Творы замежнай літаратуры для дадатковага чытання ў 10—11 класах
Эрнэст Хемінгуэй, Райнер Марыя Рыльке
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 335с.
Мінск 2024
Аднойчы, калі я ляжаў хворы на жаўтуху, міс Ван-Кампен увайшла ў пакой, адчыніла дзверцы гардэроба і ўбачыла пустыя бутэлькі. Я толькі што паслаў швейцара вынесці цэлае бярэмя бутэлек, і, напэўна, яна бачыла, як ён выходзіў з імі, і прыйшла паглядзець, ці няма яшчэ. Больш за ўсё было бутэлек з-пад вермуту, бутэлек з-пад марсалы, бутэлек з-пад капры, парожніх пляшак з-пад к’янці і некалькі бутэлек з-пад каньяку. Швейцар вынес самыя вялікія бутэлькі, тыя, у якіх быў вермут, і аплеценыя саломай пляшкі з-пад к’янці, а бутэлысі з-пад каньяку ён пакінуў пад канец. Тыя бутэлькі, што знайшла міс Ван-Кампен, былі з-пад каньяку, і адна бутэлька, у выглядзе мядзведзя, была з-пад кюмеля. Бутэлькамядзведзь асабліва раззлавала міс Ван-Кампен. Яна ўзяла яе ў рукі. Мядзведзь сядзеў на задніх лапах, падняўшы пярэднія, у
яго шкляной галаве быў корак, а да дна прычапіліся некалькі ліпкіх крышталікаў. Я засмяяўся.
— Тут быў кюмель,— сказаў я.— Самы лепшы кюмель прадаюць у такіх бутэльках-мядзведзях. Яго прывозяць з Расіі.
— Гэта ўсе бутэлькі з-пад каньяку, калі не памыляюся? — спытала міс Ван-Кампен.
— Я адсюль не бачу,— сказаў я.— Але верагодна, што так.
— Колькі часу гэта працягваецца?
— Я сам купляў іх і прыносіў сюды,— сказаў я.— Мяне часта наведвалі італьянскія афіцэры, і я трымаў каньяк, каб частаваць іх.
— Але самі вы не пілі?
— Сам таксама піў.
— Каньяк! — сказала яна.— Адзінаццаць парожніх бутэлек з-пад каньяку і гэта мядзведжая вадкасць.
— Кюмель.
— Зараз я прышлю каго-небудзь, каб іх прыбралі. Болей у вас няма парожніх бутэлек?
— Пакуль што няма.
— А я яшчэ шкадавала вас, калі вы захварэлі на жаўтуху. Шкадаваць вас — гэта марна шкадаваць.
— Дзякуй вам.
— Я магу зразумець, што вам не хочацца вяртацца на фронт. Але вы маглі б прыдумаць што-небудзь больш дасціпнае, чым выклікаць у сябе жаўтуху спажываннем алкаголю.
— Чым?
— Спажываннем алкаголю. Вы вельмі добра чулі, што я сказала,— Я маўчау— Баюся, што, калі вы не прыдумаеце чаго-небудзь яшчэ, вам давядзецца адправіцца на фронт, як толькі пройдзе ваша жаўтуха. He думаю, каб пасля знарочыстай жаўтухі давалі адпачынак для папраўкі здароўя.
— Вы не думаеце?
— He думаю.
— Вы калі-небудзь хварэлі на жаўтуху, міс Ван-Кампен?
— He, але я часта назірала гэтую хваробу.
— Вы заўважылі, якое задавальненне ад яе ў хворых?
— Магчыма, гэта лепш, чым фронт.
— Міс Ван-Кампен,— сказаў я,— вы калі-небудзь бачылі чалавека, які, каб пазбегнуць воінскай павіннасці, ударыў бы сам сябе ў машонку?
Міс Ван-Кампен прапусціла пытанне міма вушэй. Яна павінна была або прапусціць яго міма вушэй, або пайсці з майго пакоя. Ісці ёй не хацелася, бо яна неўзлюбіла мяне ўжо даўно і цяпер рыхтавалася паквітацца са мной.
— Я бачыла шмат людзей, якія ратаваліся ад фронту наўмысным членашкодніцтвам.
— Рэч не ў тым. Наўмыснае членашкодніцтва я і сам бачыў. Я спытаў, ці бачылі вы калі-небудзь чалавека, які, каб пазбегнуць воінскай павіннасці, стукнуў бы сабе нагой у машонку? Таму што гэтае адчуванне бліжэй за ўсё да жаўтухі, і я думаю, што не многія жанчыны ведаюць пра гэта. Вось я і спытаў, ці была ў вас калі-небудзь жаўтуха, міс Ван-Кампен, бо...
Міс Ван-Кампен выйшла з пакоя. Крыху пазней увайшла міс Гэйдж.
— Што вы сказалі Ван-Кампен? Яна разгневалася.
