КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Угэтыхумовах вялікае значэнне набываюць у БССР навуковыя даследаванніў галіне эканамічнай геаграфіі, якая і павінна вывучаць рацыянальныя суадносіны прыродных / эканамічных краявідаў, узаемаадносіны прыроды і чалавека, насельніцтва. Праблема насельніцтва, дэмаграфіі Беларусі амаль не вывучаеііуа. Яшчэ дастаткова не высветлечы фактары, якія абумовілі марудны рост насельніцтва нашайрэспублікі пасля Вялікай Айчыннай вайны, бо БССР — адзіная з савейкіхрэспублік, дзе не дасягнуты даваенны лік насельніцтва. РІе даследавана праблемамалых гарадоў / былыхмястэчак, не выяўлены прычыны іх слабага эканамічнага развіцця. РІе складзена дэталёвая дазіметрычная карта Беларусі, карта гушчыні насельніцтва, не вызначаны раёны аптымальнай мабілізацыі насельнійтва ў прамысловасць. He даследавана вяіікая праблема міграцыі насельніцтва БССР і г. д. Каб палелшыйь становішчаўБССР навуковых даследаванняў геалагічнага і геаграфічнага напрамку, пажадана ажыіігіявіць наступныя арганізацыйныя мерапрыемствы, якія ў большаіі частцы прапануе Праблемны Савет па комшекснаму вывучэнню зямной кары і верхняй мантыі. 1. Арганізаваць у складзе АН БССР Аддзяленне навук аб Зямлі. 2. Перадаць у АНЗ АН БССР такія ўстановы: а) Лабараторыю геахімічных праблем; б) Сектар чацвярцёвай геалогіі ІГН МГ СССР (у Мінску); в) Інстытут торфу. 3. Арганізаваць у АНЗ АН БССР самаспюйныя аддзелы: а) Аддзел геафізікі; б) Аддзел гідрагеалогіі; в) Аддзел геалогіі антрапагену; г) Аддзел геаграфіі. 4. Выдаваць часопіс «Весці API БССР. Серыя геалогіі і геаграфіі». 5. Выдаваць навукова-папулярны часопіс «Прырода Беларусі». 6. Павялічыць асігнаванні на геалагічныя і геаграфічныя працы ўсіх ВНУ БССР, асабліва БДУ імя Леніна. 7. Актывізаваць працу праблемнага савета «Колтлекснае вывучэнне зямной кары і верхняй мантыі» шляхамузмацнеяня дзейнасці яго секцый, павелічэння ў іх складзе супрацоўнікаў ВНУ і вытворчых устаноў. 8. Арганізаваць у АН БССР Савет па даследаванню і ахове вытворчых сіл з прадстаўнікоў усіх аддзяленняў АН БССР, ВНУ, міністэрстваў і вытворчых устаноў. 9. Прапановы па арганізацыі Аддзялення навук аб Зямлі ажыццявіцьу першай палове 1968 года». * * * Калі быў створаны ў 1971 г Інстытут геахіміі і геафізікі АН БССР і ў 1977 г. мяне прызначылі дырэктарам, а пазней намеснікам акадэміка-сакратара Аддзялення хімічных і геалагічных навук і віцэ-прэзідэнтам АН БССР, я разам з маімі калегамі, не ведаючы гэтага выступу таты, таксама намагаліся ажыццявіць тое, што ён прапанаваў у тым выступленні. 3 часам задалося зрабіць інстытут паўнавартаснай установай з усімі галоўнымі напрамкамі геалагічных навук, значна пазней — стварыць часопіс «Літасфера», дабіцца навучання і выпуск геолагаў на геаграфічным факультэце БДУ і інш. Але такія важнейшыя мэты, як стварыць самастойна Інстытут геаграфіі, Інстытут горных навук, самастойнае Аддзяленне навук аб Зямлі АН Беларусі, не атрымалася. Вельмі крыўдна, што некаторыя рэчы не былі здзейснены з-за асабістых матываў шэрагу саміх жа геолагаў і географаў. У выніку рэфармавання навукі, якое так заўзята праводзшь кіраўнік дзяржавы і чыноўнікі ад навукі ў апошняе дзесянігоддзе, геалапчныя навукі аказаліся адкінутымі амаль на той час, калі Г. Гарэцкі зрабіў сваё выступленне. Таму яно і зараз такое актуальнае: трэба зноў пачынаць усё амаль з самага пачатку, але каб дасягнуць стану навук аб Зямлі, нават такога, якое яно было ў лепшыя часы, трэба вельмі актыўныя і разумныя намаганні на працягу многіх гадоў. * * * Выдатны беларускі і татарскі дзеяч. 