Вальдэнсы ў канцы XII - пачатку XV стагоддзя
паміж ерэтычнай сектай і народнай рэлігійнасцю
Таццяна Валодзіна
Памер: 440с.
Мінск 2024
цярпеў пакуты ад сваёй сапраўднай плоці і які памёр сапраўднай цялеснай сваёй смерцю, уваскрос сапраўдным уваскрэсеннем сваёй плоці і ўзнаўленнем душы, у якой [плоці] пасля еў і піў узнёсся на неба, сядзіць па правы бок ад Айца і які ў гэтай жа [плоці] пойдзе судзіць жывых і мёртвых, сэрцам верым і вуснамі сцвярджаем. Верым у адзіную, не ерэтычную, а святую Рымскую, каталіцкую і апостальскую Царкву, паза якой ніхто не выратуецца. Таінствы ж, якія ў ёй здзяйсняюцца, пры садзеянні незлічонай і нябачнай ласкі Духа Святога, могуць удзяляцца грэшнымі святарамі, пакуль Царква гэта прымае, мы ніякім чынам не асуджаем і не ўзводзім паклёп на царкоўныя імшы ці дабраславенні, што імі ажыццяўляюцца, а, наадварот, прымаем добразычліваю душою як ад самага праведнага, бо заганнасць ні біскупа, ні прэсвітара не шкодзіць ні хрышчэнню немаўля, ні асвячэнню еўхарыстыі, ні астатнім абрадам, якія праводзяцца Царквой. Мы ўхваляем, такім чынам, хрышчэнне немаўлят, каб, калі яны памруць пасля хрышчэння, але перш, чым саграшыць, мы верым, што яны будуць выратаваныя. Мы верым, што ў хрышчэнні ўсе грахі, як першародны грэх, так і тыя, што здзяйсняюцца па сваёй волі, адпускаюцца. Мы лічым, што канфірмацыя, якая здзяйсняецца біскупам праз ускладанне рук, павінна прымацца як святое і вартае шанавання. Мы цвёрда і без сумневу чыстым сэрцам верым і простымі надзейнымі словамі сцвярджаем, што ахвяра, гэта значыць хлеб і віно, пасля асвячэння сапраўды Цела і сапраўды Кроў Госпада нашага Ісуса Хрыста, ад добрага святара здзяйсняецца не больш, а ад дрэннага не менш; бо вы асвячаеце не ў віне, а ў слове, якое было сказана Творцам, і ў сіле Духа Святога. Адкуль цвёрда верым і спавядаем, што любы, які б не быў дабрачынны, набожны, разважны і святы, не можа і
182
I. Першыя Ьакументы па гісторыі вальЬэнсаў
presbyter a visibili [1511D] et tangibili episcopo regulariter ordinatus. Ad quod officium tria sunt, ut credimus, necessaria, scilicet certa persona, idem presbyter ab episcopo, ut praediximus, ad illud proprie officium constitutus, et ilia solemnia verba quae a sanctis Patribus in canone sunt expressa, et fidelis intentio proferentis. Ideoque firmiter credimus et fatemur quod quicunque sine praecedenti ordinatione episcopali, ut praediximus, credit et contendit se posse sacrificium eucharistiae facere, haereticus est et perditionis Chore et suorum complicum est particeps atque consors et ab omni sancta Romana Ecclesia segregandus. Peccatoribus [1512A] vere poenitentibus veniam concedi a Deo credimus, et eis libentissime communicamus. Unctionem infirmorum cum oleo consecrato veneramur. Conjugia carnalia esse contrahenda secundum Apostolum non negamus, ordinarie vero contracta disjungere omnino prohibemus. Hominem quoque cum sua conjuge salvari credimus et fatemur; nec etiam secunda vel ulteriora matrimonia condemnamus. Carnium perceptionem minime culpamus. Non condemnamus juramentum, imo credimus puro corde quod cum veritate et judicio et justitia licitum sit jurare. [ [(113) [1512D] Haec addita sunt ex libro XIII.] de potestate saeculari asserimus quod