Злотніцтва Беларусі.
XII - пачатак XX ст.
Анатоль Цітоў
Выдавец: Беларусь
Памер: 271с.
Мінск 2020
...ЛІЫ 3 ОСОВЛНВОЙ ЛАСКН НАШОЙ прн стдром ДАВНОМ ОВЫЧАЮ В TOM НЗ 30СТАвуем н на тот лнст нм ддём нж онн мают подле ддвнего овычдю тую ровоту
золотдрскую в месте внленском вез жддных менстерштуков ровнтн золотдром цеховым, [зд] роскдздньем ндшнм г[осподд]рскнм прнкдздлн же бы онн черссто тое ровоты золотдрскоб нм метн нс здворонялн онн которые трудностн в том нм не здддвдлн н к цеху своему не прнворочдлн u жддных лнстов через то протнвку ннх в тую —
Пнсдн в Ббрестью 1544 октеврд 22 дня /ннднкт 3/
Нвдн Горностдй
А тдк Мы господдрк прн стдром ддвном овычдю в том зостдвуем н подтверждделх... Sigismundus Augustus Hex
(КМФ-18, спр. 31, арк. 119-121)
ГАРОДНЯ
NADANIE CECHU ZLOTNIKOM GRODZIENSKIM
VLADISLAW IV... 2 FEBRUARIS 1633
Pok+adali iest przed nami list autentyczny z Akt Mieyskich Grodzienskich wyigty zamykaigcy w sobie pewne artykuly do porzgdku rzemiosla ztotnickiego nalezgce i doniesiona nam iest prozba przez PP. Rady y urz^dniki dworu naszego imieniem slawetnych Jana y Stanistawa Cwikliczow i Tomasza Luniewskiego starszych mistrow rzemiosla pomienionego ztotnickiego abysmy takowie artykuly mocg i powagg naszg Krolewskg zmocnili y stwerdili. Ktore tak sig w sobie maig Hanus Fondernberg, Fedor Bochdanowicz burmistrowie w tym roku administraigcy rayce i lawnicy... Jz w ymie i za pomocg Pana Boga Wszechomoggcego ktorg wszelakich... Zlotnicy tuteyszy Grodzigncy pomyslili migdzy sobg sprawic i postanowili y skuteczne zachowac w tym mieysce... cech rzemiosla zlotniczego dla zachowania miedzy sobg iednosci milosci y braterskiey zgody dla lepszego cwinczenia y nedoskonaley w tern rzemesle mlodzi pokrowania dla karania swawolnych y pohamowania zbytkow wigc z drug? strong dla pochwaly dobrych y dla postgpienia im na dobre postgpki slawy y od Pana Boga y ludzi zaplaty co yz nie moze bye slusznie bez Btagostowigstwa Bozego bez licentiey starszych ile z wierzchnosci, tedy naprzod uciekzy sig do nas urzgdu prosili o licentig y consens na to...
ARTYKUL Pierwszy. Naprzod. Mistrzowie Cechu wyszey pomienionego za pomocg Pana Boga Wszechomoggcego w Troycy S: jedynego obecuig y o to sig starac iako nay-
pilniey maig bye aby wierne poddanstwo naywyzszey zwierchnosci Je(go) Kr(olewskiey) M(ito)sci Panu Swemu mtsciwemu a magistratowi tuteyszemu mieyskiemu... wedlug prawa Maydeburskiego posluszenstwo uezeiwose poszanowanie przystoyne igko starszym... swym oddgwgc...
[ARTYKUL Drugi] Oltgrz tez swoy zlotniczy chwale Pana Boga i Troicy S. iedynego gdy si? ng obrz?dy onego wspomogg wolno im w kosciele miec Farskim Grodzien(skim)... Przywilej... ma bye... w skrynie cechowey zachowany, ktora skynka ma bye sama u iednego starszego pod iurisdictig prawg mieyskiego y maydeburskiego mieszkaigeego chowana a u drugiego klucz od niej bye ma...
ARTYKUL Treci. Maig sobie postanowic termin pewny na obranie w kozdy rok dwoch starszych z posrodku siebie. A ci starszy mistrowie nowo obranie maig do siebie od starszych przeszlego roku brae skrzynke, az by oni pierwiey pzed bracig w cechu liczb? dostateeznie uczynili, y wszytko porzgdnie na czasie y roku od ktorego te starsz?stwo obeymg zdali nic tego terminu nie pochibiaigc, a iesliby po wysciu roku nad zamierzony termin ktory rok b?dzie dzelit skrzynk? cechowg zatrzymali y liezby porzgdnie nie zdali, b?dg powinni obodway dla takowey negligenty do skrzynki sztrofu dac putgrzywny srebra. A y to zaplaciwszy iednak toties quoties moeg y wladzg urz?du mieyskiego do zdania liezby y co czynenia dosyc we wszytkim poruszeni bye y execucia skuteezna na dobrach ich uczyniona bye ma.
