Снежная сястра
Мая Лундэ, Ліса Айсата
Памер: 192с.
Мінск 2020
149
Ён паглядзеў у шклянку з сокам, але піць не стаў. Вялізная сляза пабегла па яго шчацэ.
— А потым я пачуў крык.
— Яе крык?
— Кароткі і гучны. Яна трапіла на праталіну. Яна правалілася ў палонку.
— А яна не ўмела плаваць, — сказаў я.
Ён рэзка павярнуўся ў мой бок.
— А ты адкуль ведаеш?
— Я не ведаю, — я паспяшаўся выправіцца. — Проста здагадаўся.
— Я кінуўся да яе. Яшчэ здалёк я ўбачыў яе рукі, што білі па вадзе. Але яна не прамовіла ні гуку. Ведаеш, так бывае з тымі, хто тоне. Я бачыў толькі рукі, я імчаў да яе што было сілы.
— А потым? — прашаптаў я.
— Неўзабаве яе рукі зніклі з маіх вачэй. Яна апусцілася ўніз і схавалася пад вадой. Мы ўсё шукалі і шукалі яе, але калі знайшлі, было ўжо занадта позна.
Генрык раптам ускочыў. Быццам больш не мог уседзець на месцы. Ён кі-нуўся ў сваю каморку. Я чуў, як ён адчыніў камоду і штосьці дастаў з шуф-ляды, а потым вярнуўся, несучы гэта ў руках.
— Яе канькі, — сказаў ён. — Калі мы нарэшце выцягнулі яе з вады, яны ўсё яшчэ былі на ёй. Я так і не змог з імі расстацца.
Канькі Хэдвіг... Гэта іх ён трымаў у руках, калі я быў тут упершыню.
Генрык круціў канькі і разглядваў, быццам не ведаў, што з імі рабіць. А потым паклаў на стол паміж намі. Я працягнуў руку і асцярожна правёў пальцамі па халодным метале ляза.
— 3 домам я таксама не змог расстацца, — працягваў Генрык. — Хаця ён проста стаіць і разбураецца.
— А чаму вы там не пасяліліся? — спытаў я.
1 ^
Ён закашляўся і адвярнуўся.
•— Бо я дагэтуль адчуваю яе прысутнасць там, — адказаў ён. — Адчуваю, як яна расхаджвае па пакоях і не можа разабрацца са смерцю. Быццам не хоча паміраць. Думаю, так і ёсць. He існавала чалавека, які любіў бы жыццё больш, чым мая сястра.
— Так, — сказаў я.
I я адчуў, як маё сэрца пачало калаціцца крыху мацней. Бо насамрэч не было чалавека, які любіў бы жыццё больш, чым Хэдвіг.
— Часам мне нават падаецца, што я магу бачыць яе і адчуваць, — пра-цягваў Генрык. — Яе цень за рагом вуліцы, пасму рудых валасоў.
Ён зноў павярнуўся да мяне.
— Мабыць, ты лічыш, што ўсё гэта гучыць па-вар’яцку, — сказаў ён. — Нібыта я веру ў прывідаў.
— Ды не, — адказаў я. — Я зусім не лічу, што гэта гучыць па-вар’яцку.
Генрык усміхнуўся. У яго вачах заблішчалі агеньчыкі, і цяпер я зразумеў, каго ён мне нагадваў, хоць і быў на пяцьдзясят гадоў старэйшым: у яго былі такія самыя вочы, як у Хэдвіг.
— Дзякуй, Юліян, — сказаў ён. — Ты добры хлопец. Спадзяюся, твае сябры цябе цэняць.
— He ведаю... — адказаў я. — Я не заўсёды бываю добрым сябрам. Па шчырасці... апошнім часам я быў так сабе сябар.
Ён глянуў на мяне і нібыта пабачыў мяне наскрозь, але неяк па-добраму, нібыта ён ведаў нашмат больш, чым казаў.
— Калі ты зрабіў нешта, пра што шкадуеш, ты можаш гэта выправіць, — сказаў ён. — I калі ў цябе добрыя сябры, яны табе даруюць.
Я кіўнуў. Чыстая праўда. Насамрэч я мусіў усё выправіць. I раптам зра-зумеў як. I што гэта трэба зрабіць сёння, і яшчэ што я мушу зладзіць Раство для Аўгусты.
— А ці можна... можна я пазычу гэтыя канькі? Толькі на сённяшні вечар?
Генрык зірнуў на канькі і правёў пальцам па іх белай скуры.
— Ты хочаш іх пазычыць?
— Каб усё выправіць з сябрам, — патлумачыў я.
Ен уздыхнуў, быццам збіраючыся пра нешта запытацца, але перадумаў.
Урэшце ён сказаў:
— Ты ж не проста так быў на Віле Сліве? He дзеля забавы?
