Творы замежнай літаратуры для дадатковага чытання ў 10—11 класах
Эрнэст Хемінгуэй, Райнер Марыя Рыльке
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 335с.
Мінск 2024
— Паездка і так будзе вясёлая,— сказаў я.
— Паездка будзе сабачая.
— Я гэта ведаў,— сказаў я. Мы выехалі на алею, якая вяла да нашай вілы.
— Хацеў бы я быць там, калі гэтыя прыгажуні прыедуць на месца і возьмуцца за справу.
— Вы лічыце, што яны адразу і распачнуць?
— Яшчэ б! Хто ў другой арміі не ведае гэтай гаспадыні?
Мы ўжо былі перад вілай.
— Яе завуць маці ігумення,— сказаў Банела.— Дзяўчаты новыя, але яе ведае кожны. Іх, відаць, прывезлі перад самым адступленнем.
— Зараз папрацуюць.
— Вось і я кажу, што папрацуюць. Хацеў бы я з імі пазабаўляцца на дармаўшчыну. Усё-ткі дзяруць яны там, у дамах. Дзяржава абжульвае нас.
— Адвядзіце машыну, няхай механік яе паглядзіць,— сказаў я.— Замяніце аліву і праверце дыферэнцыял. Запраўце, a пасля можаце крыху паспаць.
— Слухаюся.
Віла была пустая. Рынальдзі з’ехаў са шпіталем. Маёр забраў са штабной машынай медыцынскі персанал. На акне для мяне была пакінута запіска з заданнем пагрузіць на машыны абсталяванне, складзенае ў вестыбюлі, і ехаць на Пардэноне. Механікі паехалі ўжо. Я вярнуўся ў гараж. Астатнія дзве машыны таксама прыехалі, пакуль я хадзіў на вілу, і шафёры стаялі на двары. Зноў пачаўся дождж.
— Я так хачу спаць, што тройчы заснуў па дарозе ад Плавы,сказаў Піяні.— Што будзем рабіць, tenente?
— Заменім аліву, змажам, заправімся, пад’едзем да галоўнага ўвахода і пагрузім дабро, якое нам пакінулі.
— I адразу паедзем?
— He, гадзіны тры паспім.
— Во, гэта добра — паспаць,— сказаў Банела,— A то я заснуў бы за стырном.
— Як ваша машына, Аймо? — спытаў я.
— Нармальна.
— Дайце мне кажан, я дапамагу вам.
— He трэба, tenente,— сказаў Аймо.— Тут не шмат клопату, Вы ідзіце складваць свае рэчы.
— Mae рэчы складзеныя,— сказаў я,— Я пайду выцягну ўсё гэтае барахло, якое яны пакінулі нам. Давайце машыны, як толькі дасце рады.
Яны падагналі машыны да галоўнага ўвахода на вілу, і мы нагрузілі іх шпітальнай маёмасцю, якая была складзена ў вестыбюлі. Хутка ўсё было гатова, і аўтамабілі выстраіліся пад дажджом уздоўж абсаджанай дрэвамі алеі. Мы ўвайшлі ў дом.
— Запаліце на кухні печ і высушыцеся,— сказаў я.
— Напляваць, буду мокры,— сказаў Піяні.— Я хачу спаць.
— Я лягу на ложак маёра,— сказаў Банела.— Лягу там, дзе дзядуля сніў сны.
— А мне ўсё адно, дзе спаць,— сказаў Піяні.
— Вось тут ёсць два ложкі,— Я адчыніў дзверы.
— Я ніколі не быў у гэтым пакоі,— сказаў Банела.
— Гэта быў пакой старой жабы,— сказаў Піяні.
— Кладзіцеся тут абодва,— сказаў я,— Я вас пабуджу.
— Калі вы праспіце, tenente, нас пабудзяць аўстрыйцы,— сказаў Банела.
— He прасплю,— сказаў я,— Дзе Аймо?
— Пайшоў на кухню.
— Кладзіцеся спаць,— сказаў я.
— Я лягу,— сказаў Піяні,— Я цэлы дзень спаў седзячы. У мяне проста лоб налазіць на вочы.
— Скідай боты,— сказаў Банела,— Гэта ложак жабы.
— Напляваць мне на жабу!
Піяні ўлёгся на ложку, выцягнуўшы ногі ў брудных ботах, паклаўшы руку пад галаву. Я пайшоў на кухню. Аймо расклаў у пліце агонь і паставіў кацялок з вадой.
— Трэба згатаваць крыху спагеці,— сказаў ён,— Калі прачнемся, захочацца есці.
— А вы не хочаце спаць, Барталамеа?
— He вельмі. Як закіпіць вада, я пайду. Агонь згасне сам.
— Вы лепей паспіце,— сказаў я.— Паесці можна сыру і кансерваў.
— Так будзе лепей,— сказаў ён.— Талерка гарачага падмацуе гэтых двух анархістаў. А вы кладзіцеся спаць.
— У пакоі маёра ёсць ложак.
— Вось вы там і кладзіцеся.
