога не магло быць, гэта было абсалютна немагчыма. Немагчыма, каб Віла Сліва, такая цудоўная і цёплая, дзе кожны куток быў упрыгожаны
ч
да Раства, ператварылася ў разваліну, ахутаную павуціннем і пылам. А Хэдвіг, якая была са мной абсалютна жывым чалавекам са сваім смехам і рабаці-ністым носам, аказалася пахаванай у магіле пяцьдзясят гадоў таму. He, гэта-га проста не магло быць.
I ўсё ж адбылося. Усё здарылася. I Віла Сліва, і Хэдвіг былі такімі ж рэальнымі, як я. Дом быў самым цёплым і ўтульным месцам, у якім я бываў. А Хэдвіг была самым жывым чалавекам, якога я сустракаў.
Я так па ёй сумаваў, што мне рабілася балюча. А што сказала б яна, раз-важаў я, што падумала б пра прывідны дом і абсалютна жывы прывід?
Вядома, яна ўсміхнулася б так шырока, што паказалася б шчарбінка па-між зубоў, наморшчыла б свой рабаціністы нос і сказала б... і цяпер я ведаю што... «Цудоўна, — сказала б яна, — проста цудоўна, што нешта падобнае адбылося, хаця так не бывае. Бо паміж небам і зямлёй ёсць яшчэ шмат уся-го, што ні ты, ні я не здольныя патлумачыць, і гэтаму трэба радавацца! Хіба свет не поўніцца неверагоднымі і невытлумачальнымі рэчамі, якія мы не можам зразумець, але хіба не яны робяць наша жыццё вартым таго, каб жыць? Юліян, хіба не яны робяць наша жыццё цікавым?!»
Яна абавязкова сказала б штосьці падобнае.
Але яе тут не было, і таму яна не магла так сказаць. Яна памерла і паха-ваная на могілках, як і Юні.
Калі я крыху паплаваў, у мяне ўзнікла некалькі пытанняў, якія ўсё кру-ціліся ў галаве. Чаму я сустрэў Хэдвіг? Чаму яна стаяла тут, перад басейнам, прыціснуўшыся носам да акна, і глядзела на мяне? Яна мусіла мне з нечым дапамагчы? Ці ўсё ж я ёй?
He, гэта бессэнсоўна. Мне пашчасціла пражыць некалькі цудоўных дзён, нават дзівосных дзён, і на імгненне я паверыў, што ўсё і праўда наладзіцца. Што ў нас будзе сапраўднае Раство.
Але атрымалася, нібыта Хэдвіг збіралася мяне падмануць. Бо з Раством нічога не будзе добра. Нічога не будзе добра ні з чым.
142
Я плаваў, пакуль ахоўнік не папрасіў мяне выйсці з вады, бо басейн зачы-няўся. Я паволі рушыў дахаты. Было не надта холадна, дзе-нідзе снег растаў і шэрай слотай ляжаў на вуліцах. Я адчуваў, як вада прасочвалася ў зімовыя боты. Снег — гэта ж проста вада. Брр!
На вячэру я паеў хрусткіх хлябцоў сам з сабою на кухні.
На стале стаяў падсвечнік з тымі самымі чатырма белымі свечкамі. Ні-хто не замяніў іх на ліловыя, ды і не запаліў таксама. У гэтым падсвечніку не было ніякага сэнсу. Ды і ў Растве зусім ніякага сэнсу не было.
Я падскочыў, выцягнуў свечкі з падсвечніка і кінуў іх у сметніцу.
Заўтра ўжо дваццаць трэцяга снежня, а дзень, хутчэй за ўсё, будзе як нейкі лістападаўскі панядзелак. У любым разе ні на Раство, ні на дзень на-раджэння няма і намёку. Я паспрабаваў, але нічога не атрымалася, бо нікога больш гэта не хвалюе.
