Жыць і дзеіць
Вітаўт Кіпель
Выдавец: Зміцер Колас
Памер: 442с.
Мінск 2015
Працэс цягнуўся два тыдні, пасьля чаго іх паклікалі ў Аддзел іміграцыі і абвясьцілі рашэньне. Але за гэтыя два тыдні я адчуў, што тут існуе трохкутнік: Дзяржаўны дэпартамэнт, беларуская амбасада і расейскае консульства, якому амэрыканскія ўлады паведамілі пра гэтую справу у тым сэнсе, што яны схільныя даць прытулак, але беларускія ўлады будуць супраць, а Расея і Беларусь саюзьнікі. Расейцы занялі пазыцыю чаканьня, не казалі ні так, ні не, а пасьля сказалі, што салідарызуюцца зь беларускімі ўладамі.
Пра гэтую справу шырока паведамлялася ў прэсе, і на абвяшчэньне рашэньня аб прытулку ў кангрэсавы будынак прыйшлі больш за сотню журналістаў. Мы прыйшлі туды з Пазьняком і Навумчыкам і пачулі рашэньне аб тым, што ім даецца палітычны прытулак у Злучаных Штатах. Была прэс-канфэрэнцыя, я адказваў па-ангельску, некаторыя пытаньні былі па-расейску. Карацей, справа была досыць гучная, і гучнай зрабілі яе амэрыканцы: Пазьняк у іх, яны яго прымаюць, а што скажуць іншыя іх мала тычыцца.
Беларускія ўлады прыслалі ноту, якая была пададзеная кіраўніку аддзелу Ўкраіны, Беларусі і Малдовы ў Дзярждэпартамэнце Сігэлу, што яны супраць гэтага рашэньня. Амэрыка поўнасьцю гэта ігнаравала.
Тут трэба сказаць, што калі Пазьняк падаў заяву на прытулак, яна пайшла ў іміграцыйнае ведамства, а ў другім ведамстве па абароне і правох чалавека мне сказалі: чаму ж вы нам не паведамілі, мы б дапамаглі, але не хвалюйцеся, Пазьняк усё атрымае. Але каб прысьпешыць гэта ўсё, кліўлэндзкія беларусы а Пазьняк адразу паехаў у Кліўлэнд сказалі, што зьвернуцца да свайго кангрэсмэна. I сапраўды, кангрэсмэн Гоўк рэалізоўваючы сваё права заявіў у Іміграцыйным камітэце, што ён хоча, каб Пазьняку далі прытулак. У выніку ўсіх гэтых захадаў на працягу 12 дзён прытулак быў дадзены.
Амэрыканскія беларусы ўспрынялі гэтую падзею пазытыўна цяпер Лукашэнка Пазьняка ня зьнішчыць. Але з другога боку лічылі, што як ён выедзе, дык Фронт ня будзе такі дынамічны і дзейны. Так яно й атрымалася.
I яшчэ эміграцыйнае грамадзтва ўспрыняло дадатна, што і Пазьняк цяпер эмігрант, ён разам з намі і мы поўнасьцю, стопрацэнтна яго падтрымваем. Эміграцыя дапамагла выдаць па-ангельску і пабеларуску кніжку пра Курапаты, яна вельмі шырака разышлася. Амэрыканскія беларусы дапамаглі 1 выдаць і распаўсюдзіць кнігу і наагул спрыялі Пазьняку. Але з другога боку ніхто ня думаў, што гэта надоўга, думалі, што Пазьняк вернецца, што рэжым Лукашэнкі
скажа: яны нікога не саджаюць за палітычныя перакананьні так лічылі ў эміграцыі і думалі, што на Бацькаўшчыне Пазьняк значна больш патрэбны.
Прыезд Пазьняка бясспрэчна дапамог пашырэньню ў ЗША інфармацыі пра Беларусь у той час ён быў ведамы палітык, яны з Навумчыкам зладзілі некалькі прэс-канфэрэнцыяў. Гэта завастрыла беларускае пытаньне ў мэдыях відаць, у Беларусі ня ўсё так проста, калі адтуль уцякае палітычны лідэр.
Пазьней я кантакт абсалютна страціў, Пазьняк езьдзіў у Эўропу, жыў то ў Эўропе, то тут. Навумчык неўзабаве зьехаў у Прагу.
Думкі аб працы ў Беларусі
Безумоўна, хада палітычных падзеяў у Беларусі не прадказвала нацыянальнага разьвіцьця: аналізу гісторыі, ужываньня беларускай мовы, вывучэньня эміграцыі. Зноў вярнулася старое «мы і вялікі рускі народ», «мы адна дзяржава», «руская культура вялікая, а мы лапцюжнікі, павінны вучыцца ў старшага брата». Пачалася дэбеларусізацыя. Кіраўніцтва, гледзячы ў рот «бацьку», выкараняла беларускасьць, зачыняла школы. Тым часам сам новаабраны кіраўнік у два вокі глядзеў, як «скокнуць» на ўсход і стацца новым уладаром ад Брэсту да Ўладзівастоку.
