КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
«Всё, что пройсходйт сегодня в Беларусй. давно вышло за рамкй обшечеловеческііх прйшшпов й понйманйй. [.. ] Честно сказать: я себя сдержйеаю, чтобы не назвать пройсходягцее так, как оно этого заслужйвает». «Есть унйкальный йнструмент борьбы с крйзйсом — это демократйя. [...] Беларусь демонстрйрует другой прймер, когда власть заявляет: « У нас всё о 'кей...»[. . .] A nepeoe, чпю следует делать, когдамы пытаемся боропіься npomue крйзйса, — постараться понять, чпю пройсходйт, каковы прйчгіны этого явленйя, й пюгда начйнать бороться с нйм». «...яуже не знаю. возлюжен лй теперь дйалог белорусской власпт й народа. [...] Я не внжу йнструментов в решенйй полнтнческого крйзйса в Беларусй, механнзмов, которые подсказалй бы. куда надо двйгаться: парламент паралйзован, правнтельство нйкак не связано с парламентом, всё завйсйпг от одного человека й небольшой группы прйблйженных лйц». «Я не вйжу, еслн смотреть математйческй па рынок как пшковой, что Беларусь выйграепі 6 первенспіве от участйя в Таможенном союзе. Слйшком огранйчен этот рынок. [...] Поэтому вознйкает вопрос: не носйт лй этот союз полнтнческнй характер? » «Меня йногда удйвляло. почему. еслй человек крйтйкует, к нему такое озлобленное отношенйе белорусской властй? Ведь, крйтйкуя. он подсказывает. какне есть проблемы. Егце лучше, когда. крнтйкуя, предлагают этй проблемы решйть. [...] Но. вйдймо, белорусская власть не хочет прйзнать. что зашла в тупйк. Это. конечно. тяжело. Ho прй желанйй поправймо. Когда в заложнйках оказалнсь более 9 мйллнонов человек, тогда возтікает вопрос о человеческйх качествах, a не о профессйональных». «...украйнцам можно позавйдовать: за 20 лет в стране четпвертый новый презйдент, перйодйческй в стране пройсходят йзмененйя». «Я очень счасшнв, чпю судьба распорядйлась так, что я узнал велйкйй белорусскнй народ с его велйчайшей кулыпурой й йсторйей. Беларусь ймеепі огромнейшйе перспектгівы. это болыаая европейская страна й всё в Беларусй будет хорошо. й случйтся это достаточно быстро. В стране выросло новое поколенйе. Оно по-другому смотрйт на этот мйр. Оно абсолютно открыто для мйра, обіцается co есем мйром й понймает, что не может быть счастья только в одном отделыюм городе, поселке, государстве. М что касается нынешнйх трудностей, то онй временны. Всё меняется й всё проходйт. Я наблюдаю за развйтйем сйтуацйй в Беларусй последнйе месяйы — обіцество свое берет. чтобы власть нн делала, еслй она протйвна народу. народ наіідет способ, как ее поменять». Можна згаджацца з выказваннямі і думкамі Рамана Пятровіча ці не згаджацца, але яны цікавыя і прымушаюць чытача задумацца пра сітуацыю ў краіне... 2011 Даследчык «невядомых» старонак гісторыі Беларусі У самым канцы жніўня 2011 г. я разам з жонкай прыляцелі з еўрапейскай Поўначы, дзе адпачывалі на працягу месяца Адарваліся ад беларускага жыцця, ад тых шматлікіх адмоўных «падарункаў» гэтага цяжкага года і таму, падмацаваўшыся і фізічна, і асаблівамаральна, радаснаступілі на родную зямлю. Прахалода краін Поўначы змянілася вялікай гарачынёй таго лета. якое доўга трымалася ў Беларусі. Каб даведаййа мінулыя месячныя «навіны», узяў добрую стопку розных газет, паехалі на сваім старым заслужаным «Жыгулі» на ўсе выхадныя дні на лецішча, дзе можна было ў больш прахалоднай, чым ў горадзе, тэмпературы спакойна пачытаць газеты. Раптоўна добры настрой знік, сэрца абарвалася: з жудасцю, не верачы сваім вачам. прачытаў: «На 64-м годзе жыцця памёр Віталь Скалабан». В. Скалабан — вядомы беларускі гісторык, літаратуразнаўца, архівіст. 