Сухіх хлябцоў больш не хацелася, іх я таксама выкінуў у сметніцу і пай-шоў спаць, не сказаўшы бацькам «дабранач». Такім засмучаным, сярдзітым і расчараваным я не адчуваў сябе з таго часу, калі памерла Юні. У нечым я адчуваў сябе нават горш, бо цяпер мяне ніхто не супакойваў.
Я быў занадта засмучаны, сярдзіты і расчараваны, каб з некім гаварыць. Занадта засмучаны, сярдзіты і расчараваны, каб плакаць. Але і каб заснуць таксама. Я проста ляжаў у ложку і не рухаўся, нібыта паралізаваны.
Але знянацку... пакуль я ляжаў так і думаў, што ўсё будзе кепска, я пачуў, як дзверы ў мой пакой адчыніліся. I па драўлянай падлозе затупалі малень-кія ножкі. Скрыпнула маснічына. А ножкі спыніліся проста ля майго ложка.
Я павярнуўся. Перада мной стаяла Аўгуста, мая малодшая сястра.
— Прывітанне, — прашаптала яна.
— Прывітанне, — прашаптаў я.
M3
— Ты таксама не спіш?
— He.
— Я думаю пра Раство, — сказала яна.
— Праўда?
— Што Раства не будзе. Без Юні.
— Ага. Я таксама так думаю.
— Можна мне паляжаць з табой? — спытала Аўгуста.
— ...Так, вядома.
Яна залезла пад коўдру і прыціснулася да мяне гэтаксама, як некалі я, калі забіраўся да Юні. Легла, паклаўшы галаву проста пад маім тварам, і яе мяккія валасы казыталі мне ў носе. Я прынюхаўся. Яна пахла як звычайна: мылам, малаком і мокрымі гумавымі ботамі. Найлепшым пахам на свеце.
Я чуў, як яна дыхала ўсё павальней і павальней, а потым зуеім супакоіла-ся. Яна заснула.
Абдымаючы сястру і адчуваючы казытанне яе валасоў у носе, я таксама ўрэшце заснуў.
Калі ранкам я прачнуўся, Аўгуста ўсё гэтак жа соладка спала. На вуліцы паспела развіднець. Сонёчныя промні прабіліся праз шчыліну між гардзіна-мі і асвяцілі Аўгусту. Яна слаба застагнала і пакруцілася, але не прачнулася.
Я ляжаў і глядзеў на яе. Калі Аўгуста спала, то падавалася яшчэ меншай. Я асцярожна працягнуў руку і абняў яе. Я мушу пра яе клапаціцца, падумаў я, у яе больш нікога няма.
Сёння ўжо дваццаць трэцяга снежня, і ў яе ёсць толькі я.
Аўгусце было пяць. А калі табе толькі пяць, нічога важнейшага за Раство не існуе. I няважна, што заўтра ў мяне дзень нараджэння. Гэта вечар напярэ-дадні Раства, і ў Аўгусты мусіць быць сапраўднае свята.
144
Я асцярожна выпаўз з-пад коўдры. Аўгуста прачнулася і заміргала, гле-дзячы на мяне.
— Спі, — сказаў я.
— А ты куды?
— У мяне ёсць справа.
— Якая?
— Пра такое нельга пытацца, бо хутка Раство, а на Раство ва ўсіх могуць быць сакрэты.
— Раство, — сказала Аўгуста.
Раптам яна цалкам прачнулася.
— Раство, — паўтарыў я.
Я ўсміхнуўся ёй. А потым нахіліўся да яе і, перад тым як сысці, моцна абняў.
— Раство будзе? — запытала Аўгуста.
Я кіўнуў:
— Абяцаю.
Так, Раство мусіць быць. Дзеля Аўгусты.
I мне падавалася, я ведаў, як яго наблізіць.
