Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
ахінаць, соверш. 1. охватывать co всех сторон, Гсл. прнкрывать, слегка окры-вать. Ледзь цямкі шызы налёт не зьмяншаў хараства гэтых аччу — ён ахінаў толькі іх лятуценна мякчынёй. ЗСД. 102.
2. укрывать(окутывать, Гсл.). Нсл. 386. Ахінаць на зіму прышчэпы саломаю. Нсл.
3. осенять. Нсл. 386. Бярозка ахінае, ахінула магілку. Нсл., (перен.)—осенять, охватывать, обнймать. Душў радасьць авявала, душў смутак ахінаў. С. Музыка,89. Куды ні зірнеш — усё агорнута нязвы-чайнаю красою — ціхою, ветліваю, якая ахінае нейкаю прасьветнаю ціхінёю. зсд бі.
ахінўць, 1. соверш. к ахінаць 1.
2. соверш. [к ахінаць 2)—укрыть(окутать, Гсл.). Нсл. 386. Ахінулі прышчэпы ад марозу. Гэй, шаптуха — завіруха загула, забегала, ахінула сьвет кажухам, лягла ўсюды белая. Рунь, 23.
3. соверш. (к ахінаць 3)—осеннть. Ноч ахінула зямлю. Гсл., (перен.)—осенлть, охватнть, обьять. Яго ахінула туга.
ахі'нуты, прйч. к ахінуць 1,2,3. У іх было штось далёкае, балючае, штось ахіну-тае жудаснаю трывогаю. зсд. 134.
Вызірнуў смутны від Макрынін, ахінуты тым няясным, загадкавым, што прывё-
адхінаць
269
адхінацца
зла яна зь места. ЗСД184. Вясна прынадна адкрыла перад ім ахінутыя новай цеплю прасьцягі. зсд. 244.
адхінаць, несоверш. 1. отклонять, (Шсл.) отворачдвать. Нсл. 382. Адхінаць, адхінуць галаву. Нсл.
2. отвергать, см. адхінуць 2. Прйч. адхіна-ны, 1. выпрямляемый. Нсл. 382. Адхінаны гвозд зламіўся. Нсл.
2. отворотный(откладной, С.) Нсл. 382. Бурнос із адхінаным каўняром. Нсл.
3. отвергаемый. Соверш. адхінўць, 1. отклонйть, (Шсл., Гсл.) отворотйть, Нсл. 382. отвеста, отстранйть(рукою). Гсл.
2. отвергнуть. Гсл. Прйч. адхі'нены—скло-ненный на одну сторону. Нсл. 382. Стаіць із адхіненай галавой. Нсл. Прйч. адхінуты —разогнутый. Нсл. Адхінуты гвозд. Нсл.
захінаць, несоверш.—обворачнвать чем, завертывать. Шсл.; Нсл. 190. Захінай, захіні ad ветру сьвіткаю дзяцё. Нсл. Соверш. захінўць. Нсл. 190. Захіні свае грудзі. Ст. Захінулі дзяцё ў пасьцілку. Сукрэмна Сян. (Ксл.). Прйч. захінены, 1. завернутый чем, закры'тый. Нсл. 190. Bid дзяцяці не захінены нічым. Нсл.
2. заткнутый за что. Нсл. 190. Крыс(о) захінута за пояс.
нахінаць, несоверш. 1. наклонять. Гсл.; Нсл. 323; Дсл. Нашто нахінаць шмат вядра: eady разальлеш. Ст. Даволі нахінаць ляшчыну. Дсл.
2. делать навйсь чем. Нсл. 323. Дзерва нахінае, нахінула вецьце сваё. Нсл. Соверш. нахінўць, 1. наклоннть. Нсл. 323; Дсл. Ніжей нахіні галаву. Ст. Выняла пляшку й асьцярожна нахінула яе da сухіх вуснаў. Дудзіцю(Бацьк„ Но. 49-50/435-436). См. наХІНЙЦЬ в 2-ом зн. Прйч. нахі'нены, (Ар ), нахі'нуты, (Нсл.; Дсл.)—наклонённый сйлой, нагну-тый. Нсл. 323. Сук нахінуты зламіўся. Нсл. Дзерва на бок нахінута. Дсл.