— He, я пайду ў свой стары пакой. Хочаце выпіць, Барталамеа?
— Калі будзем ад’язджаць, tenente. Цяпер не хачу.
— Калі праз тры гадзіны вы прачняцеся, а я яшчэ буду спаць, пабудзіце мяне, добра?
— У мяне няма гадзінніка.
— У пакоі маёра ёсць насценны гадзіннік.
— Добра.
Я прайшоў цераз сталовую і вестыбюль і па мармуровай лесвіцы падняўся ў пакой, дзе жылі мы з Рынальдзі. Ішоў дождж. Я падышоў да акна і выглянуў. У паўзмроку я пазнаў тры машыны, якія стаялі адна за адной пад дрэвамі. 3 дрэў сцякала вада. Было холадна, і кроплі віселі на галінках. Я лёг на ложак Рынальдзі і не змагаўся са сном.
Перш чым выехаць, мы паелі на кухні. Аймо згатаваў спагеці з цыбуляй і пакрышыў у міску мясных кансерваў. Мы ўселіся за стол і выпілі дзве бутэлькі віна з запасаў, пакінутых у пограбе вілы. Было ўжо зусім цёмна, і дождж усё яшчэ ішоў. Піяні сядзеў за сталом зусім сонны.
— Мне адступленне падабаецца болып, чым наступ,— сказаў Банела.— Пры адступленні мы п’ем барбера.
— Гэта мы цяпер п’ем. Заўтра будзем піць дажджавую ваду,— сказаў Аймо.
— Заўтра мы будзем ва Удзіне. Мы будзем піць шампанскае. Там усе лежабокі жывуць. Прачніся, Піяні! Мы будзем піць шампанскае заўтра ва Удзіне.
— Я не сплю,— сказаў Піяні. Ен паклаў на сваю талерку спагеці і мяса.— He хапае таматнага соусу, Барто.
— Нідзе не знайшоў,— сказаў Аймо.
— Мы будзем піць шампанскае ва Удзіне,— сказаў Банела. Ён наліў у сваю шклянку празрыстага чырвонага барбера.
— Каб не давялося нам наглытацца дзярма яшчэ да Удзіны,сказаў Піяні.
— Вы наеліся, tenente? — спытаў Аймо.
— Наеўся. Перадайце мне бутэльку, Барталамеа.
— У мяне ёсць яшчэ па бутэльцы на брата, каб узяць з сабой,— сказаў Аймо.
— Вы зусім не спалі?
Я не люблю доўга спаць. Я крыху паспаў.
— Заўтра мы будзем спаць у каралеўскай пасцелі,— сказаў Банела. У яго быў выдатны настрой.
— Заўтра, можа стацца, мы будзем спаць у дзярме,— сказаў Піяні.
— Я буду спаць з каралевай,— сказаў Банела. Ён азірнуўся, каб паглядзець, як я паставіўся да яго жарту.
— Ты будзеш спаць з дзярмом,— сказаў ІІіяні сонным голасам.
— Гэта дзяржаўная здрада, tenente,— сказаў Банела.— Праўда, гэта дзяржаўная здрада?
— Змоўкніце,— сказаў я,— Занадта вы разгуляліся ад кроплі віна.
Дождж ліў усё мацней. Я зірнуў на гадзіннік. Была палова дзясятай.
— Час выпраўляцца,— сказаў я і ўстаў.
— 3 кім вы паедзеце, tenente? — спытаў Банела.
— 3 Аймо. Затым вы. Пасля Піяні. Паедзем па дарозе на Карманс.
— Баюся, каб я не заснуў,— сказаў Піяні.
— Добра, я паеду з вамі. Затым Банела. Пасля Аймо.
— Гэта лепш за ўсё,— сказаў Піяні,— А то я зусім сплю.
— Я павяду машыну, а вы крыху паспіце.
— He, я магу ехаць, калі я ведаю, што мяне ёсць каму пабудзіць, калі я засну.
— Я вас пабуджу. Выключыце святло, Барто.
— Няхай гарыць,— сказаў Банела,— Нам тут больш не жыць.
— У мяне там куфэрак у пакоі,— сказаў я,— Вы мне дапаможаце яго вынесці, Піяні?
— Мы зараз яго возьмем,— сказаў Піяні,— Хадзем, Альда.
Ен выйшаў разам з Банела. Я чуў, як яны падымаліся па лесвіцы.
— Добры горад,— сказаў Барталамеа Аймо. Ён паклаў у свой рэчавы мяшок дзве бутэлькі віна і паўкруга сыру,— Другога такога горада нам ужо не знайсці. Куды мы адступаем, tenente?
— За Тальямента, кажуць. Шпіталь і штаб будуць у Пардэноне.
— Тут лепш, чым у Пардэноне.
— Я не быў у Пардэноне,— сказаў я.— Я толькі праязджаў міма.
— Гарадок не з лепшыхсказаў Аймо.