17 красавіка ў памяшканні ТБМ адбылася імпрэза, прысвечаная 80-годдзю Якуба (Якава) Адамавіча Якубоўскага (нарадзіўся 4 красавіка 1932 г.) — аднаго з лепшых прадстаўнікоў беларускіх татараў. Ён доўгі час быў загадчыкам рэдакцыі геаграфіі, геалогіі і геафізікі Беларускай энцыклапедыі. Якаў Адамавіч, як ініцыятар стварэння ўнікальнага выдання пяцітомнай «Энцыклапедыі прыроды Беларусі» (1983-1986), запрасіў і мяне ўдзельнічаць у яе рэдкалегіі, тым больш, што к таму часу пад маёй рэдакцыяй выйшлі з друку ў дзвюх кнігах «Тэктанічная тэрміналогія Беларусі і Прыбалтыкі». Тады я шмат супрацоўнічаў з Якубоўскім і ўбачыў, які ён выдатны рэдактар, самаадданы географ, гісторык з энцыклапедычнымі ведамі, добразычлівы чалавек. Гэтае выданне было настолькі выдатным, што шэраг найболын актыўных аўтараў і членаў рэдкалегіі вылучылі на Дзяржаўную прэмію БССР у тым ліку Якава Адамавіча і мяне. Але Камітэт па прэміях не падтрымаў калектыў, таму што Якубоўскі раней, у 1976 г., атрымаў ужо Дзяржаўную прэмію за «Беларускую Савецкую Энцыклапедыю» ў 12 тамах, а я —у 1978 г. за Тэктанічную карту Беларусі. Я. Якубоўскі ўнёс вялікі ўклад у беларускую і татарскую культуру. Разам з такім жа працаўніком на ніве нацыянальнага адраджэння беларускіх і татарскіх народаў Ібрагімам Канапацкім, з якім мне таксама давялося сябраваць, Якубоўскі актыўна ўдзельнічаў у Беларускім згуртаванні татар-мусульман «АльКітаб». Якаў Адамавіч быў ініцыятарам і галоўным рэдактарам часопіса «Байрам», які выдаваўся на беларускай мове. Ён стаў аўтарам слоў Гімна беларускіх татар «Мы з Іманам жывём на зямлі беларускай», распрацаваў канцэпцыю і працаваў над складаннем энцыклапедыі «Татары Беларусі, Літвы і Польшчы», якую не паспеў завяршыць і выдаць. Якаву Адамавічу ўвесь час дапамагала ў яго дзейнасці такая ж працавітая рупліўца культур двух народаў Беларусі яго жонка Таццяна Васільеўна, якая і цяпер працягвае гэтую працу і захоўвае памяць пра свайго выдатнага мужа і прапагандуе яго спадчыну. Таццяна Якубоўская — адна з лепшых вучаніц Гаўрылы Гарэцкага, вядомы палеакарполаг, кандыдат навук, якая шмат унесла ў развіццё чацвярцёвай геалогіі Беларусі. Светлая памяць пра выдатнага беларускага і татарскага дзеяча назаўсёды застанецца ў гісторыі гэтых народаў. * * * 18 красавіка адбылося чарговае пасяджэнне Рады інтэлігенцыі. Чакаючы пачатку сустрэчы. каля ўвахода ў памяшканне ўбачыў Аляксея Марачкіна з сумнымі вачыма ад цяжкай згубы жонкі і сапраўднага гора. Абняў сябра, выказаў шчырае спачуванне. .. Недалёка ўбачыў Уладзіміра Халіпа. у апошні час заўсёды такога заклапочанага, маркотнага, а тут са светлымі радаснымі вачыма, з лёгкай усмешкай. Моцна паціснуў яму руку і з прыемнасцю павіншаваў з вызваленнем Андрэя Сан- нікава, папрасіўшы перадаць шчырыя прывітанні яму, Ірыне і Люцыне Юр’еўне. Перад пачаткам пасяджэння ўшанавалі памяць Ірыны Сяргееўны Марачкінай і павіншавалі Уладзіміра Халіпа. Вось так у жыцці: гора і радасць ходзяць побач і адначасова... * * * 24 красавіка. у аўторак — Радаўніца. Як добра і правільна, што гэты дзень абвясцілі не рабочым. Разам з Галяй на Радаўніцу і перад тым прывялі ў парадак магілкі ўсіх нашых родных, паклалі кветкі і з удзячнасцю ўспомнілі, што былі яны з намі, а памяць пра іх, якая ў нашых сэрцах, дапамагае нам жыць... 2012 Цёзка 16 траўня пазваніў мне адзін знаёмы і кажа: «Я чытаў у кнізе Аляксандра