падхінаць-аю-аеш-ае, несоверш.. nad што—подбйрать под себя края одежды. Шсл., наклонять, подбнрать под что-л. Каб не пабхінаў nad сябе сьвіткі, бык не папэцкаў бы. Ст. Соверш. падхінуць. Шсл. Падхіні nad сябе кажух, мякчэй будзе сядзець. Ст.
прыхінаць, несоверш. 1. наклонять. Нсл.515. Прыхінаць шўлу да сьцяны. Нсл.
2. наклонять кого к чему. Нсл. 515. Прыхінаць зяця da гаспабаркі. Нсл. Соверш. прыхінўць, 1. наклонйть. Нсл. 515 Маці прыхінула дзяцё da грудзей. Варсл. См. прЫХІНаЦЬ в 1-ом знач.
2. наклонйть кого к чему. Нсл. 515. Прыхінуць дзеўку da рамяства. Нсл.
3. (перен.)—прйЮТЙТЬ. Варсл. Добрыя люdзi прыхінулі сірату. Варсл.
расьхінаць, нетверш.—раскрывать, раз-вертывать. Шсл. Ён ціха вёў яе перазь цемны груд хмурых дзерваў, расьхіна-ючы вольнай рукою вецьце кустоў. ЗСД 131. Соверш. расьхінўць—раскрыть, раз-
вернуть. Шсл. Выняў скураны капшук, расшнураваў, расьхінуў, набраў трыма палцамі махоркі. Дудзіцкі(Бацьк. Но. 376-377). Расьхіні кніжку бы пачытай. Ст. Прйч. расьхі'нены—раскрытый, прйоткрытый. Выняў із зубоў скрутку, паклаў яе на расьхінены капшук. Дудзіцкі(Бацьк. Но. 376-377).
сьхінаць, несоверш.—нагйбать, накло-нять. Нсл. 626. Сьхінаць, сьхінуць галаеу nad шапку. Нсл. Соверш. сьхінўць, 1. нагнуть, наклонйть. (Дсл. 892); Нсл. 626. См. сьхінаць.
2. (перенЗ—склонйть, расположнть к себе, прйвлечь на свою сторону.
3. (перен.) da чаго, на ШПЗО, або зь неазн. —склонйть, убеднть сделать что-л., согласнться на что-л. Паўла зумеў сьхінуць пана da спуску цаны за бёрны.
выхінаць, несоверш.—выгнбать. Нсл. юо. Выхінаць, выхінуць палазы, луб на лубянку. Нсл. Выхінаць бок, сьпіну. Нсл. Соверш. выхінуць—выгнуть(прйдать гну-тую форму, С.). Нсл. 100. Прйч. выхінены, (Ар.), выхінуты, (Нсл.)—выгнутый. Нсл. 100. Выхінутую сьцяну трэба паправіць клямарамі. Нсл.
•х\нузура-нўся-нёшся, несоверш., возвр. 1. наклоняться, Шсл.; Гсл.; Нсл. 678. КЛОНЙТЬСЯ. Тм. Бярэза хінёцца ad ветру, як ня зломіцца. Ст. Колас хінецца зярнём da зямлі. Варсл. Соверш. пахінўцца—накло-нйться. Нсл. 678. Хата наша хінецца, пахінулася. Нсл. Лейка пахінулася на бок, дык газа й разьлілася. Ст.
2. пнтать к кому благорасположенйе. Шсл. Ён нам ніякі ня свой, але так хінецца da нашае радні. Варсл. Ня хінецца ён к сваім — чураўся ўжо. Ст. Дзьмецца цешча, бзьмецца бы к нам ня хінецца, каля прыпеЧку трэцца. Нсл. 678. Абзін da adnazo ня хінуцца. Тм.
