Усебеларуская канферэнцыя гісторыкаў
Часткa II
Выдавец: Выдавецтва БДУ
Памер: 266с.
Мінск 1993
Комплексный подход предполагает такж обрапіенле к ягровым
59 формам н методам обученмя этнм обязательным элементам КТО в смлу йх дйдактмческйх особенностей, в частностн, комплексного воздействмя на йнтеллектуальную, эмоцйональную, нравственно-волевую й поведенческую стороны лйчностй обучаемого. йгры оказывают незаменлмую помошд в преодоленйй обстановкй "sos", возннкаюіцей в связй с неввданным ранее потоком ннформацлй (разлйчных фактов іі новых понятнй) й проявленлем методологмческого консерватнзма co стороны суудентов й нередко преподавателей. Посредством лгрового длапога с ПЭВМ co свободно-конструнруемымй ответамй можно успешно осуіцествлть экспертлзу тех йлй йных фактов й событлй й решать задачй йх обобіценйя й выхода на закономерностн, отрабатывать йсторлческле понятйя.
К. сложный йлй лнтеллектуальным нграм можно отнестн нгры-головоломкй (кроссворды, чайнворды, шарады н др.). Онй вызывают у студентов повышенный ннтерес й стремленле достлгнўть наллучшйх показателей, способствуют быстрому й прочному усвоенню ймй фактмческого матермала н понятййного аппарата, так необходммых для конструлрованйя новых йстормческйх концепцлй. Сутцественное значенне прн разработкм таклх нгр ммеет, как показывает опыт, соблюденле следуюцйх условмй: 1) оптнмальное сочетанне традйЦйонных правйл составлення йгр-головоломок с учётом введенйя в оборот не более 20 слов й возможностей компыотера; 2) содержательный отбор матернала для программйровання на основе составленмя собственной "энцйклопедйй-матрйцы" своеобразной базы данных; 3) разработка вармантов одной й той же программы с целью созданяя у каждого йз обучаемых нллюзйй неповторнмостй "его" нгры. Перспектлвной является также разработка учебных сред мультммедйа й гйпертекста.
Многолетннй опыт создання, внедрення й эксплуатацйй АУК даёт вовможность определлть важные параметры концепцмй КТО йсторйй.
L. B r e u r e (Holland)
Historical data process!ng and mainstream computing: two different world?
In this paper we shall focus upon the interaction between historical data processing and the development:'. in computei technology in general. Different positions nay be taken with regard to computer applications in historical research:
1. According to a rather' naive view the problems in historical data processing do not substantially differ from those in computer science in general. Everything is just a matter of general methodology which should be applied to
the field of history. This point of view does not reckon with the peculiarities of historical sources, all the irregularities and typical time and culture depended characteristics which make it difficult to stole this
material into rigid datastructures and to process it by means of simple commands.
2. A second approach tends to swing to the opposite and considers historical data processing fundamentally different from normal dataprocessing. This, for example, leads to the development of special historical software to be used in stead of standard commercial software.
3. Finally, there is a middle-of-the road view: historical data processing is concerned with special problems in storing, analyzing and retrieving source documents but does so using standard software and general methods with addition of special tools and special techniques based upon history as a discipline.
If we accept this dualism we may describe the current state of historical information technology in relation to developments in main stream computing. The type of computer application depends largely on the type of source material: highly-structured sources like census data, birth-, marriage and
burial registers require database techniques followed by statistical analysis, while word frequency computation, lemmatization key-word-in-context and content analysis (also based on statistics) are suitable for textual material. A new and promising field regards image processing, not only as a visual addition to data in a database. Image enhancement, filtering and other manipulations may result in new historical tools (for example fpr deciphering of hand writing). Multimedia is one of the buzz words. Optical Character Recognition (in combination with scanning) may lower the costs of entering large amounts of data into the computer.
This short sketch shows already the diversity in the field of history and computing. If we try to get an overview it is hardly possible to describe all these subjects individually. Therefore we shall focus upon common problems and use trends in modern software as guidelines to analyze them. Historical data processing is only partly problemdriven: technology creates the framework for progress. There are a few entry points:
a. MODELLING the past: computers require deta. led definitions of the historical sources, or more in general, of the historical past from which the data come. Modern computer technology offers many tools for modelling. Can they be used by historians? What does it bring?
b How to preserve historical CONTEXT: modern information processing is often restricted to isolated data: historians, however, are used to see data in their context. Can commercial software accomplish this task or do we need our own packages?
c. Shall we become PROGRAMMERS? Does the use of computers imply writing programs (or having a programmer employed)? There is a delicate balance between what-to-know and what-to-for get about software development. Although software development tn a historical research project is different from business automation, we may learn from their mistakes.
d Is there any SPIN-OFF of historical data processing which c vi be usef ul for our computerizing society? So far
■ 62 -
we have looked at. the way we learn from computer technology in general. However, because historians are specialists in document processing we have something to offer to our colleagues in business automation.
In discussing these questions we may get some overview of the challenges of historical data processing in interaction with the technological developments which take place all around.
