Замак пабудаваны з крапівы
Зміцер Вішнёў
Выдавец: Галіяфы
Памер: 298с.
Мінск 2010
— Лепш чыгуновым ядром, — сказала Нат, — як сямейны засмок. Хочаце, пакажу?
— Хачу, — пагадзіўся дворнік-дружыннік.
— Я раўную, — сказаў я. — Я супраць ядраў. I наогул я — пацыфіст!
— Супакойся, Сафік, — сказала Нат. — Мы цяпер здадзім яго ў прыёмнік-размеркавальнік, як варо-
жага суб’екта. Ён падчас службовых абавязкаў хабар прыняў — натурай.
Праз хвіліну агульнага маўчання Нат дадала:
— Здадзім гада.
— Ага! — крыкнуўя. — Злопаў!
Я з радасцю пацёр рукі і паглядзеў на парцалянавага дворніка-дружынніка, які ўжо адступаў і нервова-нервова стукаў шчоткай па фуфайцы. Вусы ў яго таксама нерваваліся: яршыліся і танчылі танга. I... тут бы і задумацца над падзеямі апошніх тыдняў. Усё круцілася самалётнымі лопасцямі. Нас проста і незваротна кудысьці зацягвала. Падзеі былі вакол падазроныя.
— Вы аплацілі малахітавых жукоў? — запытаўся раптам чалавек у форме чыгуначніка.
На твары падробленага чыгуначніка ляніва чырванелі рэйкі. Па вялікім сінім полі каціў медны вагон. Стук ягоных колаў здаваўся нямецкім маршам.
— Мы толькі марозіва паелі, — сказала Нат, — трускалковага.
— За ўсё трэба плаціць, — павучальна сказаў чыгуначнік.
— Пэўна, вы фальшывы чыгуначнік. Вы выпадкова не дзядзя Ваня? — нечакана запытаў я.
— Адкуль вы ведаеце? — здзівіўся фальшывы чыгуначнік.
— Па вашых надброўных дугах прачытаў, — сказаў я. — Напрыклад, у вас там яшчэ напісана, што самагонку вы глушыце ў адзіноце на бойні.
— Сапраўды, — пагадзіўся фальшывы чыгуначнік, — апошнія пяць дзён не выходжу з запою.
— Так што... Пра якіх вы там жукоў заікаліся? — запытаў я.
— Я тут наогул па службовых абавязках, — сказаў фальшывы чыгуначнік. — Мы тут пажарныя вучэнні праводзім. Цягаем брандспойт па розных каналізацыях.
— Я ваш партрэт у школе бачыла. Праўда, там вы выглядаеце трошкі маладзейшым, — прызналася Нат.
Чыгуначнік скрывіўся і схаваў рукі ў кішэнях штаноў.
— Дык вы гонар школы? — здзівіўся я.
— У некаторай ступені я біёлаг, — прызнаўся дзядзя Ваня. — Але часам у сувязі са скарачэннем заняткаў праходжу практыку ў пажарнай брыгадзе.
— Як цікава, — сказаў я. — А чаму на вас форма чыгуначніка?
— Для канспірацыі, — ціха вымавіў дзядзя Ваня і пачаў адступаць у выратавальныя дрэвы.
— Куды ж вы? — крыкнуў я. — Мы яшчэ не ўсё абмеркавалі!.. Пра запалкі і жукоў не скончылі гаворку!..
Але фальшывы чыгуначнік, біёлаг-пажарнік дзядзя Ваня адступаў... Адыходзіў моўчкі, нібы... адпаўзаў нібы ўдаў...
39.
I вось сяджу з касцяной люлькай у зубах — дымлю, і з гліняным кілішкам у руках — п’ю фіялетавы лікёр. Гэх, Ната-Ната, Нато, Нат, Натка, Наталля,
Націк, Натусік і г. д. ... I чаму знікла? Схавалася, як мілы маленькі прусачышка. Я ўжо сумую. Вершы не пішуцца. Карціны крыўляюцца. Я ўжо кепскі. Алкаголь мяне знішчыць. Яна ж, Натка, мажліва, мяне прыгалубіць. Тады не памру.
Я паглядзеў на тэлефон. На ягоным корпусе скокалі фактурныя расколіны і рыжыя іерогліфы. Ён скончыў стагнаць з учарашняга дня. Ён быццам аб’еўся атрутным сіропам і здох. Як пацук. Так. Бронтазаўрычны пацук. Вывеў, называецца, на сваю галаву новы від жывёліны.
Я падабраўся да тэлефона і прыклаў да яго вушную ракавіну. Дзесьці ўдалечы. Там, дзе туманная смуга. Дзесьці, дзе над возерам бегае раззлаванае рэха. Дзе чарот і вецер — браты. Там. У тым далёкім свеце штосьці праіскрылася і папрасіла дапамогі. Я падняў чорны хобат слухаўкі, які выгінаўся, і прысоскам наклаў на вушную ракавіну.
