Зроднены з культурай
Выдавец: БелДІПК
Памер: 400с.
Мінск 2008
Навукова-даследчыцкая работа ў Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі ў 2007 г. вялася па актуальных праблемах су-часнага музыказнаўства.
У савете па абароне доктарскіх і кандыдацкіх дысертацый па спецыяльнасці «Музычнае мастацтва» Беларускай дзяржаў-най акадэміяй музыкі паспяхова абаронены 6 кандыдацкіх дысертацый па актуальных праблемах сучаснага музыказнаўства. Адзначаны дасягненні выдавецкай дзейнасці Беларускай дзяр-жаўнай акадэміі музыкі. У 2007 г. рэдакцыйна-выдавецкім ад-дзелам Акадэміі апублікаваны 4 манаграфіі, 2 зборнікі навуко-вых прац, 2 навукова-тэарэтычныя часопісы, 10 падручнікаў, 12 нотных вучэбных праграм, 5 нотных выданняў.
Выкладчыкі Акадэміі прынялі ўдзел у арганізацыі і правя-дзенні 60 рэспубліканскіх і міжнародных навуковых канфс-рэнцый (Аўстрыя, Беларусь, Казахстан, Літва, Польшча, Расія, Украіна).
Праблемнай навукова-даследчай лабараторыяй музыкі «За-хаванне і прапаганда беларускага музычнага мастацтва: Гісто-рыя. Тэорыя. Музычная адукацыя» праведзена сацыялагічнае даследаванне «Аўдыторыя музычнага мастацтва Беларусі»; падрыхтаваны манаграфія «Інструментальныя канцэрты Галі-ны Гарэлавай», падручнік «Гісторыя літургічнай музыкі ў Бе-
354
ларусі», вучэбна-метадычныя дапаможнікі-хрэсгаматыі на ма-тэрыяле беларускай музыкі «Музычны рамантызм у Беларусі» і «Камерна-інструментальная, камерна-вакальная і харавая музыка беларускіх кампазітараў XX—XXI стст.», навукова-тэарэ-тычны часопіс «Весці Беларускай дзяржаўнай акадэміі му-зыкі», № II.
Навукова-даследчымі лабараторыямі Беларускага дзяржаў-нага універсітэта культуры і мастацтваў здзяйсняеода распра-цоўка такіх навуковых напрамкаў, як адраджэнне і развіццё традыцыйных тэхналогій дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва і тэхналогій вырабу і выкарыстання беларускіх народных інструментаў. Праведзена акустьганае даследаванне беларускіх народных духавых інструментаў, вывучана тэхналогія іх вырабу, распрацаваны мстадычныя дапаможнікі «Школа ігры на беларускіх народных духавых інструментах», «Грай, мая дудка» і інш.
Вынікам навукова-даследчыцкай працы стала публікацыя 4 манаграфій, 399 навуковых артыкулаў у айчынных вьщан-нях і 28 — у замежных, а таксама выпуск камплекта дыскаў (5 шт.) з запісамі твораў беларускай народнай музыкі ў выка-нанні арксстра беларускіх народных інструментаў «Гуды», падрыхтоўка дыпломных работ па дэкаратыўна-прыкладному мастацтву з выкарыстаннем традыцыйных тэхналогій, абарона 2-х кандыдацкіх і 1-й доктарскай дысертацый.
Ва універсітэце былі праведзены навуковая канферэнцыя «Аўтэнтычны фальклор: праблемы бытавання, вывучэння, пе-раймання», Міжнародны навукова-практычны семінар «Кнігазнаўчыя даследаванні ў Беларусі і Польшчы: вопыт, арганізацыя, перспектывы: да 490-годдзя беларускага кніга-выдання»; адбыліся XIII міжнародныя Кірыла-Мяфодзіеўскія чытанні. Па выніках гэтых мерапрыемстваў апублікаваны зборнікі.
Культура, яе навуковы патэнцыял вызначаюцца, безумоўна, і працай бібліятэк. Узначальваючы сістэму публічных біблія-
тэк краіны, Нацыянальная бібліятэка Беларусі з’яўляецца лідэрам у развіцці сукупнага інфармацыйнага рэсурсу, мае найбольш поўныя дакументальныя фонды, электронный рэ-сурсы ўласнай генерацыі і буйнейших сусветных вытворцаў.
Створаныя на базе галоўнай універсальнай навуковай бібліятэкі краіны рэспубліканскія інфармацыйны і сацыякуль-турны цэнтры актыўна садзейнічаюць ажыццяўленню карыс-тальнікамі розных відаў інавацьійнай, навуковай, самаадука-цыйнай, вытворчай, навучальнай і творчай дзейнасці.