С е к ц ы я
ГІСТОРЫЯ СТАРАЖНТНАГА СВЕТУ I
СЯРЭДН5Х ВЯКОУ
0. В. Перзашкевнч
(Млнск)
К вопросу о древненнднйскмх брахманах, брахмавйдья
Возложенле на брахманов функцмй наставнлчества, учлтельства л совершенле рлтуала свлдетельствует о том, что древнелдлйцы ве рллл в нечто сверхестественное, мйстлческое, что связано с брах манамл.
Это "нечто" представляется возможным условно наввать ''кагл ческая слла брахмана". Его концептуальное оплсанле можно было бы начать с определення л рассмотренля центральной категорлл. Дума ется. что таковой была брахмавлдья.
Для выделенля брахмавлдья, нменно как центральной категорлн понятля "магйческая слла брахмана", нмеются следукхцне основання
!. Брахмавндья "знанме о Брахмане", "знанне Брахмана” 'Брахмановы знання", т. е. знання о первоначале, всеобшей суіднос тн. абсолюте, которые можно условно сбозначнть термлном "нстнн ное знанне”.
11 Обладаюшнй "нстннным знаннем" может правлльно прннестк мертву сразу во всех Мярах н достнгнуть поставленной целн.
III. Обладаюшмй 'встннным знаннем" снльнее богов, нбо богм н<епособны ему протмводействовать.
IV. Обладакдонй "нстлнным знанлем" достлгает сллянля с веч ноетью, разумеется, незавлслмо от волл богов.
Вьдаі указанные рлзнакл являллсь крлтерлем лстлнностл брах мана, йбо прл жеі "вопрлношенйл, обладаюшлй "лстлнным знанлем'’ брахман прлводлл жертву к целн, млнуя волю богов, тем самнм зас
64 тавляя мх еовершать определенные деянмя, но уже в качестве меха ннзма волй йетлны, а не как самостоятельных суб'ьектов действня. Прй выполненнн функцйй наставнйчества й уччтельства "йстйн ное энанке" давало возможность воспрннймать любое деянне с позй цйй йсткны (Брахмана), тем самым следованне совету, данному брахманам, обладаюадмм брахмавндья, немннуемо прмводнло к целн, в тр время как совет, даяный нсходя йз другях знаннй, напрймер "Вед", носйл вероятностный характер, йбо определялся уже не аб солютнымй крмтерйямй, а относнтельнымй (прйменнтельно к сфере йлй сйтуацйл) (под йнымй знанйямн здесь понймаются знання, являюшйеся нвложенйем "йстйнного знанйя", для налболёе значммых сфер деятельностя).
йстйнный брахман тот й только тот, кто владеет брахмаВЙДЬЯ.
A. М. Кротаў
(Гомель)
Культура Бактрыі эпохі Вялікіх Кушан
Гісторыя старажытнага свету з’яўляецца традыцыйнай сферай акадэмічных пошукаў, вольных ад ідэалагічных напластаванняў і кан’юктуры дня. Аднак і тут існуе нейкая аднанакіраванасць, сут насць якой складаецца і ў магчыма абгрунтаванай схільнасці да распрацоўкі тэм, не выходзячых за рамкі вывучэння класічнай ан тычнасці ці гісторыі дэспатый старахштнага Усходу, г.зн. тых цы вілізацый, уклад якіх у скарбніцу агульначалавечай культурн ве лізарны і бяспрэчны.
Аднак, акрамя цэнтрау цывілізацыі з развітьімі формамі дзяржаўнасці, з развітай зканомікай, са складанымі і устойлівымі сацыяльнымі адносінамі, з культурай, дасягненні якой уражваюць і дагэтуль, існавалі рэгіёны, на якіх адбываліся кантакты паміж цывілізацыяй і варварствам, дзе адбывалася зліцце культур, хада і вынікі якога таксама заслугоўваюць руплівага вывучэння. 1 гэта вывучэнне не павінна’насіць характар чыстых ведау, не маючых ні якай практычнай значнасці. Больш таго. Атрыманыя пры вывучэнні
65 канкрэтнага матэрыялу вывады, пабудаваныя лагічныя канструк• цыі, неабходна выкарыстоўваць для аналізу матэрыялу іншага паходжання, але такой жа спецыфікі. Неабходна вывучаць механівм перадачы культурнай спадчыннасці ў грамадстве, стракатасць якога не перашкаджала яму існаваць адносна доўгі час у межах адзінага дзяржаўнага ўтварэння і ствараць сваю самабытную культуру, увабраўшую ў сябе элементы культур усіх народаў, прымаўшых удзел у фарміраванні гэтага грамадства.
Культура Бактрыі (тэрытарыяльнага ядра Кушанскай імперыі) эпохі Вялікіх Кушан 1 ўяўляе сабой бліскучы прыклад такой культуры. Гэта культура, якая склалася ў выніку змяшэння элементаў эліністычнай, індыйскай, іранскай культур з элементамі культур шматлікіх плямёнаў іранскага і, магчыма, іншага паходжання, была унікельнай.
КНІГІ ОНЛАЙН