sine peccato mortali potest judicium sanguinis exercere, dummodo ad inferendam vindictam, non odio, sed judicio, non incaute sed consulte procedat.] Praedicationem [1512B] necessariam valde etlaudabilem esse credimus; tamen ex auctoritate vel licentia summi pontificis vel praelatorum permissione illam credimus exercendam. In omnibus vero locis ubi manifest! haeretici manent, et Deum et fidem sanctae Romanae Ecclesiae abdicant et blasphemant, credimus quod disputando et exhortando modis omnibus secundum Deum debeamus illos confundere et eis verbo Dominico, veluti Christi et Eccle
не павінен ні здзяйсняць еўхарыстыю, ні асвячаць алтары, калі не з'яўляецца прэсвітарам, пасвечаным у сан біскупам згодна з правіламі бачна і матэрыяльна. Для гэтых абрадаў неабходна, як мы верым, тры ўмовы, а менавіта вызначаны чалавек, такі як прэсвітар, прызначаны, як мы сказалі раней, біскупам для здзяйснення гэтага абраду, і гэтыя ўрачыстыя словы, якія замацаваны ў каноне святымі Айцамі, і сіла веры таго, хто [абрад] здзяйсняе. I таму мы цвёрда верым і абвяшчаем, што калі хтонебудзь без папярэдняга біскупскага пасвячэння, як мы ўжо казалі, верыць і сцвярджае, што ён можа здзяйсняць абрад еўхарыстыі, [то] ён ерэтык і замешаны ў пагібелі звязаных з ім, а таксама родных, і павінен быць адлучаны ад усёй святой Рымскай Царквы. Мы верым, што грэшнікам, якія сапраўды раскайваюцца, дадзена міласць ад Бога, і з імі з найвялікшай радасцю злучаемся. Мы шануем памазанне нямоглых свяшчэнным алеем. Мы не адмаўляем, што паводле Апостала шлюбы павінны быць заключаны, мы забараняем разрываць [шлюб], сапраўды заключаны згодна з правіламі. Мы верым і прызнаём, што чалавек, які мае сужэнца, выратуецца, а таксама не асуджаем паўторныя шлюбы. Менш за ўсё мы асуджаем ужыванне мяса/спазнанне плоці20. He асуджаем клятвы, наадварот, мы верым чыстым сэрцам, што з ісцінай, праўдзівасцю і справядлівасцю дазволена клясціся. (Адносна свецкай улады мы прызнаём, што суд можа без смяротнага граху здзяйсняць кровапраліццё, пакуль не для здзяйснення помсты, не з нянавісці, але дзеля судовай справы, не нядбала, а абачліва дзейнічае)21. Мы верым, што пропа
20 Роўнамагчымы абодва варыянты перакладу.
21 Выдавец пазначыў, што гэты сказ дададзены з амаль аналагічнага іншага ліста.
І.іі СповеЬзі веры ВальЬэса і яго пасляЬоўнікаў ДуранЬа з Оскі і БернарЬа Прыма... 1S3
siae adversariis, fronte usque ad mortem libera contraire. Ordines vero ecclesiasticos et omne quod in sancta Romana Ecclesia sancitum legitur aut canitur humiliter collaudamus et fideliter veneramur. Diabolum, non per conditionem, sed per arbitrium, malum esse factum credimus. Corde credimus et ore confitemur hujus [1512C] carnis quam gestamus et non alterius resurrectionem. Judicium quoque per Jesum Christum esse futurum, et singulos pro iis quae in hac came gesserunt recepturos vel poenas vel praemia firmiter credimus et affirmamus. Eleemosynas, sacrificium, caeteraque beneficia fidelibus posse prodesse defunctis credimus. Remanentes in saeculo et suas possidentes eleemosynas et caetera ex rebus suis agentes, praecepta Domini servantes salvari fatemur et credimus. Decimas, primitias et oblationes ex praecepto Domini credimus clericis persolvendas.»
