КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
М. Танк разумеў розныя хібы бальшавіцкай ідэалопі, савецкага бюракратызму, але змагацца ці неяк супрацьстаяць ім не мог, быў вельмі паслухмяны, дысцыллінаваны. Нават калі быў вельмі хворы, не мог адмовіцца ад паездкі, выступлення ці ўдзелу ў любым, з яго погляду зусім непатрэбным мерапрыемстве, калі прапанова ішла ад ЦК КПБ. Яго вельмі раздражняла пільнае алякунства, поўны нагляд з боку кіраўнікоў партьл і ўрада, без дазволу якіх не магчыма было самастойна зрабіць нават самую малую дробязь.
«6. II. 1967. У СІ7 справы ўсё больш і больш ускладняюцца. Па кожнай дробязі трэба бегчы раіцца, трэба ўзгадняць нат якім шрыфтам, наякой паперы іякога памеру друкаваць нейкі занрайіальны білет, узгадняць змест святочных нумароў часопісаў, спіскі выступаючых і г. д. Быць чыноўнікам ці нейкім кіраўнікомдляпісьменшка—раўназначнасмерці». «6. IV1967. Сяджу за не патрэбнымі нікому выступленнямі, дакладамі, ад якіх можна звар ’яцець».
Яўген Іванавіч як мог змагаўся за пашырэнне выдання беларускіх кніг, часопісаў, дапамагаў наблізіць творчасць шэрагу «забароненых» майстроў літаратуры і кулыуры да народа(Л. Геніюш, М. Забэйда-Сумійкі і інш.). Відаць, толькі дзённіку давяраў даволі рэзкую крытыку некаторых праяў нелапчнай і дурной палітыкі ўрада. Асцярожнасць перамагала... «10.IX. 1968. Адпісаўнапісьмо настаўнікаА. М. Белакоза. Райфо не дазваляе ійколам выпісваць беларускія часопісы, газеты і падпісвайца на беларускую энцыклапедыю. Што за ідыёцтва! А потым абвіняюць нас, што падае колькасць падпісчыкаў на беларускія выданні». «13.IX. 1968. Аў Чэхаславакіі становішча вельмі складанае. He знаю, чагоў нашай замежнай палітыцы больш: блізарукасці, бяздарнасці ці свядомага шкодніірпва, у выніку чаго змарнавалі заваяваныўгады вайны своймаральны і палітычны капітал» «25. IX. 1968. Ніяк не ўдаеш/а прабіць сцяну маўчання навакол XI Забэйды і выпусгііць серыю пласцінак з яго песнямі. Двойчы хадзіў я па розных інстанцыях і нічога не дабіўся. He ведаю, як яшчэ прапусцілі прысвечаны яму мой верш «Куды 6 цябе лёс ні закінуў... », напісаны ў 1962 г.». «8.Х. 1968. Прыходзілі студэнты філфака — маладыя паэты В. Ярац і А. Разанаў. Яны пачалі збіраць на сваім факультэце подпісы пад патрабаваннем, каб іх усе прад.меты выкладапі на беларускаймове. Патрабаванне слушнае. Толькі я ім параіў перш звярнуцца са сваім пісьмому ЦК». «18. IV. 1975. Усе дні бегаю па розных справах / адчуваю. як з касмічнай хуткасйю аддаляейуа ад мяне мая паэзія». «6.XI. 1980. Рыхтуюся да
выступлення на блокаўскім вечары. якое дамоклавым мячом вісіць над маёй галавой. Няма ратунку ад бясконйых юбілейных выступленняў, прамоў. Сгпаў падобны да чэхаўскага вясельнага генерала». «23.IX.1981. У яас. каб далі спакойна пісауь. пірэба мець не толькі паперу і аловак, але і інфаркт, і выключаны тэлефон». «12. VII1989. Калі не спіцца, думаю аб вершах. Я ведаю аб сваіх недахопах больш . як усе мае крытыкі, таму што бачу вяршыні паэзіі, але ба іх ніяк не дайду». «15.11.1993. Пасля кожнай бяссоннайночы думаю. штогэта— мая аношняя ранійа. Але. калі бяруся за пяро, зноў вяртаюць мяне дажыцця новыя вершы». «27.IX.1993. Чакаю «Полымя» са сваёіі новай падборкаіі. Толькі цяпер я ўбачыў, якой стратай для мяне абярнулася праца ў апараце СП. колькі змарнаваў часу на розныя пустазвонныя пасяджэнні, нарады. пленумы, з’езды, артыкулы, выступленні...». «27.1V.1994. Быў на сваім апошнім — дваяаццатьш з ’ездзе СП Беларусі. Нат адкрыў яго няўдалай прамовай. бозусім не рыхтаваўся». «16311.1994. Кожны раз. калі пішу апошні верш. .мне здаецца, тіпо я ўсё вытрас з кошыка сваёіі галавы. Але праз нейкі час зноў бяру пяро».
