Усмешка Жалобнай Каралевы, альбо Таямніца магнітнага замка
Аповесць легендарных часоў
Серж Мінскевіч
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 270с.
Мінск 2013
— Змена ў нас — дзесяць чалавек.
— А колькі ў вас віцязяў? — наіўна пацікавіўся мастак Дроздзіч.
— Наагул, гэта ваенная таямніца,— усміхнуўся Ром Ончар.
Яны з магам пераглянуліся.
— Але ў знак нашага даверу да вас,— працягнуў Ром Ончар,— я скажу... Віцязяў, не лічачы мяне і мага, усяго трыццаць тры. Трое па чарзе назіраюць за маланкамі пад купалам. Астатнія пазменна па дзесяць чалавек дзяжураць, чакаючы загаду на вылет. Але часам даводзіцца ўсёй трыццатцы разам са мною адпраўляцца ў шлях, калі адбываецца вялікая бітва альбо здараецца прыродны катаклізм.
— А хто гэты чалавек, які томіцца ў вас у вязніцы? — усё яшчэ недаверліва спытала Алеола.
— Ён не ў вязніцы і не томіцца. Ён наш госць,— хітра сказаў маг Ніціч.
— Гэта цар Мераміра Ранэон. Вы чулі пра такога? — прабасіў Ром Ончар.
— Чулі,— чмыхнуў кот Міамурмарор.
— I я таксама чуў,— хмурна сказаў Бедалай.
— I мне людзі пра яго сёе-тое апавядалі,— сказаў мастак Дроздзіч,— толькі, кажуць, ён даўно памёр.
— He памёр. Нам давялося яго ізаляваць,— прызнаўся Ром Ончар.
— Такога крывавага тырана яшчэ не ведала наша гісторыя,— смутна сказаў маг Ніціч.— Няхай лепей у ігральныя бірулькі гуляе.
— А навошта ж вы нас у вашу «гасцёўню» пасадзілі? I кубікі свае падсунулі?
— А таму, што вы, яснапанначка,— нахмурыўшы бровы, адказаў Ром Ончар,— занадта настырныя. I боўтаецеся пад нагамі!
— Вы хацелі, каб мы вас адразу ж адправілі да вашых сяброў, ці не так? — запытаў яе маг Ніціч.
— Менавіта,—пагадзілася Алеола.
— На сякеры Бедалая?
— Так.
— Але ж лятаць вы не ўмееце — гэта па-першае. Сякера Бедалая намі яшчэ не правераная. Мы не ведаем, наколькі яна надзейная ў якасці лятальнага апарата — гэта па-другое. А па-трэцяе, вашы сябры паглыбіліся ў дрымучы лес, таму і зніклі з поля нашага зроку. Нават калі над лесам прайшла моцная навальніца — дазорца іх не заўважыў.
— Мы ў той час сядзелі ў будане з яловых лапаў,— патлумачыў Арцін.
— Вось бачыце, заўважыць было не так проста.
— Але самае галоўнае, вы ўсе ўявілі сябе такімі героямі — задумалі адправіцца да Паляндры. Быццам мы самі не хацелі б з ёй разабрацца. Але, на жаль, Чорнае Балота не пройдзеш і не пераляціш. Там «магнітычная» сіла Зямлі не дзейнічае. Ісці туды — верная смерць.
— А мы ўсё адно пойдзем,— сказаў Арцін.
— Так-так,— сказаў мастак Дроздзіч,— мы пойдзем.
— Тады мне варта стрымаць вашае парыванне,— вельмі сур’ёзна сказаў маг Ніціч.— Пакуль вы сюды ішлі, Прыта разлілася, і прайсці да Чорнага Балота немагчыма. Нашым віцязям давялося прыйсці на дапамогу тамтэйшым сялянам.
— He, мы ўсё адно пойдзем,— перабіў Арцін,— мы ўмеем хадзіць па вадзе.
— Але вам і начаваць давядзецца на вадзе, бо шлях па залітай вадой зямлі зойме не адзін тыдзень. Ці не прасцей пагасцяваць у нас, пачакаць, пакуль вада спадзе? А там, калі не раздумаеце, адправіцеся да Паляндры.
— А калі вада можа «спасці»? — пацікавіўся кот Міамурмарор. Ён нават паморшчыўся — бо вада яму з маленства не падабалася.
— Можа, год, а можа, і два...
— А можа, вы нас падкінеце да края Чорнага Балота? На сваіх шчытах? — спытаў мастак Дроздзіч.
— He, гэта выключана. Я не магу рызыкаваць сваімі людзьмі,— цвёрда сказаў Ром Ончар.
— Невядома, наколькі Чорнае Балота пашырэла, і дзе цяпер ягоныя межы,— апавядаў маг Ніціч.— Нашыя віцязі могуць са сваімі шчытамі на спіне проста зваліцца ў яго нетры.