Але нягледзячы на такую беспрасьветнасьць мы з Зорай усё ж не адмаўляліся ад думкі працаваць у Беларусі.
Навязаўшы добрыя кантакты зь Беларусьсю -асобаміі ўстановамі, мы ніяк не маглі адважыцца, выбраць момант, каб спытацца а ці маглі б мы прыехаць працаваць у Беларусь? Так, працаваць: нешта выкладаць або аналізаваць, парадкаваць. Мы ўжо мелі цьвёрдую адмову ў пытаньні набыцьця кватэры ў Менску, і адносна працы, аб якой мы думалі-марылі, пытацца не наважваліся. Першую такую спробу мы зрабілі ў Гомелі спыталіся ў прафэсара Анічэнкі: «Можа, вам патрэбная працоўная дапамога? Мы гатовыя вам гэта нічога ня будзе каштаваць!» Анічэнка нас адразу зразумеў і адказаў прыблізна так: «Калі б вы былі студэнтамі, можа й знайшлося б для вас што рабіць. Але «працы» ў нас няма, ды я з гэтым і вазіцца ня буду!» Так наша першая спроба «праляцела». Другая спроба з працай была зробленая, калі мы спыталіся пра магчымасьці ў Ядзьвігі Грыгаровіч, тадышняга рэктара Ўнівэрсытэту Культуры ў Менску. Яна нас выслухала, шмат аб нас, нашых прафэсійных характарыстыках запісала (мы гутарылі на гэтую тэму гадзіны дзьве!) і сказала: «Я папытаю вышэй, гэта ня так проста. Але мы аб гэтым яшчэ пагутарым!» Паўторнай гутаркі так ніколі й не адбылося, хоць мы з спадарыняй Грыгаровіч сустракаліся дзесяткі разоў.
Успаміны падмяняе рэальнасьць...
Вось я збольшага накідаў тое, што помніцца жылося зь Беларусьсю, Беларусь была ў цэнтры пачуцьцяў, дзеяньняў, жыцьця. Цяпер падыходзім да пункту, адкуль успамінаць больш няма патрэбы да рэальнасьці.
Чаканьне, ці то набыць кватэру, ці атрымаць працу ў Беларусі (без аплаты працаваць, каб ствараць!) было безвыніковае, адказам было маўчаньне. Людзі, ад якіх я спадзяваўся рашэньня, згоды, адышлі ўбок, «зьніклі». Жорсткая рэальнасьць паказвае: Выкіньце з галавы думку ад перасяленьні ў Менск, аб працы там. Добра, што хоць бы «дазваляюць» глядзець на Беларусь! А шкада мы яшчэ шмат чаго маглі б зрабіць карыснага для Бацькаўшчыны. Розумам гэта цяжка ахапіць чаму эмігрантам нельга працаваць у Беларусі для Беларусі? Але так ёсьць. I тым ня менш аддавацца роспачы няма патрэбы. Можна прадаўжаць жыць і дзеіць, як жылося 1 дзеілася да гэтага часу: працаваць для Беларусі па-за Беларусьсю. Гэтак і будзе!
Па-за Беларусьсю, для Беларусі.
Паказальнік імёнаў
Абрамава Надзея 96
Абрамчык Анатоль — 409, 410
Абрамчык Мікола 206, 207, 351-354, 390
Адамовіч Алесь — 280, 281,289, 425
Адамовіч Антон 19, 84, 95, 97, 103, 104, 164, 170, 211,275-277, 279, 289, 301, 305, 307, 310, 311, 319, 321, 322, 328, 329, 332, 339, 350, 385, 394
Адамчык Вячаслаў — 280
Азарка Юрка 385
Азбукін Мікола — 12, 14, 16-18
Айзэнштат Пётр 262, 263
Акановіч Аляксандар 100, 102, 104-106, 119, 167
Акановіч Ганна 104
Акінчыц Фабіян 99
Акіншэвіч Леў 304, 307
Актан Міхаіл — 70
Акула Кастусь 321, 325
Акуліч Адам — 325, 332, 394
Алейнік Галіна 278, 418, 421
Алексіевіч Сьвятлана 268
Алешчанка, украінец з Харкава — 152
Аляксандраў Е. 243
Аляксееў Алёшка 77, 117
Андрусышын Багдан (Данчык) 388
Андрусышын Юрчык — 318
Андрусышына Юля 301
Андэрс Уладзіслаў 244
Андэрсэн Ганс Крыстыян 219
Анічэнка Уладзімер — 419, 423-425, 427, 428
Антановіч Антон — 286
Антонава Тацяна — 293
Аня, Алесіна сяброўка 262