Я пахітаў галавой.
— He.
— I ты штосьці ведаеш пра Хэдвіг?
Я кіўнуў.
Раптам ён падсунуў канькі да мяне.
— Можаш іх пазычыць. Але я хачу, каб аднойчы ты мне ўсё расказаў. Абяцаеш?
— Абяцаю, — сказаў я.
Больш за ўсё на свеце мне хацелася з кім-небудзь пагаварыць пра Хэдвіг.
— Але ж ты прыйшоў не для таго, каб узяць канькі, праўда? — спытаў Генрык.
— Праўда. Я прыйшоў, каб штосьці надрукаваць.
Я адчуў, як мяне напаўняе энергія.
— Мне патрэбная дапамога, каб зрабіць калядную паштоўку, — сказаў я. — Нават не так. Мне патрэбная дапамога, каб зрабіць шмат калядных
паштовак.
уАЗДЗ^д
• 20 ^
СТ ны яшчэ не ўвайшлі, а я пачуў ужо іх галасы на ганку: галасы мамы, А таты і Аўгусты. Яны вярталіся з працы і садка, хоць да Раства застава-лася ўсяго два дні. Але так было нават лепш, бо ніхто не сачыў, чым я зай-маўся ўвесь дзень. I вось нарэшце скончыў.
Усеўшыся на канапу, я пачаў чакаць. Але тое, што я сеў, зусім не азнача-ла, што расслабіўся. Я адчуваў, як маё цела напялася, быццам лук.
Я слухаў, як яны ўстаўлялі ў дзверы ключ. Як уваходзілі ў дом і ўклю-чалі святло ў калідоры. Я чуў, як пстрыкнуў выключальнік, і бачыў тонкую палоску святла пад дзвярыма. А яны нічога не маглі пабачыць, пакуль не ад-чыняцца дзверы ў гасцёўню.
Я чуў, як яны распраналіся, але потым стала ціха: відаць, яны адчулі, што нешта не так.
Неўзабаве яны ўвайшлі ў гасцёўню, уключылі святло і проста замёрлі, лыпаючы вачыма: мама, тата і Аўгуста.
I вось што яны пабачылі: усё было завешана каляднымі паштоўкамі. Вя-лікімі паштоўкамі і маленькімі, паштоўкамі з бліскаўкамі і з пазалотай, глян-цавымі і матавымі, каляровымі і чорна-белымі. Яны ўсе былі такія прыгожыя, як мог зрабіць толькі Генрык. I на кожнай з іх была тая самая дзяўчынка.
154
— Гэта ж Юні! — усклікнула Аўгуста.
Я прынёс Генрыку цэлы альбом, і мы разам выбралі процьму здымкаў. Некалькі, на якіх Юні яшчэ немаўля, некалькі, дзе ёй два гады і яна ў падгуз-ку, яе першы школьны дзень, яе канфірмацыя і шмат-шмат іншых. На боль-шасці фота яна ўсміхалася ці нават рагатала ў сваёй звычайнай манеры. На гэтых здымках Юні была якраз такой, якой і засталася ў маіх успамінах.
Але не на кожнай фатаграфіі Юні была адна. Тут таксама віселі выявы маёй сястры разам з намі ўсімі. Юні ў абдымках мамы, Юні гуляе ў бадмінтон з та-там, Юні з Аўгустай на плячах, мы з Юні ў яе ложку, па-ранішняму кудлатыя.
Аўгуста падбегла да некалькіх паштовак, зняла іх і пачала разглядваць. — Класна! Як класна!
Мама з татам не сказалі ні слова, проста абышлі гасцёўню, затрымліва-ючыся ля кожнага фотаздымка, ля кожнай паштоўкі, гладзячы пальцам па-перу, гладзячы ўсмешку Юні.
Аўгуста зняла некалькі паштовак і склала іх у стосік.
— Я магу ўзяць гэтую? I гэтую? А гэтую?
— Так, — сказаў я. — Вядома!
Аўгуста ўсміхнулася ва ўвесь рот.
— Дзякуй!
Але мама з татам па-ранейшаму маўчалі.
Я падняўся.
— А вы не хочаце выбраць штосьці для сябе? — спытаў я.
Яны прамаўчалі, працягваючы з пустымі тварамі блукаць між паштовак.
Я адчуваў, як хутка і моцна калоціцца сэрца. Яны, відаць, і не збіраліся нічога казаць, яны, відаць, так нічога і не зразумелі. Можа, мне варта па-спрабаваць яшчэ раз.
— Я стараўся рабіць так, як вы раілі, — патлумачыў я. — Чакаць, па-куль час вылечыць і ўсё такое. I не гаварыць шмат пра Юні, бо гэта можа дапамагчы мне забыцца на боль... Але нічога не атрымліваецца.
