Запісы забітага кантрабандыста
Леанід Маракоў
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 270с.
Мінск 2008
Вязень маўчаў.
На змену малойцам з’явіўся белы карлік. Зрэшты, не карлік — тыя складзены больш-менш прапарцыянальнаа гэты да смешнага каратканогі і таму нехлямяжы чалавечак у белым, да пятаў халаце. Праўда, тым, хто ведаў карантыша Доктара, ніколі, гледзячы на яго, не прыйшло б і да галавы засмяяцца: звычайна, у час стыканняў з кліентамі, ён весяліўся і хахміў. На шырокім Доктаравым твары нішто, калі браць упаасобку, здаецца, не адштурхоўвала: выразныя карыя вочы, просты, амаль што ідэальны нос, строгі квадратны падбародак, ярка-ружовыя, як у дзіцяці, рухавыя вусны. Але ўсё гэта было неяк зрушана, перамешчана, і з гэтае прычыны твар быў як зберты і склеены з разнародных фрагментаў. Такая вось адмысловая пачварнасць.
За пачвараю ўвайшоў здаравіла ў шырокім трыко і з голым торсам — з той самай каманды разагравальнікаў. Сёння яму выпала працаваць на пару з Доктарам.
«А карантыш — баязлівец! — пасміхнуўся ў душы вязснь,— Самадзін нават з паўмёртвым баіцца застацца. Відаць, былі прэцэдэнты».
Здаравяк абарваў яго одум. Хапіў за лахманы, што засталіся ад адзення, падцягнуў да ўмураванага ў сцяну металічнага крэсла. Пасадзіў і прыціснуў рукамі-гірамі да спіны. Хехекнуў:
— Чаму такі мокры? Ванну прыняў? — He чакаючы адказу, пахваліў: — А трымаешся малайцом, скора ачуняў, вынослівы. Цяпер расслабся пакуль што, адпачывай, набірайся сілаў. Яны табе зараз спатрэбяцца...
Вязень спадзяваўся, што сэрца не дацягне да таго моманту, калі ён апынецца на спецкрэсле — так назваў яго, убачыўшы ўпершыню. Прыслухаўся да сябе. He, сэрца схавалася, затаілася — ашчаджала сябе. Сэрца хацела жыць.
Здаравяк прышпіліў вязня да крэсла. Рамяні ўпіліся ў цела, сцісііулі, спаралізавалі. ІРта паўплывала: сэрца спалохалася, сарвалася, затрапяталася.
«Малайчына! — пахваліў яго вязень,— От і пасобіш мне. Можа, да самага страшнага і не дойдзе...» I заціх, убачыўшы столік са слясарна-медычным інструментарыем, які падкочваў да яго карантыш.
Доктар узяў храмаваныя абцугі, якія паблісквалі пад моцнай вузкаскіраванай лямпаю, і некалькі разоў развёў і звёў іх — разрухваў пальцы. Абцугі ціха парыпвалі — скрэблі па мазгах.
— Думаў кусаюцца толькі шалёныя сабакі? Дзе тамнаблізіўся да яго вясёлы чалавечак.
Паказаў зубы, выбеленыя да бляску. Угледзеў: вязень сцяўся. Пасміхнуўшыся, задоўжыў паўзу: наталяўся асалодаю.
— Значыць, так Электроніка цябе не бярэ: ты яе, не датыкаючыся, вымыкаеш. Хімія, пігулкі, уколы табе таксама да лямпачкі — не прымае іх твой хітры арганізм. I хлопцы мае дарма двое сутак стараліся, спадзеючыся, што ў цябе сумленне абудзіцца. Застаецца адно — успомніць святую інквізіцыю. Яна заўсёды свайго дамагалася. А ўжо якія кліенты ў яе былі! Цярплівыя, скажу табе, кліенты, цярплівыя... А геніі якія... Адзін Джардана Бруна чаго варты... От бачыш, і па гісторыі прайшліся... Цяпер і па табе пройдземся... Ды не дрыжы, не торгайся! Балюча — толькі першы раз, пасля прывыкаеш. Я ж прывык...
♦Ты не прывык, ты гэткім нарадзіўся. Сабака, нелюдзь, жывёліна! — Вязень глядзеў карантышу ў вочы,— Калі здамся, здраджу, збаюся — стану такой самай жывёлінай».
Доктар прыціснуў да сцягна вязня пякуча-халодную галоўку абцугоў.
— Ну што, будзем языком варушыць ці і далей нямка з сябе ўдаваць? — Яшчэ счакаў: падкідваў апошні шанец,— Пакуль што цябе прамацвалі з сярэдзіны. Цяпер праверым звонку...