ARTYKUL Cwarty. Aby to rzemioslo porzgdnie y z pochwalg innych odprawowato si? kazdy tedy towarzysz rzemiosla ztotniczego ktory by w tym cechu zostac chciat mistrzem, ma naypierwiey robic u iednego mistrza lat dwie, a iesli by syn mistrzowski byt rok ieden, ktory by tez towarzysz cork? ztotniczg poigt abo po zeszlym zfotniku wdow? tedy rok ieden, a ktory by si? w tym cechu wyuczyl ma w?ndrowac lat dwie y zas z nowu wrociwszy si? po dwuch leciech u iednego mistrza powinen b?dzie lat dwie y dopiero niedziel dwie przed kwartatem powinen b?dzie w sobot? odchodzic ktorego mistrza dla wszelakiey uczciwosci i prosic o taski?. Takze soboty drugiey przed samem kwartatem ma tez uczynic a na zaiutrz gdy bedg w cechu mistrzowie ma przyisc z ludzmi dobrymi proszgc aby mu dopuscili sztuki zrobic. Gdzie wprod powinen b?dzie listy urodzenia swego od urz?du gdzie si? urodzil y od wyuczenia rzemiosta z cechu gdzie si? wyuczyl pokazac, a tak potym porzgdnie dorobie sztuki przystgpic ma. Za tym gdy oni obaczg godnego i dobrze zachowalego majg mu robenia tey sztuki u mistra starszego przed kwartat ieden robic pozwolic, gdzie ma robic swg wlasng r?ka bez zadnego pomocy, ktore sztuki maig bye tak urobione mianowicie roztruchan ieden z nakrywkg, piecz?c z literami w koto z helmem, pierscien z kamieniem dobrze osadzonym. A Mistrz Starszy tego ma iako naypilniey postzegac aby nigdziey sztuk zacz?tych nie wynosit z domu, ale z kramu y pod przysiegg ma to zeznac iako on sam wtasne zrobit. Ktore te sztuki pczecen zrobione na drugi kwartat powinen b?dzie przed wszytkimi mistrzami ukazac. A mistrowie tym sztukom przypatrzywszy uwazawszy iesli dobre iako na mistra przynalezy zrobione b?dg przyige a iesli uznaig ze zle wyprawione tedy stfukszy one kazg mu si? na inszych po pranwic albo w?drowac ieszcze a po przyi?ciu sztuk dla pomnozena skrzynki
powinen b?dzie dac grzywen dzwie srebra. A wst?pnego kop? litewskq, na zauitrz po oddanie takowych sztuki nowy mistrz ma przysc do cechu y przed wszytkimi mistrzami na tym ze si? ma wiernie i przystoynie we wszytkich punktach i artykulach w przywileiu opsanych w cechu zachowac prysi?g? wykonac powinen bedzie.
ARTYKUL Piqty. To tez ma bye pilno strzezono zeby srebro dobre robili wedlug proby i wagi Wilehskiej Miasta Glownego W(ielkiego) X(si?stw)a L(itewskieg)o w tatow dwanascie czego pilno starszy cechowi pod przysi?gq na cech uczynionq maiq doglqdac y co miesiqc b?dq powinni sami proby brae a iesliby si? na ktore(g)o pokazalo ze srebro iego proby nie wynosi takowy kazdy gdy si? to nan pokaze za pierwszym razem ma dac sztrofu do skrynki cechowej pul grzywny srebra. Za drugim razem grzywn?, za trzecim razem grzywien dwie srebra. A a iesliby czwarty raz to nan pokazalo takowego starszy cechowi powinni b?dq urz?dowi mieyskiemu opowiedziec y o takim wyst?pku tego oznaiomic, a urzqd mieyski? gdy si? to nan iawni? pokaze powinien b?dzie kramu zamknqc y w?dtug prawa karac rz?miosla robic i w cechu mieysca miec nie b?dzie mogf. Dokladaiqc y t?go ileby razy takowy komu robot? zrobil, tedy zaplaciwszy albo ponioszy karanie zwysz opisane przeci? iednak powinen b?dzie znowu wedtug roboty cechowej temu komu nalezy wygotowac. A iestliby do kramu swego robil powinen b?dzie stluc.