Максіма Танка вельмі хваляваў стан беларускай літаратуры, мовы, шмат цікавых думак запісаў пра паэзію, прозу, крытыку.
«27. VIII. 1976. Ізноў узяўся за фапьклор. які ўратаваў ад забыці/я і нашумову і мінуўшчыну а яны — нашу будучыню». «8. VIII.1978. Я ўсё часцегі паруйіаю граніцу паміж прозай і паэзіяй, і хоць знаю. што многія асуджаюць мяне за гэта, але для мяне яна. як табу. ужо не існавала з дня нараджэкня першыхмаіх вершаў». «11.1.1979. Чытаю. У паэзіі — суцэльны гладкапіс. А яна павінна быі/ь гаркаватай. шаршаватай і непадатлівай на разрыў». «16.X.1979. Ду.маю: колькі ў сусветнай і натай літаратуры розных герояў. біяграфій. якія разыходзяцца з праўдаіі». «31.XII.1980.1так. канчаеццаяшчэ адзін засушлівы год нашай паэзіі. Справа не ў тым. што не было добрых вершаў, напісаных па-майстэрску. Мала было
вершаў, якім суджана сустрэць не пюлькі гэты год. аіе z наступныя». «23. VII. 1981. Паэзія—казачная птушка. Пры самым неасі{ярожным набліжэнні даяе — знікае». «11.1.1982. Трэба нешта рабіць з нашагі паэзіяй, бо яна пачынае выдыхацца, таптацца на месцы. Мо яе прыглушылі трывожныя падзеі на свейе7 Некаторыя з нас узяліся за слоўную эквілібрыстыку, падаіісяў дробныя жыііцёвыя справы». «26.IV. 1982. Сапраўды, паэзія — невырашальная загадка. Яна — дзіцярозуму, інтуіцыі і рацыянаіьных адчуванняў». «23. VII1.1985. Незадаволенасць сваёй і агульным станам паэзіі не дае спакою. Задаволенасць творчая ўсыпляе таіенты. але і крайняя незадаволенасць не памагае тварыць. Гэта я па сябе адчуваю». «4.VI.1987. На вачах, разам са смерцю рэк, азёр, лясоў, паветра, памірае і наша беларуская мова». «1.1.1988. He ведаю. як будзе з нашай мовай. Трэба, каб на ёй загаварылі ўсе. а не пголькі пісьменнікі. Кабяна чуваць былаў штодзённым жыцці, бо асіміляцыя, як ракавыя метастазы. Пранікла, закранула самыя глыбінныя яе словатворчыя народныя слаі». «30. VII. 1988. Аў нас катастрафічнае становішча з беларускай мовай. Усе яашы галашэнні на гэту тэму нікога не цікавяць. Неабходяа, каб яаша моеа стала дзяржаўнай, і гэта было ўзаконена ва ўсіх установах, у штодзённым жыцці».
У дзённіках М Танк узгадвае шмат імён дзеячаў літаратуры, кулыуры, палітыкі і многім дае сваю ацэнку, часцей за ўсё станоўчую, але нярэдка і крытычную. Ён радаваўся поспехам сваіх калег і перажываў за іх незадачы. Мнопм давялося дапамагаць па розных напрамках. Яўгена Іванавіча дужа засмучала прыхільнасць некаторых пісьменнікаў, у тым ліку і вельмі здольных і нават таленавітых, да гарэлкі, значную непрыемнасць выгукалі сваркі паміж сабой, крыўды адзін на аднаго членаў СП Беларусі, нярэдкая фанабэрыстасць некаторых з іх. У гэтым сэнсе выклікае сімпатыю яго сціпласць Ён, аблашчаны ўладамі амаль усімі магчымымі дасягненнямі
ў пасадах, званнях, узнагародах, вельмі спакойна, а другі раз з гумарам, адносіўся да новых адзнакаў.
«30.III. 1972 мяне аднагалосна выбралі акадэмікам. Адным словам. спраўдзіліся калісьці жартам напісаныя радкі верша:
Пісаць пачынаю ўсё горш я і горш Пара выбіраць акадэмікам».