абхінацца — ахінацца. Соверш. абхінўц-ца, — ахінуцца. Абхініся сьціпненька хустачкаю. Кузьміно Сян. (Ксл.).
ахінацца, несоверш.—слегка окрываться. Ахінайся, ахініся каўняром ad ветру. Нсл. 386. Соверш. ахінўцца, 1. слегка окрыться. Ахініся хустаю. Гсл. Паўсталі ў ваччу eidbi Андрэя, Макрыны, Раісы — ахінуліся смутнаю ветлівасьцю. ЗСД, 178. Cadbi ахінуліся мыглою. Сяднёў: Корзюк. Ішоў зраньня d3enb пануры, ахінуўшысяў МЫглу. С. Музыка, 34.
2. наклонвться. Дсл. Елачка, ты ахініся і туды і сюбы на ўсі чатыры стараны. Дух. (Дсл.).
адхінацца, возвр. 1. отклоняться, отво-рачнваться, Нсл. 382. отклоняться. Шсл. He адхінайся ты ad мяне. Ст. Абхініся троху. Нсл. Старшыня, як 3aycädu, абхінаецца: чым жа, кажа, памагу я? Вышынскі: Хата под ліпою(Беларус, Но. 155). Моршчыцца ад сонца, сонны, адхіна-еццр. Гарэцкі: Песьні, 64.
адхінўцца 270 xfpa
2. стороннться, отстраняться. См. адхі-нуцца 2.
3. отлучаться. См. адхінуцца 3. Соверш. адхінўцца, 1. отклоннться, (Шсл.; Дсл.) отворотнться. Нсл. 382. Зараз вялікі гад адхінецца, тый камень ад сьцяны лізь-нець. Ельн. (Дсл.).
2. постороннться; отстраннться. Гсл. Адхініцеся, дзеці, з варот, бо авечкі гоняць із поля. Варсл.
3. отлучнться. Шсл.; Кацельня Пц.; Забалаць ля Язны Дз. Гаспадар нейдзе адхінуўся на гумно. Ст.
захінацца-аюся-аешся; повел.-айся-ай-мася, несоверш. 1. заветрнваться чем. Нсл. 190; Шсл.; Ксл. Захінаецца, захінуўся каўняро м ад ветру. Нсл. 190. Бабы захіналіся ў хусткі. Гамолка.
2. прятаться за предмет. См. захінуцца в2-ом тач Соверш. захінўцца, 1. закрыться. Шсл.; Ксл. Захініся ты ляпей. Ст. Захініся, бо зьмерзьнеш. Канавалава Куз. (Ксл.). Ён захінуўся й падперазаўся, а ўсё трасецца ад холаду. Варсл. Захініся хусткаю перад НОЧЫ пусткаю. Кавыль: Пад зорамі, 67.
2. спрятаться за предмет. Шсл. Захініцеся, хлопцы, бо паліца едзе. Варсл. Захініся за вугол ды рабі, што трзба. Ст.
нахінацца, несоверш.—наклоняться. Нсл. 323; Гсл.; Дсл. Сучча нахінаецца, нахінулася дужа. Нсл. He нахінайся нізка — прале-зеш. Ст. Давай нахінацца й хавацца ў кусты, ці знойдуць яны нас. Дсл. Соверш. нахінўцца—наклоннться. Нсл. 323; Гсл. Яблынка, куды нахінулася? Смол. у. (Дсл.). Яблына нахінулася. Нсл. Нахініся гала-вою. Нсл. Дзерва з тугі на зямлю нахінулася. Купала: Пераклад Слова а полку Ігоравым. Прйч. нахінуўшыся. Дзерванабок нахінуўшыся. Дсл.
прыхінацца, неюверш. 1. прнклоняться к чему, Нсл. 515. прііслонятся. Гсл. He прыхінайся da сьцяны. Нсл. Да грудзей маІХ прыхінаешся. Крушына: Лебедзь, 14.
