Творы замежнай літаратуры для дадатковага чытання ў 10—11 класах
Эрнэст Хемінгуэй, Райнер Марыя Рыльке
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 335с.
Мінск 2024
— I правільна.
— Але цяпер, бэбі, іншая справа. Цяпер не трэба рабіць аперацыі, і на душы ў мяне пагана. Гэта страшная вайна, бэбі. Паверце мне. Ну, а цяпер трохі падвесяліце мяне. Вы прывезлі пласцінкі?
— Прывёз.
Яны ляжалі ў маім заплечніку, у скрынцы, загорнутыя ў паперу. Я занадта стаміўся, каб дастаць іх.
— А хіба ў вас спакойна на душы, бэбі?
— Пагана.
— Гэтая вайна страшная,— сказаў Рынальдзі,— Ну, добра. Вось мы з вамі нап’емся, стане весялей. Разгонім самоіу I ўсё будзе добра.
— Я хварэў на жаўтуху,— сказаў я.— Мне нельга напівацца.
— Эх, бэбі, які вы вярнуліся да мяне: разважлівы, з хворай пячонкаю. He, насамрэч, дрэнная рэч вайна. I навошта толькі мы ўлезлі ў яе?
— Давайце ўсё ж вып’ем. Напівацца я не хачу, але выпіць можна.
Рынальдзі падышоў да рукамыйніка ля другой сцяны і дастаў дзве шклянкі і бутэльку каньяку.
— Гэта аўстрыйскі каньяк,— сказаў ён.— Сем зорачак. Усё, што ўдалося захапіць на СанТабрыеле.
— Вы былі там?
— He. Я нідзе не быў. Я ўвесь час быў тут і рабіў аперацыі. Глядзіце, бэбі, гэта ваша старая шклянка для паласкання зубоў. Я яе ўвесь час захоўваў, каб яна нагадвала мне пра вас.
— Альбо пра тое, што трэба чысціць зубы.
— He. У мяне ёсць свая. Я яе хаваў, каб яна нагадвала мне, як вы раніцай хацелі ачысціцца ад «Віла-Роса», і сварыліся, і глыталі аспірын, і пракліналі дзевак. Штораз, калі я гляджу на гэтую шклянку, я ўспамінаю, як вы імкнуліся ачысціць сваё сумленне зубной шчоткай,— Ен падышоў да ложка,— Ну, пацалуйце мяне і скажыце, што вы ўжо перасталі быць разважлівым.
— I не падумаю вас цалаваць. Вы — малпа.
— Ну, ну. Я ведаю, вы добры англасаксонскі цаца-хлопчык. Я ведаю. Вас заела сумленне, я ведаю. Я пачакаю, калі мой англасаксонскі хлопчык зноў пачне ачышчаць з сябе зубной шчоткай публічны дом.
— Наліце ў шклянку каньяку.
Мы чаркнуліся і выпілі. Рынальдзі насміхаўся з мяне.
— Вось падпаю вас, дастану вашу пячонку, устаўлю вам добрую італьянскую пячонку і зноў зраблю з вас чалавека.
Я падаў яму шклянку, каб ён наліў мне яшчэ. Ужо зусім сцямнела. Са шклянкай у руцэ я падышоў да акна і адчыніў яго. Дажджу ўжо не было. Стала халадней, і ў галінах стаяў густы туман.
— He вылівайце каньяк у акно,— сказаў Рынальдзі.— Калі вы не можаце выпіць, дайце мне.
— Ідзіце вы ведаеце куды,— сказаў я. Я быў рады зноў бачыць Рынальдзі. Цэлыя два гады ён займаўся тым, што дражніў мяне, і я заўсёды любіў яго. Мы вельмі добра разумелі адзін аднаго.
— Вы ажаніліся? — спытаў ён, седзячы на ложку. Я стаяў ля акна, прыхінуўшыся да сцяны.
— Яшчэ не.
— Вы закаханы?
— Так.
— У тую англічанку?
— Так.
— Бедны бэбі! А яна вас таксама кахае?
— Так.
— I даказала вам гэта на справе?
— Заткніцеся.
— Ахвотна. Вы ўбачыце, што я чалавек выключнай далікатнасці. А што, яна...
— Рынін! — сказаў я.— Заторкніцеся, калі ласка. Калі вы хочаце, каб мы былі сябрамі, заторкніцеся.
— Мне няма чаго хацець, каб мы былі сябрамі, бэбі. Мы і так сябры.
— Вось і заторкніцеся.
— Слухаюся.
Я падышоў да ложка і сеў побач з Рынальдзі. Ен трымаў шклянку і пазіраў на падлогу.
— Цяпер разумееце, Рынін?
— Так, вядома, так. Усё свае жыццё я натыкаюся на святыя пачуцці. Такіх у вас я яшчэ не заўважаў. Але, вядома, яны і ў вас павінны быць,— Ен пазіраў на падлогу.
— А ў вас хіба няма?
He.
— Ніякіх?