— Мы параўналі розныя адчуванні. Я выказаў меркаванне, што ёй ніколі не даводзілася нараджаць...
— Вы вар’ят,— сказала Гэйдж.— Яна гатова садраць з вас скуру жыўцом.
— Яна яе ўжо садрала,— сказаў я.— Яна праваліла мой адпачынак, а цяпер, напэўна, захоча падвесці мяне пад палявы суд. Ад яе можна дачакацца.
— Яна заўсёды вас недалюблівала,— сказала Гэйдж.— A праз што ў вас пачалося?
— Яна гаворыць, што я знарок дапіўся да жаўтухі, каб не вяртацца на фронт.
— Фу,— сказала Гэйдж.— Я прысягну, што вы ніколі кроплі ў рот не бралі. Усе прысягнуць, што вы ніколі кроплі ў рот не бралі.
— Яна знайшла бутэлькі.
— Сто разоў я вам гаварыла: трэба прыбіраць гэтыя бутэлькі. Дзе яны?
— У гардэробе.
— У вас ёсць чамадан?
— Няма. Усуньце ў гэты заплечнік.
Міс Гэйдж спакавала бутэлькі ў заплечнік.
— Я аддам іх швейцару,— сказала яна, кіруючыся да дзвярэй.
— Адну хвілінку,— сказала міс Ван-Кампен,— Гэтыя бутэлькі забяру я.— 3 ёю быў швейцар.— Вазьміце гэта, калі ласка,— сказала яна.— Я хачу паказаць іх доктару.
Яна пайшла па калідоры. Швейцар панёс заплечнік. Ён ведаў, што ў ім.
Нічога не здарылася, толькі прапаў мой адпачынак.
РАЗДЗЕЛ ДВАЦЦАЦЬ ТРЭЦІ
Тым вечарам, калі я павінен быў ехаць на фронт, я паслаў швейцара на вакзал заняць мне месца ў вагоне, як толькі цягнік прыйдзе з Турына. Цягнік адыходзіў апоўначы. Састаў фарміраваўся ў Турыне і каля паловы адзінаццатай прыбываў у Мілан і стаяў каля перона да самага адыходу. Каб атрымаць месца, трэба было трапіць на вакзал раней, чым прыедзе цягнік. Швейцар узяў з сабой сябра, кулямётчыка ў адпачынку, які працаваў у кравецкай майстэрні, і быў упэўнены, што ўдвух ім удасца заняць мне месца. Я даў ім грошай на перонныя білеты і загадаў захапіць мой багаж. У мяне быў вялікі заплечнік і дзве паходныя торбы.
Каля пятай гадзіны я развітаўся ў шпіталі і выйшаў. Швейцар ужо занёс мой багаж да сябе ў швейцарскую, і я сказаў, што буду на вакзале каля апоўначы. Яго жонка назвала мяне «signorino» і заплакала. Пасля выцерла вочы, патрэсла маю руку і заплакала зноў. Я пагладзіў яе па плячы, і яна заплакала яшчэ раз. Гэта была нізенькая, пухлая, сівая жанчына з добрым тварам. Яна заўсёды цыравала мне шкарпэткі. Калі яна плакала, у яе быццам распаўзаўся твар. Я пайшоў у бар і стаў чакаць, гледзячы ў акно. На вуліцы было цёмна, і холадна, і туманна. Я заплаціў за шклянку кавы з грапай і глядзеў, як міма ідуць людзі ў паласе святла ад акна. Я ўбачыў Кэтрын і пастукаў у акно. Яна зірнула, убачыла мяне і ўсміхнулася, і я выйшаў насустрач ёй. На ёй быў цёмна-сіні плашч і мяккі фетравы капялюшык. Мы разам пайшлі па тратуары міма вінных крамаў, пасля праз рынкавую плошчу і далей па вуліцы і, прайшоўшы пад аркай, выйшлі на саборную плошчу. Яе
перасякалі трамвайныя пуці, а за імі быў сабор. Ён быў белы і мокры ў тумане. Мы перайшлі цераз рэйкі. Злева ад нас былі крамы з асветленымі вітрынамі і ўваход у Galleria. Над плошчай туман гусцеў, і сабор зблізку быў вельмі вялікі, а мур сцен мокры.
— Зойдзем?
— Не,— сказала Кэтрын.
Мы пайшлі далей. У цені аднаго з контрфорсаў стаяў салдат з дзяўчынай, і мы прайшлі міма іх. Яны стаялі, ушчыльную прыціснуўшыся да сцяны, і ён накрыў яе сваім плашчом.
— Яны падобныя да нас,— сказаў я.
— Ніхто не падобны да нас,— сказала Кэтрын. Яна думала не пра радаснае.
— Ім нават пайсці няма куды.
— Мо для іх так лепей.