— У Вашынгтоне ідуць дажджы, — сказала Ната. — Ногі я прамачыла. А гарбаты са зверабоем нідзе няма. Уяўляеш, якая трагедыя?
— Купі мне стусіну, — сказаў я. — Там павінны быць добрыя стусіны з булдавешкай у выглядзе галавы ката.
— Ты мяне кахаеш? — запытала Нат.
— Званіла твая мама, — сказаў я, — хвалюецца. Яна прыгатавала твае ўлюбёныя арэхавыя булачкі і чакае цябе. У нас тут квяціста і сонца.
— Уяўляеш, якая трагедыя — я не патрапіла ў басейн. А там шампанскае падаюць у вядзерцах з ільдом кожныя пяць хвілінаў, калі крычыш... Рыбкі там пла-
ваюць цудоўныя... I многа іх, многа, як канцылярскіх кнопак, што на тваім стале.
— Сантэхнік захварэў, — сказаў я.
— Я заўсёды дапускала, што ягоныя прыгоды ў жабных клубах могуць мець наступствы. Ён не галадае ?
— Ён проста прыхварэў і не вылазіць з лядоўні. Я хаджу ў краму два разы на дзень...
— Ты б гарбаткі яму даваў і грэнкі з грэлкамі. Там усё ж халодна.
— Абавязкова перадам ад цябе прывітанне, — сказаў я. — Доўга не гуляй па Вашынгтоне. Там, кажуць, злачынцы ходзяць пад АСД.
— Пакуль, — сказала Нат.
— Пакуль, — сказаў я. — За пакуль б’юць як гумовую кулю, а потым паведамляюць — атрымайце дулю!
Я выцягнуў тэлефонны шланг з вушной ракавіны і агледзеўся. Бо з тым «пакуль» поўня мне прымроілася. Яна качалася мячыкам па пакоі. Па зэдліках, стале і маіх нагах. Гэткі срэбраны шар.
— У цюбецейцы, — сказаў нехта.
— Вось менавіта, — сказаў я. — Вельмі паршывая поўня.
— Часткова. Але гэта ўсё праз карыес. Многа спіртнога, цыгарэтаў і жанчынаў.
— Так, — сказаў я. — Поўня часта сядзіць у Літве. Там добрае піва і цудоўныя старажытныя вулкі. Яна любіць поўзаць на сваім пузе па бруку. Дарэчы, і песні яна спявае выключна пра вайсковыя будні.
— Усё ж не звяртай асабліва на яе ўвагі. Яна зрабілася нахабнай. Часта кажа глупствы. I наогул заелася. Разбэсцілі яе ўсялякія паэты і мастакі.
— Вось так і жыву, — сказаў я, — у цішы і спакоі. 3 поўняй. У якой цюбецейка.
— Зрэдку яна апранае чорны плашч, макасіны і берэт, — сказаў нехта.
— Ты мне, Нехта, таксама надакучыў, — сказаў я. — Вымятайся са сваёй поўняй.
— Ну і добра, — сказала Поўня.
— Ну і чорт з табой, — сказаў Нехта. — Мы пайшлі ў карчму. А ты тут сядзі і зайздросці нам. Пакуль.
— За пакуль — ламаюць рогі і шыкоўныя стусіны, а потым і кажуць: заносьце марынаваных троляў, — сказаў я. I прыклеіў да свайго чырвонага ад перапояў твару атрутную ўсмешку. Яна атрымалася падобнай да раскладанкі. Гэткая ж рыпучая, гэткая ж нервовая. Таму я падняў чорны карэньчык тэлефона і закапаў яго ў вушную ракавіну. Там ён хутка ажыў, пусціў новыя карэньчыкі і сказаў:
— Ага. Ты з роду Манюшкі. У цябе многа ад слова «маніць». Пэўна, ёсць такое?
— Ёсць заўсёды нешта. Але не ўсё ператраўліваецца. Напрыклад, у лядоўні ёсць свежамарожаны в’етнамскі сантэхнік, — сказаў я. — А лепш за ўсё наогул галадаць па Полю Брэгу. Будзе бераг чысты.
Голас у вушной ракавіне раптоўна трансфармаваўся і, пасля хвіліннага клекатання з пенай і пырскамі, выявіў акустычны варыянт голасу Нат.
— Ты мяне добра на паперы расклаў, — сказала Нат.
— Мару, — сказаў я. — На мелаванай з ружамі.
— Вой, — сказала Натка, — я іншае мела на ўвазе.
— Ведаю, — сказаў я. — Пра касмічныя караблі. Пра Юрыя Гагарына. Там усе лятаюць. Спачатку ля-
жаць, а потым — лунаюць. Ніякіх падтэкстаў. Проста і зразумела. Як у народнай казцы.