— Ніякіх.
— Вы дазволілі б мне абы-што гаварыць пра вашу маці, пра вашу сястру?
— I нават пра вашу сястру,— жвава адгукнуўся Рынальдзі.
Мы засмяяліся.
— Які звышчалавек! — сказаў я.
— А мо я раўную,— сказаў Рынальдзі.
— He, не можа быць.
— He ў гэтым сэнсе. Я хацеў сказаць іншае. У вас ёсць жанатыя сябры?
— Ёсць,— сказаў я.
— А ў мяне няма,— сказаў Рынальдзі.— Такіх, якія былі б шчаслівыя са сваімі жонкамі, няма.
— Чаму?
— Яны мяне не любяць.
— Чаму?
— Я змей. Я змей пазнання.
— Вы ўсё пераблыталі. Гэта было дрэва пазнання.
— He, змей.— Ён крыху развесяліўся.
— Вас псуюць глыбакадумныя развагі,— сказаў я.
— Я люблю вас, бэбі,— сказаў ён.— Вы мяне перапыняеце, калі я станаўлюся вялікім італьянскім мысляром. Але я ведаю шмат што, чаго не магу патлумачыць. Я ведаю болып за вас.
— Так. Гэта праўда.
— Але вам будзе лягчэй выжыць. Хоць з пакутамі сумнення, але лягчэй.
— He думаю.
— Так, так. Гэта праўда. Мне ўжо цяпер толькі тады добра, калі я працую,— Ён зноў стаў глядзець на падлогу.
— Гэта мінецца.
— He. Ёсць яшчэ толькі дзве рэчы, якія я люблю: адна шкодзіць маёй працы, а другой хапае на паўгадзіны альбо на пятнаццаць хвілін. Часам менш.
— Часам значна менш.
— А мо я дабіўся поспеху, бэбі? Вы ж не ведаеце. Але я ведаю гэтыя дзве рэчы і сваю працу.
— Зведаеце і іншае.
— He. Мы ніколі нічога не зведаем. Мы нараджаемся з усім тым, што ў нас ёсць, і больш нічому не вучымся. Мы ніколі не зведаем нічога новага. Мы пачынаем шлях ужо скончаным. Ваша шчасце, што вы не лацінянін.
— Ніякіх лацінян не існуе. Вось гэта меркаванні лаціняніна. Вы ганарыцеся сваімі недахопамі.
Рынальдзі падняў вочы і засмяяўся.
— Хопіць, бэбі. Я стаміўся разважаць.— У яго быў стомлены выгляд яшчэ тады, калі ён увайшоў у пакой.— Неўзабаве абед. Я рады, што вы вярнуліся. Вы мой лепшы сябар і мой брат па зброі.
— Калі браты па зброі абедаюць? — спытаў я.
— Зараз. Вып’ем яшчэ раз за вашу пячонку.
— Гэта што, згодна з апосталам Паўлам?
— Вы не дакладны. Там было віно і страўнік. Адведайце віна дзеля карысці страўніка.
— Як хочаце,— сказаў я,— Хоць дзеля чаго. Абы дзеля чаго.
— За вашу каханку,— сказаў Рынальдзі. Ен падняў сваю шклянку.
— Згодзен.
— Я больш не скажу пра яе ніякай брыдоты.
— He прымушайце сябе.
Ён выпіў увесь каньяк.
— У мяне чыстая душа,— сказаў ён.— Я такі ж, як вы, бэбі. Я таксама завяду сабе англійскую дзяўчыну. Уласна, я ж першы пазнаёміўся з вашай дзяўчынай, але яна для мяне занадта высокая. I высокую дзяўчыну — у сёстры,— прадэкламаваў ён.
— Вы сапраўдная чысціня,— сказаў я.
— Праўда? Таму мяне і завуць Чысцейшы Рынальдзі.
— Свінейшы Рынальдзі.
— Ну, добра, бэбі, пайшлі абедаць, пакуль я яшчэ не страціў сваёй чысціні.
Я памыўся, прыгладзіў валасы, і мы зноў спусціліся ўніз. Рынальдзі быў крыху п’яны. У сталоўцы яшчэ не ўсё было падрыхтавана да абеду.
— Пайду прынясу каньяк,— сказаў Рынальдзі. Ен пайшоў наверх. Я сеў за стол, і ён вярнуўся з бутэлькай і наліў сабе і мне па паўшклянкі каньяку.
— Замнога,— сказаў я і падняў шклянку і паглядзеў на яе праз святло лямпы, якая стаяла пасярод стала.
— На пусты жывот не многа. Выдатная рэч. Цалкам выпальвае нутро. Для вас горай не прыдумаеш.
— Ну і што.
— Рэгулярнае самаразбурэнне,— сказаў Рынальдзі.— Псуе страўнік і выклікае дрыготку рук. Самая падыходзячая рэч для хірурга.
— Вы раіце мне?
— Ад шчырага сэрца. Іншага сам не ўжываю. Праглыніце гэта, бэбі, і рыхтуйцеся захварэць.
