«...в каждом шаге Солженйцынанейзменно npucymcmeyem пючный деловоіірасчет» (с. 454). «... каждое прйсужденйе Нобелееской премйй наше.му отечественному пйсателю воспрнннмается прежде всего как событйе полйтйческое . .. [. . .] Яузнал, яе помчю от кого-то в лагерях. ІІсразу определйл в духе нашей страны, полйтйческй: вот это — пю, что нужномне для будугцего моего Прорыва» (А. Солженнцын. Бодался теленок с дубом. 1996. С. 269). «Когда случалось ему промолчать, on нйкакого такого морального дйскомфорта уже не йспытывал. Нервый раз это случшюсь, когда начался судебный процесс над Сйнявскйм й Данйэлем. Под пйсьмом в заіцйту обвйняемых no этому процессу подпйсалйсь тогда 62 пйсателя. Подпйсй Солженйцына в wc чпсле не было» (с. 460). «Я не заступйлся за Быковского, арестованного в ту весну. He заступплся за Грйгоренко. Я вел свой дальнйй счет сроков й действйй» (А. Солженнцын. Там же). «Легко, не задумываясь, не йспытывая ннкакого морального дйскомфорта, он разрешает себе это «душевное двоенйе». Но — ТОЛЬКО СЕБЕ. Нйкому другому — даже самым блйзкйм свойм друзьям— с тем же, чтоу него, тюремным йлагерны.м опытом, — он этого не прогцает» (с. 480). «Но ОН— это ОН. У него — свое, особое предназначетіе. своя мнссня, разрешаюіцая, а в йных случаях даже й предтісываюшая ему жйпіь no лжй, нбо как это было сформулйровано другйм Апоспюлом Точного Расчёта, — МОРАЛЬНО ВСЁ, ЧТО СЛУЖНТДЕЛУПРОЛЕТАРНАТА» (с. 482). «. . no складу лйчностй, no самому строю душй он был человеком власпш, й не раз йменно это так себя позйцйонйровал. А у человека власпш — другйе отношенйя с Вечностью. He me, что у человека йскусства — ппсателя, поэта, художнйка» (с. 513). О пмсьмах Солженнцына Б. Н. Ельцнну (1991) й В. П. Лукнну(1992): «Это голос не пйсателя, а полйтйка. Н полйтйка власть ймеюіцего, о чем даже яснее, чем смысл всех этых его рекомендацйй, свйдетельствует тон: указуютйй, чуть лй не дйректйвный» (с. 517). «Расчетлйво взвейтвая все «за» й «протйв», рейпіл, что лучше, что выгоднее «для пользы дела» — главного дела его жіізнй, —уехапіь йлй остаться. Н так же взвешенно решйл, КОГДА, в какой момеюп выгоднее ему появгться на Родйне. М не только КОГДА. но й КАК (За несколько лет до того, как это возврашенйе наконец соспюялось. решйл: через Сйбйрь!)» (с. 524). «Апостол точногорасчета» (с. 526). «Антйдемократнческую» свою карту, однако, он открыл не только в свонх публнчных выступленйях в США, а много раныйе. После его «Пйсьма вождям Советского Союза» основы его мйровоззретія былй более нлйменее ясны. Н многйе вчерашнйе его поклоннйкй уже тогда от него отвернулйсь» (с. 646). «Разговор о кнйге Солженйцына «Двестй лепі вместе»... [...] Стыдно было от сознання, что так нйзко уронгт себя человек, которого вотуже столько лет называют совестью нацйй, совестью Россйй» (с. 774-775). « Теперь я уже пючно знаю. что его антйсемйтйзм—самый что нй на есть настоягцйй, йскреннйй. «нутряной» (с. 798). «...автор этого дневнйка (Александр йсаевнч. — Р. Г) отразйл нйсхожденйе Солженйцына — co ступенй на ступень — no «Лестнйце Соловьева»: от нацйонального самосознанйя — к нацйональному самодовольству, а от наіііюнального самодовольства — к чагрюнапьному самообожанйю»(с. 831). «Нйчего нового о полгітйческйх взглядах Солженйцына й его вйденіш будуй/его Россйй йз этого ннтервью (газета «Московскме новостн» с комментарнямн Внталня Третьякова. — Р Г) мы не узпачй. М актнвное непрйятйе для Poccuu лйберачьно-демократйческого nymu, п антйамерйканйзм. Обо всем этом почпгй в тех же выраженпях он говорйл всегда» (с. 842). 