— Шчыты цяжкія,— дадаў Ром Ончар,— ды і нашыя віцязі, нягледзячы на тое, што выдатна плаваюць, зваліўшыся ў багну з вышыні, вырвацца з яе ўжо не змогуць.
— Так што самым мудрым будзе пагасцяваць вам у нас гадок-другі. Мы вас за гэты час лётаць навучым,— паабяцаў маг Ніціч,— выплавім для кожнага персанальны шчыт...
— Мы ўсё адно пойдзем! — рашуча перабіла мага Алеола.— I ў найбліжэйшы час!
Ром Ончар падышоў да Арціна, па-сяброўску папляскаў яго па плячы — Арцін нават прысеў ад цяжару далоні вялізнага волата.
— Ты, Арцін, падрасцеш, мы возьмем цябе з сабою на бітву.
У Арціна загарэліся вочы — ваяваць за справядлівасць было яму якраз па душы.
— I вы, вандроўны мастак, будзеце не хадзіць па свеце, а праносіцца па ім на шчыце,— звярнуўся да яго маг Ніціч.
— Вось у гэтым і справа, што «праносіцца»,— спакойна адказаў яму мастак Дроздзіч,— а мне трэба ісці, не спяшаючыся, і прыкмячаць, як людзі жывуць.
— А што тут прыкмячаць? Я вам пакажу,— прапанаваў маг.
XXIV
НА ШЧЫЦЕ TAKCAMA МОЖНА ЛЁТАЦЬ. ПРАКТЫКА
Mar Ніціч папрасіў усіх падысці да вяровачнай лесвіцы, якая звісала са столі.
— Лезце за мной.
Нягледзячы на свае гады, маг Ніціч хутка ўскараскаўся да сеткі-гамака пад купалам гроту, дзе знаходзіўся віцязьдазорца.
— Смялей, падымайцеся сюды!
Спрытней за ўсіх угару, вядома ж, забраўся кот Міамурмарор. Услед за ім падняліся Арцін, Алеола, мастак Дроздзіч і Бедалай.
Пад дадатковым цяжарам сетка-гамак правісла. Ром Ончар, пакінуты ўнізе, моцна пацягнуў нейкую вяроўку, і гамак ізноў стаў бліжэй да столі.
— Глядзіце,— сказаў маг Ніціч,— на крышталёвым купале выразаная мапа нашай часткі свету, з падлогі яе не заўважыш. Бачыце, гэтыя водбліскі? Гэта маланкі, якія ў гэтую ж секунду загараюцца ў небе над пазначанай на мапе мясцовасцю. Памятаеш, Алеола, я табе прапаноўваў вывучыць геаграфію?
— Я і так яе нядрэнна ведаю,— адказала будучая яснапанна.
— Вось, бачыце, водбліск у Зеленагор’і. Заўважылі? — Маг Ніціч далонню паказаў на тую частку мапы, выразаную на крышталёвым купале, дзе на секунду мільгануў жоўты агеньчык.
— Так!
— Бачылі — пастухі авечак пад уцёс гоняць, хаваюць ад дажджу... Бачылі?
— Бачылі,— сказаў кот Міамурмарор.
А ўсе астатнія нічога не адказалі.
— Глядзіце ўважлівей,— папрасіў маг Ніціч,— у тым месцы, дзе адбыўся ўсполах, на імгненне застаюцца контуры фігурак, паводле іх можна ўсё выразна вызначыць. Увага! Падчас навальніцы адна маланка ідзе адразу за другой. Сачыце пільна.
У Зеленагор’і зноў успыхнула маланка — гэтым разам фігуркі пастуха і авечак пабачылі ўсе.
— Маланка была побач з Векавым,— паведаміў дазорца,— можаце туды таксама зірнуць.
Усе паглядзелі на кропку, якая пазначала вялікі горад на Продзені, і сталі чакаць. Неўзабаве гэтую кропку асвяціў водбліск — было відаць, як людзі разбягаюцца пад стрэхі ганкаў маленькіх дамкоў.
— Зараз іх намочыць,— Арцін захоплена сачыў за фігуркамі, якія беглі.
Навальніца ад Векава ішла на паўднёвы ўсход, і раптам усе пабачылі ў тым баку дружыну на маршы.
— Увага,— сказаў дзяжурны,— гэта дружына князя Гранея. Ваяры вельмі спяшаюцца. Ёсць і апалчэнне... Усяго тысяч дзесяць!
У невялікім бледна-жоўтым бліку, які на імгненне ўспыхнуў на крышталёвай паверхні купала, пяць чалавек і адзін кот, якія знаходзіліся за сотні вёрст ад таго, што адбывалася, пабачылі трывожную карціну: нягледзячы на праліўны дождж, ваяры ў кальчугах, востраканцовых шаломах, са шчытамі і дзідамі, пешыя і на конях, не спяшалі хавацца ад залевы, упарта ішлі наперад топкаю дарогаю і хады не змяншалі.