ARTYKUL Szosty. A iz si? miedzy ludzmi cz?sto oszukania dzieiq tedy zlotnicy w cechu swym nie maiq roboty mosiqdziwey zlocic, zwlasza tey ktora naksztalt urobiona bywa jak lancucha mosiqdziwego z lutowanemi ogniwami, maneli mosiqdziowych w piersciene takze szkla abo prostego kamienia do zlota wsadzac nie maiq, takze monety zadney zlocic y nic takowego co by szkod? y oszukanie komu przynosilo robic nie powinny b?dq, pod wina w artykule piqtym opisana.
ARTYKUL Siodmy. Poniewaz roznym stanom cz?ste szkody przed rozmaite sposoby we srebrze y we zlote dzieiq, a pospolite ustanowemi rzeczami do zlotnikow iako do tych ktorzy takowie rzeczy robiq udawaiq. Przetoz gdyby si? komu takowa szkoda stanela, a udalby si? na ten czas do starszego cechu tego y szkod? swq opowiedzial tedy na obeslanie mistrzow drugich ma dac do skrzynki cechowey groszy pietnascie. A mistrz starszy powinen b?dzie wszystkich mistrzow obeslac za razem daiqc znac o takowey zgubie, aby takowq rzecz zatrzymal ktor? za oznaymieniem, iesliby si? komu trafito zatrzymac, tedy zaraz starszemu opowiedzic b?dq powinni. A starszy tamtemu czyia by to zguba byla znac dac powinen b?dzie. A gdzie by o szkodzie takowey zlotnikowi starszemu wiedzic nie dano. A zlotnik by ktory kolwiek takowq u kogo zgin?lo rzecz kupil w niewiadomosci za to niepowinen iako pokutowac tak a ni szkodnika szukac. A iesliby kto takowq zginelq rzecz swoi? nie zachowawszy si? wedlug srodkow zwysz opisanych u kturego zlotnika poznal, a chcial by iq u siebe miec powinen b?dzie zlotnikowi onemu co przedaiqcemu dal slusznym dowodem wrocic. Trafilo by si? tez gdyby ktory zlotnik rzecz zapowidzianq przed starszego zatail y do cechu nie oznaymil y temu komu by si? szkoda stala niepowiedzial. A potym by si? tego nah dowiedziono. Tedy on co kupil
temu u kturego zgin?lo wszytko wrocic, a pieni?dze swe co za to dal tracic powinen b?dzi?. A nad to do skrzynki cechowey sztrofu za pierwszym razem gdy si? nan pokaze co takowego grzywna srebra, a gdy w takowey rzeczy raz drugi y trzeci pokonany b?dzie wedlug zwysz opisanego pi?tego artykulu karany bye ma.
ARTYKUL Osmy. A yz tez sita tego trafia ze srebro podeyrzane to iest w zlitkach i zloto we brzezkach ku przedaniu albo przerabianiu przynosz? takowy kazdy mistrz zatrzymacy do starszego znac dac powinen. A ten co przyniosl powinen si? wyprawic b?dzie s tego y ukaze kto mu dal albo sk?d dostal, gdzie iesliby si? nie wywiodl tedy to srebro lub zloto ma zostac w cechowej skrzynce po ty poki az stuszny wywod da. Gdyz zydy y inszy oszustowie dla lica zeby ich nie poszlakowano sami zwykli ziewac. Za czym drugi trudno zgub? sw? znalesc y opytac moze. A gdy by zlotnik zleie komu srebro albo zloto niepodeyrzane powinien na nie cech? swoi? wfasn? wbic, a bez cechu b?dzie podeyzrane.
ARTYKUL Dziewi?ty. Mistrz starszy gdy przychodzi kwartal ma chlopcu swemu roskazac aby wszytkich obchodzil na pewna godzin? do cechu za co mu niema bye placono, a iesliby tez brat ktory b?d?c zakazany od starszego do cechu nie stanowil si? y przyczyny sluszney niestanowienia si? nie pokazal, takowy ma bye za pewszym razem groszy dwanascie y tak post?pui?c im daley sztrof in duplo popadac ma, a iesliby brat ktory swoi? wfasn? potrzeb? mial obsylac cech, tedy starszemu za kozdy raz ile b?dzie obsylaf do schadki powinien b?dzie dac groszy dziesi?c.
КНІГІ ОНЛАЙН