Я выпіў палову. У калідоры пачуўся голас веставога: «Суп! Зварыўся суп!»
Увайшоў маёр, кіўнуў нам і сеў. За сталом ён здаваўся вельмі маленькім.
— Больш нікога? — спытаў ён. Веставы паставіў перад ім міску з супам, і ён адразу наліў поўную талерку.
— Нікога,— сказаў Рынальдзі.— Хіба толькі прыйдзе святар. Калі б ён ведаў, што Федэрыка тут, ён прыйшоў бы.
— Дзе ён? — спытаў я.
— У трыста сёмым,— сказаў маёр. Ен быў заняты сваім супам. Ён выцер рот, старанна выціраючы падкручаныя ўгару сівыя вусы,— Відаць, прыйдзе. Я быў там і пакінуў запіску, што вы прыехалі.
— Раней у сталовай было больш шумна,— сказаў я.
— Так, цяпер у нас ціха,— сказаў маёр.
— Зараз я буду шумець,— сказаў Рынальдзі.
— Выпіце віна, Энрыка,— сказаў маёр. Ён наліў у маю шклянку. Прынеслі спагеці, і мы ўсе заняліся ядой. Мы даядалі спагеці, калі ўвайшоў святар. Ён быў усё такі ж, маленькі і смуглы і ўвесь падцягнуты. Я ўстаў, і мы паціснулі адзін аднаму рукі. Ён паклаў руку мне на плячо.
— Я прыйшоў, як толькі даведаўся,— сказаў ён.
— Сядайце,— сказаў маёр,— Вы спазніліся.
— Добры вечар, святар,— сказаў Рынальдзі.
— Добры вечар, Рынальдзі,— сказаў святар. Веставы прынёс яму супу, але ён сказаў, што пачынае са спагеці.
— Як ваша здароўе? — спытаў ён у мяне.
— Выдатна,— сказаў я.— Што чуваць у вас?
— Выпіце віна, святар,— сказаў Рынальдзі.— Пакаштуйце віна дзеля карысці страўніка. Гэта ж апостал Павел, праўда?
— Праўда,— сказаў святар ветліва. Рынальдзі наліў яму.
— Ах, гэты апостал ІІавел! — сказаў Рынальдзі.— Ён і вінаваты ва ўсім.
Святар зірнуў на мяне і ўсміхнуўся. Я бачыў, што кпіны не кранаюць яго.
— Ну і апостал Павел,— сказаў Рынальдзі.— Сам быў кабель і бабнік, а калі не стала сілы, аб’явіў, што гэта грэх. Сам
ужо нічога не мог, дык пачаў вучыць тых, хто яшчэ мае сілу. Хіба не так, Федэрыка?
Маёр усміхнуўся. Мы ў гэты час елі смажаніну.
— Я ніколі не крытыкую святых пасля захаду сонца,— сказаў я. Святар падняў вочы ад талеркі і ўсміхнуўся мне.
— Ну вось, цяпер і ён за святара,— сказаў Рынальдзі.— Дзе падзеліся добрыя старыя выскалякі? Дзе Брундзі? Дзе Чазара? Што, мне так і дражніць гэтага няшчаснага святара аднаму, без усялякай падтрымкі?
— Ен добры святар,— сказаў маёр.
— Ен добры святар,— сказаў Рынальдзі.— Але ўсё-ткі святар. Я імкнуся, каб у сталовай усё было як раней. Я хачу зрабіць прыемнае для Федэрыка. Ну вас да д’ябла, святар!
Я заўважыў, што маёр пазірае на яго і бачыць, што ён п’яны. Яго худы твар быў зусім белы. Валасы здаваліся вельмі чорнымі над белым ілбом.
— Нічога, Рынальдзі,— сказаў святар.— Нічога.
— Ну вас да д’ябла! — сказаў Рынальдзі.— Наагул, усё да д’ябла! — Ен адхінуўся на спінку крэсла.
— Ен шмат працаваў і стаміўся,— сказаў маёр, звяртаючыся да мяне. Даеўшы мяса, ён скарынкай сабраў з талеркі соус.
— Пляваць я хацеў на вас,— сказаў Рынальдзі, звяртаючыся да стала,— I наагул усё і ўсе да д’ябла! — Ён з выклікам азірнуўся, вочы яго былі пагаслыя, твар бледны.
— Ну, добра,— сказаў я.— Усё і ўсе да д’ябла!
— He, не,— сказаў Рынальдзі.— Гэтак нельга. Так нельга. Кажуць вам: так нельга. Змрок і пустэча, і больш нічога няма. Больш нічога няма, чуеце? Нічога. Я гэта ведаю, калі не працую.
Святар пакруціў галавой. Веставы прыняў смажаніну.
— Чаму вы ясце мяса? — павярнуўся Рынальдзі да святара,— Хіба вы не ведаеце, што сёння пятніца?
КНІГІ ОНЛАЙН