2. прнучаться, прнобретать наклонность к чему. Нсл. 515. Прыхінацца да гаспа-даркі. Нсл.
3. оказывать расположенне к кому-чему-Л. Gm. прыхінуцца в 3-ем знач.
4. склоняться на что. Нсл. 515. Пан не прыхінаецца на маю просьбу. Нсл. Соверш. прыхінўцца, -нўся-нёшся-нецца-нёмся -ніцёся, 1. прнслоннться, Гсл. прнжаться. Шсл. Прыхінуліся адно да аднаго ды гавораць ціхенька. Ст. Прыхініся да мяне. Нсл. 515. Дзяцё прыхінулася да свае мамы. Варсл.
2. прнсесть(поместяться, прнютнться, С.) в завдніценном месте. Шсл. Каб дзе прыхінуцца каля дзерва ды папалудна-ваць. Ст.
3. оказать расположенне к кому(нлн к чему, С.), оказать помоіць. Варсл. Суседзі прыхінуліся й памаглі ў бядзе, як мы хварэлі. Варсл. Барджэй ён прыхінецца да
чужога, а не да свайго. Ст.
4. прнклоннть голову, Гсл. прнслонііться, найтн убежніце. Дсл. 725. Я засну тут пад дубам, прыхінуся к яму. Ельн. (Дсл.). А, Божухна Ты мой, куды ж нам цяперака прыхінуцца? Смол. у. (Дсл.).
5. склоннться на что. Нсл. 515. Пан ня прыхінуўся на маю просьбу. Нсл.
прыхінёньне-ня-ню, отгл. ймя суіц.—oxoTa, наклонность. Нсл. 515.
расьхінацца, несоверш. 1. раскрываться, растворяться. (Дсл. 787). Калаціліся сьце-ны, зьвінела шкло, расьхіналіся вокны. Дудзіцкі(Бацьк„ Но. 376-377). За сігнёў сто парасьнік пачаў радзець, пачаў расьхі-нацца, паказуючы жоўта-шэрыя лапіны паляны. ЗСД 245.
2. размахнваться в разные стороны. Дсл. 787. Вароты ад ветру расьхінаюцца. Дсл. Крысы махаюцца, расьхінаюцца. Дсл. Соверш. расьхінўцца, 1. раскрыться. См. расьхінацца.
2. размахнуться в разные стороны.
сьхінацца, несоверш., возвр.—наклоняться, нагнбаться. Нсл. 626. несоверш. к сьхінуцца во всех тач. Сучча нізка сьхінаецца, сьхіну-лася. Нсл. Соверш. сьхінўцца, 1. накло-ннться, (Дсл.) нагнуться. Нсл. 626. с.ч. сьхінацца.
1. да чаго, на што—склоннться, неза-метно перейтн к чему-л., прннять какое-л. направленне(о речн, разговоре), прн-нять, прнзнать какое-л. мненне, убеж-денне.
3. (перен.) да чаго, на што—склоннться, согласнться на что-л., поддавшнсь уговорам, убежденню.
Ня кажнае дзерва выхінаецца добра. Нсл. Соверш. выхінўцца—выгнуть-ся. Нсл. 100. Сьцяна выхінулася вон. Рака выхінулася каленам. Нсл.
ухінаць, нееоверш.—укрывать co всех сторон. Соеерш. уХІнуЦЬ—укрЫТЬ CO ВССХ сторон. Надабе ўхінуць хлеб настольні-кам. Прйч. ухі'нуты—укрытый co всех сторон.
ухінацца, 1. укрываться co всех сторон. 2. <трад.(к ухінаць)—быть укрываему co всех сторон. Ен(хлеб) кладзецца сярод столу і ўхінаецца белым абрусом. я. Г-і: Казкі Но. 3, стр. 6.
ухінўцца, соверш. к ухінацца 1,2. Деепр. наст. вр. ухінуўшыся.
КНІГІ ОНЛАЙН