Тамковіча «Лёсы» (2010), як быццам вы не ведаеце нікога, хто меў бы такое ж імя, як і ў вас. А я ведаю, што ў майго сябра Аляксандра Міхайлавіча Астравухава ёсць сын — Радзім. Яму сёння споўнілася 10 гадоў — пазваніце яму, ён будзе вельмі рад». Я так і зрабіў, павіншаваў бацьку, затым сына. Аказалася, што старэйшы Астравухаў ведаў майго тату, знаём з лёсам нашай сям’і і таму назваў свайго сына ў гонар мяне. Вельмі было прыемна пагаманіць з маімі новымі знаёмымі (асабліва з цёзкай), якія размаўляюць на добрай беларускай мове. Аляксандр Міхайлавіч некалі склаў беларуска-габрэйскі слоўнік, які абяцаў мне з часам падарыць, аРадзім канчае чацвёрты клас і хоча пастутць у пмназію з французскай мовай навучання. Пажадаў абодвум вялікіх поспехаў. Успомніў што таксама гадоў 10 таму ў мяне бралі інтэрв’ю на гэтую тэму, а потым нават надрукавалі невялічкую нататку пад назвай «Тёзкн». Адшукаў тую газету, аказалася «Белорусская деловая газета» ад 13 лістапада 2002 г. Прывожу тую заметку. «Яработаю преподавателем в одной йз детскйх музыкальных школ Слуцкого района. Мне 28 лет. На страншіах газет я часто встречала статыі, где упомйнается белорусскйй академнк, геолог Радйм Гарейкіій. «БДГ» й «Свободные новостй» не раз бралй іштервью у этого человека. Меня поразйло своей редкостью й необычностью ймя геолога. A 23 августа нынетнего года у меня родплся сын. Ярешйла назвапіь его в честь Радйма Гаврйловйча Гарецкого. Надо сказать, чпю ймя Радіш понравйлось не всем. Но я. пройдя через непонйманйе й даже споры, зарегйстрйровала сына так. Он — Волот Радіш Сергеевйч. Ему два с половйной месяца. Многйе спрашйвают у меня, где я взяла такое пмя й что оно обозначаепД A .vine u самой очень йнтересно. почему йменно так назвалй Радйма Гарецкого. Н еіце я хочу, чтобы мой сын горднлся свойм нліенем, чтоб знал йуважал йсторйю своей «Радзімы», чтобы любіп Беларусь так, каклюблю ее я. Я решйла найтй Радйма Гарецкого й задать ему несколько вопросов. Может быть, вы поможете мне в этом? Прошу вас, сделайте это радймеяя й маленького мальчйка Радішкй. Ваша чйтательнйца Няна Волот». «Академйк НАНБеларусй Радйм Гарецкйй с готовностью отклйкнулся на просьбу ІІнны. Оказалось, что маленькйй Радймка — первый тезка, с копюрым акаделшка за 70 с неболыййм лет жйзнй свела судьба: — Разумеется, свонм йменем я обязан не себе самому a родйтелям. Отец мой был средй «адраджэнцау» 20-х годов пройілого столетйя, йзучал нспюрйю Беларусй. Многйе знают. что на meppumopuu Беларусй жйлй древчйе племена: крнвйчй, дреговнчн, радішйчй. Радймнчн селйлйсь на берегах Сожа ы Днепра — террйторйя современных Гомельской, Могйлевской, Чертіговской г/ Брянской областей. Есть мйф о двух братьях — Радйме й Вятке, которые спустгілйсь с Карпатскйх гор й пошлй noравнйне. Радйм сталродочачацьнйком племенй радймйчей. Вот откуда эіпо старобелорусское ймя, в основе копюрого лежат два слова: радость й мйр. II это пмя (не Родйон. не Радймгір. а Радйм) почему-то оказалось очень редкйм. — Неужелй так й не встречалй тезок? — Едйнственного знаю no научным публйкацням. Это йзвесіпный словацкйй геолог Радйм Kenwep. — А вам самому ймя нравйтся? — Сначала не нравплось, потому ч/по все обраіцалй на него внйманйе йпереспрашйвалй. А теперь очень нравйтся, й нменно тем. что оно белорусское. Думаю, что маленькйй Радймка должен быть нм доволен й носйть с гордостью шія нашйх предков. Я хотел бы пожелать, чтобы он стал «адраджэнцам» всего белорусского в нашей стране.