Сэрца ў вязня зноў ажыло, закалацілася, пайшло збівацца з рытму, захлынацца. Ён падахвоціў яго, шапянуў у думках: «Давай, давай...»
I тут пачвара пстрыкнуў абцугамі — вырваў са сцягна латку скуры з ружовымі нітачкамі мяса.
Маланка болю працяла галаву вязня, але сэрца, ліха на яго, не разарвалася. Наадварот: зноў прыціхла, сціснулася, запаволіла бег. Разрывалася галава. Стала млосна.
«Інсульт! — мільганула ў згасальнай свядомасці — Божа, забяры мяне, забяры!»
— He, даражэнькі...— На кіў карантыша лінуў з вядра здаравяк,— Без споведзі ад нас яшчэ ніхто не адыходзіў.
Ледзяная вада астудзіла галаву, і вязень роспачна і ясна ўразумеў: такога разрывання цела па кавалачках яму доўга не вытрываць, ён здасца, раскажа ўсё — чаго ад яго патрабуюць і чаго не патрабуюць. Ягоны мозг не выбухнуў, не заліўся крывёю ад першага разу. 3 часам, казаў Доктар, прывыкаеш? He, ён не такі моцны
і хутчэй зломіцца, чым прывыкне. «Госпадзе, дай мне памерці да таго, як...»
Надзея заставалася па-ранейшаму адна — сэрца!
Але сэрца дарэшты заціхла, легла на дно.
Доктар апусціў абцугі ў высокую шклянку. Кроў павольна змешвалася з празрыстай вадкасцю, афарбоўвала яе ў колер маладога чырвонага віна. Патануў-знік у ёй і шматок скуры.
Карантыш вышчарыўся:
— Значыць, абцужкоў таксама не баішся? Смелы, аднак! А як наконт пазуркоў? Спадабалася нямка ўдаваць? Нічога, рана ці позна галасок у цябе прарэжацца.
Ён змяніў інструмент. Злавіўшы маленькай цёплай рукою вязнеў мезенец, адціснуў мякаць, старанна абцяў пазногаць пласкагубцамі, тузануў і залямантаваў, быццам той пазногаць вырывалі ў ЯГО:
— А-а!
Гэта быў крык захаплення.
Маланка зноў ударыла вязню ў галаву. Але пранізала не па гарызанталі, з вуха ў вуха, як мінулым разам, а пеканула зверху. Упілася ў цемя і рассекла галаву напалам. Вязень не закрычаў: спаралізавала мышцы твару. 3 горла пайшла кроў. «У-у...» — загудзеў розум, зрываючыся ў бездань, але — утрымаўся на беражку.
— Моцны арэшак,— расплыўся ў усмешцы карантыш— Давядзецца сяброўкай вернай пакарыстацца.— Ён узяў са століка пілку-лобзік даўжынёю з дзве пядзі — Гэтая харашуха да чаго хочаш дапілуе,— узрадаваў— Во, глядзі, рука твая ля запясця прывязана, а мы яе зараз вызвалім. Праўда, не ўсю — сам разумееш, свабода вымагае ахвяр.
Доктар прыклаў пілку да рукі крыху ніжэй раменьчыка-жгута, зрабіў першую насечку. Скура распаўзлася, разаслала крывавую дарожку.
— Паехалі! — разануў ужо з націскам,— Туды-сюды, туды-сюды! — з асалодаю вадзіў пілой і вішчэў— Глядзі, які я работнічак! Глядзі...
Калі пад пілою зашалясцела косць, вязень паплыў — каляровы малюнак перад вачыма ператварыўся ў чорна-белы, чорна-белы — у непраглядную ноч.
Здаравяк сваю службу ведаў момант адчуў дакладна — зноў абліў вязня вадою:
— He, герой, нумар з паскораным пахаваннем не пройдзе!
Холад вярнуў вязня да памяці. Ён зноў бачыў. Бачыў у колеры. Кроу — чырвоная. Буйвал-здаравіла — у сінім трыко і з рыжай валасатай грудзінай. «Не паміраю,— намагаліся і не маглі шапнуць засмяглыя губы — Дай цябе немач!»
Раптам за спінаю карантыша нешта грымнула, задрыжэлі дзверы камеры.
Гру-ух-х! — разам з завесамі і прыліплай да замка-завалы тынкоўкаю ад сцяны аддзяліліся цяжкія акаваныя дзверы, рухнулі на здаравяка і ўціснулі яго ў падлогу. Канец адагнутай жалезнай шыны ўспароў яму бок.
У праёме паказаліся двое ўзброеных. Адзін, не бавячыся, гваздануў пачвару прыкладам аўтамата па галаве. Праломленая галава засмяялася.