«6. VIII. 1976. Сёння зайшла гупіарка аб славе. Яpad, што дауно вылечыўся ад гэпіай хваробы. якая многім нашым пісьменнікам атручвае жыццё». «9. VI. I980. Яўжо казаў сябрам, што нам з Я. Брылём павязло: пасля нашай смерці ніхто ні іх, ні СП не будзе непакоіць. боў Мінскуўжо ёсць нашы вуліцы — Брылеўская і Танкавая». «14.111.1983. Колькі ў нашага брата, пісьменніка, пазёрства': Асабліва, калі глядзіш на паводзіны некаторых са стараны і фіксіруеш іх «скрытай камерай». «16.III. 1987. ЗаходзіўА. Т. Кузьмін. Шматрасказаў пра нашых пісьменнікаў і пра некаторых маіх сяброў якія ніяк не могуць паміж сабой падзяліць ні ўлады, ні славы».
М, Танк шчыра любіў сваю Бацькаўшчыну, не ўяўляў сябе без Беларусі, з пачуццём пяшчоты, замілавання заўсёды адносіўся, успамінаў свой родны кут — Пількаўшчыну, сумаваў па Нарачы, Мядзельшчыне. «19.V.1969. Некалі буду шкадавань. што я, бадзіня, столькі прапусціў на сваёй Радзіме непаўторных салаўіных вечароў і начэй, столькі жаўруковых світанняў і зязюльчыных куванняў». «14. VIII. 1969. Трэба часйей заглядаць j свае родныя куткі, а неў вытаптаныя турыстамі, паэтамі і мастакамі Парыжы, Лонданы, Нью-Ёркі». «3.IV.1980. Праслухаў — перадавалі па тэлебачанні — цудоўныя нашы народяыя песні, праспяваныя маімі вузлянскімі суседзямі, песні вясельныя. жніўныя. Слухаючы іх, душой пераношуся на сваю Мядзельшчыну, у далёкае сваё ючацтва. Гэтыя песні яшчэ раз напомнілі мне, што трэба часцеіі вяртацца да сваіх першакрыніц. A то я часта далёка шукаю свайго шчасця, a
не там, дзе нараджаюцца гэтыя песні, ?// больш дакладна, нараджаліся. Бо зараз толькі часамі і чуеш іх са сцэны нейкага капгаснага клуба». «9. IV1981. Відаць, найлепшай маёй школай была мая Пількаўшчына. Там я вывучаў мову, знаёміўся з жыццёвай філасофіяйяе людзей, палюбіў прту. стаў паэгпам». «27. VI. 1990. Неяк трывожна на сэрцы. Здаецца, і ў самыя трагічныя дні ваііны не было такой разгубленасці, разброду, які перажываем зараз. А Чарнобыль пагражае ўсяму нашаму народу выраджэннем і вынішчэннем. На карце свету некалі напішуць: «Тут была Беларусь».
Яўген Іванавіч і Любоў Андрэеўна шчыра любілі, падтрымлівалі адзін аднаго, былі цудоўнымі бацькамі, вельмі добразычлівымі, гасціннымі, і таму ў доме былі не толькі дзеці з сем’ямі, але хату часта наведвалі родныя, блізкія, добрыя знаёмыя. «23.11.1974. А дома — пекла. Нельга ні чытаць, ні пісаць, ні лячыцца. А хвароба ўсё яшчэ трымаецца. Любаша, якбелкаўкалясе, круціцца, дагаджаеўсім». «18.11.1976. Дома стала проста немагчыма жыць. Моладзь сварыцца. Любаша хворая. Мне трэба ехауь на з 'езд партыі ў Маскву. Ад усяго гэтагазусім выбыў са строю». «ІЗ.ХІ. 1983. Дома несусветны гармідар. Немагчыма ні пісаць. ні чытаць. Ніхто і не ўяўляе, у якім пекле мы жывем з Любашай».
Мне вельмі прыемна было прачытаць розныя ўспаміны пра Гарэцкіх. «21.XI.1970. 3 захапленнем перачытваю М. Гарэцкага «Віленскіх камунараў» і «Камароўскую хропіку». Мнеўсё больш падабаегріа наша проза. Пачынае кенакоіць паэзія». «27.IX.1974. У «Маладосф» [...] — лісты загінуўшага на ваше сына Максіма Гарэцкага. Якая багатая і светлая душа раскрываецца ў гэтых лістах!» «14.XI. 1988. Сёння памёр Гаўрыла Іванавіч Гарэцкі — адзін з той слаўнай плеяды Гарэцкіх, уклад якіх у скарбніцу кулыпуры беларускага народа нельга пераацаніць. 22.ХІ. 3 цяжкім настроем вярнуўся з пахавання Г. I. Гарэцкага. Намагільніку чамусьйі нікогане было з натых кіраўнікоў. Былі толькі блізкія, знаёмыя». «18. III.1990. Быў у