Арлова Любоў — 42
Арлова Таня 420
Арлоў Уладзімер — 419, 420
Арсеньнева Натальля 97, 134,
166, 172, 279, 305, 309-311, 340, 393, 394
Арцішэнка Жорж — 330, 385
Арцыменя Дзьмітры — 414, 415
Арцюх Мікола 201
Арцюх Язэп 175, 251
Арэхва Вольга 397, 402
Арэшка Аляксей 208, 212, 394
Астор Джон Джэйкаб 248
Астроўскі Мікалай 44
Астроўскі Радаслаў 138, 207, 327, 346, 347, 350-354
Асьлюк Віктар 5
Асэльбэргс Эцьен 194, 220
Б’юкэнэн Патрык — 356
Бабарэка Адам — 19
Бабенка Эрнст — 418
Багамолаў Алег 340
Багдановіч Аляксандар 165
Багдановіч Максім 214
Багровіч Андрэй гл. Тумаш Вітаўт
Багушэвіч Францішак 90, 91,408, 409
Балерыні Катэрына 251, 263, 302
Бануты Карл — 377, 378
Банькоўска Моніка — 404
Барадулін Рыгор 280, 288
Баранавых Сымон 275
Барбіеры 303
Барскі Алесь гл. Баршчэўскі
Аляксандар
Барсук Аркадзь 227
Барташэвіч Юрка — 235
Бартуль Вера 385
Бартуль Ганна — 385
Баршчэўскі Аляксандар (Барскі
Алесь)251, 280, 340
Барыс «Юда» 32
Баскін Борка — 65
Бахар Галіна 376
Бахар Міхась — 355, 384
Бедны Дзям’ян 59
Белакоз Алесь — 413
Белямук Міхась 251
Бжэзінскі Зьбігнеў — 356
Беластоцкі 159
Блюхер Васіль — 36
Блюхер Вася, сын 36
Божка Вера 235, 343
Бон Джордж 244-247, 252
Бортнік Слава — 358
Бортнік Уладзімер 251
Брага Сымон гл. Тумаш Вітаўт
Бранавіцкая 94
Брукс Біл 302, 303
Брынза 155
Брэдлі Біл 367
Брэдфард Джоэн 251
Брэчка Юзя 169
Будзіловіч Мікалай 150
Букацкая Марыя — 96
Булат 279, 280
Булат Барыс — 279
Бураў Толя 95
Бураўкін Генадзь 280, 281, 288, 419
Бута Алесь 169, 170, 174
Бухта Мікалай 8
Буш Бэрнард — 374
Буш-малодшы Джордж — 367
Буш-старэйшы Джордж 362, 363, 366
Быкаў Васіль 396, 397, 399, 417
Бэнэдыкт, папа 146
Бэрг Морыс 257
Бэрд Том 280, 322, 329, 331, 333, 335, 340, 378, 396, 402, 409, 426
Бэрн Брэндан 370-372, 375, 376, 378, 386-388
Бэрнштэйн С. 306
Бэтц Элізабэт 340
Бяганская Ядзя — 9, 35
Бядуля Зьмітрок — 87, 122
Вайтовіч Андрэй — 128
Вайцяхоўскі Кастусь 164, 169, 232
Вайцяхоўскі Ксэнафонт 158, 347
Варатніцкая дачка 85, 98
Варатніцкая Маня 85
Варатніцкая пані — 85
Варатніцкая Рэня — 85
Варатніцкая Чэся 85
Варатніцкая Яня — 85, 125
Варатніцкі, «татусь» 85, 98, 125
Варатніцкі Юзік 85
Варатніцкія 8, 83, 85, 86
Варонка Язэп 323, 363, 412
Васілеўская Ванда 50
Васілёнак 273, 274
Ватацы Ніна 266, 418
Ваўчкі 85, 86
Ваўчок Лукаш 8, 9, 84
Ваўчок Марфа Кандрацеўна 5, 8, 9, 129, 406, 407
Ваўчок Сярожка 9, 103, 125
Ваўчок Юзік 8
Вачнадзэ Леа 144
Вінакураў — 412
Вініцкі Алесь 154, 158, 159
Віціг, прафэсар 180
Віцьбіч Юрка 164, 210, 322, 394
Войтанка Віктар 181, 307
Войтанка Сьцяпан 180, 181
Волкаў Валянцін 108
Вострыкаў Цімох (Міхась) 206, 215, 216, 210, 214
Вулгайзэр Курт 426
Вэк Фрэд 381-384, 387, 388
Вэксьлер Пол 272
Вэнс Сайрус 356
Вэрн Жуль 44
Вярбіцкі Аўген 307
Вярбоўская Вацлава — 409
Вярцінскі Аляксандар 107, 284
Вярцінскі Анатоль 288
Вярэніч Вячаслаў 397
Г’юз Лінда 340
Гадлеўскі Вінцэнт 88, 94, 102
Гаеўскі — 142, 143
Гайнц151-153, 157
Галожын Герасім 349
Галяк, сястра Лявона 136
Ганчар К. —101
Ганчарэнка Галіна (Руднік) 104,
143, 176-179, 181, 182, 230, 232
Г анько Міхась — 138
Гапонаў 29, 30
Гарбачоў Міхаіл 408
Гарбінскі Юрась 251, 330, 332, 333
Гарбузік Ніна 107, 128
Гардзіенка Алег 251, 324, 330, 333
КНІГІ ОНЛАЙН