VN3«3£4
бег усю дарогу да друкарні Генрыка, а калі нарэшце дабег, то зусім Л задыхаўся. Дзверы былі адчыненыя, магчыма, ён працаваў, хаця да Раства заставалася ўсяго два дні. I сапраўды: Генрык стаяў, схіліўшыся над машынай і трымаючы ў руцэ вялікі стос белых аркушаў. Мне падалося, ён выглядаў сумным і рухаўся нібы праз сілу. Генрык не пачуў, як я ўвайшоў, і заўважыў мяне, толькі калі машына сціхла.
Яго твар асвяціла ўсмешка.
— Юліян, — сказаў ён, адклаўшы аркушы ўбок. — Ты прыйшоў. Дзякуй табе, дзякуй!
Ён зрабіў крок насустрач і працягнуў мне рукі:
— Я хацеў пагаварыць з табой, але не ведаў, дзе ты жывеш. Я так за-смуціўся. Я не збіраўся цябе пужаць. Але я раззлаваўся і напалохаўся, паба-чыўшы цябе там. Ты мог параніцца. Дом на часткі развальваецца. Падлога такая гнілая, што можна праваліцца... Але, вядома, найперш я засмуціўся як заўжды, калі думаю пра сястру...
Я таксама зрабіў крок яму насустрач і ўзяў яго працягнутыя рукі.
цб
— А можаце пра яе расказаць? — спытаў я.
— Пра Хэдвіг?.. Mary, Юліян... Вядома, магу.
I зноў мы сядзелі за сталом у куце друкарні, і зноў ён прынёс нам соку. Але сёння я не піў так хутка. Мне хацелася сядзець як мага цішэй, каб прос-та слухаць аповед Генрыка і лавіць кожнае яго слова.
— Сёння спаўняецца пяцьдзясят гадоў, — сказаў ён. — Якраз сёння. У той дзень мы ўдваіх, яна і я, купілі калядную ялінку і разам прывезлі яе на санках дахаты на Вілу Сліву. Вечарам мы мусілі ўсёй сям’ёй, усе чацвёра, яе ўпрыгожыць. Нам засталося зрабіць толькі гэта, у іншых пакоях ужо цалкам панавала Раство. Ты нават не ўяўляеш, як прыгожа ўсё выглядала.
— Чаму ж, — сказаў я. — Падаецца, уяўляю.
Ён кінуў на мяне хуткі позірк, у якім чыталася пытанне, але сабраўся з думкамі і працягнуў:
— Потым нас, дзяцей, адпусцілі на двор, а мама з татам мусілі зрабіць апошнія закупы. Мы тады часта каталіся на каньках на фіёрдзе, дзе збірала-ся шмат дзяцей. Самым смелым лічыўся той, хто пракаціцца далей за ўсіх.
Ён зрабіў паўзу. Але не дзеля мяне, а хутчэй дзеля сябе самога.
— На ёй было чырвонае паліто, — сказаў ён. — I яна цудоўна каталася на каньках, проста цудоўна. Магла круціцца і круціцца, як ваўчок.
— I я так падумаў! — сказаў я.
— Што ты маеш на ўвазе? *
— He, нічога, — адказ'аў я.
Ён затрымаў на мне погляд, а потым паволі працягнуў:
— Я сумняваюся, што яна збіралася каціцца занадта далёка. Яна не была з тых, хто любіць красавацца. Можа, проста захапілася, бо па-сапраўднаму любіла катацца на каньках. *
Я затрымаў дыханне.
— Я быў крыху заняты, — сказаў Генрык, і яго голас аслаб. — Размаўляў з аднакласнікам, калі раптам заўважыў, як далёка яна ад’ехала. Туман слаўся па вадзе, і я ледзь змог яе разгледзець. Памятаю, як закрычаў: «Хэдвіг!» — але яна не адказала. Магчыма, скрыгат канькоў па лёдзе заглушаў мой го-лас — і яна не пачула. Я пракрычаў яе імя яшчэ раз, але яна ўсё рухалася наперад... А потым...
КНІГІ ОНЛАЙН