У 2007 г. у Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі працягвала-ся інтэнсіўная работа на падрыхтоўцы і выпуску інфармацый-ных выданняў на розных носьбітах. Падрыхтаваны бюлетэні «Новыя кнігі Беларусі», матэрыял да буклета «Нацыянальная бібліятэка Беларусі»; распрацаваны макеты 2-х мультымедый-ных кампакт-дыскаў: «Шэдэўры беларускай нацыянальнай спадчыны», «Спадчына Напалеона Орды: да 200-годдзя з дня нараджэння»; створана база даных «Беларусь: ад мінулага да сучаснага». У рамках праекта «Псгорыя бібліятэчнай справы на Беларусі» падрыхтаваны да друку 5-ы выпуск зборніка «Бібліятэчная справа на Беларусі. Дакументы і матэрыялы. Першая палова XIX — пачатак XX ст.», штогоднік «Здабыткі: Дакументальныя помнікі на Беларусі».
Вядзецца навукова-даследчыцкая работа па выяўленні ра-рьп'этаў і папаўненні базы даных электроннага каталога НББ «Рэдкая кніга»: «Беларускія выданні XVI — XVIII стст. лаціні-цай», «Архіўныя матэрыялы», «Калекцыя рускіх эміграгггскіх выданняў 1919—1940 гг.», «Палоніка XVIII ст.» і інш.
На аснове праграмы ЮНЕСКА «Память мира» НББ рас-працавала Дзяржаўную праграму «Памяць Беларусі», у рамках якой здзяйсняюцца праекты «Францыск Скарына — беларускі і ўсходнеславянскі першадрукар першай трэці XVI ст.», «Пад-польны і партызанскі друк Беларусі» і інш.
Нацыянальная біблпггэка правяла ў 2007 г. сацыялагічныя і маркетынгавыя даследаванні: «Электронныя інфармацыйныя
356
рэсурсы НББ і іх выкарыстанне чытачамі. Базы даных і вэб-рэсурсы», «Вывучэнне попьпу патэнцыяльных карыстальнікаў базы даных «Беларусь: ад мінулага да сучаснага», «Інфарма-цыйиыя патрэбы насельніцтва аграгарадкоў».
Праведзены значны аб’ём работы па ўвядзенні ў эксплуата-цыю тэхнічнага абсталявання па электроннай апрацоўцы даку-ментаў. Адсканіраваны 192 вінілавыя дыскі, 236 кніг, 69 бібліяграфічных паказчыкаў, 163 падшыўкі газет, 3693 кадры мікраафіш. На прамысловы рэжым выйшла вы-творчасць штрых-кодаў (для выданняў).
Адным з праектаў Уладзіміра Аляксандравіча Гілепа з’яўля-ецца Міжнародпая летняя школа «Нясвіжская Акадэмія», якая створана ў 1994 годзе на аснове пагаднення паміж Беларускім дзяржаўным інстытутам праблем культуры і Нацыянальным Цэнтрам даследаванняў і дакументацыі гістарычных помнікаў у Варшаве.
Асноўнай мэтай стварэння і дзейнасці Акадэміі з’яўляецца павышэнне кваліфікацыі спецыялістаў Беларусі, Літвы, Украі-ны, Расіі, Польшчы па пытаниях аховы гісторыка-культурнай спадчыны, аховы і развіцця культурнага ландшафту, функция-навання палацава-паркавых ансамбляў, мастацтвазнаўства і пд.
Вельмі важным аспектам дзейнасці школы з’яўляецца тое, што яна рыхтуе не вузкіх спецыялістаў, кампетэнтных толькі ў справе аховы спадчыны, але і прафесіяналаў, якія здольныя стварыць гнуткую стратэгію адаптацыі культур-най спадчыны ў сучаснай сацыякультурнай сферы, не замі-наючы інавацьіям, але прыстасоўваючы іх да гістарычнага ландшафту.
На працягу 14 гадоў Нацыянальным Цэнтрам даследаван-няў і дакументацыі гістарычных помнікаў у Варшаве, Бела-рускім дзяржаўным інстытутам праблем культуры, Фондам культуры Беларусі распрацоўвалася праграма Нясвіжскай ака-дэміі. Тэарэтычныя і практычныя заняткі праводзяць высока-
кваліфікаваныя спецыялісты-практыкі і вучоныя з Польшчы і Беларусі.
Навучанне слухачоў у Акадэміі праходзіць у два этапы:
I этап — тэарэтычна-практычны, праводзіцца ў Беларусі;
II этап — стажыроўка і абарона выпускных работ — у Польшчы.
Па заканчэнні навучапня слухачы Акадэміі атрымліваюць міжнародны сертыфікат па адпаведнай тэме.
Першы набор слухачоў у Нясвіжскуіо акадэмію право-дзіўся ў 1995 г. па тэме «Ландшафтна-паркавая архітэктура».
