Выслоўі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 520с.
Мінск 1979
193. Разгрыба — неахайны чалавек і губашлёп. Гл. таксама, 129.
194. Скаруза — упарты чалавек.
195. Г. зн. распуснік, бабнік.
196. Манькут — гл. 61.
197. Калупша, калупас — гл. 70 («Ці скора ты збярэсся, калупша?»). Параўн. калупацйа.
198. К а л у ш — гл. 23.
199. К а м б а л — тут: злодзей, рабаўнік.
200. Г. зн. дурнаваты чалавек.
201. Г. зн. тоўстая жанчына, як карова, якую кормяць брагай.
202. К а р у з a — чалавек, які любіць задзірацца, зачынаць сваркі, бойкі.
203. К а ц е р a — адзначана як «лайнае» слова без тлумачэння яго сэнсу. Магчыма, сварлівая жанчына. (Параўн. у Чач. р-не кайэрыйь — сварыцца. Жыв. сл., 88.)
204. Кацьмак — гультай, нядбайны чалавек.
205. Кашлуха — гл. 188.
206. К е п а л a — гл. 70.
207. Кіжлун— марудлівы, няўмелы, непаваротлівы чалавек.
208. Абузнік— гл. 14.
209. К л і к у н — сабакабой (Шпнл.), гіцаль.
210. Клыпша — чалавек з доўгімі нязграбнымі нагамі.
211. К о б з a — тут: злы чалавек.
212, 213. Корга, коржа — злая, бурклівая старая (цюрк. karga — варона).
214. Кошла — гл. 188.
215. Прыдзірлівы чалавек і хабарнік.
216. Крутасвет — прайдзісвет.
217. Крывандзяка — кульгавы чалавек.
218. 3 у й — лядачы, кволы чалавек.
219. Парацька — няўмелы чалавек.
220. Апоўзлік — непаваротлівы, слабы чалавек.
221. К а л а н д ы ш — няўклюдны чалавек.
222, 223. Кундзель, кундзел ь-м ундзель, кундал ь-м у нд а л ь — сабака.
224. Курашчуп — мужчына, які робіць жаночую работу.
225, 226. К у рдупель, курцік — нізкарослы чалавек.
227. Лабідуда — гультай.
228. Лажбель — тоўсты чалавек з вялікім жыватом.
229. Лазавік — чалавек, які жыве сярод балот, у пераносным сэнсе — цёмны, адсталы чалавек.
230. Л а н т у х — тоўсты і гультаяваты чалавек.
231. Лапуцішча — гл. 221.
232. Лахня — «надта лапатлівая, язычлівая» (Сцяшк., 573), гл. 39.
233. Л а х т a — гл. 39.
234. Лобус — гл. 17, «адно палежвае на тапчане» (Жыв. сл., 144).
235. Пятроўскі — тут: той, хто ляжыць і нічога не робіць у самы гарачы час касавіцы (Пятро, 29.VI)
236. Логмін — гл. 17. «3 хаты лянуецца выйці» (Жыв. сл., 108).
237. Лотаўка — гл. 39.
238. Л о ў м a — злы дух, чартоўка.
239. Л ы х т a — пляткарка.
240. Л э п a — паспешлівы чалавек.
241. Лябіх — гл. 17.
242. Лядашцік — злы дух, які псуе людзей (тлум. Шпнл.). Тут: завіслівае вока, вока, якое можа ўрачы.
243. Лядашчыца—тут: худая, хваравітая жанчына.
244. Ляйда — манюка (відаць, з літ. laida— заход, laidyti— кідаць).
245. Лякотка — гл. 39.
246. Л я пёха — дурнаватая жанчына.
247. Мажджэр — гл. 7. У Іў. р-не мажджэра— ступка (Сцяіпк., 275).
248. Мазепа — плаксівы, а таксама рассеяны, няўважлівы чалавек («Гэты мазепа стаіць, разявіўшы рот, нічога не панімае». Жыв, сл., 108).
249. На таго, у каго вялікі лоб.
250. Гл. 39.
251. М а л і з ы н к a — чалавек, пераборлівы ў ядзе.
252. Пра бесталковага чалавека.
253. М а м а й — дужы, але някемлівы і няўмелы чалавек.
254. М aнцапэла — жанчына, якая нагаворвае, дарэмна абвінавачвае людзей, «цень наводзіць» на іх.
255—257. Манцель, м а н ь, манькут — гл. 61. «Вот дзе мануель, маніць і не чырванее» (Шатэрнік, 154).
258. М а р м ы л я — нелюдзім і той, хто невыразна гаворыць (параўн. мармытаць, мармытун).
259. Гл. 61, таксама 196.
260. Матлахон — нясталы, няўстойлівы чалавек.