3 Віталем Уладзіміравічам я пазнаёміўся яшчэ тады, калі ён актыўна пранаваў у выдавейтве «Беларуская энцыклапедыя», асабліва многа зрабіў як загадчык рэдакцыі і адзін з заснавальнікаў і творцаў выдатнай «Энцыклапедыі гісторыі Беларусі». Як член рэдкалегіі «Энцыклапедыі прыроды Беларусі» (1983-1986), член навукова-рэдакцыйнага савета (з 1991 г), а затым і член рэдкалегіі «Беларускай энцыклапедыі», я меў магчымасць многа разоў весці цікавыя размовы з гэтым добрым знаўйам псторыі Беларусі, які ўжо тады шырока ведаў дакументальныя крыніцы. Часта сустракаўся з ім, калі ён працаваў намеснікам дырэктара Навужоваасветніцкага цэнтра імя Ф. Скарыны, які знаходзіўся ў былым будынку Інбелкульта(вул. Рэвалюцыйная, 15), дзе змяшчалася і Згуртаванне беларусаў свету «Бацькаўшчына», а я быў яго прэзідэнтам. Заўсёды Віталь Уладзіміравіч быў заклапочаны многімі справамі, таму ў яго было мала часу, бо ён звычайна спяшаўся ў іншае месца, дзе яго ўжо чакалі Нягледзячы на досыць паўнаватую, салідную постаць, ён быў вельмі жвавы, з добразычлівым, усмешлівым позіркам разумных вачэй. Ён друкаваў шмат цікавых артыкулаў пра свае знаходкі (у тым ліку пра аўтарства «Тараса на Парнасе»), пісаў п’есы, сцэнарыі дакументальна-мастацкіх фільмаў. Ён апантана займаўся даследаваннямі беларускага нацыянальнага руху, культуры, пытаннямі архівазнаўства, краязнаўства. Яму задалося знайсці і давесці да шырокага чытача многія малавядомыя цікавыя факты жыцця і творчасці беларускіх пісьменнікаў, грамадскіх і культурных дзеячаў Беларусі, у тым ліку М. М. Улашчыка, Міхася Мілешкі, Р П Платонава, М. В. Доўнар-Запольскага і інш. Вядомы яго сцэнарыі да дакументальна-маслацкіх тэлефільмаў пра 3. Жылуновіча, У. Ігнатоўскага, Я. Купалу і інш. У 1993 г. намеснік дырэктара Інстытута гісторыі АН Беларусі Міхась Біч і кіраўнік аддзела археалогіі Міхась Чарняўскі вырашылі стварыць Фонд імя братоў Луцкевічаў і прапанавалі мне стаць прэзідэнтам фонду. Калі да мяне ў кабінет віцэ-прэзідэнта АН Беларусі прыехаў прадстаўнік Мінюста, каб уручыць нам дакумент пра афіцыйную рэпстрацыю фонду, дык сярод сяброў праўлення фонду быў і Віталь Скалабан. Асабліва блізкі мне стаў В. Скалабан, калі ён у апошняе дзесяцігоддзе перайшоў на працу ў Нацыянальны архіў Рэспублікі Беларусь і яшчэ болып інтэнсіўна пачаў збіраць матэрыялы пра жыццё і творчасць Максіма і Гаўрылы Гарэцкіх. Віталь Уладзіміравіч амаль з самага пачатку стварэння Гарэцкіх чытанняў прыняў у іх удзел, а троху пазней стаў сябрам Рэспубліканскага фонду імя братоў Гарэцкіх, які быў зарэгістраваны ў 1997 г, пастаянным удзельнікам аргкамітэта па падрыхтоўцы і правядзенні Гарэцкіх чытанняў. У час сустрэч аргкамітэта ён заў- сёды ўносіў у нашы пасяджэнні нейкую дадатковую жвавасць, гумар, хоць чго і так хапала, дзякуючы М. В. Мушынскаму. Часта ён дзяліўся з намі сваімі новымі архіўнымі знаходкамі. Яшчэ на Шостых Гарэцкіх чытаннях, якія прайшлі ў Горках, 18-20 чэрвеня 1997 г., а матэрыялы дакладаў надрукаваны Дзяржаўным музеем гісторыі беларускай літаратуры ў Мінску ў 2000 г., В. Скалабан зрабіў цікавы даклад на тэму: «Проза Максіма Гарэцкага як пстарычная крыніца (на матэрыяле апавядання «Усебеларускі з’езд 1917-га году»)». Аўтар даклада нагадвае, што гэты твор М. Гарэцкага ўпершыню быў надрукаваны ў віленскай газеце «Беларускі звон» ад 1 верасня 1922 г, а потым перадрукаваны ў «Творах» у 1990 г. Скалабан дэталёва параўнаў тэксты розных гадоў выдання і знайшоў шэраг важных адрозненняў, таму ён прыйшоў да высновы, што псторыку лепш звяртацца да першай і адзінай прыжыццёвай публікацыі апавядання. Ён правёў параўнальны аналіз апавядання з творамі на тэму з’езда і іншых аўтараў і ўпэўніўся ў тым, што