— Што гэты Граней робіць? — усклікнуў маг Ніціч.— У такое надвор’е людзі закутыя ў жалеза на адкрытай прасторы! Ды гэта проста вар’яцтва!
Нібы пачуўшы словы мага Ніціча, князь Граней загадаў дружыне разысціся і схавацца ад навальніцы.
Усе напружана ўзіраліся — куды ж накіроўваецца дружына і апалчэнне. Навальніца адышла яшчэ далей. I раптам усполах асвяціў вялізнае войска, якое размясцілася на шляху князя Гранея.
— Печаныя Ногі! — выклікнуў дзяжурны.— Бачыце, кароткія нагавіцы! Гэта яны! Войска — на ўскідку — болей за трыццаць тысяч!
— Дзяжурны, увага! — папярэдзіў маг Ніціч.
— А вось бяжыць нейкі сабака і брэша,— раптам сказаў кот Міамурмарор і паказаў лапай зусім у іншы бок ад Векава, далёка на паўночным захадзе, там дзе на мапе быў выяўлены бераг Малога Светлага Возера.— Чаго гэты сабака так разрываецца?
Там успыхнула адна маланка, і адразу ж другая.
— Ды пачакай,— Алеола махнула рукой на ката,— тут пад Векавым такое дзеецца, а ты пра сабаку!
Тым не меней Алеола краем вока ўсё-ткі зірнула туды, куды паказваў кот. I зноў там адбыўся ўсполах. Дзяўчына пабачыла фігурку кудлатага сабакі, які ва ўвесь дух нёсся ўздоўж берага і надрыўна брахаў.
— Брахіндзей! — ці то пазнала, ці то адчула сэрцам Алеола.
Сабака бег і гучна брахаў, а ўздоўж берага плыў човен. У ім дзве аднолькавыя фігуркі — двайняты — адчайна, з усіх сіл налягалі на вёслы. Было відаць, што два чалавекі спяшаліся ў мястэчка Слаўбор, што стаіць на беразе таго возера. «Гэта ж Санцелямон і Панцелямон»,— падумала Алеола.
Яшчэ раз успыхнула столь у тым месцы. I Алеола пабачыла, што берагам Малога Светлага Возера ўслед за Брахіндзеем ідуць дзве-тры сотні ўзброеных мужчын. На галовах у іх двухрогія шаломы, у руках — ромбападобныя шчыты і кароткія мячы. Гэтае войска таксама спяшалася ў Слаўбор.
Усе, апроч Алеолы і ката Міамурмарора, глядзелі ў бок Векава.
— Куды ты глядзіш? — прашаптаў Арцін.— Глядзі сюды. Печаныя Ногі ідуць вайной на Жаўтарэчча.
— Трывога! Трывога! Трывога! Небяспека нумар адзін! — закрычаў дазорца.— Увага! Усім, усім, усім небяспека нумар адзін!
— Ніціч, хутчэй на месца! — крыкнуў Ром Ончар знізу.— А вы, госці, сядзіце наверсе і не перашкаджайце.
— Пачакайце! — устрывожана ўсклікнула Алеола.— На паўночным захадзе, паглядзіце, таксама войска ідзе на горад!
Маг Ніціч зірнуў на водбліск побач Малога Светлага Возера.
— Ярвяне... Тры сотні... А пад Векавым трыццаць тысяч ворагаў. Слаўбору давядзецца ваяваць самому.
— Але Слаўбор — гэта маленькае мястэчка! Ён не зможа супрацьстаяць лютым ярвянам! — не сцішалася дзяўчына.
— Выбару няма. Усе віцязі адпраўляюцца на дапамогу князю Гранею! — катэгарычна абвясціў маг Ніціч.
— Ну, хоць бы пяць ваяроў на дапамогу рыбакам! — Алеола была ў роспачы.
— Мы не можам «распыляць» нашы сілы! — грозным голасам сказаў Ром Ончар.— Як толькі разлічымся з Печанымі Нагамі, прыляцім на дапамогу Слаўбору.
— Я зразумела! — гнеўна сказала Алеола.— Вось у чым мэта вашага жыцця ў гэтым замку! Гэта магчымасць менавіта вам — магу Ніцічу і Рому Ончару, вырашаць, каму жыць, а каму паміраць!
— Ведаеце што, дзяўчына,— рэзка абарваў яе маг Ніціч, ад абурэння ў яго пачалі натапырвацца сівыя вусы,— каб рабіць такія заявы, перш трэба хоць бы стаць яснапаннай.
КНІГІ ОНЛАЙН