261. Рохля — марудлівы чалавек (рус. рохля), На Мсціслаўшчыне: леахайная, нязграбная і дзікаватая жанчына (3 нар. сл., 127).
262. Падтыка — падбухторшчык.
263. Перарэза — непаседа.
264. М а х а л е я — гл. 61.
265. Машнарэз — відаць, злодзей, той, хто выразае кішэню, машну; магчыма, і той, хто займаецца кастрыраваннем свойскай жывёлы.
266. М о р м а, мырма — маўклівы чалавек («Ад такой мырмы с?,ова ніколі не выцягнеш». Жыв. сл., 172).
267. Мума — маўклівы, сарамлівы чалавек; таксама — уяўная злая істота, якою пужалі дзяцей: He плач, a то мума возьме! (Раст., 162).
268. Так кажуць на неахайнага чалавека.
269. Мышапор — пранырлівы чалавек.
270. М я к е к a — гл. 70.
271. Набіванка — жанчына, якая пайшла замуж без сватання або «упраць волі бацькоў мужа.
272. Н а г у л a — упарты чалавек.
273. Н а к а с н і к, накась — гл. 14.
274. Н а л п a — малпа.
275. X а л д э й — гл. 23, таксама 188.
276. Насяканік — чалавек, які заўсёды выскаквае ўперад, каб звярнуць на сябе ўвагу.
Ш. Насяканка — тут: настырная, з вострым языком дзяўчына.
278. Начвач — гл. 228 («За сваім трыбухом зямлі не бачыць». Жыв. сл., 146).
279. На недарэчнага, сварлівага чалавека.
280. Пра хваравітага чалавека.
281. Прайдзісвет. «Нідавярак гэты гэтулькі натварыў, што страх паду■маць» (Нар. сл., 38).
282. Нехлямажны — гл. 221.
283. Н е ч у п а з ы — гл. 23.
284. С л і м а з a — тое ж, што румза. Гл. 88.
285. Ніхлюй, ніхлюіна, няхлюйка — гл. 23 і 75.
286. Няўвега — невук.
287, 288. Падганяючы каня.
289. Н о х а л ь — чалавек з вялікім носам.
290. Г а ў к a — тут: дакучлівае дзіця.
291. Апушчонік — неахайны, нядбалы, апушчаны чалавек.
292. В ы с м а л — настырлівы, гарэзлівы хлапчук.
293. Додаль— гл. 17, «заняўся б чым-небудзь».
294. У б о і н a — неслухмяны, упарты чалавек.
295, 296. Какора, лагіза, лакіза — гл. 17.
297. Няўлюддзе — нікчэмны чалавек.
298. Б о л м а т — гл. 39.
299. Ш а л а т a — балбатлівы чалавек і пляткар.
300. В а н т у х — гл. 17.
301. Жло б — тут: скупы; вядома яшчэ ў сэнсе высокі, дужы і няскладны чалавек.
302. М а з д а н — дурная галава.
303. Б у й л a — дужа высокі і няскладны чалавек.
304. Ч а р ц і х a — тут: чараўніца.
305. Ш а л е п а ў к a — гл. 75.
306. Шэпшаль — крываногі чалавек, яшчэ — стары чалавек (Кап.).
307. Г рыбаты — таўстагубы. Гл. 129.
308. Л а л a — весялуха; збалаваная дзяўчына.
309. Пабягухa — жанчына, якая больш бегае па хатах, чым бывае дома.
310. Павала — гл. 17.
311. Суздаль — худы, танклявы чалавек.
312. Апошняе і таму часта збалаванае дзіця ў бацькоў.
313. На падхаліма.
314. П а к р а к a — гл. 23.
315. Па мак, помак — тут: тоўсты, бязвольны чалавек; гультай («Вот памак, ляжыць і не павярнецца». Бярэз.).
316. Памаўза — тут: няспрытны, непаваротлівы чалавек. Таксама — пра скаціну, што лезе ў шкоду (параўн. Сцяшк., 345: «Такі ж кот памаўзлівы, ці ў саган залеэе, ці ў даёнку». Кар.).
317. На чалавека бязвольнага, бяздзейнага.
318. На грубага, недалікатнага хлапчука (тлум. Hoc.).
319. Пасак — жулік.
320. 321. Пасялень, пасяльніца — жанчына, якая не сядзіць дома, а ўсё ходзіць па сялу, па суседзях і нічога не робіць.
322. Паўгловак — дурнаваты.
323. П а х а т у х а, пахатніца, хатніца — гл. 320, 321.
324. Пацёмвік — чмут.
325. П і н ц ю х, пінцюхайла — п’яніца, але, магчыма, і дурань, (ад пень, пяньйюх нры дысімілятыўным яканні).
326. П л е й т у х — гл. 23.
327. П ё х a — несумленная, бессаромная жанчына.