РАЗДЗЕЛ ДВАЦЦАЦЬ ВОСЬМЫ
Калі мы выязджалі з Гарыцыі, горад пад дажджом у цемры быў пусты, толькі калоны войска і гармат праходзілі па галоўнай вуліцы. Яшчэ было шмат грузавікоў і вазоў, усё гэта ехала па іншых вуліцах і злучалася на шашы. Мінуўшы дубільні, мы выехалі на шашу, дзе войска, грузавікі, вазы, запрэжаныя коньмі, і гарматы ішлі адной шырокай марудлівай калонай. Мы паволі, але няўхільна рухаліся пад дажджом; амаль упіраючыся радыятарам у задні борт нагружанага з каптуром грузавіка, накрытага мокрым брызентам. Раптам грузавік спыніўся. Спынілася ўся калона. Затым яна зноў рушыла, мы праехалі яшчэ трохі і зноў спыніліся. Я вылез і пайшоў уперад, манеўруючы паміж грузавікамі і вазамі і пад мокрымі пысамі коней. Затор быў недзе наперадзе. Я збочыў, пералез цераз канаву па кладцы з дошак і пайшоў па полі, якое пачыналася адразу за канавай. Аддаляючыся ад дарогі, я ўвесь час бачыў паміж дрэвамі нерухомую пад дажджом калону. Я прайшоў каля мілі. Калона стаяла на месцы, хоць за нерухомым транспартам мне было бачна, што войска ідзе. Я вярнуўся да машыны. Магло стацца, што затор утварыўся ля самай Удзіны. Піяні спаў за стырном. Я сеў побач з ім і таксама заснуў. Праз некалькі гадзін я пачуў скрыгатанне перадачы на грузавіку спераду. Я пабудзіў Піяні, і мы паехалі, то прасоўваючыся наперад на некалькі ярдаў, то спыняючыся, то зноў рухаючыся. Дождж усё яшчэ ішоў.
Ноччу калона зноў стала і не краналася з месца. Я вылез і пайшоў назад, праведаць Банела і Аймо. У машыне Банела
побач з ім сядзелі два сяржанты інжынернай часці. Калі я падышоў, яны выцягнуліся і застылі.
— Іх пакінулі рамантаваць нейкі мост,— сказаў Банела.— Яны не могуць знайсці сваю часць, я згадзіўся іх падвезці.
— Калі пан лейтэнант дазволіць.
— Дазваляю,— сказаў я.
— Наш лейтэнант амерыканец,— сказаў Банела.— Ён каго хочаш падвязе.
Адзін з сяржантаў усміхнуўся. Другі спытаўся ў Банела, з якіх я італьянцаў — паўночнаамерыканскіх ці паўднёваамерыканскіх.
— Ён не італьянец. Ён англічанін з Паўночнай Амерыкі.
Сяржанты ветліва выслухалі, але не паверылі. Я пакінуў іх і пайшоў да Аймо. Побач з ім у машыне сядзелі дзве дзяўчыны, і ён курыў, адхінуўшыся ў кут.
— Барто, Барто! — сказаў я. Ён засмяяўся.
— Паразмаўляйце з імі, tenente,— сказаў ён.— Я іх не разумею. Гэй! — Ён паклаў руку на сцягно адной з дзяўчат і пасяброўску сціснуў яго. Дзяўчына яшчэ больш захінула хустку і адштурхнула яго руку.— Гэй! — сказаў ён.— Скажыце tenente, як ваша імя і што вы тут робіце.
Дзяўчына злосна зірнула на мяне. Другая сядзела збянтэжаная. Тая, якая пазірала на мяне, нешта сказала на дыялекце, але я не зразумеў ніводнага слова. Яна была смуглая, мела гадоў шаснаццаць.
— Sorella1? — спытаў я, паказваючы на другую дзяўчыну.
Яна кіўнула галавой і ўсміхнулася.
— Так,— сказаў я і паляпаў яе па калене. Я адчуў, як яна напружылася, калі я дакрануўся да яе. Сястра па-ранейшаму не падымала вачэй. Ёй, відаць, было на год менш. Аймо зноў паклаў руку старэйшай на сцягно, і яна адппурхнула яе. Ён засмяяўся.
— Добры чалавек,— Ён паказаў сам на сябе.— Добры чалавек.— Ён паказаў на мяне.— He трэба баяцца.
Дзяўчына пазірала на яго злосна. Яны нагадвалі дзвюх дзікіх птушак.
1 Сястра (італ.).
— Навошта ж яна са мной паехала, калі я не падабаюся ёй? — спытаў Аймо.— Я толькі прапанаваў ім, а яны адразу залезлі ў машыну.— Ен павярнуўся да дзяўчыны.— He бойся,— сказаў ён,— Ніхто цябе не...— Ен сказаў грубае слова.— Тут няма дзе...— Я бачыў, што яна зразумела слова, але больш нічога. У яе вачах, што глядзелі на яго, быў смяротны страх. Яна яшчэ болып захінулася ў сваю хустку,— Машына поўная,— сказаў Аймо,— Ніхто цябе не... Тут няма дзе...
КНІГІ ОНЛАЙН