Quia vero non solum fides recta, sed bona etiam operatio exigitur ad salutem, quoniam sicut sine fide impossibile est placere Deo, ita fides sine operibus mortua [1512D] est, propositum quoque conversationis eorum praesenti paginae duximus adnotandum; cujus tenor est tabs:
ведзь вельмі неабходна i ўхвальна; але мы верым, што гэта здзяйсняецца з прадпісання ці права Вярхоўнага Пантыфіка, ці з дазволу прэлатаў. Ва ўсіх жа месцах, дзе застаюцца яўныя ерэтыкі і выракаюцца Бога і святой Рымскай Царквы і блюзнераць, мы верым, што, вытлумачваючы і пабуджаючы ўсімі спосабамі згодна з Богам, мы павінны іх далучыць, і ім, па словах Дамініка, як праціўнікам Хрыста і Царквы, да самай смерці неабмежавана процідзейнічаць. Мы пакорліва ўсхваляем і шчыра шануем царкоўныя пасады іўсё, штоўсвятой Рымскай Царкве святым прымаецца ці абвяшчаецца. Мы верым, што Д'ябал робіць зло не праз стварэнне22, а па адвольным жаданні. Сэрцам верым і вуснамі сцвярджаем уваскрэсенне ў той плоці, якую мы пакуль носім, і ніякай іншай. Мы цвёрда верым і сцвярджаем, што будучы суд Ісуса Хрыста таксама адзіны адносна таго, хто якую плоць меў прыме ці ўзнагароду, ці пакаранне. Мы верым, што міласціна, ахвярапрынашэнні і іншыя дабрачыннасці вернікаў могуць быць карыснымі памерлым. Мы прызнаём і верым, што тыя, хто застаецца ў свеце, і іх маёмасць, і міласціна, і іншыя іх [жывых] справы, калі трымаюцца прадпісанага Богам, будуць, бясспрэчна, выратаваныя. Мы верым, што дзесяціна, першыя плады і ахвяраванні выплачваюцца клірыкам па настаўленні Гасподнім".
Паколькі да выратавання прама вядуць не толькі вера, але і добрыя справы, бо як без веры немагчыма падабацца Богу, так і вера "бязь дзеяў мёртвая" (Іак 2:26), і таму намеры іх дзеянняў змешчаныя ў лісце з заўвагамі, які мы прыкладаем. Яго тэкст такі:
22 Д'ябал робіць зло не таму, што яго такім стварыў Бог і ён не можа інакш, а па сваім уласным жаданні.
1X4
I. Першыя Ьакументы па гісторыі вальЬэнсаў
«Ad honorem Dei et ejus Ecclesiae Catholicae, et ad salutem animarum nostrarum, fidem Catholicam per omnia et in omnibus integram et inviolatam corde credere et ore proposuimus confiteri sub magisterio et regimine Romani pontificis permanendo. Saeculo abrenuntiavimus, et quae habebamus, velut a Domino consultum est, pauperibus erogavimus, et pauperes esse decrevimus; ita quod de crastino solliciti esse non curamus, nec aurum nec argentum [1513A] vel aliquod tale praeter victum et vestitum quotidianum a quoquam accepturi sumus. Consilia evangelica velut praecepta servare proposuimus, orationi juxta horas canonicas septies insistentes, dicendo quindecies Pater noster, insuper Credo in Deum, et Miserere mei, Deus, et orationes alias. Cum autem ex magna parte clerici simus et pene omnes litterati, lectioni, exhortationi, doctrinae et disputation! contra omnes errorum sectas decrevimus desudare. Disputationes tamen a doctioribus fratribus in fide catholica comprobatis et instructis in lege Domini dispensentur, ut adversarii catholicae et apostolicae fidei confundantur. Per honestiores autem et instructiores in lege Domini et in sanctorum Patrum sententiis verbum Domini censuimus [1513B] proponendum in schola nostra fratribus et amicis, cum praelatorum vero licentia et veneratione debita, per idoneos et instructos in sacra pagina fratres, qui potentes sint in sana doctrina arguere gentem errantem et ad fidem modis omnibus trahere et in gremio sanctae Romanae Ecclesiae revocare. Virginitatem et castimoniam continuam inviolabiliter conservando, duas quadragesimas et jejunia secundum ecclesiasticam regulam instituta annis singulis facere proposuimus. Religiosum et modestum habitum ferre decrevimus, qualem consuevimus deportare, calceamentis desuper apertis ita special! signo compositis et variatis ut aperte et lucide cognoscamur nos esse, sicut corde, sic
КНІГІ ОНЛАЙН