— He ведаю. Усё-ткі трэба, каб у кожнага было куды пайсці.
— У іх ёсць сабор,— сказала Кэтрын.
Мы ўжо мінулі яго. Мы дайшлі да краю пляцоўкі і азірнуліся на сабор. Ён быў прыгожы ў тумане. Мы стаялі перад крамаю скураных вырабаў. У вітрыне былі боты для верхавой язды, заплечнік і п’ексы. Усё гэта было раскладзена паасобку: заплечнік пасярэдзіне, боты з аднаго боку, п’ексы — з другога. Скура была цёмная, гладкая і блішчала, як на пацёртым сядле. Электрычнае святло кідала доўгія блікі на цьмяна-бліскучую скуру.
— Калі-небудзь мы з табой паедзем на лыжах.
— Праз два месяцы пачынаецца лыжны сезон у Мюрэне,— сказала Кэтрын.
— Давай паедзем туды.
— Давай,— сказала яна. Мы прайшлі ўздоўж іншых вітрын і павярнулі ў завулак.
— Я тут ні разу не была.
— Гэтай дарогай я заўсёды хадзіў у Ospedale Maggiore,— сказаў я.
Завулак быў вузкі, і мы ішлі з правага боку. У густым тумане сустракалася шмат людзей. Ва ўсіх крамах, міма якіх мы праходзілі, былі асветленыя вокны. Мы загледзеліся на піраміду сыру ў адным акне. Перад збройнай крамай я спыніўся.
— Зойдзем на хвілінку. Мне трэба нешта купіць.
Што?
— Пісталет.
Мы ўвайшлі, і я адшпіліў свой пояс і разам з пустой кабурой паклаў яго на прылавак. За прылаўкам стаялі дзве жанчыны. Яны паказалі мне некалькі пісталетаў.
— Мне трэба, каб ён падыходзіў па размеры,— сказаў я, адшпільваючы кабуру. Кабура была шэрая, скураная, я купіў яе выпадкова, каб насіць у горадзе.
— А гэта добрыя пісталеты? — спытала Кэтрын.
— Усе яны прыкладна аднолькавыя. Можна паспрабаваць вось гэты? — спытаў я ў жанчын.
— Тут у нас цяпер няма дзе страляць,— сказала яна.— Але ён вельмі добры. Вы не пашкадуеце.
Я спусціў курок і адцягнуў затвор. Спружына была даволі тугая, але дзейнічала спраўна. Я прыцэліўся і зноў спусціў курок.
— Ен не новы,— сказала жанчына.— Ён належаў аднаму афіцэру, першакласнаму стралку.
— А куплены быў у вас?
— Так.
— Як ён зноў трапіў да вас?
— Праз веставога гэтага афіцэра.
— Мо і мой у вас,— сказаў я — Колькі?
— Пяцьдзясят лір. Гэта вельмі танна.
— Добра. Дайце мне яшчэ дзве запасныя абоймы і скрынку патронаў.
Яна дастала абоймы і патроны з-пад прылаўка.
— Мо вам патрэбна шабля? — спытала жанчына,— У мяне ёсць шаблі, вельмі танна.
— Я еду на фронт.
— А-а-а, тады вам не патрэбна шабля,— сказала яна.
Я заплаціў за патроны і пісталет, зарадзіў абойму і ўставіў яе на месца, паклаў пісталет у пустую кабуру, набіў патронамі абедзве запасныя абоймы і схаваў іх у скураныя кішэнькі кабуры, потым надзеў пояс і зашпіліў яго. Цяжар пісталета адцягваў пояс. Усё-ткі, падумаў я, зброя форменнага ўзору лепшая. Заўсёды можна знайсці патроны.
— Цяпер мы ў поўным узбраенні,— сказаў я.— Гэта адзінае, што мне трэба было зрабіць да ад’езду. Нехта забраў мой стары, калі мяне адпраўлялі ў шпіталь.
— Каб толькі ён быў добры,— сказала Кэтрын.
— Мо вам яшчэ што-небудзь трэба? — спытала жанчына.
— Здаецца, не.
— Пісталет са шнурам.
— Так, я заўважыў.
Жанчыне хацелася прадаць яшчэ што-небудзь.
— Мо вам патрэбен свісток?
— Здаецца, не.
Жанчына сказала «да пабачэння», і мы выйшлі на вуліцу. Кэтрын паглядзела ў акно. Жанчына выглянула і пакланілася нам.
— Што гэта за люстэрачка ў драўлянай аправе?
— Гэта каб прывабліваць птушак. 3 такім люстэркам выходзяць у поле, жаўрукі лятуць на бляск, тут іх і забіваюць.
— Вынаходлівы народ італьянцы,— сказала Кэтрын.— У вас, у Амерыцы, жаўрукоў не страляюць, мілы, праўда?
— Хіба што выпадкова.
КНІГІ ОНЛАЙН