2013 «Які лёс чакае беларускую навуку?» У газейе «Народная Воля» ад 23 красавіка 2013 г. пад такой назвай былі надрукаваны артыкулы пра НАН Беларусі. Ва ўступе адзначана: «Шосты месяц Нацыянальная акадэмія навук Беларусі застаецца без кіраўніка. Агульны сход НАН Беларусі, папярэдне прызначаны на 19 красавіка, перанесепы на нявызначаны тэрмін. Канкрэтныя планы рэфармавання навуковай галіны таксама не вызначаны, і чуткі на гэты конт у акадэмічных калектывах ходзяць самыя розныя. Навуковая супольнасць дэзарыентавана, калі не сказаць дэмаралізавана. Што наогул адбываеі/ца з беларускай навукай? Хто вядзе патаемную барацьбу за права кіраваць ёю? Ці прауда, што абмяркоўваецца ідэя ліквідацыі Акадэміі навук?» Галоўны артыкул — «Рэформа Мясніковіча» Гэта пісьмо М. Мясніковіча на імя А. Лукашэнкі, ксеракопіюякога «Народная Воля» змагла атрымаць, і «поскольку тема реформйрованіія белорусской наукй представляет государственную важность, но не является государственной тайной» рэдакцыя газеты вырашыла азнаёміць з ім чытачоў пад рубрыкай «без грнфа «секретно». Мясніковіч прапануе ліквідаваць НАН Беларусі і Дзяржкамітэт па навуцы і тэхналогіях, якія не здольныя ў сучасным выглядзе вырашань задачы інавацыйнага прарыву і мадэрнізацыі эканомікі. А далей прапануе зноў стварыць Акадэмію навук Рэспублікі Беларусь «как государственный ынстшпут. ймеюіцйй властные полнамочйя й регулйруюйрій научно-технйческую деятельность всех, вне завйсіімостй от собственностй й подчйненностй субьектов іінновацйонного процесса». Прэзідыум Акадэміі навук Беларусі фарміруецца Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь. Ён жа прызначае Старшыню і Бюро Прэзідыума Рэспублікі Беларусь. Кіраўнікі аддзяленняў прызначаюцца Прэзідэнтам АН. Апарат АН Беларусі забяспечвае арганізацыйна-тэхнічнае абслугоўванне Прэзідыума, Бюро і аддзяленняў, выконвае таксама функцыі Дзяржкамітэта па навуцы і тэхналогіях. Усе навуковыя ўстановы краіны працуюць як падрадчыкі па сцэнарыях Прэзідыума. Ліст выклікае вельмі шмат пытанняў па многіх напрамках. Г'алоўнае ясна, што аўтар ліста імкнецца яшчэ больш наблізіць НАН Беларусі да Міністэрства навукі, яшчэ больш усю навуку падпарадкаваць волі чыноўніцкага апарата і непасрэдна кіраўніку і ўраду дзяржавы. Але, па сутнасці, амаль усе такія магчымасці ёсць і пры сучасным становішчы НАН Беларусі, а ажыццяўленне прапаноў Мясніковіча прывядзе яшчэ да большага развалу навукі ў краіне. Цікава. што аўтар ліста прызнаецца: «Блгізкйе no содержанйю предложення предлагалйсь мною в первые годы работы в Академйй наук». Другі артыкул — «Аляксандр Косінец ірвецца ў Нацыянальную акадэмію навук?». Ён прысвечаны пытанню, хто можа стаць старшынёй Прэзідыума НАН Беларусі. «Калі б вырашэнне гэтага пытання залежала толькі ад вучоных. яны даўным-даўно абралі б сабе начальніка. Але ўжо каторы год гаюўпае слова застаецца за Прэзідэнтам краіны. Ён прызначае старшыню Прэзідыума НАН сваім указам. На кім спыніць своіі позірк Аляксандр Лукашэнка — цяжка сказаць. [...] Па чутках, сярод прэтэндэнтаў сем чалавек, дзве кандыдатуры найболый верагодныя. Гэта—генеральны дырэктарАб 'яднанагаінстытутамашынабудавання НАН БeлapyciAндpэйДзюжaў і старшыня Віцебскага аблвыканксыа Аляксандр Косінец. Праўда. ні адзін з іх не з ’яўляецца ні членам-карэспандэнтам. ш акадэмікам. Косінец — доктар медыцынскіх навук, Дзюжаў— кандыдат тэхнічных навук». Як кажуць, без