I тут у мае дзіравыя дзверы забарабанілі. Выбівалі на дзвярах нейкія афрыканскія рытмы. Неўзабаве ў дзірку праціснулася галава Наткі. На гэтай галаве мне спадабаліся вялікія кольцы, якія звешваліся з вушэй на срэбных ланцужках.
— Вельмі прыгожыя падшыпнікі, — сказаў я.
Нат скрывілася і заскочыла ў кватэру. Услед за ёй у дзірку праціснуўся невядомы.
— Гэта наш новы член сям’і? — запытаў я.
— Хто?
— He прыкідвайся паравозам. Я кажу пра гэтага маладога, акулярнага, высокага і няголенага.
— Падабаецца?
— Заўсёды аддаваў перавагу бальшавікам. У душы. Бо іх колер — чырвоны. He люблю блакітных шорцікаў. Вельмі шчыра. Ногі вібруюць антэнамі. Ты б свайму вадалазу нагавіцы падкараціла, бо валакуцца, быццам мантыя, — сказаў я.
— Ён, між іншым, умее фарбаваць падваконні, — сказала Нат. — А па нядзелях ходзіць у царкву і слухае пропаведзі.
— Ён што, звар’яцеў на глебе рамонту кватэраў? — запытаўся я.
— Я чуў, — сказаў малады вадалаз, — вы трымаеце сантэхніка?
— Так, — сказаў я. — Я якраз думаў завесці яму цацку. У яго рэжуцца зубкі, а грызці няма чаго. Хочаце быць гумовым мячыкам?
— Ён яшчэ не гатовы, — сказала Нат.
— Так-так, — сказаў малады вадалаз. — Я яшчэ не ўсе ўступныя іспыты здаў ва Універсітэт культуры.
— Вы, мабыць, будзеце машыністам, — сказаў я.
— На жаль, — сказаў вадалаз, — я буду драматургам.
— Якая страта для мінскага дэпо паравозаў, — сказаў я. — Але вы не губляйце надзею. Я паклапачуся. Вас не прымуць на драматурга. Будзеце мячыкам.
— Я не хачу, — сказаў вадалаз. — У мяне алергія на цытрусавыя.
— Ната, — сказаў я, — прынясі мне малаток і кнігу Карла Маркса «Капітал».
— Ты будзеш калоць арэхі ? — запыталася Нат.
— Я буду калоць лёд на пяшчотных плячах ворагаў пралетарыяту, — сказаў я.
— Астап, шукай! — сказала Натка.
Малады вадалаз пачаў абшукваць шафы. Пыл ляцеў гарбузовымі семкамі. Статуэткі старажытных бажкоў перасоўваліся, нібы шахматныя фігуры. Кнігі курчыліся ў фальклорных беларускіх танцах. Карціны гудзелі аэрапланамі. Свіныя мухі падалі ў непрытомнасці. Нарэшце хвілінаў праз трыццаць вадалаз знайшоў сякеру.
— Малатка няма, кнігі Карла Маркса няма, затое ёсць сякера, — сказаў ён.
— Гэтая сякера яшчэ належала майму дзядулю — рэліквія, — сказаў я. — Малайчына, Астап. Цяпер шукай цвікі.
Пасля чарговага абшуквання шафаў са стукам дзверцаў і паліцаў замест цвікоў былі знойдзеныя канцылярскія кнопкі. Гэткія шэрыя сталёвыя п’яўкі.
— Цвікоў няма, але ёсць жыхары балотных вадаёмаў, — сказаў вадалаз.
— Малайчына, Астап. Ты зарабіў цукерку «Мішка на поўначы», — з гэтымі словамі я выцягнуў з кішэні паласатай піжамы абяцаны ласунак і працягнуў вадалазу:
— Еш, няздзейснены машыніст.
Астап заззяў шклом акуляраў, як вочы аленя перад смерцю. Разявіў сваю белую пашчу і закінуў туды кавалак чорнага вугалю. 3 топкі рынулася ўвышыню полымя і паглынула паўночную ахвяру. Толькі белыя мармуровыя калоны яшчэ па інерцыі раскручвалі вось высокага скляпеністага будынка.
Я ўзяў кнопку і пачаў яе забіваць у падлогу.
— Што гэта? — запытаўся Астап.
— Аддзяляю свае зямельныя гектары ад вашых сотак, — сказаў я.
У тэрыторыю Наткі і Астапа былі ўключаныя раскладанка, мыйня і палова кухоннага падваконня...
— Гэта — дыскрымінацыя, — сказала Натка.
— У прыбіральню будзеш хадзіць па тунэлі да суседзяў, — сказаў я і пайшоў спаць.
КНІГІ ОНЛАЙН