Пасля другога ўдару ўхмылка з ружовых вуснаў зляцела, маленькія ножкі падагнуліся і карантыш моўчкі паваліўся. Ён ляжаў у вязня ля ног, закаціўшы вочы. Быццам сабака, якога аддзячыўпагладзіў за верную службу гаспадар. Сабакам ён і быў. Шалёным сабакам...
«Учэпісты, яшчэ крыху — і дамогся б свайго!» — глядзеў на замерлага ката вязень.
I раптам злавіў сябе на думцы: «А мае збаўцы, хто яны? Што зробяць, калі падзялюся з імі вядомай мне інфармацыяй? Скарыстаюць яе дзеля дабра ці зла?»
— He хвалюйцеся,— быццам пачулі ягоныя нявыказаныя сумневы тыя двое— Мы адразу раскрыем карты: нам вядома, хто вы і адкуль. Ведаем мы і тое, што праз лучнасць са сваім светам вы здольныя варажыць будучыню — акрамя сваёй — на бліжэйшыя дваццаць чатыры гадзіны. Зараз развяжам ггуты, і вы пачуеце пра нашы планы...
Вязень траціў прытомнасць. Ён яшчэ не паспеў усвядоміць, піто вызвалены, быў ва ўладзе нясцерпнага болю, але недзе ў глыбіні душы ўжо нарадзілася, расло гэтае ганарлівае пачуццё: ён выжыў, вытрываў, застаўся чалавекам!
Цяпер ён не жадаў смерці — хацеў жыць! Чаго б гэта ні каштавала — жыць! Насуперак усім вылюдкам і пачварам — жыць! Жыццё — цудоўнае!
Радасць і шчасце перапоўнілі яго, падхапілі, панеслі. 1 сэрца, якое выцерпела нечалавечыя пакуты, не скарылася, калі скараліся
I
Г'
Леанід Маракоў
розум і цела, раптам не вытрывала абрынутае патокі свабоды — захлынулася...
Збаўцаў насцярожыла, што галава чужаземца раптам упала на грудзі. Адзін з іх узяў яго за руку: пульсу не было.
— Вады! Хутчэй! — закрычаў, спрабуючы зрабіць хоць што.
Усё было дарэмна.
Збаўцы так і не даведаліся, што адбудзецца заўтра — 11 верасня 2001 года.
А Душа чужаземца ляцела да неба.
Неўзабаве закружылася ўслед за Зямлёю. Кружылася і чакала.
Чакаў свайго часу і я.
I час надышоў. Я вырваўся на волю, і Душа ўвайшла ў мяне, ускалыхнула сэрца — адарыла жыццём.
Так я нарадзіўся. Папраўдзе — ажыў ён, чужаземец.
ЗМЕСТ
СШЫТАК ЗАБІТАГА КАНТРАБАНДЫСТА
Апавяданне
Ваяры невідочнага фронту 5
Усход — штука тонкая 35
Першы клас 58
Трэцяе купэ 73
Самы Ніжні Тагіл 78
КасіўЯсь 101
Інтуіцыя 110
Фарц 117
Бонус
А далей — дробязі 12 3
Дзевяць сутак і дзевяць гадоў 125
Уладзівасток — Найдалёкшы Усход, або Другая спроба 126
Мост 128
Аблава 131
I вось ён вярнуўся 132
КРЫМІНАЛЬНЫЯ АПАВЯДАННІ
Прынцэса 134
Жакей 140
Апошні варыянт 147
Дарагоежыццё 153
Гена 154
Ціхая восень восемдзесят восьмага 156
«Мальбара-Лайтс» 163
Першага верасня 169
Настаўнік фізікі 172
Маленькая гісторыя 174
Дабрадушны 180
АПАВЯДАННІ ПРА КАХАННЕ У месяцовым святле 187
Пах «Envoi» 192
Хлопчыкі 216
Сюжэт 219
Трое — 224
Беверлі-хілз ; 228
Гэта не балюча 237
Вяртанне 242
ЗАПІСЫ
Абразкі
Мера кахання 245
Садок 245
Яны не ведалі 245
Мяжа мажлівасцей 246
He прасачыліся 246
Адно цэлае 247
Ігар Елянёў: Рэквіем 247
Ёсць — не будзе 249
Праменьчык 249
Арол ці рэшка? 250
Ёндумае , 250
Замена 250
Блізняты 251
Палата № 8, або Праз 110 гадоў 251
Класны хлопец 254
Партрэт 258
Хлопцы ўжо, відаць, зачакаліся? 258
Як яны ўсміхаліся адно аднаму! 259
Апошняе слова 259
Прызнанне 260
Несправядлівасць 261
Як у Бога за пазухай 261
Я люблю любіць 262
Бонус
(3 чорнага сшытка) Чужаземец 263
КНІГІ ОНЛАЙН