каментарыяў. Трэці артыкул Леаніда Емяльянава «От псевдореформ к псевдонауке» — водгук на артыкул акадэмікаў Аляксандра Вайтовіча і Уладзіміра Логінава «Чем больна наука?», надрукаванага ў «Народнай Волі» ад 9 красавіка. Апошні артыкул — вельмі надзённы і быў падтрыманы большасцю навукоўцаў краіны. Па змесце ён блізкі да таго звароту чле- наў HAH Беларусі, які быў накіраваны галоўнаму начальніку дзяржавы. Многія раздзелы артыкула двух акадэмікаў больш моцна абгрунтаваны і дапоўнены новымі злучнымі прапановамі. У водгуку Л. Емяльянава, які поўнасцю згодзен з думкамі, выказанымі ў першым артыкуле, вельмі лагічна і разумна падкрэслены шэраг момантаў у сучасным стане акадэміі. * * * М. Мясніковіч, атрымаўшы пасаду прэм’ер-міністра Рэспублікі Беларусь, не пакінуўдумку пра рэарганізацыю геалагічнай службы і навук аб Зямлі. У 2012 г. ён прапанаваў стварыць навукова-практычны цэнтр па геалогіі ў рамках Мінпрыроды, у які ўвайшлі б усе вытворчыя арганізацыі «Белгеалогіі», і ў якасш кіруючай арганізацыі сучасны аб’яднаны БелНДГРІ, прычым зноў раіў уключыць туды з НАН Беларусі Інстытут прыродакарыстання. 3 цяжкасцю адбіліся ад такога неразумнага рашэння і засталіся ў НАН Беларусі з патрабаваннем стаць на чале свайго навукова-практычнага аб’яднання. Кіраўнік урада замест таго, каб стварыць спецыяльную ўстанову, якая займалася б праблемамі горных навук (распрацоўка тэхналопй здабычы карысных выкапняў, іх перапраноўкі і выкарыстання іншых рэсурсаў нетраў), патрабуе, каб гэтыя пытанні вырашалі геолагі. Да гэтага часу ідуць спрэчкі пра ўтварэнне навуковапрактычнага цэнтра па геалогіі ўжо цалкам толькі на базе ўстаноў Мінпрыроды, але гэты працэс ідзе не столькі з улікам думак спецыялістаў геолагаў і геафізікаў, колькі пад уплывам розных валюнтарысцкіх меркаванняў кіруючых чыноўнікаў. Мы таксама ўжо як эксперты выказваем свае погляды на розныя варыянты выканання гэтага загаду прэм’ер-міністра. Як бачна, спакойна прайаваць над навуковымі праграмамі цяжкавата, бо думкі пра лёс НАН Беларусі і навук аб Зямлі ў такіх умовах бясконцага рэфармавання робяцца больш хвалюючымі, чым навуковыя пошукі новых ведаў... 2013 Дзённікі Максіма Танка 3 вялікай цікавасцю лрачытаў дзённікі (1960-1994) Максіма Танка, надрукаваныя ў 10-м томе «Збору твораў» (2010). Больш яскрава раскрыліся многія рысы характару і сутнасці вялікага беларускага паэта і грамадскага дзеяча. Усё яго жыццё было ў паэзіі, у творчасці. Як М. Танк перажываў за недахоп часу для працы над паэмай ці асобным вершам, якія не адпушчалі яго ні на хвіліну і прымушалі хваляваць сэрца, трывожыць душу і рухаць розум, падбіраючы вартую думку і патрэбнае слоўца. А на яго ўсё навальвалі і навальвалі новыя грамадскія абавязкі, ад якіх ён не меў сілы адмовіцца. «21 .XII. 1965. Выбраіі мяне на сесіі старшынёй Вярхоўнага Савета рэспублікі. Віншуюць. А я з жалем думаю, што з вершамі. відаць, прыйдзеіша мне развіташіа». «6.IV.1969. Ледзь трымаюся на нагах. Ды месца пісьменніка — у яго meopax. a не ў розных фэстпах, кірмашах, юбілеях». Яго стамляла і нават прыгнятала праца ў Саюзе пісьменнікаў. Увесь час хваляваўся за сваю творчасць. «9.XI. 1970. Баюся. каб да маёй арыт.міі сэрйа не далучылася і арытмія творчасці». «15. IV1971. Найлепш было б длямяне вызваліцца ад сваёй няўдзячнай рабопіы». «11 .IV.1977. Здаегіца. калісьці быўпаэтам. А зараз месяцамі не бяруцца за пяро». «11.1.1978. Бяда — няма калі пісаць. А для мяне не пісаць — тое самае, што не дыхаць».