— Мне трэба з нечым яшчэ разабрацца, — адказаў я. — 3 чымсьці, што вас не тычыцца. А тычыцца маёй сяброўкі. Мне трэба зрабіць гэта проста зараз. Сёння ўвечары.
Я выскачыў у калідор, накінуў куртку, нацягнуў боты і схапіў заплечнік.
— Юліян? — паклікала Аўгуста.
Мама выйшла за мной.
— Пачакай, Юліян.
Але ў мяне не было часу. He было часу падумаць, якімі дурнямі я іх лічыў. He было часу адчуць, як я засмуціўся, што калядныя паштоўкі іх зусім не змянілі. У мяне не было часу нават раззлавацца.
Я адчыніў дзверы і, надзяваючы заплечнік, выскачыў у вечаровую цемру. У заплечніку ляжалі канькі для Хэдвіг.
$
Калі я нарэшце дабраўся да могілак, мне было горача і дыхалася цяж-ка. У тутэйшым змроку панаваў поўны спакой, толькі ля многіх магіл палымнелі агеньчыкі свечак. Я знайшоў магілу Юні і крыху ля яе пастаяў. Магіла падавалася самотнай і змрочнай. Я пашкадаваў, што не захапіў з са-бой свечкі, але часу ў мяне не было. Бо не дзеля яе я сюды прыйшоў.
Я азірнуўся: шэрагі магіл цягнуліся адзін за адным. Іх было так шмат, што немагчыма было палічыць. А між могілкавых дрэў я ўбачыў фіёрд. Там знікла Хэдвіг, падумаў я, і адчуў, як па спіне прабег холад.
Я пачаў паволі ісці. Ля кожнага надмагілля даводзілася спыняцца, каб пабачыць, хто там пахаваны. Як шмат тут імёнаў, думаў я, як шмат, неве-рагодна шмат памерлых. Большасць з іх пражылі доўгае жыццё, ім было і семдзесят, і восемдзесят гадоў. Але дзе-нідзе сустракаліся магілы тых, хто памёр яшчэ ў дзяцінстве. Паміж датамі іх нараджэння і смерці я налічыў усяго некалькі гадоў. I кожны раз, сустракаючы такую магілу, я засмучаўся.
Герміна Клаўсэн 1958-1966 Пэдэр Бэрг 1932-1941 Клара Агата К’елструп 1925-1929
На некаторых надмагіллях у дадатак да імені былі невялікія вершы ці добрыя словы. Іх я таксама чытаў:
Любім, помнім, смуткуем Назаўжды ў нашай памяці У сэрцы хаваем — не забываем Спі спакойна, мілае дзіця Любімых не забываюць
Час ляцеў хутка: я прабыў там некалькі хвілін, а можа, і некалькі гадзін. Раптам я спужаўся, што ў мяне не атрымаецца, не атрымаецца знайсці магі-лу Хэдвіг. Іх тут занадта шмат. Занадта шмат імёнаў, занадта шмат памерлых.
Я спыніўся. Рабілася ўсё халадней, і я пачаў замярзаць. 3 рота вырыва-лася пара і вілася ў цемры. За спінай у мяне ўсё яшчэ вісеў заплечнік. Адзін
з канькоў націраў плячо. У мяне не атрымаецца, думаў я, буду блу-каць тут у пошуках цэлую вечнасць.
Але нечакана я штосьці пачуў. Ціхія крокі за маёй спінай.
Я спешна абярнуўся і заўважыў цень паміж дрэў. А потым пачуў ціхі го-лас, які прамовіў:
— Гэта тут.
Я кінуўся на голас.
— Гэй!
Але цень умомант растаў. Я працягваў ісці. I тады я яе пабачыў. Тую ма-гілу, якую шукаў.
Хэдвіг Хансэн, было напісана на ёй. Спачывай з мірам.
Я зглынуў. Бо да гэтага самага моманту недзе глыбока-глыбока ўнутры ўсё спадзяваўся, што гэта нейкі дурны жарт. Што Хэдвіг была сапраўдным чалавекам, жывым і жвавым, а не ляжала тут у магіле, памерлая і пахаваная.
Яна тут. I тут яе няма. Бо Хэдвіг, якую я ведаў, была такой жа жывой, як я, хоць і памерла.
164
Можа, яна яшчэ ў зямлі, а можа, ужо сатлела, але яна ўсё адно была тут, побач.
Яна была тут.
Яна сапраўды была тут.
Нейкі цень аддзяліўся ад дрэў і наблізіўся да мяне. Паступова ён стаў больш выразным. Чырвонае паліто, кучаравыя валасы, рабацінне і яе вочы, што так ярка ззялі.
Але зусім не радасцю, як некалі. Ёй не трэба было казаць ні слова, я і так усё разумеў. Вочы Хэдвіг блішчалі адчаем.
КНІГІ ОНЛАЙН