Другі (1996—1997 гг.) — «Ахова і рэстаўрацыя гістарыч-ных могілак».
Трэці (1997—1998 гг.) — «Ахова і фарміраванне гістарыч-нага ландшафту^».
Чацвёрты (1998—1999 гг.) — «Тэорыя і практыка аховы пеленгацыі гістарычных паркаў».
Пяты (1999—2000 гг.) — «Ахова і фарміраванне ландшафту' гарадоў і пасёлкаў».
Шосты (2000—2001 гг.) — «Ахова, фарміраванне і іурыс-тычнае асваенне Аўгустоўскага канала і прылягаючага басейна».
Сёмы (2001—2002 гг.) — «Практычныя аспекты добраў-парадкавання гістарычных помнікаў садова-паркавай архітэк-гуры».
Восьмы (2002—2003 гг.) — «Ахова і кансервацыя гіста-рычных могілак».
Дзевяты (2002—2003 гг.) — «Фартыфікацыйная культурная спадчына, ахова і магчымасці гурыстычнага выкарыстання абарончых збудаванняў».
Дзесяты (2003—2004 гг.) — «Міждысцыплінарнае выву-чэнне палацава-паркавых ансамбляў».
Адзінаццаты (2005—2006 гг.) — «Ахова і магчымасці вы-карыстання помнікаў прамысловай архітэкту'ры і тэхнікі».
Дванаццаты (2006—2007 гг.) — «Ахова і развіццё культур-наіа ландшафту'».
358
359
Усяго за перыяд 1995—2007 гг. Нясвіжскуіо Акадэмію закончил! 154 чалавекі, з іх 86 — з Беларусі, 35 — з Літвы, 1 — з Польшчы, 31 — з Украіны, 1 — з Расіі.
Выпускныя работы 6 слухачоў з Рэспублікі Беларусь былі прадстаўлены на Міжнародны конкурс імя Захватовіча ў Польшчы і атрымалі першыя прэміі: Плен Н. У. — 1996 г., Пасадская Ж. В. — 1997 г., Лукша А. А. — 1999 г., Арлова Т. А. — 2000 г., Казакоў У. М. — 2002 г., Федарук А. А. — 2003 г.
У 2007 г. адбыўся трынаццаты набор у Міжнародную летнюю школу па тэме «Выкарыстанне гістарычных аб’ектаў у турыстычных мэтах».
Навучанне спецыялістаў, якія могуць комплексна вырашаць праблемы аховы, выкарыстання і адаптацыі культурнай спад-чыны ў сучасным грамадстве, дае імпульс для стварэння новых аналагічных структур і вучэбных курсаў у Беларусі і Польшчы.
Ірьша Багачова, рэктар УА «Беларускі дзяржаўны інстытут праблем культуры», кандидат педагагічных навук, дацэнт
Арганізацыя інфармацыйнай прасторы ў традыцыйнай і сучаснай культурах
Чым адрозніваецца сучасная культура ад культуры традыцыйных гра-мадстваў?1
1. Перш за ўсё адносінамі: пісьменнасць — вуснасць. Г. зн. срод-камі захавання, апрацоўкі і перадачы інфармацыі. Мы жывем у культуры і цывілізацыі тэхнічнага (пісьмовага) тыпу. 3 пункту' гледжання тэорыі інфармацыі, тэхнічны тьш камуніка-цыі2 — той, што мае спосабы фікса-цыі інфармацыі (не толькі друкаваны, але і аудыевізуальны). Культура традыцыйных грамадстваў — культура вус-нага тьшу.
2. Асноўныя адрозненні гэтых культур тычацца арганізацыі калек-тыўнай памяці. У чым сутнасць адроз-нення? Памяць кулыуры вуснага тыпу не можа збіраць бясконцую колькасць інфармацыі ў сілу натуральнай абме-жаванасці свайго аб’ёму.
3. Для паспяховага захоўвання інфармацыі, памяць культуры вуснага
360
361
тыпу адмысловым чынам упарадкаваная, структураваная як на макра, так і на мікра ўзроўнях. «У вуснай культуры ў інфарма-цыйных мэтах максімальна выкарыстоўваліся, калі так можна выказацца, падручныя сродкі. Прыроднаму і культурнаму ася-роддзю чалавека (элементам ландшафту, начыння, часткам жылля, ежы, вопратцы і т. п.) надаваўся знакавы характар. Усе гэтыя семіятычныя сродкі разам з моўнымі тэкстамі, міфамі, тэрмінамі сваяцтва, музыкай і іншымі з’явамі культуры вало-далі адзіным і агульным полем значэнняў, у якасці якога выступала цэласная карціна свету»3.
КНІГІ ОНЛАЙН