328. Плюндра, шлюндра, хлюндра, флюндра— гл. 23.
329. На зарослага хлопца. У в. Жыровічы Слонімскага р-на некалі існаваў уніяцкі манастыр, а пазней была духоўная семінарыя.
ЗЗО. 'Тл. 280.
331. На вірлавокую жанчыну. Праскута — нар. форма асабовага імя Праскоўя; параўн. таксама Параска. Відаць, выслоўе мясцовага паходжання і звязана з канкрэтнай асобай.
332. П р а я в a — прайдзісвет.
333. Прытырак — дурань.
334. П с я ю х a —■ злосны, а таксама ганарысты чалавек. У простым сэнсе— сабачая кроў.
335, 336. П у з д р а, п у з д ы р — гл. 228.
337. П у н т о в і к — дурнаваты чалавек.
338. Пусцельга, пусцільга, пусталыа, пусцеча — пусты, несур’ёзны чалавек.
339. П у х а м е л я — слабасільны чалавек.
340. П ы п л а. пыпна — няўмелы, непаваротлівы чалавек.
341. Пэтлах — аброслы хлопец, з доўгімі валасамі.
342. Пячурнік — гл. 17. «Ен у нас пячурнік: як находзе зіма, дык стараецца скарэй заняць печ».
343. Б а ў т р у к — здаровы, але лянівы чалавек.
344. Гл. 320, 321.
345, 346. Разгірэня, разгрыба — гл. 75, а таксама 129.
347. Разёпа — гл. 75.
348. Р а з і в о н, разявон — гл. 75.
349. Р а з ы д a — няўмелы, бесталковы чалавек.
350. Р а к л о — заняпалы чалавек.
351. Рапуха — непрыемны чалавек, даслоўна — жаба. «Іш, рапуха — усё квокчыць» (Добр., Слов., 770).
352. Р а п э х a — гл. 23.
353. Раскапейда, раскапендра — нязграбная, неахайная жанчына.
354. Раскепа — гл. 7 (параўн. польск. кіер — дурань).
355. Раскол — нахабнік; непаслухмяны («Раскол гэны, што хоча, тое і робіць». Нар. сл., 43).
356. Расхлёба — гл. 75.
357. Расцяга — той, хто расцягвае дабро з дому.
358. Расцялёпа, целяпень — гл. 221.
359, 360. Гл. 75.
361. Салоха — гл. 23.
362. Непаваротлівы, цяжкі на пад'ём чалавек (бо мех з соллю вельмі многа важыць).
363. Самасуй — тое ж, што насяканік. Гл. 276.
364. Г. зн. вар’яты.
365. Сапёлка — крыўдлівая асоба. Насунуцца — тут: насупіцпа.
366. Capа м ы г a — п’яніца, бессаромны чалавек.
367. Сатона — тут: злы, люты чалавек (відаць, ад сатана).
368. Саўгайла — непаседа («Месца табе ніколі не знойдзецца пасядзець»),
369. С к а р ы д a — гл. 95.
370. Скідыш — неданосак. Так гавораць на дурнаватага чалавека.
371. Скнарына, скнарыца, скнэра — гл. 95.
372. На таго, хто ходзіць старэчай хадой і пяткамі па зямлі шморгае, «скробаець».
373. Скупяндзя, скупяндра, скупярдзяй, скупярдзяка, скапірд а' — гл. 95.
374. С л і н к а ч — тут: слюнцяй.
375. Сляпундра, сляпянда, слепяндзя, слепянджа — так кажуць на падслепаватага чалавека.
376. С п е ў к a — занадта цікаўная жанчына, якая ва ўсё тыча свой нос.
377. Капул — ГЛ. 17 і 70.
378. Стрыжак — дагала астрыжаны чалавек.
379. С у г н е й — негаваркі чалавек, нелюдзень.
380. Супурат — упарты чалавек, які ўсё робіць насуперак.
381. Так кажуць на худую, танклявую жанчыну.
382. Каназобка — дзіця, якое прытворна плача. Параўн. каназа — дзіця. якое крыўляецца (Янк., Дыял., I. 88).
383. Жмындала — гл. 39.
384. С э н д a — чалавек, які заўсёды расказвае небыліцы.
385. С ы з м a —■ гл. 95.
386. Так кажуць на тоўстага, непаваротлівага чалавека.
387. Зачуха — гл. 23.
388. Карпуха — марудлівая жанчына, тая, што корпаецца.
389. Няздара — няўмелая, няздатная ні на што жанчына.
390. Жупель — тоўсты чалавек невялікага росту.
391. Б а з ы г a — гл. 17.
392. 3 н а й д a — тут: прайдзісвет. У прамым сэнсе — знайдыш
КНІГІ ОНЛАЙН