М. Гарэцкі вельмі праўдзіва і дасканала асвяціў галоўныя падзеі і настрой з’езда. Шэраг даследчыкаў дзівіліся, якім чынам М. Гарэцкі змог так яскрава і дакладна апісаць падзеі, якія адбыліся на з’ездзе, калі, як вядома, ён у той час жыў у Смаленску і на з’ездзе не прысутнічаў. Аднак адносна нядаўна У. 1. Содаль надрукаваў некаторыя лісты да яго Зоські Верас, і ў адным з іх яна згадвае той з’езд і сцвярджае, што бачыла сярод прысутных і Максіма Гарэцкага. Магчыма, і праўда, што на адкрыццё з’езда ён прыехаў у Менск са Смаленска. У 2000 г. у Мінску выйшла з друку асобная кніжка «Максім Гарэцкі. Публіцыстыка. 1918-1919 гг». Укладальнікі В. Д. Селяменеў, В. У Скалабан. Яе мне Віталь Уладзіміравіч падараваў з такім надпісам: «Дарагому Радзіму Гарэцкаму — Прэзідэнту Рэспубліканскага фонду імя братоў Гарэцкіх, з падзякай за дапамогу — 9.06.2000. В. Скалабан». У кнізе «ўпершыню ўводзяцца ў навуковы абыходак тэксты артыкулаў, рэпарта- жаў, інтэрв'ю, інфармацыяў, што друкаваліся М. Гарэцкім у савецкіх газетах Смаленска, Менска і Вільні» — так напісана ў анатацыі. У прадмове да кнігі «Смаленск—Менск-Вільня, ці На шляху да поўнага збору твораў Максіма Гарэцкага» В. У. Скалабан нагадвае пра асноўныя моманты доўгага і драматычнага вяртання М. Гарэцкага да чытача. Як падкрэсліў аўтар прадмовы, яны «пераканаўча засведчылі талент, інтэлектп і здзіўляючую сумленнасць Адраджэнца — майстра прыгожага пісьменства, вучонага. журналіста, перакладчыка, фалькларыста Максіма Гарэцкага». Наперадзе — выданне Поўнага збору твораў М. Гарэцкага. Гэтаму павінна папярэднічаць вялікая падрыхтоўчая праца, сумесныя клопаты літаратуразнаўцаў, гісторыкаў, бібліёграфаў, архівістаў, бібліятэчных імузейных работнікаў. «Смаленск-Мінск-Вільня» — менавіта над такой назвай Максім Гарэцкі, скарыстаўшы псеўданім Дзед Кузьма, 9 жніўня 1927 года ў «Звяздзе» сярод матэрыялаў, прысвечаных 10-гадоваму юбілею газеты, змясціў успаміны. [. ] Зборнік мае на мэце перш за усё пазнаёмійь чытача з аўтарскімі тэкстамі М. Гарэцкага, падкрэсліць неабходнасйь мэтанакіраванай працы па падрыхтоўйы Поўнага збору твораў пісьменніка, звярнуг(ь увагу граліадскасці на інфармацыйныя рэсурсы газетных збораў, што захоўваюі^а ў архіўных сховішчах». Папярэдне некаторыя асобныя матэрыялы зборніка В. У Скалабан надрукаваў троху раней у часопісе «Нёман» (1998), газеце «Голас Радзімы» (1999), у зборніку, выдадзеным у Смаленску (1999), а таксама выступіў на VIII Гарэцкіх чытаннях(1999)здакладам «Невядомы М. Гарэцкі. 1918-1919 гг. 3 попыты падрыхтоўкі зборніка». Ha XII Гарэцкіх чытаннях (Мінск, 4 мая 2004 г.) В. У Скалабан зрабіў даклад «Невядомыя лісты Максіма Гарэцкага», а на XIII чытаннях (Мінск, 16 чэрвеня 2005 г.) выступіў разам з Канстанцінам Аркадзевічам Нарушэвічам (вядучы архівіст Нацыянальнага архіва Рэспублікі Беларусь) з дакладам «Гаўрыла Гарэцкі ў часе Вялікай Айчынай вайны: «Мы з Вамі будзем працавацьу Беларусі...». У апошнім дакладзе аўтары прывялі невядомы чытачам ліст С. Г Каляснёва’ сакратару ЦК КП(б)Б П. К. Панамарэнку аб неабходнасці стварэння групы навукоўцаў для вызначэння заходняй мяжы СССР ад 9 лшеня 1943 г., у якім прапанаваўу складтакойкамісііўключыцьГ. 1. Гарэцкага. Апрача таго, яны прывялі перашску Прэзідыума АН БССР з начальнікам Гідрапраекта НКУС С. Я. Жуком з просьбай адкамандзіраваць Г. 1. Гарэцкага ў БССР, на што атрымалі адмоўны адказ. Таксама змясцілі пратакол пасяджэння камісіі па падрыхтоўцы матэрыялаў да сесіі АН БССР (1943-1945), у якім быў прыведзены спіс кандыдатаў у акадэмікі і членыкарэспандэнты, у якім сярод іншых значыліся Г I. Гарэцкі, С. Г. Каляснёў, П. К. Панамарэнка.